Sport
Co Adriaanse
is avant-garde
John 'McEnroe' van Lottum: 'Ik ben ik'
JTERDAG 27 DECEMBER 1997
'We lijken veel op elkaar, Louis en ik'
De naam van Co Adriaanse is, na de eerste competitiehelft
en de spectaculaire triomfen op Feyenoord (2-0) en PSV (4-
1), voorgoed gevestigd. Streng als de oud-gymleraar kan
zijn, volgt er een terechtwijzing. „Pardon, mijn naam was
al gevestigd. De erkenning was er al, zij het op het
specifieke terrein van talentherkenning en
talentontwikkeling en vanwege de talloze spreekbeurten
die ik de afgelopen jaren in die hoedanigheid in binnen- en
buitenland heb gegeven."
Co Adriaanse: „Met Willem II speel ik op het ogenblik wéér een ni
meer zoals Ajax, de voorhoede als de kerstboom. Het is opnieuw e
moeilijker te bestrijden dan het Ajax-systeem."
Welkom bij Willem II. De nieuwe kantine
juffrouw, Bep, schenkt dampende soep en
bruine koffie en fluitend lopen de mede
werkers door de catacomben van het sta
dion. De stemming is in korte tijd omgesla
gen, de dramatische competitiestart verge
ven en vergeten. Na zes overwinningen op
rij bestaat er in Tilburg opeens geen betere
trainer meer dan Co Adriaanse. Ook al werd
in de laatste competitiewedstrijd voor de
winterstop verloren van Feyenoord (4-2).
Men moet niet verbaasd zijn, stelt de
thans zo succesvolle trainer. Met permissie
graaft hij even in het verleden. „Ik begon in
1988 bij Den Haag toen die club net was ge
degradeerd naar de eerste divisie. Binnen
een jaar promoveerden we naar de eredivi
sie. In de winterstop stonden we gelijk vier
de. Ik trok met prestaties de aandacht en
ontwikkelde bovendien een eigen specifieke
speelstijl, de kerstboom. Het is tegenwoor
dig zelfs opgenomen in het leerboek van de
KNVB en ook in Engeland kennen ze het,
als The Christmastree-system.
Op zijn vakgebied is Co Adriaanse avant-"
garde. „Met Willem II speel ik op het ogen
blik wéér een nieuw systeem, een mix van
Ajax en de kerstboom. De achterhoede en
het middenveld min of meer zoals Ajax, de
voorhoede als de kerstboom. Het is op
nieuw een stap voorwaarts in de ontwikke
ling van de voetbaltactiek en naar mijn me
ning veel, veel moeilijker te bestrijden dan
het Aj ax- systeem.
Zonder enige strategie of structuur gaat
het in de opinie van Adriaanse niet. Niet al
zijn collega's denken er zo over. „Fritz Kor-
bach hoor ik wel eens smalend zeggen: 'Als
iedereen nou iedereen dekt, kan er nooit ie
mand vrijstaan'. Maar dat is toch een beetje
al te simplistisch gedacht van Fritz, vind ik.
Van Hanegem beldjkt van tevoren nooit èen
tegenstander, zegt hij, en looplijnen vindt
hij ook maar flauwekul. Ik ben het niet met
hem eens en dat is nou nét het verschil tus
sen Van Hanegem en mij
De Kromme zou, als analyticus van het
commerciële kanaal Canal+, beter moeten
weten. „Willem II heeft mindere spelers dan
PSV. Willem II heeft, op de keper be
schouwd, minder individueel technisch en
tactisch vermogen dan PSV. Maar Willem II
heeft wel meer collectief tactisch vermogen
en atletisch vermogen. Dat is geen kritiek
aan het adres van Advocaat. Beslist niet.
Anders dan Advocaat heb ik met Willem II
geen Europese wedstijden en ook geen in
ternationals. Daar kan ik winst mee boeken.
Ik moet zorgen dat elke speler gemotiveerd
is. Ik moet zorgen dat het hele team gemo
tiveerd is. Daarbij heb ik allemaal jongens
die nog aan het begin van hun carrière
staan. Die nog nooit aan het grote succes
hebben geroken.
„Als het Ajax-systeem perfect wordt uit
gevoerd, is Ajax onverslaanbaar. Dat over
tuigende bewijs heeft Louis van Gaal in de
afgelopen jaren wel geleverd. Ik kan me,
kort na mijn benoeming als directeur oplei
dingen van Ajax, nog een gesprek herinne
ren dat ik had met het bestuur. De stelling
van penningmeester Van Os was: 'met dat
mooie voetbal van Ajax zullen we nooit
meer kampioen van Nederland worden,
laat staan Europees kampioen'. Van Gaal
heeft vervolgens bewezen hoe effectief dat
volgens velen zogenaamd té statische Ajax-
voetbal wel degelijk kan zijn.
Adriaanse had het toch ook gekund, Van
Gaal opvolgen in de Arena? „Binnen de or
ganisatie van Ajax was het niet mogelijk dat
ik de overstap maakte van directeur oplei
dingen naar directeur betaald voetbal. De
taak van de directeur opleidingen is in de
eerste plaats het bewaken van de continuï
teit. In dat kader kan men onmogelijk men
sen doorschuiven. Daarbij had ik de indruk
dat het bestuur toe was aan een ander type
trainer. Mijn manier van werken als trainer-
coach vertoont veel gelijkenis met die van
Van Gaal. Ook qua karakter lijken wij veel
op elkaar, Louis en ik. Allebei zijn we nogal
dominant, standvastig en zelfbewust."
„Wij hebben een veel bredere ervaring
dan spelers, zoals Gullit, die als profvoetbal
ler rechtstreeks als trainer in het betaalde
voetbal stappen. Het is van belang dat een
trainer/coach ervaring heeft op alle ni-
veau's binnen het voetbal."
,,Als gymleraar heb ik voor de klas ge
staan in een heel moeilijke Amsterdamse
volkswijk. Ik heb één jaar in de voetbal-
school van AZ gewerkt. Ik heb ook nog drie
jaar als amateur gevoetbald na mijn prof
carrière bij FC Utrecht. Twee jaar bij OSV in
Oostzaan, één jaar bij DRC in Durgerdam.
Ook dat is een ervaring: opnieuw afdalen
naar de basis van het voetbal met een kro
ket op donderdagavond tijdens de tactische
teambespreking in de bestuurskamer."
„Ik heb bij de amateurs gevoetbald, in de
eerste divisie bij De Volewijckers en in de
eredivisie bij FC Utrecht. Ik heb totaal 320
wedstrijden in het betaalde voetbal ge
speeld, op twee verschillende niveau's en ik
ben bovendien nog docent geweest op de
cursus oefenmeester 2 en 3. Ik ben breed
georiënteerd en ik kan je zeggen dat het een
heel fijn gevoel is te weten dat je over alles
kan meepraten."
„Men denkt nog te veel in Nederland dat,
wie tien vijftien jaar topvoetballer is ge
weest automatisch van de ene dag op de
andere in de rol van toptrainer aan de slag
kan. Welnu, dat bestrijd ik. Trainer/coach is
een vak en daarvoor is een gedegen oplei
ding en een brede ervaring vereist, zoals
voor elk vak."
„Voor goede Nederlandse trainers ligt de
wereld op het ogenblik open. In de Italiaan
se of de Engelse competities zou een Ne
derlandse trainer heel wat kunnen beteke
nen. Van gestructureerd voetbal is in de Se
rie A en de Premier League nauwelijks spra
ke. Wat je daar ziet is toevalsvoetbal, anders
niet. In Engeland nemen ze zelden een bui
tenlander als coach. Chelsea heeft nu Gullit
en dat is uitzonderlijk. Gullit is aangetrok
ken puur op zijn naam, niet op zijn vak
manschap. In Engeland is het nog erger dan
in Nederland. Een topvoetballer is daar
meteen een topcoach."
Co Adriaanse heeft nog een mooie toe
komst voor zich, zegt hij. „Ik ben een vijfti
ger, maar wel een jonge vijftiger. Van het
zelfde jaar als Cruijff. Hij van april, ik van
juli. Veel vijftigers hebben het al gehad of
hebben het allemaal wel gezien. Ik niet. Ik
ben nog niet oud, kaal of grijs. Ik voel me
nog fris en jong en fysiek sterk genoeg om
desnoods ongetraind de Elfstedentocht te
rijden."
„Tot 2000 zit ik bij Willem II. Eerder zal ik
in Tilburg niet vertrekken. Contract is con
tract, afspraak is afspraak, zó zit ik nu een
maal in mekaar. Louis trouwens ook. Wij
komen afspraken altijd na, om wie het ook
gaat of wat het ook is. Tenzij de club tus
sentijds van me af zou willen of wat extra
geld voor me zou willen beuren."
„Verderfelijk vind ik dat niet. Veel verder
felijker vind ik de methoden van clubs die
spelers kopen alleen voor de handel. Zoals
AC Milan heeft gedaan met Reiziger, Davids
en Bogarde. Dat doet me denken aan de
optiehandel op Beursplein 5. Nee, die spe
lers moeten niet zeuren. Die hadden tegen
die transfer ook nee kunnen zeggen. IGjk,
een koe staat op de veemarkt en slaven
werden ingeladen. Een speler mag zijn me
ning geven, toch?."
„Ik werkte nog bij Ajax toen Edgar Davids
bekendmaakte dat hij weg zou gaan bij
Ajax. Ik vroeg hem: waar ga je heen? Hij zei,
ik ga naar AC Milan. Ik vroeg hem: maar
weet je dan al wie daar de trainer wordt,
hoe Milan speelt, op welke positie je gaat
spelen en wie je concurrent is? Die vragen
zouden op dat moment toch in hem moe
ten opkomen, maar hij wist het niet. Hij
had zich er nog niet in verdiept, zei hij. Hij
wist alleen dat er een heel goede trainer zou
komen. Er kwam een Uruguayaan. Nou,
dan weet je het wel, dat is rendement, ren
dement, rendement en bekijk het verder
„Het is een inschattingsfout van Milan
geweest om Davids naar Italië te halen. Ik
schaam me af en toe voor zijn gedrag. Ik
ken hem goed. Het is in de kern een aardi
ge, lieve jongen. Een jongen van het volk.
Zoals we hem op televisie zien, moeten de
mensen van hem walgen.
„Hij stelt zich niet goed op en dat heeft te
maken met de mensen uit zijn directe om
geving die hem dat kennelijk maar niet aan
zijn verstand kunnen brengen. Davids mist
een goede vriend of vriendin die hem de
waarheid durft te vertellen. Louis zei het me
ook altijd: als je merkt dat ik me op de een
of andere manier anders ga gedragen, alsje
blieft, zeg het me dan."
Nog niet zo lang geleden gaf Co Adriaan
se een interview in een voetbalweekblad dat
in kleine kring veel stof deed opwaaien. „Ik
kreeg meteen te horen: wat een praatjes
heeft die man na één overwinning op Feye
noord. In de eerste plaats dit: het bewuste
vraaggesprek had plaats ruim vóór de ge
wonnen wedstrijd tegen Feyenoord. En ten
tweede: het aantal punten op de ranglijst
bepaalt toch niet of je voor je mening mag
uitkomen? Als men mij iets vraagt, geef ik
keurig antwoord. Klaar uit. Ik ben altijd al
iemand geweest met een eigen mening.
Lees mijn interviews er maar op terug toen
ik nog trainer was van PEC/Zwolle in de
eerste divisie. Ook die waren altijd raak."
John van Lottum was dit jaar
de meest spraakmakende
Nederlandse tennisser. Hij
won geen grote titel, maar
bracht onder meer bij de US
Open weer eens wat leven in
het wereldje van de
tennistoppers, dat steeds
emotielozer lijkt te worden. Er
sneuvelt tenminste weer eens
een racket en er wordt af en
toe weer eens gescholden op
scheidsrechters. Met Van
Lottum (21) loopt er een brokje
dynamiet op de baan, net als
John McEnroe in zijn kwaadste
jaren.
„Waarom hij zo leuk is om te zien? Omdat
hij zijn ziel en zaligheid in z'n slagen legt",
zegt oud-bondscoach Stanley Franker ten
tijde van het NK Indoor. Een dag later
wordt Van Lottum nationaal kampioen bin
nen tennis en ontploft hij weer eens op de
baan. Ook wel vermakelijk om te zien.
Op zijn jongenskamer hing inderdaad
van maar één tennisser een poster: van
John McEnroe, verklapt zijn zus Noëlle, ook
tennistopper, maar inmiddels aan het af
bouwen. Zus, tweeënhalf jaar ouder, maak
te iedere stap van haar broer mee, ook de
keren dat hij van de baan werd gehaald
door pa of ma.
„Maar op of buiten de baan, maakt een
heel verschil bij John. Dat zijn twee ver
schillende personen. De een is heel lief, de
ander heeft schijt aan de hele wereld. Hij
heeft z'n eigen mening en die heeft hij altijd
gehad en het is iemand zonder angst. Hij is
met sporten altijd het type geweest van
boem erop. Met voetballen was hij altijd
spits, nooit achterin. Zelfs met judo was dat
zo. Al was hij een iel mannetje, hij is nog
derde van Nederland geweest tot en met
tien jaar. Altijd boem er bovenop.
Ajax zag het destijds in de kleine driftkik
ker ook wel zitten toen hij nog C-tje was bij
SV Hoogland. Hij mocht komen voorspelen
in Amsterdam, maar ging nooit, want pa
Van Lottum stelde hem voor de keus: tennis
of voetbal. We gaan ons niet gek rijden tus
sen Breukelen en Amsterdam, zei vader Van
Lottum. Johnnie koos tennis.
„Waarom? Omdat ik het gewoon leuk
vind om mooi te tennissen, om mooie bal
len te slaan, toen al en nu nog. Ik heb een
zwaar seizoen gehad, maar na zes dagen
Aruba begin december heb ik toch een
vlucht eerder naai- huis genomen om weer
te gaan spelen. Neem Paul Haarhuis, die
aan het eind van zijn carrière bezig is, maar
het nog steeds leuk vind om te spelen. Zo
hoop ik ook te worden."
Zelf wil hij nooit vergeleken worden met
John McEnroe. „Ik ben ik", is dan zijn stan
daard-antwoord. Henk van Hulst, de man
die hem allang bijstaat, maar er pas de af
gelopen tijd in slaagde de agressie enigszins
in goede banen te leiden, wil die vergelij
king best maken. „Qua tennis lijkt hij na
tuurlijk niet op McEnroe die alleen maar
chip and charge speelde, maar qua beleving
zit-ie in de buurt. Waarom hij leuk is? Om
dat hij is zoals hij is, met de positieve en de
negatieve dingen. Hij is echt, niet aange
leerd, maar dan praten we puur over z'n
mentale beleving. Hij heeft dat in zich wat
uitstekend is voor een topsporter. Dit type
kan tot grote hoogte groeien', mits hij het
onder controle heeft. Anderen zeggen dat
hij dat gedrag af moet leren. Ik zeg dat hij
het in dienst moet stellen van de sport; het
moet leren gebruiken. Als je hem temt hou
je niks meer over. Ik vergelijk hem wel eens
met Barry Hulshof, een hele zachte jongen
buiten het veld, maar Rinus Michels leerde
hem dat hij binnen het veld moest killen."
Schreeuwen mag Van Lottum best van
Van Hulst („om weer helemaal vrij te zijn
voor het volgende punt"), met zijn racket
stuiten mag-ie ook, maar ermee gooien
niet. „Dat werkt tegen je en op het moment
dat de wedstrijd op z'n spannendst is moet
je alles voor je hebben; de scheidsrechter de
lijnrechters, alles. Maar dat moet hij willen,
niet ik. Het ontsporen gebeurt nog wel,
maar het wordt steeds minder."
In één ding is Van Lottum zeker geen
McEnroe, volgens Van Hulst. „John is niet
geniaal. Hij heeft altijd heel hard getraind
en dat is in zijn geval ook noodzaak, want
als je de vaste waarden niet tot in de fines
ses beheerst red je het niet. Hij zit nu tegen
de top honderd aan, maar zelfs de top hon
derd halen is al weer zoveel moeilijker dan
vijf jaar geleden. De top vijftig halen zou
zelfs al heel knap zijn."
„John McEnroe was veel meer een verle
gen jongen", zegt Michiel Schapers als de
vergelijking wordt getrokken tussen Van
Lottum en het Amerikaanse enfant terrible
van weleer. Schapers speelde zelf een keer
of vier tegen McEnroe en zette Van Lottum
in juni uit Jong Oranje vanwege onvoldoen
de professioneel gedrag. Op die lezing is
nooit verder commentaar gegeven door
beide partijen. Maar geen van beiden toon
de zich rancuneus en Schapers nam Van
Lottum wel weer op in de voorlopige zeven
mans-selectie voor het Davis Cup-duel te
gen België, begin april. Schapers: „McEnroe
stond altijd liever op de achtergrond, maar
op de baan stond hij in het middelpunt van
de belangstelling, daar kon-ie niet mee om
gaan en dan schoot hij door. John is meer
het extraverte type, opgewonden in het
vuur van de strijd. En qua tennis zijn ze na
tuurlijk helemaal niet vergelijkbaar: de één
linkshandig, de ander rechts. De een op z'n
18e in de halve finale van Wimbledon, de
ander op z'n 21-ste nummer 125 van de
wereld. Ik heb die vergelijkingen ook wel
gelezen over John en McEnroe maar vind
het uit de lucht gegrepen. Het gaat eigenlijk
alleen maar om het gedrag. Dan kun je hem
net zo goed met Jeff Tarango vergelijken."
Wat er voor Van Lottum in het vat zit,
daarover durft de bondscoach van de ten-
nismannen weinig te zeggen. „Als hij zijn
agressie in goeie banen kan leiden kan hij
ver komen. Top 50 of zo is koffiedik kijken.
Hoe vaak heeft hij dat niveau tot nu toe nou
gehaald? Op Wimbledon, bij het Grolsch
Open en tijdens de US Open kwam hij er in
de buurt. Dit jaar is nog een jaar van mo
menten geweest, dat moet veel constanter
worden. En voor John geldt wat voor ieder
een geldt: iedere speler is de grootste tegen
stander van zichzelf. Je moet in eerste in
stantie niet van jezelf verliezen. Alleen valt
het bij anderen niet zo op als bij hem."
Wat er anders is aan McEnroe dan aan
John van Lottum wil John van Lottum zelf
wel benadrukken. „McEnroe was altijd op
z'n sterkst als hij zich liet gaan: ik niet. Ik
schiet meestal uit als het niet lekker gaat,
als ik basisballen fout ga slaan. Dat plukken
aan m'n shirt en dat rondkijken, dingen die
McEnroe inderdaad ook deed, dat is een
automatisme."
En was-ie toch niet liever voetballer ge
worden? „Nee, hoewel ik nog wel voetbal
hoor. Met een elftal van de school van Henk
van Hulst zaalvoetballen we in een Eindho-
vense cafécompetitie. Wie van ons in het
land is, doet mee. Dat deed Romario ook
he, dus dat moet kunnen." Romario kwam
hij in de zaal nooit tegen. „Wel op een veld
je in Eindhoven. Daar was ik met wat vrien
den aan het ballen en toen kwam hij ook
met wat vrienden meedoen. Mooi hè.
Beste wensen
Wat voert Aad de Mos mo
menteel in zijn schild? Loopt
Ellen van Langen al weer, al was
het maar de 800 meter naar de
bakker op de hoek?
Waarom is Richard Witschge nu
ook al niet geselecteerd voor de
oud-internationals?
Heel wat sporters verdienen juist
nu, op de drempel van een
nieuw sportjaar, onze allerbeste
jw systeem, een mix van Ajax en de kerstboom. De achterhoede en het middenveld min of
i stap voorwaarts in de ontwikkeling van de voetbaltactiek en naar mijn mening veel, veel
FOTO O PD
Gelukkig nieuwjaar Jeroen
Straathof, vorig jaar nog beste
van de wereld op de 1500 meter,
nu gedegradeerd tot olympisch
nul.
Gelukkig nieuwjaar Jos Staat-
sen, in het afgelopen jaar geheel
achter zijn zelf gecreëerde deco
der verdwenen.
Gelukkig nieuwjaar Getaneh
Tessema, vorig jaar hét (gelukkig
nog wel) levend bewijs dat een
ongeluk in een klein hoekje zit.
Gelukkig nieu wjaar Jordi
Cruijff, afgelopen jaar zestien
keer geinterviewd, zestien keer
over een blessure, wel steeds een
andere blessure, waardoor het
toch steeds een ander gesprek
werd.
Gelukkig nieuwjaar Georg Koch.
„Georg wie?"
Koch!
Gelukkig nieuwjaar Ronald
Spelbos, kreeg Utrecht niet aan
het voetballen, verwachtingen te
hoog, gebrek aan kwaliteit en
geen geld vooraankopen, enz.,
enz.; inmiddels is Utrecht bijna
zeker van Europees voetbal,
bulkt van talent, is het stadion te
klein en zijn er de Decheivermil-
joenen vooraankopen.
Gelukkig nieuwjaar Bogarde, die
halverwege vorig jaar zei: „AC
Milan is de top, hier ga ik nooit
meerweg."
Gelukkig nieuwjaar Davids, die
halverivege vorig jaar zei: „AC
Milan is de top, hier ga ik nooit
meerweg."
Gelukkig nieuwjaar Kluivert, die
onlangs nog zei: „AC Milan is de
top, hier ga ik nooit meer weg.
Gelukkig nieu wjaar Hans
Bouscholte, die dacht God naast
schipper te zijn.
Gelukkig nieuwjaar Erik Huize
bosch, heb je al een carnavals
lied opgenomen voor als er aan
stonds wéér een Elfstedentocht
wordt verreden waarvoor je na
tuurlijk wéér favoriet nummer
één bent?
Gelukkig nieuwjaar Leen Pfrom-
mer, draai je je nog een keer om,
laat je net de hond uit of kijk je
met ogen op stokjes televisie als
Jan Bos de Olympische kilometer
in Nagano wint?
„Is Koch niet die gangmaker?"
Ja, dat was inderdaad ook een
Koch, maar die bedoel ik niet.
Gelukkig nieuwjaar Louis van
Gaal, die in april nog liet opte
kenen dat de competitie natuur
lijk ondergeschikt was aan de
Champions League en nadat hij
Ajax voor Barcelona verruild
had met evenveel overtuiging:
„De Champions League is na
tuurlijk ondergeschikt aan de
competitie." Je zou haast den
ken: zijn wij nou zo slim, of...
„Koch, Koch, Koch... niet zeggen
hoor, ik geloof dat ik het weet.
Gelukkig nieuwjaar familie Pi-
cornie, wat had u graag met zijn
allen nog een keer Ajax zien spe
len, desnoods vorige week tegen
PSV.
Gelukkig nieuwjaar Bobby Rob-
son, troost u met de gedachte dat
velen uw hondehbaan in Bar
celona (talenten scouten in Cos
ta Rica, China, Qatar en Oezbe
kistan) voor niemendal zouden
willen overnemen.
Gelukkig nieuwjaar Mariëlle,
alias Sandra, vind jij ook dat
Ajax er metArveladze in alle op
zichten op vooruit is gegaan?
Gelukkig nieuwjaar dr. Karsten,
laat u zich niet weer links en
rechts voorbijfietsen door die
dokter uit Limburg?
„Koch, was dat niet die Neder
landse roeicoach die de Boat Ra
ce verloor?"
Nee.
„Verliefd op een spelverdeelster
dan?"
Nee, dat was volleybal.
„Bondscoach van een Afrikaans
land?"
Nee, nu ben je in de war met Is
raël, die vóór een kapitaal in
Afrika zit te verpieteren, of Wes
terhof die graag zou willen dat
hij voor de helft van dat kapi
taal daar zat te verpieteren.
„Dan moet het óf een op doping
betrapte bobsleeër óf een aan
aids gestorven kunstrijder óf een
miskoop van PSV zijn geweest
en anders geef ik het op.
Dat reken ik goed.
