f.
Onbekende wereld in beeld gebracht
Met Fay Lovsky en vrienden op de veranda
Legendarische schilderende arts
Wiegersma herleeft als kunstenaar
Cultuur&Kunst
IScHONE
Schijn
Zonder Edje begint Alexander
niets in de wereld van rock roll
UTERDAG 27 DECEMBER 1997
t Stathuys presenteert hiphop-cd
jjDENOnder het motto 'Yo, what's up! This is a cool album!'
k brengt jongerencentrum't Stathuys een hiphop-cd op de markt.
Ik Tijdens de officiële presentatie, vanavond, treden vier bands op
M die op de cd staan: 'G-Force', 'Headliners', 'Class of Method' en
W Redzone'. De bands zijn alle winnaar van de 'hiphopcontest'
die onlangs in het Leidse jongerencentrum werd gehouden. Het
centrum wil de hiphopcultuur bevorderen, want hiphop is van
jongeren zelf, puur, vernieuwend en 'multi-culti', aldus 't Stat-
buys. De CD is tegen een lage prijs te koop bij 't Stathuys, Plato
p^> en Velvet. De optredens en presentatie beginnen om 20.00 uur
in 't Stathuys, Breestraat 19 in Leiden.
m
Nieuwe directeur Circustheater
ze b|j jchevenigen/numegen Bert Kardijk (45) wordt op 1 januari de
yrieni lieuwe directeur van het Circustheater in Scheveningen. Hij
/olgt Paul Kotvis op, die naar het World Trade Center in Amster-
iam overstapt. Bert Kardijk was acht jaar adjunct-directeur van
de schouwburg en concertgebouw De Vereeniging in Nijmegen.
i lapanse schrijver Nakamura overleden
LAKtheater, Leiden.
Geurende dennenbomen sieren de hal van het
LAKtheater. Muzikante Fay Lovsky brengt haar
feestdagen in Leiden door. Het programma 'Mu
sic on the porch' moet de donkere dagen tussen
kerst en oudjaar opluisteren met country muziek.
Akoestische melodietjes zweven om een veran
da in het Wilde Westen. Door een gordijn van
houten kralen komen Lovsky's muzikale vrienden
als Joost Belinfante en Maijolijn Meijers (De Beri
ni's) allemaal hun steentje bijdragen. Onder deze
artiesten van formaat gebruikt een strakke slag
werker de drinkbekers, de houten vloer en zelfs
de contrabas als trommel. Een banjospeler zegt
'irritant snel te willen spelen' waar hij meesterlijk
in slaagt.
De toeschouwer wordt bij de hand genomen
en meegevoerd naar een lome zomeravond. Ze
ontsteken de lantaarns want de avond valt.
Fiddler tunes en mondharpgeluiden overstem
men de krekels. De dames dragen gebloemde jur
ken en de mannen hebben op het hoofd een
cowboyhoed. Rustig gaan zij hun muzikale gang
terwijl 'al die buren in de tuin' toekijken.
Thema's als vreemdgaan en verliefdheid op
lesbiennes gaan vergezeld van een zingende zaag
of een huilende gitaar. Sober getingel op een
triangel en een uitbundige mondharmonica dra
gen de melancholie uit die het gezelschap over
valt. Het kraalgordijn rammelt als een songtekst
aan vallende sneeuw herinnert. De liedjes wor
den soms rommelig aan elkaar gepraat en uitge
legd. De gesproken tekst vervliegt voordat hij het
trommelvlies van de luisteraars op de achterste rij
bereikt.
Ruim anderhalf uur is te lang om in dezelfde
sfeer op een veranda door te brengen. Uitgestrek
te prairies met hier en daar een ruige berg bepa
len het uitzicht. Het publiek houdt het best vol.
Twee toegiften moeten er aan te pas te komen
voordat het vijftal de porch mag verlaten.
De feestdagen in het LAKtheater. Nog te zien
t/m 30 dec. Aanvang: 20.30.
Leidse kunstenaar maakt panelen voor Oerparade Naturalis
ikyo» De Japanse schrijver, dichter en criticus Shinichiro Na-
;amura is donderdagavond op 79-jarige leeftijd overleden aan
de gevolgen van acute ademhalingsmoeilijkheden. Nakamura
i prominente persoonlijkheid in de Japanse literatuur
de Tweede Wereldoorlog. Hij is vooral beroemd gewor
den door zijn romancyclus 'Vier Seizoenen', waarvan 'Zomer' de
felbegeerde Junichiro Tanizaki-prijs in de wacht sleepte.
(Uien trouwt met Soon-Yi Previn
De Amerikaanse filmmaker en acteur Woody Allen (62)
dinsdag in Venetië getrouwd met zijn vriendin Soon-Yi Previn
17), de aangenomen dochter van zijn ex-partner Mia Farrow,
e zes jaar oude verhouding van Allen en Previn leidde eerder
bittere scheidingsprocdure tussen Allen en Farrow.
Trompettist Johnny Coles overleden
hiladelphia» De Amerikaanse jazztrompettist Johnny Coles is op
?l-jarige leeftijd overleden aan kanker. Hij speelde mee op de
ilaten van grote musici als Duke Ellington, Herbie Hancock,
)ount Basie, Ray Charles en Quincy Jones en nam ook platen op
net zijn eigen band, zoals 'The Warm Sound of Johnny Coles'
jn 'Little Johnny C'.
[illegomse Kunstuitleen verhuisd
Iillegom De Hillegomse Kunstuiüeen heeft vanaf vandaag on
derdak in een oude bollenloods aan de Leidsestraat 142. In de
kunstuitleen, beheerd door Denise van der Zande, is werk te
te koop van ruim 60 kunstenaars uit het hele land. Ruim
Ii50 schilderijen en tekeningen in allerlei stijlen van figuratief tot
Ibstract, foto's, sculpturen en keramiek zijn in de Kunstuitleen
je vinden. Elke eerste zondag van de maand zijn er nieuwe ten-
joonstellingen. Op zondag 11 januari begint een tentoonstelling
m Gerard Schoneveld en Peter Kempeniers. 14 Januari houdt
s ten Berge een lezing over de invloed van drugs op kunst. De
iinstuitleen is geopend op donderdag en vrijdag van 14.00-
7.00 uur, op zaterdag van 11.00-17.00 uur en elke eerste zondag
an de maand van 14.00-17.00 uur.
ïillegomse bieb zoekt exposanten
iillegom De bibliotheek in Hillegom is op zoek naar kunste-
laars die hun werk willen exposeren. In de bieb kan iedere
laand het werk van een andere kunstenaar worden bewonderd,
r komend jaar is de tentoonstellingsruimte van de bieb nog
't helemaal volgeboekt. Het werk kan geëxposeerd worden
uren of in vitrines. Belangstellenden kunnen contact op-
i met A. Sleper van de bibliotheek, telefoon: 0252-516 726.
Van de afgelopen mooie
zomer heeft Wim Hoog
straten maar nauwelijks
kunnen genieten. Het was
voor hem 'druk, druk,
druk'. Hij beet zich in zijn
atelier aan de Jan Vossen-
steeg stuk op beklemmen
de vragen als: hoe zag het
bont van een reptiel er uit?
Of, hoe visualiseer je de
uitwerpselen van een dino
saurus? Vragen waarop
niemand hem uitsluitsel
kon geven. Ook de weten
schappers van Naturalis
niet.
Van dat museum in wording -
waarin opgenomen het erfgoed
van het 177 jaar oude Nationaal
Natuurhistorisch Museum -
kreeg Wim Hoogstraten begin
dit jaar de opdracht om een
dertigtal schilderijen te vervaar
digen. Die panelen van 90 bij 65
centimeter vormen straks bij de
officiële opening in april '98 het
décor voor de Oerparade. Dat
is, meteen bij het binnentreden
van de futuristische schepping
van de architect Fons Verheijen,
de permanente expositie over
de pre-historie waarbij fossie
len, schildpadden, vissen, vo
gels, reptielen en dinosaurussen
in alle soorten en maten aan de
bezoekers voorbij trekken.
Voor Hoogstraten betekende
de opdracht een gigantische
klus die hem de zomer door van
de straat hield en die hem ook
nu nog dag-in-dag-uit vrijwel
geheel in beslag neemt. Aan iets
anders komt hij nauwelijks toe.
Wim Hoogstraten met twee van de dertig schilderijen uit de Oerparade.
Behalve omvangrijk van aard is
het namelijk ook buitengewoon
minutieus werk, want alles is fi
guratief en zeer gedetailleerd.
Wat dat betreft komt zijn vroe
gere grafische arbeid - hij illu
streerde in het verleden ooit ge
schiedenisboeken - hem nu
goed van pas.
De reconstructies van de pre
historische landschappen en
zijn bewoners geschieden zo
veel mogelijk aan de hand van
de toenmalige werkelijkheid.
Zoveel mogelijk, want wat is de
realiteit van een lang vervlogen
periode als daarvan niet meer is
overgebleven dan fossiele
vondsten en overblijfselen van
geraamten? „Dat is het interes
sante aspect", zegt hij, wijzend
op de stapels boeken met litera
tuur en illustraties die hem door
bij wijze van 'huis
werk' zijn toegeschoven. „De
wetenschappers kunnen je vrij
wel alles vertellen over de vorm.
Zo van: dit is ongeveer het
beest, want zo is het geraamte.
Maar de huid? En de kleur? Of
de natuurlijke omgeving? Daar
weten ze weinig van.
Juist op dat terrein ligt zijn
uitdaging. Het visualiseren van
een onbekende wereld. De ma
nier waarop, déér is hij hele-
FOTO HIELCO KUIPERS
maal vrij in. „Je gaat dan na
denken over kleuren bij dieren,
waar ze toe dienen. Ter camou
flage, als aantrekkingskracht, als
afschrikmiddel. Veel van die
beesten waren zo groot, dat ca
mouflage eigenlijk geen enkel
nut had. Je bent snel geneigd te
denken in tinten als blauw en
grijs, zoals je die ook terugziet
in films, op plaatjes of bij
schaalmodellen. Maar
3 Cam arasaurus
niet rood zijn geweest? Of geel?
Dat weet dus niemand. Een fas
cinerende wereld, die'pre-histo-
Hij mag dan de vrije hand
hebben, dat betekent nog niet
dat zijn oerparade een soort
bonte stoet van Jeroen Bosch
aan het worden is. .Alles gaat
natuurlijk in overleg met de me
dewerkers van het museum. Ik
kreeg aanvankelijk, dat was wel
aardig, een compleet college
voor mij alleen. Ze dragen de
gegevens aan, we spreken het
door, ik maak de schetsen, ze
komen kijken. Het moet na
tuurlijk wel allemaal weten
schappelijk verantwoord zijn. Al
wordt een grapje tussendoor
best gewaardeerd, zoals met die
uitwerpselen. Hoe kolossaal die
dieren ook waren; ze moesten
natuurlijk wel hun behoefte
doen."
Het summum voor een Leid
se kunstenaar mag dan een
plaatsje in De Lakenhal, tussen
werken van illustere stadgeno
ten als Jan Steen, Jan van Goyen
en Floris Verster zijn; voorlopig
is Wim Hoogstraten bijzonder
verguld met zijn gereserveerde
plek in het nieuwe Naturalis
waar het bezoekersaantal dat
van het stedelijk museum straks
ruimschoots zal overtreffen.
Voor zijn 'stille dierentuin' re
kent directeur Van der Weiden
op zo'n 150.000 bezoekers per
jaar. Die staan dan mooi alle
maal in de rij voor de panelen
van Hoogstraten. „Hoe ze bij
mij terecht zijn gekomen? Ik
heb in het verleden al eens eer
der wat voor ze gedaan. Kenne
lijk is dat goed bevallen. Ik ben
er echt trots op dat ik dit mocht
realiseren."
naar en door China,
lailand en Vietnam rustig
lorbereiden, was er voor het
idse PvdA-raadslid Ed van der
en niet bij. Tussen inentin-
n, koffers inpakken, cursus-
ii Chinees voor beginners en
visa-aanvraagprocedure
lor, moest hij de vestiging van
dtureel Centrum de X in het
ilkshuis veiligstellen en de
euwbouwplannen voor het
uziekhuis en het Leids Vrije-
dscentrum (LVC) redden,
'n beetje de hele infrastruc-
ïr van de lokale popcultuur
Dnd op instorten, vlak voordat
vliegtuig opsteeg,
ndat Vein der Veen het enige
idse raadslid is dat nog wel
ns een Beatletje, Dylantje of
toetje in zijn cd-speler stopt
hij bij LVC niet direct aan
idse Vlees Centrale denkt,
n niemand anders dan hij het
blunder van de ambtenaren
ide wethouder van cultuur,
en nog D66'er Pex Langen-
;rg, rechtbreien. Enfin: Van
ir Veen had al een jetlag vóór
de douane zijn paspoort
onde. Met zijn tong op zijn
hoenen stapte hij in de ijze-
vogel. „Knappe Chinees die
it mij nog moeilijker kan ma-
i", sprak hij zichzelf moed in.
:n oud Chinees spreek-
ird zegt dat het beter is om
;ens vermoeid aan te begin-
dan iets fit te beëindigen",
gde hij eraan toe. En weg
isEd.
was zo'n vier maanden ge
len en Van der Veen wordt
gens in februari terug ver
acht. Uit zijn dagboek in an-
:htenkaartenvorm (gisteren
eikaart nummer 40 op de
lurmat) valt op te maken dat
Kaart nummer 40 uit Ed van der Veens dagboek in ansichtenkaartenvorm.
hij het ontzettend naar zijn zin
heeft en bezig is aan misschien
wel zijn mooiste reis ooit. Maar
wat zal hij lelijk opkijken als hij
eenmaal van de Chinese Muur
is afgestapt en de Morspoort
onderdoor loopt!
Van der Veens wijsheden zijn de
afgelopen maanden stuitende
misvattingen gebleken. Terwijl
hij op het Plein van de Hemelse
Vrede aan een loempiaatje
stond te knagen dondert in Lei
den de ene na de andere pop
tempel in elkaar. Alle reddings
werk voor zijn vertrek heeft
maar heel even geholpen. Q-
bus blijkt, drie weken na de
opening, geen concertzaal te
zijn maai- een affaire. Van de X,
toen Van der Veen zijn koffers
dichtritste nog een bruisende
club die naar hartelust pionier
de, resteert nog een voetnoot in
de Leidse culturele program
ma's. En ook het LVC kan niet
zonder Edje.
Eerder deze week beklaagde
LVC-directeur Ruud Visser zich
erover dat niet één raadslid
hem om advies heeft gevraagd
over Q-bus. Was dat wel ge
beurd, dan hadden de rampen
die zich aan de Middelstegracht
voltrekken voor een deel voor
komen kunnen worden. Was
wereldreiziger Van der Veen ge
woon op eigen bodem geble
ven, dan had hij dat cruciale ge
sprek met Visser gehad.
D66-Wethouder Alexander
Pechtold heeft zich inmiddels
voorgenomen aan het begin
van het nieuwe jaar alle puin te
gaan ruimen die zijn voorgan
ger Pex Langenberg heeft ach
tergelaten. Met alle respect voor
Alexander, maar zonder Ed be
gint hij niets in de wereld van
rock roll. Daarvoor zit de Piet
je Bell van de Leidse gemeente
politiek toch net iets te strak in
het pak. Er zit maar één ding
op: Edje moet zijn reis afbreken.
Hij heeft z'n schootcomputer
bij zich, dus moet er via Inter
net contact zijn te leggen met
de beschermheer van de Leidse
popscene. In het ontvangstco
mité op Schiphol moet trou
wens ook de burgemeester van
Zoetermeer plaatsnemen. Want
Van der Veen heeft in zijn bin
nenzak vast ook wel een prima
advies over Sweet Lake China,
het themapark dat die gemeen
te wil oprichten.
wim koevoet
den bosch franqoise ledeboer
De tentoonstelling over de
schilderende arts en verzame
laar Hendrik Wiegersma in het
Noordbrabants Museum begint
met zijn beklemmende olieverf
'De drinker' uit 1929. De bene
velde zuipschuit heeft zijn
mond wijd opengesperd en
oogt als het archetype van de
reddeloze alcoholist. Na de
Tweede Wereldoorlog verdween
de legendarische dokter als
kunstenaar geleidelijk naar de
achtergrond. Maar behalve 'De
drinker' toont het museum nu
zoveel voorbeelden van zijn
vakmanschap dat hij op deze
expositie als een feniks uit zijn
as verrijst.
Wiegersma's oeuvre blijkt op
vallend veelzijdig, met als hoog
tepunt de 'simpele' lijnen waar
mee hij naakte vrouwenlicha
men een klassieke allure gaf. Als
gemakkelijk ontvlambaar ro
manticus slaagde hij er niet al
tijd in de huwelijkstrouw in acht
te nemen, wat op deze expositie
blijkt uit tekeningen voor zijn
minnares Jeanne Moulart-Nys.
Onder een 'Zittend naakt' uit
1931 zette hij de tekst 'Voor Je-
hanne. Liefste'. Maar Wiegers
ma koos uiteindelijk voor zijn
vrouw en vijf zonen. Dat het
weer helemaal goed kwam met
zijn vrouw Nel tonen haar vele
mooie en liefdevolle portretten
op deze expositie, met 'De
vrouw met parelring' uit 1933
als hoogtepunt onder de olie-
Uit particuliere collecties en
musea zijn in totaal 60 schilde
rijen en 40 tekeningen van Wie
gersma bijeengebracht. Roman
tische riviergezichten en land
schappen wisselen af met mar
kante portretten van de Bra
bantse bevolking en religieuze
schilderijen met titels als
'Johannes de Doper' (uit 1950)
en 'De gebonden Christus' (uit
1951).
De voorkeur van toonaange
vende critici verschoof na 1945
naar Cobra en andere nieuwe
stromingen, maar dat de ex
pressionist Wiegersma voor Ne
derland ooit naar de Biënnales
van Venetië en Sao Paulo
mocht, wekt door de kwaliteit
van deze werken geen verba
zing.
In de literatuur leeft het dok
tersgeslacht Wiegersma voort in
Antoon Coolens roman 'Dorp
aan de rivier', die zich afspeelt
in Hendriks geboortedorp Lith
aan de Maas. Fons Rademakers
verfilmde het boek in 1958 naar
een scenario van Hugo Claus en
dat is nog altijd een van de klas
siekers uit de Nederlandse film
geschiedenis.
Na zijn studie medicijnen
vestigde Wiegersma (1891-
1969) zich in 1917 als arts in
Deurne, waar hij zich een repu
tatie zou verwerven als
'wonderdokter' die patiënten
tot ver over de grens trok. Wie
gersma liet daar in 1922 het
neo-renaissancehuis bouwen
waarin tegenwoordig museum
'De Wieger' is gevestigd.
Zoon Pieter, zelf beeldend
kunstenaar geworden, vertelt in
de catalogus hoe daar vele fees
ten met kunstenaarsvrienden
werden gehouden. Onder hen
de Franse kunstenaar Ossip
Zadkine en zijn vrouw Valenti
ne Prax. Zadkine beeldde Hen
drik en Nel in 1930 uit in een
ontroerend saamhorig brons.
Het beeld is een van de hoogte
punten op het onderdeel van de
expositie dat een indruk van
Wiegersma's activiteiten als ver
zamelaar geeft.
Na Wiegersma's dood raakte
zijn collectie verspreid, maar
voor de expositie kon het
Noordbrabants Museum als
voorbeelden ook werk van Pi
casso (zijn ets 'Le repas frugal')
en James Ensor (zijn ets 'De in
trede van Christus in Brussel')
achterhalen.
Omdat Wiegersma zo veelzij
dig was lijkt deze tentoonstel
ling een beetje op een puzzel
die op het ene moment voltooid
lijkt en op het andere moment
het gevoel geeft dat er nog een
stukje mist. Was hij bijvoor
beeld gelukkig? Wiegersma zaait
twijfel door de tekst bij een zelf
portret: 'Gij ziet slechts de con
touren van een vent die niet ge
looft in goed of kwaad, nóch in
gelukkig leven.' Maar de exposi
tie bevat toch ook talloze blijken
van het tegendeel, met name in
zijn rol van echtgenoot en va
der. Zoon Pieter vergelijkt het
leven van zijn vader tenslotte
met een deels gesloten boek dat
zijn geheimen houdt en troost
zichzelf met de uitspraak: „Hij
was en hij leefde zoals hij vond
dat het moest. En dat is goed!"
De expositie in Jiet Noordbra
bants Museum (Verwersstraat
41, Den Bosch) duurt tot en
met 15 maart 1998. Openings
tijden: dinsdag t/m vrijdag van
10.00 tot 17.00 uur, zaterdag,
zon- en feestdagen van 12.00
tot 17.00 uur. Het museum is
l 1 tot
'Vrouw in stoel' (1932) van Hendrik Wiegersma.
FOTO GPD/NB MUSEUM
