Aandacht voor natuur buiten reservaten
Natuur Milieu
Toestand Nederlandse
bos niet verbeterd
NS beschuldigd van sloop dassenburchten
WOENSDAG 24 DECEMBER 1997
OPGAVE
OPLOSSING
CRYPTOGRAM
Horizontaal:3. Uitgeslapen geld
om te hekelen (7); 6. Niet toe
gankelijk boven het kasteel
(2,4); 8. Het is maargoed dat het
afgenomen wordt (4); 11. Met
spoed alleen zijn we er nog niet
(5); 13. Ze gaan achteruit in de
stad (5); 14. Hoe een pessimist
de toekomst ziet (6).
Verticaal:1(Be)kleding van een
schip (4); 2. Als voetballer is hij
niet zo dom (5); 4. Keizer die z'n
organen terugkreeg (4); 5. Zuinig
hoofddeksel? (7); 7. Hard werken
voor meer groente (6); 9. Een
hond krijgt niet meer (4); 10.
Lekker gemalen (3); 12. Onmin
min dracht (4).
KRUISWOORDRAADSEL
ZJEZO/ <S£Zs>£T£A/,
L- szA3
TOMPOES
Tom Poes en het Kukel
Het opwekkende artikel van Argus in
het ochtendblad miste zijn uitwer
king niet. Reeds om half tien kon
men groepen Rommeldammere in
de richting van het Droon-moeras
zien lopen met de gezichten van lie
den die de stad gingen redden. ,,Ik
begrijp die drukte om een kukel
niet", zei notaris P. Grifkoker, die de
stoet opende. ,,Men kan mij geen
kruiswoordraadsel voorleggen, of ik
weet alle antwoorden."
„Dat zegt nog niets", meende de
aannemer Sloopschepper. „Onder-
laatst had ik de hele kwis door. Op de
televisie dan. En dat de burgemeester
gezakt is vind ik niet zo'n wonder.
Die kan niet eens een eerste steen
metselen."
„Maar wat is een kukel eigenlijk?"
vroeg een eenvoudige stadreiniger,
die de heren begeleidde. Op deze
vraag wist men zo gauw het ant
woord niet en toen het onderzoek
een aanvang nam bleek het ook niet
zo eenvoudig te wezen.
Ak-ak de waarnemer verrichtte de
meting oplettend en nauwgezet. De
ene burger na de ander werd echter
heengestuurd wegens onvoldoende
kukel en het is te begrijpen, dat de
stemming al spoedig daalde.
Toen de markies de Cantecier om vijf
minuten over elf de poel naderde
werd hij dan ook getroffen door de
teneergeslagen sfeer die over het to
neeltje hing.
„Fi done", prevelde de edelman.
„Welk een farce. Maar ik ken mijn
plicht. Als deze stad van de onder
gang gered kan worden door het be
luisteren van een nobel brein zal ik
me daaraan onderwerpen. Wederom
zal een Cantecier de Barneveldt deze
veste van het rapalje bevrijden door
zijn hoog kukel!"
BERT DE JONG" 072-51
H
W
ke helft kans op regen, mogelijk
ook ijzel. In het noordwesten stei
nemende wind. Maxima vandaaj
het vriespunt, morgen van 0 grai
het oosten tot 6 in het westen
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag nog rustig met op veel pi;
mist en temperatuur dicht bij nul
gen vooral in Tsjechië meer wind.
schijnlijk tot de avond droog. M
temperatuur dan oplopend tot
graden.
Hongarije:
Aanhouden rustig weer met veel
en vrijwel overal droog. In de oc
mist. Maxima een paar graden
D00RJ0SBR0EKE
Gisteren beleefden we alweer een zonloze dag. Plaatselijk viel wa
lichte regen of motregen. De regen hing samen met een zwak fror
dat over ons land naar Duitsland trok. Na de frontpassage draaide
wind naar zuid tot zuidwest. De temperatuur liep langzaam op en
reikte tegen de avond 5 graden.
Een actieve depressie op de Atlantische Oceaan wordt vanochten
net ten zuiden van IJsland verwacht. Het bijbehorende frontensys
teem trekt vandaag over ons land wat met regen gepaard gaat. De
zuidwestelijke wind wakkert aan tot vrij krachtig, aan zee tot krac
of hard. De temperatuur loopt verder op naar 10 of 11 graden
Een volgende depressie die op eerste kerstdag over Schotland na;
Zuid-Scandinavië trekt, stuwt een nieuwe hoeveelheid zachte luc
naar onze omgeving. De temperatuur kan donderdag 12 graden
ken. Opnieuw zal het daarbij geruime tijd regenen.
Op tweede kerstdag bevinden we ons in een westelijke stroming.
Daarin vallen enkelg buien, maar de zon komt ook even tevoorscl
Met 9 of 10 graden is het nog steeds zacht.
In het weekeinde wordt het iets minder zacht met temperaturen
zo'n 6 graden overdag. Plaatselijk vallen enkele buien, maar de w
neemt flink in kracht af.
Vorig jaar waren de kerstdagen ijsdagen met in de nacht vorst. Ni
de kou in Europa verte zoeken. Opvallend zacht is het al enige tij
IJsland en op de eilanden in de Noordelijke IJszee. Ook Scandina
heeft zeer gematigd winterweer.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Veel bewolking en soms
flink wat regen, vooral
vandaag in het zuidwes
ten. In de bergen sneeuw.
Langs de westkust steeds
veel wind. Middagtempe-
ratuur in het binnenland
rond min 4 graden, langs
de kust plus 4 graden en
morgen in het zuidwesten
plus 7 graden.
Zweden:
In het midden en noorden
soms opklaringen, maar
ook wat sneeuw. Verder
bewolkt en vooral in het
zuiden regen, vandaag
kans op ijzel, Toenemende
wind. Vandaag in Lapland
strenge vorst, morgen rond
min 5 graden. In het-zui
den oplopend van 0 naar
plus 4 graden.
Oenemarken:
Steeds veel wolken, regen en wind.
Maxima sterk oplopend van 2 graden
naar 7 graden op morgen.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Van'tijd tot tijd onstuimig met regen en
wind. Vandaag tijdelijk wat rustiger en
in het midden en noorden met wat geluk
af en toe zon. Zacht met middagtempe-
ratuur uiteenlopend van 9 graden in
Schotland tot maar liefst 14 lokaal in
Engeland.
België en Luxemburg:
Wolken, regen en toenemende wind.
Maxima verder oplopend tot ongeveer
12 graden, in de Ardennen tot een graad
of 8.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Eerst nog wat zon, maar snel toenemen
de bewolking en met name in Bretagne
en Normandië veel regen en wind. Op de
toppen van de Jura en de Vogezen eerst
wat sneeuw, overal overgaand in regen.
Tijdelijk hogere maxima: morgen uiteenr
lopend van 14 graden aan zee tot 9 in
de Elzas.
Portugal:
Perioden met zon, maar ten noorden van
Porto vaak wolken en kans'op regen.
Morgen later op de dag overal meer be
wolking. In het noorden veel wind. Maxi
ma van 15 graden in het noorden tot te
gen de 20 in de Algarve.
Madeira:
Flink wat zon en vrijwel overal droog.
Middagtemperatuur ongeveer 19 gra-
Spanje:
Flinke perioden met zon en droog. Langs
de kust bij de Golf van Biskaje vaak wol
ken en kans op regen. In het binnenland
maxima rond 14 graden; aan zee uiteen
lopend van graad of 16 in het noorden
tot ruim 20 graden in het zuidoosten.
Canarische Eilanden:
Flinke zonnige perioden en droog. Mid
dagtemperatuur rond 24 graden.
Marokko:
Westkust: Veel zon en droog. Middag-
tempertuur uiteenlopend van een graad
of 16 in het noorden tot ruim 20 in het
Tunesië:
Vandaag nog wolken en een bui. Morgen
afnemend buiig en stilaan meer zon.
Middagtemperatuur ongeveer 17 gra-
Zuid-Frankrijk:
Vandaag in de loop van de dag meer zon
en droog. Morgen in het zuiden kans op
mist en vooral in Les Landes en de Dor-
dogne meer wolken en kans op wat re
gen. Later op morgen overal toenemen
de bewolking, maar droog. Middagtem
peratuur vlak aan zee oplopend tot een
graad op 15, in de omgeving van Lyon
tot ongeveer 9 graden.
Mallorca en Ibiza:
Afnemend buiig en meer zon. Middag
temperatuur ongeveer 18 graden.
Italië:
Eerst in het zuiden nog een bui. Verder
wolkenvelden, maar steeds meer zon.
Middagtemperatuur van 7 graden in het
noorden tot 16 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Eerst op Sardinië nog een bui. Geleide
lijk overal meer zon. Middagtemperatuu
r ongeveer 16 graden.
Malta:
Meest bewolkt en en paar fikse buien.
Middagtemperatuur een graad of 16.
Griekenland en Kreta:
Toenemende bewolking, gevolgd door
buien. Vooral morgen in het zuiden en
westen flink wat regen. Op Kreta tot de
avond op de meeste plaatsen droog.
Maxima dalend tot een graad of 13 op
morgen.
Turkije en Cyprus:
Afnemend buiig en soms wat zon. Mid
dagtemperatuur dalend: morgen uiteen
lopend van een graad of 8 op de Dar-
danellen tot 16 op Cyprus.
Duitsland:
Overgang naar zwaar bewolkt en re
genachtig weer met in het noorden soms
veel wind. Eerst nog kans op mist. Voor
al in het oosten kans op ijzel. Tempera
tuur sterk oplopend. Middagtempera
tuur morgen uiteenlopend van 3 graden
in het noordoosten tot 10 in het zuid
westen.
Zwitserland:
Wolkenvelden en droog. In de bergen in
het zuiden ook zon.'Morgen later op de
dag in het westen en noorden toene
mende kans op wat regen, boven 1600
meter sneeuw. Tijdelijk hogere maxima:
morgen in de dalen een graad of 9.
Oostenrijk:
Bewolkt en vrijwel overal droog. Kans op
mist. Middagtemperatuur meest tussen
2 tot 6 graden.
Polen:
Rustig met op veel plaatsen mist. Verder
meest bewolkt en morgen in de westelij-
:h>8.
DONDERDAG 25 DECEMBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08.48 Zon onder
Maan op 03.50 Maan onder
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 12.36 24.00 12.09
Laag 07.50 19.54 07.31
VRIJDAG 26 DECEMBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08.48 Zon onder
Maan op 04.55 Maan onder
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 01.05 13.25 00.38
Laag 09.06 21.05 08.47
ZATERDAG 27 DECEMBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08.48 Zon onder
Maan op 05.59 Maan onder
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 01.49 14.09 01.22
Laag 10.06 21.55 23.47
Weerrapporten 23 december 19 uur:
Deelerv
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vllssingen
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Berlijn
Boedapest
Bordeaux
Brussel
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
Malta
motregen
licht bew.
onbew.
Zurich half bev,
Bangkok onbew.
Casablanca licht ba
Johannesburg licht be\
Los Angeles half bew
New Orleans regen
New York zwaar bt
TelAviv regen
6 TT
34 i ..r.
20 1 !/d
19 100
BERT PEJONG
in de Wieringermeer en de
Haarlemmermeer. Allemaal
'witte gebieden'. De bouwland-
natuur gaat goeddeels onder
dezelfde stressfactoren gebukt
als de weilandnatuur. Met dien
verstande dat flora en fauna van
bouwland daar bovenop nog
grote porties bestrijdingsmidde
len te verduren krijgen. Nergens
in Nederland wordt zoveel
landbouwgif gebruikt als in
Noord-Holland! Het gevolg van
de oprukkende bollenteelt. Het
gemiddeld gifgebruik is in onze
provincie 3x hoger dan in de
rest van het land. Alleen de
sterkste soorten overleven:
brand- en dovenetel, koolwitjes,
kraaien en eksters. Het studie-
bericht is reëel, en ziet nauwe
lijks mogelijkheden om het tij te
keren.
De provincie kent een grote ver
scheidenheid aan slootmilieus.
De totale lengte van smalle
slootjes (smaller dan 6 meter)
alleen al is ongeveer 20.000 kilo
meter. Specifiek op dit milieuty-
pe gericht beleid is nog niet
ontwikkeld. Kennelijk staan
maar weinig mensen stil bij de
natuurlijke betekenis van deze
blauwe haarvaten, die voor be
paalde soorten planten en die
ren toch bolwerken zijn. Zelfs
op Europese schaal. Dat geldt
onder andere voor een beschei
den visje, de kleine modder
kruiper.
Daarnaast is deze natuur buiten
de natuurgebieden van enorm
belang voor kikkers, padden en
salamanders, alsmede voor
vleermuizen en uiteraard aller
lei vogelsoorten. Poldersloten
vormen verder de voedselbron
voor in reservaten vertroetelde
lepelaars. Deze natuur kan in de
visie van de provincie geholpen
worden door aangepast sloot-
beheer, waterzuivering, aanleg
van zompige slootkanten (plas-
dras-bermen), en het aan elkaar
koppelen van de blauwe infra
structuur. Wie weet, keert dan
ooit zelfs de otter retour. Aange
past beheer is tevens het sleu
telwoord voor wie kijkt naar
weghennen en dijken. Niet
mesten, geen gif, maaisel afvoe
ren, geen overbegrazing. Dan
komt veel goed.
Stad en natuur klinken onver
enigbaar, maar dat is volgens
het studiebericht een grote ver
gissing. De stadsnatuur is best
gevarieerd, met verschillende
bijzonderheden zoals muur-
planten, de zwarte roodstaart
(zangvogel), gierzwaluwen en
huisspitsmuizen. Nogal wat or
ganismen beschouwen de stad
als een soort rotsgebied, hun
natuurlijke habitat. Tegenwoor
dig trekken zelfs kustvogels
zoals meeuwen en sterns de
stad in. Ze broeden er op platte
daken. Gifvrije groene stadsran
den brengen vossen, bunzings,
en dergelijke naar het 'rode
steenmilieu'. Genoeg muizen
enzo als voedsel.
De grootste bedreiging voor de
stadsnatuur is volgens het stu
diebericht het idee van de com
pacte stad. Teveel steen, te wei
nig groene longen. Niet alleen
slecht voor de natuur. Daar
naast gaan unieke leefplekken
voor flora en fauna verloren
door ondoordachte renovaties.
De provincie erkent dat het
overgrote deel van Noord-Hol
land tot in lengte van jaren een
andere hoofdfunctie dan natuur
zal houden. Toch zijn er voor
planten en dieren mogelijkhe
den om bij allerlei ontwikkelin
gen 'mee te liften', met de Haar
lemse bestuurders in de rol van
stimulator en (mede) financier.
De stichting Das Boom is woedend op de
Nederlandse Spoorwegen (NS). Bij een ver
breding en versteviging van een spoordijk
op het traject Roermond-Weert-Eindhoven,
in de Maasuiterwaarden, zijn twee dassen
burchten geheel of goeddeels verwoest.
Hoogstwaarschijnlijk werden dassen daar
door levend begraven, of zijn ze bij de
werkzaamheden direct gedood.
Volgens Das Boom hebben de NS de Na
tuurbeschermingswet op grove wijze over
schreden. Daarom is de affaire aanhangig
gemaakt bij de Algemene Inspectie Dienst
(AID).
Dassen en hun burchten genieten volledige
bescherming. Dat maakt de gebeurtenissen
in Limburg extra pijnlijk voor de NS. In de
Maasuiterwaarden kunnen de dassen zich
alleen door burchten te maken in de spoor
dijk beschermen tegen hoogwater. De NS is
er niet blij mee. Dassen graven enorme
burchten. Het gevaar bestaat dat vroeg of
laat daardoor de spoorlijn verzakt.
Al sinds 1994 is er overleg tussen Das
Boom, de NS, het rijk en het provinciebe
stuur in Limburg. Uiteindelijk werd in 1996
besloten vlak naast de spoordijk een specia
le, hoogwatervrije 'dassenterp' te bouwen.
Daar zouden de dieren naar toe moeten
verhuizen.
Van de verhuisoperatie is tot op heden nog
niks terechtgekomen, terwijl nu al wel de
dassenburchten zijn vernietigd. Das
Boom noemt de handelswijze van de NS
'buitengewoon lomp'.
De provincie Noord-Holland heeft een studiebe
richt uitgebracht over natuur buiten de natuurge
bieden: op het boerenland en -erf, in steden, langs
en in polderslootjes, of op dijken. Over het alge
meen vind je er minder kritische, meer algemene
soorten. Soorten ook die het vermogen hebben zich
vergaand aan te passen aan menselijke activiteiten.
Natuur die bij ons hoort, en iets zegt over hoe wij
leven.
Behalve natuurlijke factoren
als droogte en wintertempe-
ratuur, hebben ook luchtver
ontreinigende stoffen invloed
op de levenskracht van het
bos. In 1995 bleek met name
ozon een negatief effect te
hebben gehad op de toestand
van zomereik en grove den.
Ook de uitstoot van zwavel
en stikstofoxiden en ammo
niak hebben effect op de vita
liteit van het bos, maar duide
lijk minder dan ozon. Ver
hoogde concentraties ozon
ontstaan onder bepaalde
weersomstandigheden uit uit
laatgassen.
Het ministerie van Van Aarts-
en inventariseert al sinds
1984 de toestand van de bos
sen in ons land. Daarbij bekij
ken onderzoekers onder meer
de hoeveelheid blad of naal
den aan bomen, de verkleu
ringen daarvan en de aantas
ting door insecten en schim
mels. Het 'meetnet bosvitali-
teit' bestaat uit tweehonderd
punten die representatief zijn
voor de bossen op de zand
en lössgronden. De bossen op
deze gronden zijn het gevoe
ligst voor vermesting en ver
zuring en beslaan samen cir
ca zeventig procent van het
Nederlandse bos.
Eiken hebben het onveranderd moeilijk. De combinatie van strenge
winters, droge 's zomers en luchtvervuiling is ziekmakend.
FOTO MARTIJN DE JONGE
De dichtheden liggen er vaak
wel lager, maar van bijvoor
beeld de scholekster, kievit, tu
reluur en grutto broeden nog al
tijd de meeste paren in wat wel
eens oneerbiedig 'de witte ge
bieden' worden genoemd. En
wat voor opgenoemde weidevo
gels geldt, gaat voor veel meer
vertegenwoordigers op van flora
en fauna.
Aan de natuur buiten de na
tuurgebieden wordt minder
aandacht besteed dan aan de
natuur achter de hekken van de
reservaten. Alsof die minder
waardevol is, omdat de bikvan-
gende 'diamantjes' ontbreken,
of omdat men denkt dat er niets
meer aan te redden valt. Het
provinciale studiebericht heeft
tot doel deze cirkel van onbe
kend maakt onbemind te door
breken. Want de waarde van
'groen om de hoek' is juist
groot.
Natuur dichtbij bepaalt voor
veel mensen de aantrekkelijk
heid van het woon-, werk- en
leefklimaat. In 2020 moet ze
ventien procent van de provin
cie Noord-Holland een natuur
functie hebben. Het gaat om
ecologische verbindingsroutes,
duingebieden, bossen, grote re
creatieterreinen, enzovoorts.
Nu is dat slechts dertien pro
cent. De oppervlakte grond met
de hoofdfunctie natuur in
Noord-Holland is geringer dan
de oppervlakte stedelijke be
bouwing. Gelukkig zijn er uitge
strekte duingebieden bewaard
gebleven, anders zou het met
de natuur in Noord-Holland
nog veel beroerder zijn gesteld.
Noord-Holland heeft 75.000
hectare grasland, de basis van
de veehouderij. Zo'n 11.000
hectare heeft op enigerlei wijze
een natuurfunctie. De rest is
'wit gebied', waarin de natuur
De scholekster
maakt deel uit van
de natuur buiten
de natuurgebie
den.
FOTO MARTIJN
DE JONGE
zwaar onder druk staat door de
slechte milieukwaliteit. Veel
kunstmest, kruidenarm raaigras
(84 procent van de weilanden)
en peilverlagingen doen wilde
weideplanten en -dieren naar
adem snakken. Nog steeds
overwintert 10 procent van alle
Noordwest-Europese smienten
en stormmeeuwen in de Noord-
Hollandse weiden, maar het
aantal overwinterende goudple
vieren is sinds 1970 met niet
minder dan 75 procent afgeno
men.
Hoe waardevol natuur buiten
de natuurgebieden kan zijn
toont de kievit. Zo'n 30 procent
van alle Noordwest-Europese
kieviten brengt -mits het niet
vriest- de winter door in Noord-
Holland. De provincie herbergt
dan een half miljoen kieviten.
Het provinciale studiebericht
geeft de lijnen aan waarlangs de
natuur in de 'witte gebieden'
geholpen kan worden. Zoals al
lerlei vormen van (betaald)
agrarisch natuurbeheer.
Er is in Noord-Holland bijna
61.000 hectare bouwland, zoals
De toestand van het Neder
landse bos is dit jaar ten op
zichte van 1995 en 1996 niet
verbeterd, maar ook niet noe
menswaardig verslechterd.
Een kwart van het onderzoch
te bos krijgt nog steeds het
predikaat 'weinig of niet vi
taal'. Dat staat langzaam te
versterven.
Deze boodschap heeft minis
ter Van Aartsen (landbouw,
natuurbeheer en visserij) naai
de Tweede Kamer gestuurd.
De bewindsman stelt op basis
van recent onderzoek dat de
Nederlandse bossen ,,nog
steeds kwetsbaar zijn door de
te hoge milieudruk".
De gezondheid van de grove
den, voorheen een zorgen
kindje, en de Japanse lariks, is
goed. De kwakkelende zo
mereik en beuk zijn niet ver
der achteruit gegaan. Slecht
gaat het nog steeds met fijn-
spar, douglas en Corsicaanse
den.
Aantasting door insecten en
de afgelopen droge zomers
zijn de belangrijkste verkla
ringen voor het uitblijven van
een verbetering bij zomereik,
beuk en fijnspar, aldus de
rapportage.
