Heilige Geest
bruggenbouwer in
religieuze dialoog
Kerk Samenleving
Het heidense kerstfeest
Moslims pleiten voor
bovenreligieus platform
Sneeuwballcj
naar het
Christuskind
'Never a dull moment' in Leidse Schouwburg
Tolken op Europese Toren van Babel
DINSDAG 23 DECEMBER 1997
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071.
Israël steekt 170 miljoen kaarsjes aan
Jeruzalem» Israël steekt deze week 170 miljoen kaarsen aan. Dat
is het gevolg van het min of meer samenvallen van het joodse
inwijdingsfeest Chanoeka (24-31 december) en het christelijke
kerstfeest (25 en 26 december). Het kaarsenverbruik valt in Israël
20 procent hoger uit dan vorig jaar. Volgens de kaarsenindustrie
is dit ook het gevolg van de immigratie van 200.000 mensen uit
Rusland, die gewend zijn Kerstmis te vieren. Het achtdaagse
feest van het licht Chanoeka begint vanavond als president Ezer
YVeizman en premier Netanjahu in de residentie van de presi
dent het eerste Chanoeka-licht aansteken. Dat is tevens het be
gin van de viering van het 50-jarig bestaan van de staat Israël,
die in 1948 door David Ben Goerion werd gesticht.
Een Palestijn ver
siert in Bethlehem
een kerstboom op
het plein waar de
Geboortekerk staat.
foto ep a
'Gewijde' kerstviering in Bethlehem
Jeruzalem» De kerstviering in Bethlehem, de geboorteplaats van
Jezus, zal dit jaar een religieus karakter hebben. De Palestijnse
autoriteiten zullen er alles aan doen om te voorkomen dat uitin
gen van Palestijns nationalisme, zoals in de afgelopen jaren, de
overhand krijgen. Deze toezegging deed de patriarch van Jeruza
lem, Michel Sabbah, gisteren bij de presentatie van zijn kerst
boodschap. Hat Palestijns bestuur heeft volgens hem ingezien
dat de afgelopen jaren de kerstviering geen christelijk karakter
had. Israël had vlak voor Kerstmis 1995 het bestuur over Bethle
hem aan de Palestijnen overgedragen. In zijn boodschap deed
Sabbah een beroep op de Israëlische regering te streven naar
een vrede die is gebaseerd op gerechtigheid en op het vermogen
van elk volk om zelf zijn eigen weg te kiezen.
Vaticaanstad Paus Johannes Paulus II luistert naar de kerst
boodschappen tijdens de jaarlijkse audiëntie voor kardinalen en
andere vertegenwoordigers bij de Heilige Stoel. foto ap
groningen anp
De Heilige Geest die ook in an
dere godsdiensten werkzaam is,
kan als bruggenbouwer funge
ren in de dialoog met mensen
in andere culturen. Daarbij
hoeft de centrale rol van Jezus
Christus niet te worden gerelati
veerd.
Dit stelt de hervormde theo
loog J.M. van 't Kruis (45) vast in
het proefschrift waarop hij op
15 januari aan de Rijksuniversi
teit Groningen promoveert. Hij
is namens de Samen op Weg
kerken werkzaam als functiona
ris van de comissie Contact Mo
lukse en Nederlandse Kerken.
Eerder was hij docent aan de
theologische academie op Mid-
den-Sulawesi, Indonesië.
Zowel in Indonesië als in zijn
huidige werk kwam Van 't Kruis
andere verwoordingen van het
christelijk geloof tegen dan de
in het Westen gebruikelijke.
Molukkers, die grote waarde
hechten aan de rol van de voor
ouders, zien Jezus als 'De Goede
Voorouder'. Binnen de christe
lijke theologie is nog steeds wei
nig ruimte voor niet-westerse
benaderingen.
Bovendien hebben christelij
ke theologen grote problemen
in het debat met andere gods
diensten. De belijdenis dat Je
zus Christus de kern van het
christelijk geloof is, vormt dan
een struikelblok. De andere me
thode is de benadering dat alle
geloven in wezen hetzelfde zijn.
Jezus, Mohammed en Boeddha
zijn in die visie met elkaar in
wisselbaar.
Van 't Kruis kiest een andere
weg. Hij sluit aan bij het trinita-
rische denken (God als Vader,
Zoon en Heilige Geest) van cal
vinistische theologen als AA.
van Ruler en J. Moltmann en de
4e-eeuwse Griekse theologen
die bekend staan als de Cap-
padociërs. Zij benadrukken de
eigenheid van de Vader, de
Zoon en de Heilige Geest.
De Geest van God manifes
teert zich volgens de promoven
dus overal op aarde, dus ook in
andere godsdiensten. Daarom
is het noodzakelijk de dialoog
aan te gaan met mensen in an
dere culturen. De zoektocht
naar de waarheid is de zoek
tocht naar de ander, aldus Van
't Kruis.
De titel van het proefschrift
luidt: De geest als missionaire
beweging. Een onderzoek naar
de toereikendheid van gerefor
meerde theologie in de huidige
missiologische discussie. Pro-
motores zijn de hoogleraren dr.
LA. Hoedemaker en dr. A. van
de Beek.
Er zijn theologen die met
dédain praten over de mensen
die alleen met kerst naar de
kerk komen. Die zich afzetten
tegen de sfeer van commercie
waarin het feest rond de
geboorte van Christus verzeild
is geraakt. En die vinden dat de
kerst in weinig meer verschilt
van de heidense lichtfeesten
die van oudsher in deze tijd van
het jaar werden gehouden. Hoe
denken godgeleerden uit deze
regio over de huidige betekenis
van kerst, welke boodschap
brengen zij vanaf de kansel en
hoe brengen zij zelf de
feestdagen door?
utrecht anp
Ramadan die op 29 december
begint. Het bijna samenvallen
van deze feesten symboliseert
het multireligieuze karakter van
de Nederlandse samenleving.
Het geloof is volgens de NIR
een bron van waarden die aan
het maatschappelijk welzijn
kunnen bijdragen. De initiatie
ven voor een dialoog tussen de
geloofsgemeenschappen in Ne
derland hebben volgens de raad
nog geen structurele basis ge
kregen. Daarom pleit de NIR
voor een platform dat geba
seerd is op wederzijds respect
en dat uitgaat van religieus ge-
inspireerde normen en waar
den.
De Nederlandse Islamitische
Raad (NIR) pleit voor een bo
venreligieus platform voor
maatschappelijke vraagstukken.
Dit platform van joden, christe
nen en moslims moet gericht
zijn op het bevorderen van het
maatschappelijk welzijn, sociale
rechtvaardigheid en cohesie in
de samenleving.
De NIR die in juni als derde
islamitische koepelorganisatie
werd opgericht, zegt dit in een
verklaring naar aanleiding van
het joodse Chanoekafeest (24 -
31 december), het christelijke
kerstfeest (25 en 26 december)
en de islamitische vastenmaand
éOp kerstmorgen preek
ik over de volkstelling.
Dat mensen geen num
mers zijn maar namen
hebben, personen zijn. Het
voert terug op het kerstverhaal
waarin keizer Augustus zijn
volk wilde tellen om zijn hele
rijk in een kadaster onder te
brengen. Natuurlijk om meer
belasting te kunnen heffen.
Maar op kerstmorgen krijgt de
gemeente geen belastingaan
slag maar een geboortekaartje
van de keizer.
Kerst is één van de hoogte
punten van het kerkelijk jaar
voor mij. Pasen is echter nog
belangrijker omdat dat gaat
over de overwinning op de
dood. Het gaat niet om het
kroelen met dat kind in de
kribbe. De kerk heeft de ge
boortedatum van Jezus ook
pas een paar eeuwen later op
25 december gezet, de datum
van het heidense midwinter
feest. De eerste eeuwen van het
christendom vierde geen chris
ten kerst.
De mensen die ik alleen met
de kerstnachtdienst in de kerk
zie, heet ik geweldig hartelijk
welkom. Ik heb er zo'n hekel
aan om die mensen een stand
je te geven. Mijn vrouw en ik
gaan in mooie kleren aan de
deur van de kerk staan, als
gastheer en -vrouw. Ik heb ge
merkt dar er toch mensen zijn
die later in het jaar ook terug
komen, vooral jongeren die
Wie alleen met kerst
naar de kerk gaat wordt
door dominee PJ. van
Midden (1949) 'een
geweldig hartelijk
welkom' geheten. „Ik
heb er een hekel aan
om mensen een standje
te geven." Van Midden
is predikant van de
Gereformeerde Kerk in
Lisse.
m
mensen nadenken en soms
concluderen ze dan dat ze in
de kerk moeten zijn.
Ik betreur het dat kerst voor
sommige mensen puur en al
leen commercie is. Zelf eet ik
ook lekker en heb ik een kerst
boom. Maar als het alleen
maar dat is, daar schud ik
mijn hoofd om. Het is gebak
ken lucht, je viert immers
niets. Het is alleen maar
kerstsfeer maar niemand kan
uitleggen wat daar nu eigen
lijk mee wordt bedoeld. Alleen
dat het te maken heeft met
een vrolijke kerstman en
glühwein. Ik was laatst bij de
verslaafdenopvang en ik
hoorde iemand vertellen:
'mijn vader misbruikte me,
maar met kerst kreeg ik toch
een cadeautje.' En de ander:
'mijn ouders vochten elke dag
met elkaar, maar met kerst
hielden ze zich in. Alleen kre
gen we dan op derde kerstdag
de extra volle laag.' Dat be
wijst wel dat veel mensen niet
meer weten waar kerst om
gaat. Daarom probeer ik nog
steeds mensen naar de kerk te
krijgen, dat heeft tenminste
inhoud. Ik probeer ze het ge
voel te geven dat ze belangrijk
zijn.
In de kerstnacht en op kerst
morgen ga ik voor. Daarna
heb ik veel vrienden en ken
nissen uitgenodigd en ieder
een neemt iets -te eten mee.
Dan gaan we heel lang eten
geen vervelende associaties meer hebben met ge- en praten. Op tweede kerstdag ga ik naar mijn
archieffoto dick hogewoning
dwongen kerkgang. Kerst is een belangrijke op- moeder en schoonmoeder, die beiden weduwe
stap voor hen om er bij te gaan horen. Ieder ge- zijn. Op eerste kerstdag nodig ik ook iedereen uit
zin krijgt een cadeautje, niet om ze te lijmen, van wie ik weet dat die alleen is en dat vreselijk
maar om te laten blijken dat ze echt welkom vindt, om met ons kerst te vieren. Bijna
zijn.sEn om de herinnering aan de kerstnacht- elk jaar zijn er wel wat onbekenden of
dienst levend te houden, zodat ze misschien toch vage kennissen bij. Mijn kinderen zijn
nog terug komen. Natuurlijk helpt het dat het dat gewend, die weten dat onze deur al-
om vier uur 's middags al donker is, dan gaan tijd open staat.
madison epd
Met een beroep op de
wettelijke scheiding tussen
en staat proberen atheïst) ia
de Verenigde Staten elk ja
plaatsing van kerststallei bij
openbare plaatsen verhind ne
Meestal doen ze dat voc
rechtbank, maar soms late
zich verleiden tot het j
van sneeuwballen naar
kribben.
Houten figuren van
Maria en het kindeke Jezia
volgens de Amerikaanse
voor burgerrechten een
van bevoordelen van het
telijk geloof. Dat is in strijd
de grondwet die het begii
gen van religies verbiedt.
In Jersey City in de staat
Jersey moest burgemeestei
Schundler afzien van zijn
nemen kerstfiguren voo
stadhuis te laten plaatse
bond voor burgerrechten
een proces daarover gewon
hoewel de burgemeestei
mening is dat dit neerkonr j
discriminatie van de christi
De uitspraken in derg
zaken variëren onderling,
er is wel een rode draad,
sen van uitsluitend christi
symbolen is uit den boze.
den er rendieren, dwe
sneeuwpoppen of een
Claus naast het Christu
geplaatst, dan is er
zwaar.
De stichting voor vrijwa\
van religie in de stad Mai]
in de staat Wisconsin eiste
de rechtbank gelijkberecht
De rechtbank stemde daafai
in. Naast de kerstboom
parlementsgebouw staat n
groot bord met de tekst
bestaat niet, de duivel evei
er zijn geen engelen, er is
hemel en geen hel.
BEROEPINGSWEn
no
NEDERLANDE HERVORMDE n.
KERK
Aangenomen: naar Ermelo k
Nieuwe kerk noord): F. van
Roest te Kampen; naar Sli
W.P.J. Janssen te Almelo (5
Bedankt: voor Schoonhovei
Aangeenbrugte Barneveld;J
Genemuiden: H. Harkemaf'11
Onstwedde.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Zwijndrecht-Q
Lindt: drs. L. Donkersloottip
derkerk
ijl
u tdeLeidsch Dagblad
-
ANNO 1897
Donderdag 23 December
OFFICIËELE KENNISGEVING Burgemeester en Wethouders
van Leiden, herinneren bij deze de ingezetenen aan de bepa
lingvan art. 20a der verordening van den lsten April 1897
(Gomblad No. 6) op de Straatpolitie, luidende als volgt: ,,De
hoofdbewoner van een bewoond, de gebruiker, eigenaar,
vruchtf ebruiker of beheerder van een onbewoond perceel is
verplicht bij gladheid de open stoepen en de straat langs dat
perceel met een voldoende hoeveelheid zand, asch of turfmolm
te bestrooien of te doen bestrooien en wel voor zooveel de
straat betreft, ter breedte van ten minste 1 M. gemeten uit de
rooilijn der stoepen, of, waar deze ontbreken, uit die der gebou
wen." Burgemeester en Wethouders voornoemd, F. Was, Bur
gemeester. E. Kist, Secretaris.
LEIDEN Voor de zooveelste maal herinneren wij er aan, dat
door het "Leidsch Dagblad" geen extra-tijdingen worden ver
kocht. Gisteravond toch heeft men voornamelijk in druk be
woonde buurten de goê gemeente wederom voor ettelijke cen
ten opgel icht, door den verkoop van een bericht van een
„gruwelijke moord!" Daar de politie tegen deze oplichterij on
machtig is iets te doen, waarschuwen wij nogmaals voor deze
praktijken.
GRONINGEN Alhier heeft een tamboer zich een vinger afge
knipt met het doel uit den dienst ontslagen te worden en eene
onvermogende weduwe met 6 kinderen te kunnen huwen. Hij
zit in arrest om voor den krijgsraad terecht te staan.
ANN01972
zaterdag 23 december
NOORDWIJK Het Europese centrum voor ruimtetechnologie
ESTEC in Noordwijk, één van de grootste Europese ruimte
vaartcentra, zal in verband met het aanhaken van Europa op
het voltooide Amerikaanse Apollo-programma aanzienlijk wor
den uitgebreid. Er komen namelijk vrij veel taken voor tech
nisch onderzoek en controle van eenmaal gemaakte ruimte
vaartuigen. Eén en ander is het gevolg van besluiten die 12 Eu
ropese landen gisteren in Brussel hebben genomen op de Eu
ropese ruimtevaartconferentie. Tot voor kort was het in ESTEC
nog zo dat steeds meer personeel werd ontslagen, omdat er
geen toekomstverwachtingen voor dit centrum zouden zijn.
Thans laat het zich aanzien dat zowel Nederlands als ander Eu
ropees personeel in hoger mate zou moeten worden aangetrok
ken. Dit zal echter nog niet het komend jaar, maar wel in 1974
en '75 gebeuren. Vermoedelijk zal dit om enige honderden
mensen gaan.
KERST Hoewel vrijwel alle kerstartikelen (zoals kerstbomen
en kaarsen) dit jaar duurder zijn geworden in vergelijking met
vorig jaar, kan toch worden gesproken van een recordomzet.
Naar schatting zal de Nederlandse bevolking in deze tijd van
het jaar bijna 70 miljoen gulden besteden voor de aanschaf van
kerstartikelen (ruim 14 miljoen voor kerstartikelen, 28 miljoen
voor kerstbomen en meer dan 25 miljoen voor kaarsen).
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat82
Postadres- Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging
Ma.t/m/vr 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10 00-12.00uur 071-5128030
DIRECTIE
B.M.Essenberg,
J. Kiel (ad/unct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
r. van Brussel (adjunct)
REDACTIE
J Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J Preenen chef red Groot Leiden
A.J.B M. Brandenburg, chef eindred. regio
F Blok, chef eindredactie algemeen
W.F Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning chef Rijn-
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17i
071-5
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per |aar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstitl
het automatisch afschrijven van het abon
geld, ontvangen 1,- korting per betaling
VERZENDING PER POST
per kwartaal (nl)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTES!
Voor mensen die moeilijk lezen, slecht?
hebben of blind zijn (of een andere led
hebben), is een samenvatting van het rep
nieuws uit het Leidsch Dagblad op geluids
beschikbaar Voor informatie 0486-4864S
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Grave
Zou het kunnen dat een groot aantal 'bekende' en minder bekende mensen uit Leiden en verre omtrek zich schaamt omdat zij op dat schilderij
staan? foto hielco kuipers
K
N H U
Sinds maandag 1 december hangt boven
het buffet in de foyer van de Leidse
Schouwburg 'Never a dull moment', een
schilderij van de Leidse schilder P. Willem-
se.
'Wat opvalt, is dat bijna alle figuren van el
kaar wegkijken en verzonken lijken in hun
gedachten', schrijft Cees van Hoore in het
Leidsch Dagblad van 4 december jl.
Waarom doen 42 'bekende' en minder be
kende mensen uit Leiden en verre omtrek
dat? Zou het kunnen dat een groot aantal
van hen zich schaamt omdat zij op dat
schilderij staan? Omdat zij er niet thuis'ho-
ren? Of zou het kunnen dat ze zich scha
men omdat ze wegkijken van Frans Boelen?
'Het levert vreugde en levendigheid op',
zegt, met een glas in de hand, burgemeester
Goekoop over 'Never a dull moment'.
Vreugde?
Bezinning zou meer op zijn plaats geweest
zijn:
Waarom dit schilderij?
Waarom staan er zoveel verdwaalde pas
santen op dit schilderij?
Waarom bijvoorbeeld niet Cor Bakker, Cor-
rie Bennekers en Ingrid de Bruijn?
En, Pim Wallis de Vries, waarom hangt er
niet, op een ereplaats, een portretschilde
ring van Frans Boelen? Het is toch Frans
Boelen geweest die de Leidse Schouwburg
uit z'n as liet herrijzen en hem, in zeer korte
tijd, allure gaf.
Het is al vaker geschreven: Eu
ropa heeft eerder een eurotaai
nodig dan een euromunt, en
Mare Peeperkorn heeft dat
weer eens krachtig laten door
klinken in zijn stuk: 'Tolken op
de Europese Toren van Babel'.
Inderdaad wordt het aantal
vertaalcombinaties langzamer
hand onbeheersbaar, maar als
Europa zo graag steeds meer
bevoegdheden van de lidstaten
wil overnemen, moeten alle
Europese burgers ook in hun
eigen taal terecht kunnen bij de
nieuwe overheid. En uiteraard
wordt dan de oplossing 'En
gels-alleen' teruggefloten: gelij
ke monniken, gelijke kappen.
Geleidelijk aan dringt zich
een oplossing op die goed
functioneert, maar die op 'ho
ger' niveau altijd versmaad is:
één neutrale tussentaal: Espe
ranto, eenvoudig en beproefd.
Het aantal tolken zou drastisch
omlaag kunnen, die tolken
zouden, zonder uitzondering,
moedertaalsprekers kunnen
zijn. Geen taal zou zich meer
bedreigd behoeven te voelen.
Dit zou elke Europese burger
toch moeten aanspreken.
Aan de universiteit van Am
sterdam is onlangs een leer
stoel 'Interlinguïstiek en Espe
ranto' ingesteld, wellicht een
profetische zet in een klein
land dat volwaardig mee wil
blijven doen in Europa.
W.H. Jansen,
Noordwijk.
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd feesti
Academisch Ziekenhuis: zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf woensdaj
13.00 t/m vrijdag 13.00 u.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 u. en 19.00-19 45 u.
Verloskunde en Gynaecologie: naast de gewone bezoektijden, voor partners
bovendien van 10.30-11.15en van 19.45-21.00 u.
Special Care Unit: 10.30-11.00 u., 15.00-15.30 en 19.00-19 30 u. en na over
Kinderafdeling: 10.30-12.00 en 14.00-19.OOu. (ouders de gehele dag), naove
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel 071-5454545): dagelijks 14.00-15 00 u en 18.30-19.30 u., klasse I en II
daarnaast ook 11 15-12 OOu.
Verloskunde en Gynaecologie: 14.30-15 30 u. en 18.30-19.30 u. (voorpartm
21 OOu.)
Kinderafdeling-14.30-19 00 u. (voor ouders de gehele dag).
Afdeling Hartbewaking (CCL/Jen intensive care (IC): 14.00-14.30 en 18.30-'!
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): bezoek is bijna de gehele dag welkom, behalve tussen 121
14.00 u.
Geopend van maandag 7.00 tot vrijdag 19 00 u
