Diana-drama wordt 'oorlog'
Zo'n tante
wil ik ook w<
Voetbal belangrijker dan Mandek:
Feiten &Meningen
De zaak-Tjoelker
wordt harde noot
voor rechtspraak
MAANDAG 22 DECEMBER 1997
NIEUWSANALYSE
Onverkwikkelijke strijd tussen royals en Al Fayed dreigt
De dood van Diana verenigde de natie, maar de eenheid was op het front van de nabestaanden van korte duur. Er dreigt n
die van haar minnaar Dodi Fayed.
i hard juridisch gevecht tussen Diana's familie j|
foto reuters paul h
de", meldde de Sunday Tele
graph op hun gezag. „De relatie
tussen Diana en Charles was
verbeterd. Er waren weer brug
gen gebouwd, vooral in het be
lang van de kinderen", zei een
'persoonlijke vriend van Diana'.
Haar voormalig secretaris Mi
chael Gibbins, nu een van de
beheerders van het Diana Me
morial Fund, beweerde dat het
interview een in elkaar geflanst
breiwerkje is van op verschillen
de tijdstippen gedane uitlatin
gen. Hij is niet de enige die erop
wijst dat het interview inhoude
lijk en 'qua stijl heel erg lijkt op
een geruchtmakend vraagge
sprek dat Le Monde-medewerk
ster Annick Cojean tijdens die
zelfde vakantiecruise in augus
tus met Diana had. De prinses
liet later snel ontkennen dat ze
lelijke dingen over Engeland en
het Britse koninklijk huis had
gezegd.
Het gemeenschappelijke aan al
deze verklaringen is dat ze een
grote afstand scheppen met Al
Fayed. Dat lijkt te passen in de
voorbereidingen die worden ge
troffen om diens Ritz Hotel aan
sprakelijk te stellen voor Diana's
voortijdige overlijden. Het hotel
leverde immers de chauffeur en
de auto voor de laatste rit van
Diana en Dodi, en beiden
mochten ervan uitgaan dat zo
wel auto als chauffeur in perfec
te conditie waren.
Gibbins heeft bevestigd dat
Diana'è nalatenschap reeds in
Parijs staat geregistreerd als 'be
langhebbende partij' bij het nog
steeds niet afgesloten onder
zoek naar de oorzaak van het
fatale auto-ongeluk. Al eerder is
uitgelekt dat dit onderzoek de
fotografen die op de plek des
onheils aanwezig waren zal vrij
pleiten. Wat dan resteert is de
vaststelling van de Franse auto
riteiten dat chauffeur Henri
Paul dronken in de rampauto
stapte met een alcoholpromilla
ge dat drie keer boven de toege
stane limiet lag.
Volgens in de Sunday Times ge
citeerde hofkringen zou het Al
Fayed-imperium na afronding
van het Franse onderzoek een
vordering kunnen verwachten
van zo'n acht miljoen pond
(ruim 25 miljoen gulden). Dat is
ongeveer gelijk aan het bedrag
dat de belastinginspecteur zal
innen over de erfenis van rond
de 25 miljoen pond (meer dan
75 miljoen gulden), die Diana in
haar testament voornamelijk
heeft toebedacht aan haar beide
zoons.
Van de zijde van het Ritz (Al
Fayed) waren de eerste conclu
sies van de Franse autoriteiten
over dronkenschap van Paul al
betwist, waarna nieuwe bloed
proeven werden genomen.
Daarna is de enige overlevende
van het ongeluk, Ritz-veilig-
heidsbeambte Trevor Rees Jo
nes, tot driemaal toe door de
Franse politie ondervraagd. De
28-jarige Rees-Jones weet ech
ter geen nieuw licht op het ge
beurde te werpen, omdat hij als
gevolg van het ongeluk aan ge
heugenverlies lijdt. Volgens
Britse kranten wordt hij tijdens
zijn tripjes naar Parijs en de zit
tingen steevast begeleid door
een advocaat van Al Fayed en
vier van diens lijfwachten. The
Sun meldde zaterdag dat hij
psychisch en fysiek zwaar is
aangeslagen door het drama.
Een opvallend aspect aan het
steekspel is dat Al Fayeds repu
tatie de afgelopen maanden een
geduchte knauw heeft gekregen
door onthullingen van ex-werk -
neemsters, die hem onder meer
beschuldigen van seksuele inti
midatie en afluisteren van tele
foongesprekken. Recentelijk
verklaarde zijn advocaat Mi
chael Rogers dat Al Fayed, na
dat hij politici aan de kaak had
gesteld wegens corruptie en
aannemen van smeergeld, al
verwachtte dat zijn vijanden
'gemene en eensgezinde'
wraakacties tegen hem zouden
ondernemen.
Vermoedelijk zal de nasleep van
het Diana-drama ontaarden in
een regelrechte oorlog om mil
joenen en reputaties wanneer
de Franse autoriteiten naar
verwachting begin volgend
jaar het grootscheepse on
derzoek naar de dood van de
prinses afsluiten. Het heeft de
Franse staat nu al zo'n ach!
gekost.
Met de Rabobank Tante Agaath Obligatie kunt uj
zonder risico een extra rentevrijstelling van
5.000,- (voor gehuwden zelfs 10.000,-) krijgt
ideaal voor wie de bestaande rente- en divident
vrijstellingen al volledig benut. Het risico wordt
volledig door de Rabobank gedragen. Met de;
Tante Agaath Obligatie steunt u startende ondi
nemers. Geïnteresseerd? Neem dan contact op |nc
met uw financieel adviseur van de Rabobank.
De Rabobank Tante Agaath Obligati
In het Leeuwarder gerechtsgebouw begint morgen het
proces tegen de drie overgebleven verdachten in de
zaak rond de doodslag op Meindert Tjoelker in septem
ber. Deze zaak is het symbool geworden van zinloos,
onredelijk of weerzinwekkend geweld, met name op
straat.
Het geweld dat de dertigjarige Tjoelker het leven
kostte, heeft niet alleen in de Friese samenleving, maar
ook ver daarbuiten grote beroering gewekt. De minuut
stilte in het hele land en het bloemenmonument op de
plek in Leeuwarden waar het slachtoffer werd neerge
slagen drukten de ontzetting, afschuw en verontwaardi
ging treffend uit.
Het is een zaak die door zijn dramatische afloop en
speciale tragiek zwaarbeladen is. Het justitie-apparaat
in Leeuwarden is zich daarvan pijnlijk bewust. De me
tershoge kerstboom in de hal van het gerechtsbouw
wordt met het oog op de rechtszaak weer weggehaald,
omdat een kerstboom onder deze omstandigheden niet
gepast wordt gevonden.
Officier van justitie mr. J. Severs en de rechtbank on
der leiding van mr. R. Wegener Sleeswijk staan voor een
moeilijke taak. De grote emoties waarmee deze zaak is
omgeven, leggen ongetwijfeld extra druk op hen.
Toch zullen zij de zaak-Tjoelker in de eerste plaats op
zijn juridische merites moeten bekijken. Het gaat om
een vechtpartij, waarvan er jaarlijks helaasvele
honderden zijn. Drie verdachten moeten terechtstaan.
Een 25-jarige Leeuwarder (25) en een 27-jarige man uit
Stiens, die beiden nog vastzitten, is tot de dood leiden
de openlijke geweldpleging ten laste gelegd. Een twee
de Leeuwarder (24) wordt louter beticht van openlijke
geweldpleging.
De jongste van het trio heeft, voor zover bekend,
Tjoelker niet zelf mishandeld. Hem wordt verweten dat
hij een ander heeft geslagen. Bij de beide medever
dachten wordt er wel van uitgegaan dat zij het slachtof
fer hebben geslagen of geschopt.
Wat de bewijsvoering betreft ligt de zaak echter
moeilijk. Het genoemde delict, waarop een maximum
straf van twaalf jaar staat, wordt zelden ten laste gelegd.
Het is moeilijk te bewijzen. In de eerste plaats moet
vaststaan dat het hersenletsel waaraan Tjoelker over
leed het gevolg is van het geweld van de verdachten.
Maar zou dit letsel niet ook kunnen zijn ontstaan door
dat het slachtoffer ongelukkig op straat terecht is geko
men?
Zelfs als het verband tussen letsel en geweld wel kan
worden gelegd, doemt er nog een tweede obstakel op.
Volgens de Hoge Raad is het bewuste delict alleen be
wijsbaar voor één dader: degene van wie komt vast te
staan dat hij het dodelijke letsel heeft toegebracht. Dat
heeft 's lands hoogste rechtscollege in 1990 uitgemaakt
in een zaak die zich eveneens in Friesland afspeelde.
Als verschillende verdachten geweld tegen één
slachtoffer hebben gebruikt en het letsel niet aan bij
voorbeeld een schop van één van hen kan worden toe
geschreven, dan is een bewezenverklaring niet moge
lijk.
Er moet serieus rekening mee worden gehouden dat
die situatie zich in de zaak-Tjoelker zal voordoen, hoe
onbegrijpelijk en onverteerbaar dat voor velen ook zou
zijn, met name voor de nabestaanden van het slachtof
fer. Dat verdachten moreel verantwoordelijk zijn voor
de dood van iemand, wil nog niet altijd zeggen dat dit
juridisch ook te bewijzen valt.
In dat geval zou men ook bij de twee hoofdverdach
ten uitkomen op niet meer dan openlijke gewëldple-
ging. Dan moet worden bewezen dat beiden op een of
andere wijze een aandeel in het geweld hebben gehad.
Dat lijkt wél bewijsbaar. Openlijke geweldpleging is een
delict waarop een maximale straf van vierenhalf jaar
staat. Dat geeft de ernst aan die de wetgever aan dat
misdrijf toekent. In de praktijk wordt echter vrijwel
nooit de maximumstraf opgelegd.
Gewoonlijk bedraagt de straf bij openlijke geweldple
ging ten hoogste een aantal maanden gevangenis en
vaak wordt zo'n straf dan omgezet in dienstverlening.
Het gaat dan dikwijls ook nog eens om fors geweld, dat
is gebruikt door verdachten die hun sporen op dat ge
bied al hebben verdiend. In deze zaak betreft het echter
verdachten die niet bekend zijn bij justitie.
Het openbaar ministerie had de twee hoofdverdach
ten doodslag ten laste kunnen leggen. De hoeveelheid
en de aard van het gebruikte geweld lijken echter niet
zodanig te zijn dat een bewezenverklaring van doodslag
kans van slagen heeft.
De officier van justitie en de drie rechters staan voor
een zware taak. Zij moeten komen met een eis, respec
tievelijk een uitspraak, die zowel recht doet aan de ver
dachten als aan de gevoelens van verontwaardiging in
de maatschappij.
LEEUWARDEN AUKE PIERSMA
TOM JANSSEN
De publicatie, eind vorige
week in Paris Match, van
een omstreden interview
met prinses Diana en haar
minnaar Dodi Fayed krijgt
een steeds onverkwikkelij
ker nasleep. Gisteren belde
de moeder van de prinses,
Frances Shand Kydd, in
tranen met de Press Associ
ation, het Britse nationale
persbureau. Ze vertelde
dat Diana's zoons heel
moeilijke kerstdagen tege
moet gaan en smeekte de
media de familie met rust
te laten. „Ik heb slapeloze
nachten van alle publici
teit. Ik word er helemaal
ziek van", zei ze.
Er is echter meer aan de hand
dan opdringerigheid van de
media. Grotendeels achter de
schermen is een regelrecht
steekspel gaande tussen het ko
ninklijk huis, de beheerders van
Diana's nalatenschap en Mo
hammed Al Fayed, de vader van
Dodi en schatrijke eigenaar van
het Ritz-hotel in Parijs en het
warenhuis Harrods in Londen.
Al Fayed was in de week van
Diana's begrafenis al in op
spraak gekomen door te verkla
ren dat de prinses voor haar
overlijden nog laatste woorden
had geuit. Welke dat waren wil
de hij niet zeggen, maar het Pa-
rijse ziekenhuis waar zij stierf
sprak zijn beweringen onmid
dellijk tegen.
Vorige week was Al Fayed er als
de kippen bij om te bevestigen
dat het interview in Paris Match
met Dodi en Diana werkelijk
had plaatsgehad. Via een
woordvoerder volgde daarop la
ter een categorische ontkenning
van de Harrods-eigenaar dat
'iemand in zijn dienst' de hand
heeft gehad in de 14 pagina's
tellende publicatie.
Hoofdredacteur Roger Therond
van Paris Match op zijn beurt
wilde niet onthullen wie het in
terview heeft afgenomen en
waarom het pas vier maanden
later is gepubliceerd. Hij meld
de slechts dat het in de eerste
helft van augustus heeft plaats
gevonden aan de Cote d'Azur,
op het jacht van Al Fayed, die
eveneens aan boord zou zijn
geweest.
Feit is dat Diana bijzonder aar
dige dingen over de omstreden
Harrods-eigenaar zegt, zoals dat
de kinderen het zo'n aardige
oom vonden. Volgens de onbe
kende interviewer suggereerde
ze ook dat ze met Dodi wilde
trouwen en, wie weet, ook kin
deren wilde krijgen. En ze haal
de ook weer uit naar Charles als
veroorzaker van alle huwelijk
sellende.
Dat staat haaks op het beeld dat
blijkens de reacties in de En
gelse zondagsbladen
'hofkringen' en 'vrienden van
Diana' van de relatie met Dodi
geven. „Met Dodi ging het om
niet meer dan een vakantielief-
Het had het triomfantelijke ein
de moeten worden van het vijf
tigste ANC-congres en het begin
van de verkiezingscampagne
voor de parlementsverkiezingen
van 1999. Het werd voor Nelson
Mandela echter de eerste erva
ring dat zijn aanhangers soms
andere dingen belangrijker vin
den dan een lange politieke toe
spraak.
Zaterdag had het ANC na afloop
van zijn congres in het voetbal
stadion van Mafikeng een ma
nifestatie georganiseerd, waai'
Mandela in het openbaar af
scheid zou nemen als ANC-lei-
der en zijn opvolger Thabo
Mbeki voor het eerst in zijn
nieuwe functie de menigte zou
toespreken. Na afloop van een
politiek en cultureel program
ma met toespraken en traditio
nele dansen zouden twee van
Zuid-Afrika's belangrijkste voet
balteams, de Orlando Pirates en
de Kaiser Chiefs, tegen elkaar
spelen.
Toen de twee leiders in het sta
dion arriveerden, reageerde de
menigte nog vol enthousiasme.
Onder luid gejuich hielden
Mandela en Mbeki een ereron-
de door het stadion, terwijl de
aanhangers op de tribunes lie
deren voor hen zongen.
Terwijl er ballonnen in de ANC-
derheid haalt. Dat is voldoe
om de Zuid-Afrikaanse groi
wet naar eigen inzicht te ve ïf
deren.
Het ANC-congres zelf is veiin
zonder echte verrassingenl il
eindigd. Meest opvallende[ os
was misschien dat Winnie) ie
dela, die bij de bestuursverl ikl
zingen op het vorige congn ;e
een van de drie populairste ld
stuursleden uit de bus kwaiirc
ditmaal op de vijftiende planti
in het 66 leden tellende besjdii
eindigde.
Verder heeft het congres zit
volledig achter de nieuwe et
nomische politiek van het A -
gesteld, waarin grote nadrul
de vrije markt ligt. Vooraf w
verwacht dat er grote tegeij!
stand tegen het nieuwe t
zou komen zou komen van
vakbondsorganisaties endeL
Zuid-Afrikaanse Communis
sche Partij, die beiden deelL
maken van het ANC. In eer
terview verklaarde Mbeki qj
gens desondanks te verwaj
dat het ANC ooit uiteen z1
len in een linker en een red
vleugel. Maar dat moment!
volgens hem nog ver weg.
KAAPSTAD RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
Mandela juicht voor het volk, maar het volk juicht voor voetballers:
Zuid-Afrika wordt een gewoon land. foto epa Walter dhladhla
kleuren werden opgelaten, na
men Mandela en Mbeki plaats
op het erepodium. Daarop werd
het volkslied ingezet. Op dat
moment kwamen de Kaiser
Chiefs het veld oplopen en
barstte de menigte in gejuich
uit. Mandela besloot deson
danks zijn toespraak te houden,
ook al omdat enkele honderden
journalisten erop zaten te
wachten. Maar toen kwamen de
Pirates het veld op en was de
menigte helemaal niet meer stil
te krijgen. Mbeki besloot daarop
van zijn speech af te zien, om
dat hij voor ongelukken vrees
de. Mandela hield zijn speech
wel, of tenminste delen ervan,
maar alleen maar voor de pers
tribune. Hij vertelde de aanwe
zige journalisten dat de belang
rijkste taak van het ANC op dit
moment is te zorgen dat het he
le land achter Mbeki.staat, zo
dat de partij bij de komende
verkiezingen niet alleen wint,
maar zelfs een tweederde meer-
