Mare Dutroux is, helaas, niet uniek
'Beter geen nieuws dan slecht nieuws'
Buitenland
Man bijt hond
[ftTERDAG 20 DECEMBER 1997
OPMERKELIIKE BERICHTEN
Onthutsend boek over moord, verkrachting, mishandeling en prostitutie
Eerst is er de fraude en vervolgens
wordt de pers de deur gewezen. Oost-
0 Europa herleeft in het Europees Parle
ment. Dankzij Het Bureau, een
geheimzinnig en onvoorspelbaar ge
nootschap' dat de parlementariërs in
zijn greep heeft. „Hun besluiten zijn
nauwelijks meer terug te draaien."
Stond hij daar, Europarlementariër
Piet Dankert, eerzaam burger van
Edam, in de rij voor de kassa bij Albert
Heijn. „Hoor ik opeens iemand achter
me sissen: 'pensioenfonds, fraudeur'.
Vog nooit heb ik zulke vijandige reac-
lies gekregen als de laatste tijd."
Het zijn donkere dagen voor de Ne-
nderlandse volksvertegenwoordigers in
het Europees Parlement. En niet alleen
lens het winkelen. Dankert: „Een
weken geleden had ik een groep
pijstudenten en drie hoogleraren openba-
financiën van de Erasmusuniversiteit
bezoek in het parlement. Begint no-
bene één van die hoogleraren kei-
te brullen: 'Fraude! Fraude!' Dan
wel even naar adem te happen.
Arme 'euro's'. Gingen ze al gebukt
het stigma van machteloze pa-
erschuivers, nu moeten ze ook nog
het leven als dieven en graaiers.
Hanja Maij-Weggen, CDA-Europarle-
mentariër en oud-minister, kan erover
meepraten. „Het imago van het Euro
pees Parlement in Nederland is niet
verzekert ze. Ter 'geruststelling'
voegt ze toe: „Het beeld is nooit briljant
geweest, zeker niet op het Binnenhof.
Het is merkwaardig hoe allergisch de
Haagse kaasstolp reageert op het Euro
parlement."
Maar beide parlementariërs beamen:
laatste maanden is de populariteit
ui hun werk bij iedereen tot een
nieuw dieptepunt gedaald. Eerst was
Ijdaar de rel over de riante extra pen-
ioenuitkering voor Europarlementari-
i, op kosten van de belastingbetaler,
•k stak de publiciteit over het mis-
idbruik van de onkosten- en reisvergoe-
1 ding opnieuw de kop op. Geen eenvou-
zaken om uit te leggen, leunend op
iet handvat van je winkelwagentje.
Zeker niet als enige dagen daarvoor je
nieuwe werkkamer in Brussel wordt op
geleverd, waar een douchecabine van
58 mille in zit. Zou iedere andere werk-
ïemer in die situatie het liefst even via
djn vergulde afvoerputje onder duiken,
o niet het Europees Parlement. Onder
het motto 'beter geen nieuws dan slecht
nieuws', kondigde het parlement een
liü itrikt verbod voor tv-ploegen en foto-
d grafen af. Een verbod dat deze week
It Mi tijdi
d;uu la
et lef ha
wel. sta
Aug
it Ian
egen piervi
;eesl
nijm di
zei Ik
.Ikv gt
nog eens werd bekrachtigd.
Dankert wrijft over zijn gegroefd gelaat
en zwijgt zichtbaar ongelukkig. Maij-
Weggen noemt het een 'dom, onhandig
en schadelijk besluit', dat tegen de zin
van veel parlementariërs is genomen.
„Alles wat je verbiedt, is interessant.
Dat weet iedereen, we zijn allemaal
jong geweest." Het gevolg liet zich dan
ook raden. „Op de dag dat de uitbrei
ding van de Europese Unie aan de orde
was, met een Nederlandse rapporteur
en een Nederlandse Euro-commissaris,
op zo'n dag worden twee televisieploe
gen geweerd die opnames willen ma
ken van de nieuwe werkkamers. Dan
wordt dat hèt nieuws, en nog terecht
ook omdat het absurd is."
Hadden ze die camera's maar toege
laten, zegt Maij-Weggen, daar had de
kijker wat van kunnen leren. Want niet
iedere werkkamer is immers zo luxe,
verzekert ze. En al die high-tech snufjes
hebben ook zo hun nadelen. „Het licht
gaat automatisch uit als je de kamer
verlaat. Maar het gebeurt ook wanneer
je heel stil en geconcentreerd zit te le
zen. Ik heb mijn medewerkers al ge
waarschuwd dat ik niet gestoord ben als
ik even zwaai of een rondje om mijn
bureau loop. Dan gaat het licht name
lijk weer aan. Binnenkort koop ik een
bureaulamp, zo eentje met een schake
laar die je zelf kunt bedienen."
Voor vijftig procent hebben de parle
mentariërs het publicitaire leed even
wel aan zichzelf te danken, becijfert
Dankert. „Neem de reiskostenvergoe
ding. Sommige Europarlementariërs
vliegen voor eenderde van het bedrag
dat ze ontvangen. Er zijn er die 60.000
gulden per jaar overhouden. Dat kan
dus niet. Idem met de taalcursussen.
Die worden bij voorkeur georganiseerd
in oorden waar men graag vertoefd: 's
winters in skigebieden, in de zomer aan
een mooie kust. En alles wordt betaald.
Geen wonder dat dan het beeld ont
staat van wereldvreemde Europarle
mentariërs die dingen besluiten die niet
door de beugel kunnen."
Maij-Weggen is iets zuiniger bij het
erkennen van schuld. „Het zijn slechts
enkele tientallen op de 626 parlementa
riërs die laakbaar en hinderlijk gedrag
vertonen. Het gaat mij echt aan het hart
dat het hele parlement daarvoor wordt
afgebrand."
Maar wie verzint die ruimhartige rege
lingen dan? Wie zorgt voor de gelegen
heid die de dief schept? 'Het Bureau',
roepen Dankert en Maij-Weggen nu in
koor. Het Bureau dat naast de echte
voorzitter Robles wordt bemand door
de liefst veertien ondervoorzitters die
'het parlement rijk is. „Een geheimzin
nig en onvoorspelbaar genootschap",
typeert de PvdA'er dit instituut dat con
sequent in alle papieren met hoofdlet
ters wordt aangeduid. Het Bureau wikt
en beschikt over alle organisatorische
en administratieve zaken van het Euro
parlement, daarbij geadviseerd door vijf
mogelijk nog duisterder quaestoren.
„Het zijn vooral parlementariërs uit
de zuidelijke landen die in Het Bureau
zitten", weet Dankert. „Die vinden het
prachtig de titel 'Vice-Presidente' te
mogen dragen." Qua protocol en fol
klore misschien vermakelijk, bij de uit
oefening van hun taken valt er weinig
meer te lachen. Dankert: „De quaesto
ren en de Bureauleden zitten er om de
belangen te behartigen voor leden. Die
willen dus mooie dingen doen voor de
parlementariërs, een beetje sinterklaas
spelen. Probleem is wel dat er nagenoeg
geen controle op is. De vergaderingen
zijn besloten en de notulen komen pas
maanden later. Maar de besluiten zijn
nauwelijks meer terug te draaien."
„Het Bureau bestaat uit krokodillen",
meldt een nauw betrokken ambtenaar.
„Mensen bij wie de knop nog om moet
als het gaat over de omgang met de me
dia. Ze denken nog in ouderwets Oost-
Europese termen." Het idee van de
persbreidel komt dat ook uit hun koker.
Het Bureau zou het liefst een zwarte
lijst opstellen met journalisten, fluiste
ren parlementariërs. Een begin is daar
reeds mee gemaakt door nauwgezet -
met naam van de auteur, oplage krant,
duur van tv-item - alle negatief geachte
publicaties bij te houden.
„Een weeffout", noemt Maij-Weggen
Het Bureau, en wel eentje die snel moet
worden hersteld. „Het is echt te gortig
de macht die deze heren hebben. Pas
als de gezamenlijke fractievoorzitters
van de partijen in opstand komen,
toont Het Bureau soms enige inschik
kelijkheid." Soms inderdaad, maar vaak
ook niet, getuige het feit deze week dat
Het Bureau weigerde de persbeperkin
gen op te heffen ondanks het dringende
advies van de fractieleiders.
Opheffen dan maar, deze door zuide
lijke parlementariërs gedicteerde loge?
„Onhaalbaar", verzucht Dankert. „Voor
dat soort wijzigingen haal je nooit meer
dan 150 stemmen. Dat zijn de vaste cri
ticasters uit Nederland, Duitsland en de
Scandinavische landen. De zuidelijken
denken daar toch een slagje anders
over." De lucratieve onkostenregelin-
gen afschaffen? Meewarige glimlach en
een verwijzing naar dezelfde stemver
houding: 150 voor, 476 tegen. „Het blijft
hier een tent met vijftien verschillende
nationaliteiten en evenzovele culturen.
Je kunt Nederland niet als maatstaf ne-
Maij-Weggen verbijt zich in haar on
macht. „Het zou een bron van misbruik
wegnemen als we de regelingen zouden
aanscherpen en de controle verbeteren.
Er gebeurt ook wel wat, maar het gaat
zo langzaam. Terwijl het nu eens uit
moet zijn met dit geduvel. Er moet ge
werkt worden."
folwassenen halen de meest vreselij-
e dingen uit met kinderen. Weerlo-
baby's, peuters, kleuters, kinderen
Int(n tieners worden aan talloze wreed-
eden blootgesteld. In de tegenwoor-
ige tijd lijkt het altijd om incidenten
gaan. Wat eenmaal is gebeurd, kan
J eter in kaart worden gebracht. De
gilelgische Carine Steverlynck maakte
;n studie van alle kwaad dat kinde-
•n in haar land werd aangedaan in
periode van grofweg 1800 tot
65. Ze schreef er een onthutsend
oek over, Kleine martelaars. Een ac-
ueel boek, dat duidelijk maakt dat
duii 'arc Dutroux zeker niet uniek is.
h;
wa Irie nooit opgehelderde kindermoorden ii
:oi e volksbuurten van Brussel zijn daarvan
iard :n goed voorbeeld. De 10-jarige Maria
[alschaert werd op de dag voor Kerstmis ii
verkracht en met een hamer het hoofd
igeslagen. De 6-jarige Annette Bellot werd
irst verkracht en toen gewurgd. De 8-jari-
leanneke van Calck werd dronken ge-
id jerd, verkracht en in stukken gehakt. Haar
wei chaamsdelen werden in bruin papier ge-
t hei ikkeld en her in der in de Belgische hoofd-
rd ad achtergelaten.
:uig aoral deze laatste moord veroorzaakt op-
a ihudding. Duizenden prentkaarten met
:n foto van Jeanneke werden verkocht en
de opbrengst werd een grafmonument
rdiJpgericht. Maandenlang hield de affaire de
ken innen- en buitenlandse pers bezig. Het
nateurisme van de Belgische politie werd
gehekeld. Jurist Louis Frank maakt e
idej in studie van, duidde de vermoedelijke
iol ader aan, maar kreeg op het Brusselse po
litiebureau een koel onthaal en werd de
gewezen. Zijn publicatie over de zaak
si mcht in België niet worden verkocht.
lanke slavinnen
rie jaar eerder, in 1879, werd Brussel ook
0 getroffen door schandalen van ongeveer
orde. De Londense uitgever Alfred
hi )'er onthulde toen het bestaan van een ge-
irt ganiseerde handel in jonge meisjes v
ngeland naar Belgische bordelen. Brussel
de spil zijn van deze handel in blanke
iplavinnen.
nder druk van de Britse regering stelde de
bi ïerheid een onderzoek in. De Brusselse
1 Drdelen werden 'schoon' bevonden e
li ver werd afgeschilderd als een sensatieja-
:ren een bedrieger. Maar uit een tegenon-
:rzoek blijkt dat tussen 1878 en 1880 r
;ns 34 meisjes zijn verscheept. Uiteinde
lijk bevestigt een gerechterlijk onderzoek
het bestaan van deze kinderhandel. Uit dat
onderzoek blijkt ook dat het hoofd van de
Brusselse zedenpolitie tevens de wijnleve
rancier van de bordelen was.
Maar de zaak was nog niet ten einde. In
1885 publiceert de Brit William Thomas
Stead in de Pall Mall Gazette een reeks arti
kelen waarin hij beschrijft hoe hij voor een
redelijke prijs (vijf Engelse ponden) amper
13-jarige maagden kan kopen van een be
middelaar die met medeweten van de ou
ders handelt. Stead ging als onder
zoeksjournalist nog een stapje verder en
probeert de meisjes naar het vasteland te
verschepen. Het kost hem geen enkele
moeite en bejaarde aristocraten tonen grote
belangstelling voor zijn handelswaar.
De Britse minister van binnenlandse zaken
verbood de verkoop van Steads verhaal en
de journalist werd voor zijn onderzoek zelfs
tot een gevangenisstraf veroordeeld. Dat
veroorzaakt bij het Victoriaanse publiek een
vlaag van morele paranoia en naar aanlei
ding van deze zaak komen in het Londense
Hydepark 250.000 mensen bijeen om te
protesteren. In heel Europa wordt volop ge
publiceerd over de handel in blanke slavin
nen en kranten richten er zelfs aparte ru
brieken voor in onder koppen als
'maagdenroof, 'tegendraadse en meegaan
de maagden', 'vastgebonden kleine meisjes'
en 'wilt u ook een maagd?'.
In stukken gehakt
Wie denkt dat Carine Steverlynck met bo
venstaande voorvallen aandacht voor de
publicatie van haar zevpn jaar vergende we
tenschappelijke studie probeert te trekken
heeft het mis. Kleine martelaars staat vol
gruwelijkheden kinderen aangedaan. De
moord op pasgeborenen, het te vondeling
leggen van baby's op koude winteravonden,
het tegen betaling laten verdwijnen van
kinderen, barbaarse vormen van abortus,
kinderverkrachting, incest, seksueel mis
bruik, kinderprostitutie, mishandeling, ver
waarlozing, verstoting: het staat er allemaal
in. Onderbouwd met concrete voorbeelden,
maar - en,dat is nog belangrijker - in histo
risch perspectief geplaatst.
Eeil schrikbarend aantal pasgeborenen
werd vorige eeuw vermoord en hun lijkjes
werden gedurppt in riolen, beerputten, bos
sen en kanalen. De baby's waren in stukken
gehakt, gewurgd, opgehangen of met fosfor
vergiftigd door ze pap te geven met daarin
luciferkoppen. Gezonde kinderen die in de
kraamkliniek werden geboren bleken 's
morgens op onverklaarbare wijze te zijn
overleden.
Waarom vermoordt een moeder haar kind
of geeft ze daartoe opdracht? Die vraag in
trigeerde Steverlynck en door de sociale po
Solidariteitsmars ter nagedachtenis aan onder andere de slachtoffertjes van Mare Dutroux.
FOTO CPD
sitie van arbeiders, dienstmeiden en onge
huwde moeders uit te spitten zocht zij een
verklaring. De meeste kindermoorden wer
den gepleegd door vrouwen uit het arbei
dersmilieu - althans, die moorden werden
bekend. Werkgevers die hun dienstmeid
zwanger maakten - en dat waren er nogal
wat - hadden natuurlijk veel meer mogelijk
heden een kind ongemerkt te laten verdwij
nen. Op de rechtsongelijke positie van
dienstmeiden gaat Steverlynck overigens
uitvoerig in.
Abortus
Fabrieksmeisjes die zwanger raakten, had
den een zeer groot probleem als de vader
niet met hen wilde trouwen - en dat ge
beurde nogal eens. Een ongehuwde moeder
werd door iedereen verstoten en kon bo
vendien niet werken omdat ze alleen voor
haar kind moest zorgen. Zo'n zwangere
vrouw probeerde met alle mogelijke midde
len een abortus op te wekken - ook hiervan
worden gedetailleerde voorbeelden ge
noemd. Als dat niet lukte, werd geprobeerd
de zwangerschap te verhullen om na de ge
boorte - waarbij de moeder vaak geen hulp
vroeg of kreeg - het kind te vermoorden en
het lijkje te dumpen.
Maar ook echtparen gingen daartoe over.
Als vader al werk had, werd het zeer slecht
betaald en als zich vervolgens nog een kind
aandiende, hadden de ouders er nog een
probleem bij. Verzekeringsmaatschappijen
boden soms uitkomst: de premie voor een
overlijdensverzekering was laag en in geval
van overlijden werd een voor arbeiders aan
zienlijke uitkering in het vooruitzicht ge
steld. Daarvoor moest wel een lijkje worden
getoond en soms volgde onderzoek door
een arts. Minstens zo effectief was het kind
bij de ouders in bed laten slapen - in een
éénkamerwoning voor zespersoons gezin
nen vaak noodzaak - waarbij de kans op
verstikking groot was.
Voedsters
Het aantal kindermoorden daalde enigszins
toen het te vondeling leggen in België werd
gelegaliseerd. Napoleon bepaalde per kei
zerlijk decreet in 1811 dat er opvang voor
vondelingen moest komen. Niet uit mede
leven: hij liet alle vondelingen onder toe
zicht van de staat plaatsen om ze later als
soldaat te kunnen inzetten. Zo worden von
delingenhuizen opgericht. Omdat het te
vondeling leggen anoniem moest gebeuren,
kregen die huizen een schuif of tour in de
buitenmuur. Buiten kon in deze houten ci
lindervormige constructie een kind worden
gelegd en door de schuif een halve slag te
draaien verdween het kind naar binnen
waar altijd een flesje melk klaar hing.
De schuif is sinds de invoering in 1812 tot
aan de afschaffing in 1860 omstreden ge
weest, al was het maar omdat wie zijn kind
bij de voordeur van het vondelingenhuis
aanbood tot celstraf kon worden veroor
deeld. In Antwerpen werd de eerste vonde
ling op 5 juli 1812 om 23.30 uur in de schuif
gelegd. Hij kreeg de naam Paul du Tour.
Het kind overleed al op 1 augustus bij de
voedster waar hij was ondergebracht. Alle
vondelingen werden namelijk uitbesteed
aan gezinnen en voedsters en hoewel er
enige controle was, bleken veel pleegouders
uitsluitend voor de vergoeding kinderen in
hun huis op te nemen. Wettige kinderen
hadden een kans van één op twee om vol
wassen te worden; van de vondelingen
haalde één op de vier het 21ste levensjaar.
De schuif werd ongekend populair. De pro
vincies pleitten door het enorme aanbod
van kinderen uiteindelijk voor sluiting, om
dat zij het grootste deel van de opvang van
vondelingen betaalden. De stadsbesturen
waren daar tegen; niet omdat de opvang zo
goed was - integendeel - maar omdat zij
opdraaiden voor de kosten van kinderen
die elders te vondeling werden gelegd. De
door Steverlynck uitvoerig omschreven dis
cussie eindigde in 1860 toen op 31 juli even
voor de schuif om middernacht zou worden
gesloten het laatste kind hierin te vondeling
werd gelegd: Joseph Finis.
De Belgische vondelingen kregen de meest
vreemde namen omdat de fantasie van
ambtenaren en pastoors wel eens uitgeput
raakte. In Leuven werden namen aangetrof
fen als Schelvis, Laberdoen, Enfin, Alles,
Ratten, Maegere, Rooven, Stolen, Plunde
ren, Zonde en Helaes. In het Amsterdamse
Burgerweeshuis ging de opname van een
vondeling gepaard met een diner voor de
regenten-bestuurders van het tehuis, maar
zij waren ook niet altijd even creatief. Ze
lieten zich bijvoorbeeld inspireren door de
gerechten op tafel en gaven kinderen na
men als Cornelia Ansjovis, Dirkje Eijerkoek,
Christiaan Garnaal, Nicolaas Ossentong en
Karei Krentenbrood.
Carine Steverlynck verhaalt in Kleine marte
laars over nog veel meer onrecht dat kinde
ren is aangedaan inclusief incest, verwaar
lozing, het uit bedelen sturen en het mis
handelen, waarbij zelfs speciale martel
werktuigen worden getoond. Ze weet geluk
kig te melden dat kindermoord en het te
vondeling leggen sinds begin deze eeuw
vrijwel niet meer voorkomen. Dankzij een
grotere welvaart, voorbehoedsmiddelen en
omdat een kind sinds deze eeuw een kin
dertijd wordt gegund. Maar ook omdat
maatschappelijke groeperingen hebben ge
vochten voor de bescherming van het kind
en omdat de medische wetenschap zich
ontwikkelde. Helaas geldt voor vele andere
vormen van misbruik dat die waarschijnlijk
nooit zullen worden uitgebannen.
Carine Steverlynck: Kleine martelaars. Een
historisch document over misbruikte kinde
ren, kindermishandeling, incest en prostitu
tie. Uitgeverij Icarus, Antwerpen. Prijs 44,50
gulden.
WEEKENDKATER Bedrijven
doen er goed aan hun kerst- of
nieuwjaarsborrels op vrijdag
avond te geven. Werknemers
hebben namelijk zestien uur
nodig om van hun kater te her
stellen. Zo luidt het advies van
de Zuid-Afrikaanse psycholoog
Stuart Anderson op een confe
rentie van de Britse Vereniging
voor Psychologie in Londen.
,,Als u uw productiviteit op peil
wilt houden, geef dan op vrij
dagavond een borrel, zodat de
werknemers op hun vrije dag
(en in hun eigen tijd) kunnen
bijkomen."
MILITAIRE PRECISIE De ca
mera's die in de jaren tachtig
langs de Zweedse kust werden
geplaatst, worden niet alleen
gebruikt om onderzeeërs op te
sporen, maar ook om naakt-
zwemsters te volgen. De krant
Aftonbladet meldde onlangs dat
militairen diverse video's van
nietsvermoedende baadsters
hebben gemaakt. Inmiddels cir
culeren onder soldaten afdruk
ken die van de video-beelden
zijn gemaakt. De voor militaire
doeleinden ontwikkelde came
ra's zijn van een zodanige kwa
liteit dat de soldaten de wou
wen haarscherp in beeld heb
ben gekregen. Een militaire
woordvoerder sprak van een
'zeer ernstige' zaak.
SNEEUWBALEFFECT Inwoners van de Bosni
sche stad Velika Kladusa hebben met sneeuwbal
len en eieren verhinderd dat de gemeenteraad af
gelopen woensdag haar eerste zitting hield. Zo'n
150 tegenstanders van de partij van de lokale
krijgsheer Fikret Abdic, die bij de verkiezingen
van september vijftien van de veertien zetels won,
bekogelden de raadsleden. Een raadslid raakte
lichtgewond. De Organisatie voor Veiligheid en
Samenwerking in Europa (OVSE) heeft de actie
veroordeeld en een onderzoek ingesteld.
MISVERKIEZING De vereniging van ambtena
ren in de Indiase deelstaat Uttar Pradesh pro
beert een nieuw middel uit in de strijd tegen cor
ruptie. Zij heeft haar leden opgeroepen in een ge
heime verkiezing die ambtenaren aan te wijzen
waarmee het meeste mis is. Volgens de Indiase
krant The Asian Age wordt van een ieder die meer
dan honderd stemmen krijgt de naam gepubli
ceerd. De regering van de deelstaat is niet echt
blij met het initiatief.
SPRING MAAR ACHTEROP Het lijkt een scène uit een bloedige
horrorfilm, maar dit onalledaagse tafereeltje was gewoon in de
Duitse stad Freiburg te zien. De onderdanen van een etalagepop
in het mandje achterop de fiets. Waar de rest is, vermeldt het be
richt niet. In ieder geval niet voorop het rijwiel.
FOTO AP» WINFRED ROTHERMEL
HOGE NOOD Een 21-jarige
Amerikaanse student, die op
twaalf meter hoogte in een in
middels uitgeschakelde stoel-
tjeslift zat, zag nog maar een
mogelijkheid om aan bevriezing
te ontkomen: springen. De on
fortuinlijke skiër brak daarbij
enkele rugwervels. De man was
een half uur na de officiële slui
ting nog in de draaiende lift ge
stapt, die er echter na een paar
honderd meter mee stopte. De
toestand van de student is sta
biel.
Europarlementariër Dankert.
FOTO GPD
