Tribunaal moet drie
verdachten vrijlaten
Botha laat Waarheidscommissie zitten
'Alle oorlogsmisdadigers
worden gearresteerd'
Turkana bouwt manyatta
Litouwse held Landsbergis kansloos bij verkiezingen
ZATERDAG 20 DECEMBER 1997
.155
5
RTTTTFNTT AMD
I Zware tijden voor bizons in natuurpark
Yellowstone Het zijn zware tijden voor de bizons in het Ameri
kaanse Yellowstonepark. Overwogen wordt een deel van het
park te sluiten voor het publiek en de dieren bij te voederen.
FOTO AP BARRY WILLIAMS
Minder gewapende conflicten sinds '92
hamburg Het aantal oorlogen in de wereld is sinds 1992 met de
helft verminderd. Dit jaar telt 25 gewapende conflicten, deels al
381 beëindigd. Dat zijn er 27 minder dan vijf jaar geleden, toen met
52 gewapende conflicten een record bereikt sinds het einde van
de Tweede Wereldoorlog. Het Onderzoekscentrum voor oorlo
gen, bewapening en ontwikkeling van de universiteit van Ham
burg meldt dit.
VN-team vindt 'verdacht product'
Washington Inspecteurs van de speciale VN-ontwapenings-
commissie voor Irak hebben een verdacht chemisch product ge
vonden, dat zou kunnen dienen voor de fabricage van een dode
lijk gas. Dit heeft het hoofd van de ontwapeningscommissie
(Jnscom, Richard Butler, gisteren voor de Amerikaanse tv-zen-
der ABC gezegd. Wanneer en waar het verdachte product is ont
zei Butler niet.
Na 55 jaar celstraf voor executie kinderen
keulen Een rechtbank in Keulen heeft een 75-jarige man tot
twintig maanden voorwaardelijke gevangenisstraf veroordeeld
wegens betrokkenheid bij de executie van zeker negentien jood
se kinderen in Oekraïne in 1942. Ernst Hering was toen lid van
de hulppolitie in Israelovska in Oekraïne. Hij heeft bekend de
wacht te hebben gehouden bij de huilende kinderen, die van
ihun moeder waren gescheiden. Hij is met de kinderen, waaron
der zuigelingen, naar de executieplaats gegaan, waar ze moesten
toezien hoe hun broers en zusters en vrienden werden doodge
schoten, voor ze zelf om het leven werden gebracht.
VG Gijzeling bij ambassade in Moskou
moskou Een kidnapper die gisteravond in Moskou een Zweed
se diplomaat gijzelde, is doodgeschoten door de Russische poli
tie. Dat meldt het Russische persbureau Interfax. De Zweedse
diplomaat was eerder al veilig en wel teruggekeerd in het am
bassadegebouw, nadat een Russische politieman zijn plaats had
'ingenomen. Die agent zou bij de actie gewond zijn geraakt. Vol-
Igens de politie was de gijzelnemer geestelijk gestoord en eiste hij
een losgeld van drie miljoen dollar (bijna zes miljoen gulden).
Hasj in partij voetballen onderschept
iahore De anti-narcoticabrigade in Pakistan heeft twee ton
Ihasj onderschept die bestemd was voor Nederland. De drugs
waren in voetballen verstopt. De hasj werd gevonden in de stad
Sialkot in de provincie Punjab, waar veel voetballen en andere
sportbenodigdheden worden geproduceerd. De brigade wilde
niet zeggen voor welke Nederlandse onderneming de ballen be
stemd waren.
Janet Jagan presidente van Guyana
Georgetown De 77-jarige Janet Jagan heeft de presidentsverkie
zingen in het Zuid-Amerikaanse Guyana gewonnen. De voorzit
ter van de onafhankelijke verkiezingscommissie maakte dat gis
teren in de hoofdstad Georgetown officieel bekend. Jagan wordt
met ruim vijftig procent van de stemmen de eerste vrouwelijke
president van het land. Zij versloeg de zittende president Des-
mond Hoyte (68) tijdens de tweede vrije verkiezingen sinds het
land onafhankelijk werd in 1966.
VW verliest anderhalf miljard omzet
frankfurt Productieproblemen met de nieuwe Golf-modellen
hebben Volkswagen over 1997 een omzetverlies van anderhalf
miljard mark opgeleverd. Volgens het tijdschrift Der Spiegel
heeft Volkswagen aan het eind van het jaar slechts 80.000 van de
geplande 136.000 stuks van de nieuwe typen Golf geproduceerd.
Qgfl Het tijdschrift wilde voor het verschijnen van het jongste num-
mer vandaag niets over de oorzaak van de producüéproblemen
512 prijsgeven.
China investeert in Kabila's Congo
King» Chinese bedrijven moeten gaan investeren in de Demo
nische Republiek Congo om zo een bijdrage te leveren aan de
ivederopbouw van het land. 'China moedigt economisch gezon-
le bedrijven aan te investeren in Congo en er fabrieken te be
ltonen', verzekerde de Chinese president Jiang Zemin zijn Con-
lolese collega Laurent Kabila die afgelopen week een staatsbe-
tói ëebracht aan de Chinese Volksrepubliek. China heeft
sinds begin jaren zeventig goede relaties met het (ex-)Zaire.
sJ FOTO AP LIU SHAOSHAN
ele
:al Rellen in Franse immigrantenwijk
>4 iikUtL? hi een immigrantenwijk van de Parijse voorstad Melun
f?i ijn ernstige rellen uitgebroken nadat de politie een 16-jarige
ioord-Afr ikaan had doodgeschoten. De Noord-Afrikaan pro-
donderdag met zijn auto langs een controlepost van de
ilitie van Fontainebleau te komen. De agenten openden het
lur, waarop de jongen dodelijk werd getroffen. Zo'n honderd
ingeren gingen de straat op om hun woede te uiten over het
olitieoptreden. Zeven politieagenten en brandweermannen
lakten gewond. Ook in Lyon was het onrustig nadat daar een
'olitieagent een 24-jarige man had doodgeschoten met het ge-
'eer waarmee de man was gearresteerd.
Na twee jaar nog geen bewijs voor wandaden van Bosnische Kroaten
NAVO-secreraris-generaal Solana in Bosnië
Na het succes van de bliksemoperatie waarbij woensdag
nacht twee van oorlogsmisdaden verdachte Bosnische
Kroaten van hun bed werden gelicht, kreeg het Joegosla-
vië-tribunaal in Den Haag gisteren een harde klap te ver
werken. De rechters van het tribunaal moesten besluiten
drie Bosnisch-Kroatische verdachten 'zonder enig uitstel'
vrij te laten wegens gebrek aan bewijs. De drie moesten
vannacht nog in de cel doorbrengen. Zij worden vandaag
vrijgelaten nadat alle formaliteiten zijn afgewikkeld.
Het tribunaal belegde gister
middag in allerijl hoorzittingen
over de motie, waarna werd be
sloten de drie in vrijheid te stel
len. Het gaat om Pero Skopljak,
Ivan 'Ivica' Santic en Marinko
Katava. Zij maakten deel uit van
de groep van tien Bosnische
Kroaten die zichzelf begin okto
ber onder grote Kroatische druk
overgaven aan het tribunaal.
Opmerkelijk is dat de aankla
gers twee weken geleden een
verzoek van de drie om voor
waardelijke invrijheidstelling
nog hadden afgewezen.
DEN HAAG MARJOLIJN DE COCQ
De aanklachten tegen de drie
zijn ingetrokken op verzoek van
de aanklagers van het tribunaal
omdat, zo staat in een motie die
de aanklagers donderdag in
dienden, blijkt dat er 'onvol
doende basis' is om vervolging
te rechtvaardigen. De aanklacht
tegen een vierde Bosnische
Kroaat is door de aanklagers in
getrokken omdat de verdachte
al op 25 oktober 1995 in Am
sterdam blijkt te zijn overleden.
De advocate van Pero Skop
ljak heeft laten weten dat haar
cliënt schadevergoeding gaat ei
sen wegens de twee maanden
die hij onterecht in de cel heeft
doorgebracht. Nadat bekend
werd dat hij op de lijst van het
tribunaal stond, heeft Skopljak
bovendien twee jaar onderge
doken gezeten, aldus zijn raads
vrouwe.
Skopljak, Santic en Katava
werden beschuldigd van be
trokkenheid bij de etnische zui
veringen in Centraal-Bosnië. In
het voorjaar van 1993 ontstond
daar een 'oorlog binnen de oor
log' toen het gezamenlijke mos
lim/Kroatische front tegen de
Serviërs werd opgeheven en de
Bosnische Kroaten een groot
schalige en goed voorbereide
aanval inzetten op de moslim
bevolking van de Lasva-vallei.
De misdaden in die vallei
werden gisteren opnieuw in de
tail beschreven toen Anto Fu-
rundzjia voor de rechters werd
geleid en de aanklacht tegen
hem werd voorgelezen. Volgens
de aanklagers was de Bosnische
Kroaat commandant van een
paramilitaire groep de zich de
'Jokers' noemde en in het voor
jaar van 1993 met steun van het
Bosnisch-Kroatische leger dood
en verderf zaaide onder de
moslims in de vallei. Furundzjia
(27) werd donderdag door Ne
derlandse commando's en ma
riniers die onder SFOR-vlag
opereerden verrast en onmid
dellijk naar de strafgevangenis
in Scheveningen afgevoerd. Hij
ontkende gisteren alle beschul
digingen.
Het is nog onduidelijk wanneer
de eveneens woensdagnacht
opgepakte medeverdachte Vlat-
ko Kupreskic (38) wordt voorge
leid. Hij moet eerst voldoende
hersteld zijn van de verwondin
gen die opliep toen hij zich te
gen arrestatie verzette.
sarajevo harald doornbosch
correspondent
NAVO-secretaris-generaal Javier
Solana heeft gisteren tijdens
een bezoek aan de Bosnische
hoofdstad Sarajevo benadrukt
dat uiteindelijk alle oorlogsmis
dadigers gearresteerd zullen
worden. „Wij zullen niet tole
reren dat personen die van oor
logsmisdaden worden verdacht,
vrij blijven rond lopen", aldus
Solana, die in Sarajevo onder
andere een ontmoeting had
met de drie leden van het
Bosnische presidium.
„Ik heb tegen alle presidenten
gezegd: het is de taak van de lo
kale autoriteiten om vermoede
lijke oorlogsmisdadigers over te
dragen aan het tribunaal in Den
Haag. Doen ze dat niet, dan we
ten ze wat ze kunnen verwach
ten", zei Solana, refererend aan
de arrestatie op donderdagmor
gen van twee Bosnische
Kroaten door Nederlandse
SFOR-troepen in Vitez. Gisteren
raakten in Vitez twee Neder
landse soldaten licht gewond
geraakt nadat een granaat op
hun basis werd geworpen. De
aanslag lijkt een vergelding.
Officieel staat de NAVO op
KALOKOLEen vrouw van de Turkana-stam bouwt een manyatta, een traditioneel Turkana-onderkomen, in Kalokol, ruim vijfhonderd kilometer ten noordwesten van Nairobi. Turka-
nas zijn nomaden en leven als een van de weinige stammen in Kenya nog zeer traditioneel. Ze bouwen hun manyatta daar waar ze genoeg water vinden voor hun vee.
FOTO AP GUILLAUME BONN
MOSKOU HANS HOOGENDUK
correspondent
De Baltische staat Litouwen gaat mor
gen naar de stembus om een nieuwe
.president te kiezen. Aangezien het er
niet in zit dat één van de zeven kandida
ten de absolute meerderheid haalt, zal
begin volgend jaar een tweede ronde
volgen.
De bekendste gegadigde is de 64-jarige
oud-hoogleraarmuziekwetenschappen
Landsbergis. Hij leidde zijn land in 1991
naar de onafhankelijkheid. Landsbergis
trotseerde in 1990 de toenmalige Sovjet
leider Gorbatsjov, raakte niet in paniek
toen dertien landgenoten stierven bij
een aanval van KGB-commando's op
het tv-centrum in de hoofdstad Vilnius
en verwierf met zijn onverzettelijkheid
wereldwijd respect. Toen de Sovjet-Unie
in augustus 1991 door de amateuristi
sche coup van hardliners tegen Gor
batsjov verlamd was, riepen de drie Bal
tische staten (Litouwen, Estland en Let
land) hun onafhankelijkheid uit. Daarna
kwamen de ongekroonde koning van Li
touwen en zijn rechts-nationale bewe
ging in de problemen.
Economisch ging het bar slecht met de
3,7 miljoen Litouwers. Landsbergis bleek
ook niet de man die het charisma en tact
had om de bevolking achter zich te ver
zamelen. Hij polariseerde teveel. De co
mebackvan de communisten die hun
partij hadden omgedoopt in Litouwse
Democratische Arbeiderspartij, was in
oktober 1992 dan ook geen echte verras
sing.
Vier maanden later was hun triomf com
pleet toen de oud-communist Brazaus-
kas tot president werd gekozen. Maar de
communistische regering werd vorig
jaar afgelost door een centrumrechts ka
binet. Landsbergis kreeg als parlements
voorzitter weer een stevige vinger in de
pap. Hij bleef de communisten verbaal
bestoken, noemde ze marionetten van
Moskou en beschuldigde ze van corrup
tie.
Ook de president moest het ontgelden,
maar Landsbergis vinnige aanvallen
deerden hem niet. De 65-jarige Brazaus-
kas groeide uit tot een boven de partijen
staande, door iedereen gewaardeerde
staatsman. Nog meer respect verwierf
Brazauskas toen hij in oktober aankon
digde zich niet nog een keer kandidaat
te stellen, omdat hij de weg vrij wil ma
ken voor de jonge generatie. Gisteren zei
hij dat zijn voorkeur uitgaat naar de 44-
jarige onafhankelijke kandidaat Paulaus-
kas, die in de opiniepeilingen veruit het
beste scoort.
Op de tweede plaats in de peilingen
staat de 71-jarige Amerikaanse emigrant
Adamkoes. Hij bekleedde vroeger een
leidende functie binnen de milieuafde
ling van de Amerikaanse regering en be
schikt over een grote bestuurlijke erva
ring.
Landsbergis staat op de derde plaats. De
bevolking zal nooit vergeten dat hij hun
land na 50 jaar Sovjetheerschappij zijn
vrijheid teruggaf, maar als president zien
ze hem liever niet. De resterende vier
kandidaten, drie parlementsleden en
een wetenschapper, zijn kansloos.
kaapstad ru na hellinga
correspondent
De Zuid-Afrikaanse Commissie van Waarheid en Ver
zoening (TRC) heeft gisteren de officier van justitie ge
vraagd strafvervolging in te stellen tegen de voormalige
president van het land P.W. Botha. Botha, die het toen
malige apartheidsregime van Zuid-Afrika in de jaren
tachtig leidde, was door de commissie gedagvaard om
gisteren in een openbare hoorzitting te getuigen over
het doen en laten van de Staatsveiligheidsraad in die ja
ren, maar weigerde te verschijnen.
Nadat TRC-voorzitter aartsbisschop Desmond Tutu
en vice-voorzitter Alex Boraine in het hoofdkantoor van
de commissie in Kaapstad een half uur lang op de oud
president hadden gewacht, kondigde Tutu aan dat hij
een aaklacht tegen Botha zou indienen.
De hoofdofficier van justitie in Kaapstad, Frank Kahn,
zei dat zijn kantoor pas in januari een besluit zal ne
men of Botha daadwerkelijk strafrechtelijk vervolgd zal
worden. Mocht dat het geval zijn, dan kan hem een
boete en/of twee jaar gevangenisstraf worden opgelegd.
De officier van justitie wü eerst de duizenden pagi
na's dikke schriftelijke getuigenis van de oud-president
aan de TRC bestuderen. Kahn wil bovendien meer we
ten over de gesprekken die Botha en Tutu ooit hebben
gevoerd en de afspraken die daar zijn gemaakt.
Botha heeft de openbare getuigenissen voor de TRC
enkele weken geleden 'een circus' genoemd. Hij zegt
bereid te zijn iedere vraag van de commissie te beant
woorden, hetzij schriftelijk zoals hij al eerder heeft ge
daan, hetzij in een persoonlijk gesprek met Tutu. Maar
hij weigert te verschijnen in een openbare zitting. Zijn
advocaat zei gisteren dat de oud-president ervan over
tuigd is dat hij geen strafbaar feit heeft begaan door de
dagvaarding te negeren.
Er zit een opmerkelijk aspect aan de volharding van
de commissie om hem in het openbaar te laten getui
gen. In september werd Winnie Mandela bijvoorbeeld
achter gesloten deuren verhoord om haar een openba
re terechtstelling te besparen. Dat zij enkele weken ge
leden alsnog in het openbaar moest getuigen, kwam
omdat zijzelf op een openbare zitting had gestaan.
Dat Botha's getuigenis een politieke kwestie is, bleek
gisteren duidelijk in de eerste reacties. ANC-minister
van justitie Dullah Omar drong er bij de officier van
justitie op aan dat 'het recht zijn loop moet hebben en
Botha vervolgd moet worden'. De Nationale Partij daar
entegen, waar Botha jarenlang de leider van was, rea
geerde zeer verontwaardigd op het besluit van de TRC.
het standpunt dat er geen jacht
wordt gemaakt op verdachten
van oorlogsmisdaden. Personen
die door het tribunaal gezocht
worden, zullen alleen dan in de
kraag worden gevat, zo heet het,
als SFOR-troepen hen tegen het
lijf lopen bij de normale uitvoe
ring van hun werkzaamheden.
„Dat beleid zal niet worden
aangepast", beweerde Solana.
Het lijkt er echter op dat SFOR
meer ruimte zal krijgen om ac
tiever van oorlogsmisdaden ver
dachte personen te arresteren
aangezien de Nederlandse blik
semactie tegen de twee Bosni
sche Kroaten volgens Solana
plaatsvond 'tijdens de normale
uitoefening van hun werkzaam
heden'.
Ondertussen wordt er in Bos
nië druk gespeculeerd over
meer op handen zijnde arresta
ties van vermoedelijke oorlogs
misdadigers. Een Amerikaanse
diplomaat zei rekening te hou
den met 'een drukke kerst'. Het
Bosnisch-Servische persbureau
SRNA, dat onder controle staat
van vertrouwelingen van de
top-oorlogsmisdadiger Radovan
Karadzic, meldde dat de Neder
landse actie het begin is van een
arrestatiegolf door heel Bosnië.
Vliegtuig stort
neer op Sumatra
JAKARTA AFP-Rtr-DPA
In het zuiden van Sumatra is
gisteren een Boeing 737 van de
luchtvaartmaatschappij Silk Air,
een dochteronderneming van
Singapore Airlines, neergestort.
Het toestel had 104 inzittenden,
97 passagiers en zeven beman
ningsleden aan boord. De auto
riteiten vrezen dat ze allemaal
zijn omgekomen.
De Boeing was op weg van Ja
karta naar Singapore. Ongeveer
halverwege vlucht MI 185 ge
beurde het ongeluk. Volgens de
Indonesische autoriteiten is het
toestel ongeveer 55 kilometer
ten noorden van de hoofstad
van Zuid-Sumatra, Palembang,
neergekomen. Het vliegtuig
stortte neer in een moerasach
tig gebied. De delen van het
wrak liggen over een grote op
pervlakte verspreid en zijn voor
een deel gezonken.
Aan boord van het vliegtuig
waren veel buitenlanders. Vol
gens de passagierslijst zaten er
geen Nederlanders in het toe
stel. De meeste inzittenden -
veertig - waren afkomstig uit
Singapore. De lijst vermeldt ver
der 23 Indonesiërs en inwoners
van Maleisië, de VS, Frankrijk,
Duitsland, Groot-Brittannië, Ja
pan, Bosnië, Oostenrijk, India,
Taiwan en Australië.
Ooggetuigen zeiden dat het
toestel in de lucht is geëxplo
deerd. Voor Indonesië is deze
vliegramp de op één na ergste
in de geschiedenis. In septem
ber stortte een toestel van
Garuda neer in het noorden van
Sumatra. Daarbij kwamen 234
mensen om het leven.
Het zoeken naar een vliegtuig
dat eerder deze week in Grie
kenland waarschijnlijk is neer
gestort, gaat nog altijd door.
Maar dichte mist en sneeuw be
lemmeren de speurtocht.
Geest spookt tussen
Britse hoogleraren
LONDEN Rtr
De geest van een zelfmoorde
naar uit de achttiende eeuw
waart rond in Peterhouse colle
ge, een afdeling van de universi
teit van de Engelse stad Cam
bridge. De in verwarring ge
raakte hoogleraren overwegen
een exorcist in te schakelen.
De econoom van het college
en twee bedienden zeggen het
spook in een eetzaal te hebben
gezien. „Dat er iets in die zaal is
gebeurd, staat buiten kijf', zei
deken Graham Ward van Pe
terhouse gisteren voor de Britse
omroep BBC. „Ik zag de enor
me schrik op het gezicht van de
bedienden, dus twijfel ik er niet
aan dat er iets heeft plaatsge
had. In een college vol onbe
trouwbare lieden zijn zij abso
luut betrouwbaar.
Econoom Andrew Murison
zei dat hij op het spook stuitte,
toen hij nog laat in de avond
aan het werk was. „Het eerste
dat ik merkte was dat de kamer
zeer koud was, hoewel de ver
warming aan was", aldus Mu
rison. Hij hoorde iets kloppen
en dacht dat het de centrale
verwarming was. „Maar het
drong tot me door dat er iets
aanwezig was. Ik draaide me
om en in de verste hoek was
heel duidelijk een figuur te zien
-heel vriendelijk."
Binnen de universiteit denkt
men dat het om de geest van
Francis Dawes gaat. Dawes hing
zichzelf op na een omstreden
verkiezing. Hij ligt op het kerk
hof naast Peterhouse college
begraven. Een exorcist is al twee
keer op zijn graf actief geweest.
