ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
ien altijd
meulende
cwestie
D
Trekjes in de Tour de France
nSSf~dSr?e S do"ar
ilip M„r
ZATERDAG 20 DECEMBER 1997
Alle waarschuwingen ten spijt is de rook nog lang niet rond ieders
hoofd verdwenen. In recente Amerikaanse films wordt zelfs steeds
meer naar de sigaret gegrepen, hoewel juist in de VS de roker een
echte paria is geworden. De tabaksindustrie lijkt er nauwelijks
hinder van te ondervinden: die blijft onverminderd financieel
gezond. Maar verder is roken alleen gezond voor de gordijnen,
merkte fervent inhaleerder, voetbalprof en (nu) trainer Wim van
Hanegem ooit op.
Toch fungeerde de bruine astmasigaret een tijdlang als medicijn
en toch werd roken aanvankelijk niet als gevaarlijk beschouwd.
Wat veroorzaakte de cultuuromslag ten aanzien van tabak,
waarom gaan vrouwen desalniettemin aan de sigaar, 'overleven'
oud-voetbalprofs via winkels in rookartikelen en wat veroorzaakt
de nicotine-verslaving? En, nog belangrijker voor velen: hoe kom
je er vanaf? In de tijd van de goede voornemens worden op deze
en twee binnenpagina's de verschillende aspecten van roken
belicht.
door GERARD VAN PUTTEN
e gezondheidscultus zit anno
nu als een veiligheidsgordel om
dit land gegespt. Zelfs snackbar
houders en junkfoodspecialisten voelen zich
daarom geroepen broodjes kaas en kleffe
happen ongevraagd te garneren met een hal
ve krop sla. Ontelbare Nederlanders gaan da
gelijks het gevecht met zichzelf aan om van
de nicotineverslaving af te komen. Lukt dat
na veel gechagrijn, dan volgt onvermijdelijk
het strenge en al evenmin humeurbevorde-
rende regime van het dieet. Roken is en blijft
namelijk levenslang een gewichtig probleem.
Ontelbaar het aantal personen dat het af
zweren van het rookgedrag zag afgestraft met
kilogrammen meer vet aan het lichaam. Al
tijd nog beter natuurlijk dan 's nachts gewekt
te worden door het gepiep van de longen.
Maar zeg nooit nooit meer rochelen. Want de
verslaving sluimert immer en kan meedogen
loos toeslaan op momenten dat de geest is
verzwakt door wat voor emotioneel verval
dan ook.
Nederland mag zich graag gedragen als het
Madurodam van de Verenigde Staten. Sinds
jaar en dag werpen we ons op als trendvol
gers van die Donald Ducks, aan gene zijde
van de Atlantische Oceaan. Zoals de Ameri
kanen ons vroeger hebben geleerd sigaretten
te roken, zo is ook hun rookallergie overge
nomen. In de schijnwereld van de recente
Amerikaanse films wordt opmerkelijk genoeg
weer als vanouds naar de sigaret gegrepen.
Maar in het dagelijkse bestaan worden de ro
kers minachtend aangegaapt als de onder
klasse van de maatschappij, die zich het best
als displaced persons in bedompte achteraf-
kamertjes laten opbergen om hun smerige
gewoonte te botvieren. De ooit bewierookte
sigaret wordt in de VS verketterd als stinkstok
en kankerstaaf.
Gemakshalve wordt wel vergeten dat de
wereldwijde afzet van sigaretten de Ameri
kaanse tabaksindustrie en de staat geduren
de vele decennia zó veel inkomsten heeft op
geleverd, dat die zich allang niet meer in dol
lartekens laten uitdrukken. Nog vorig jaar
boekte het Amerikaanse voedingmiddelen-
Rokende Belgen in de Tour de France, begin jaren dertig. Felicièn Vervaecke inhaleert op weg naar Parijs. Maurice Geldhof krijgt een vuurtje van een ploeggenoot.
FOTO AN INTIMATE PORTRAIT OF THE TOUR DE FRANCE
Sporters maken vreemde capriolen als ze hun
prestaties denken te kunnen verbeteren.
Schaatser Hans van Helden dronk zijn eigen uri
ne omdat daar volgens hem kostbare afvalstoffen
inzaten. Wielrenners doen zo mogelijk nog gek
kere dingen. Gert-Jan Theunisse heeft een tijd
gehad dat hij slechts Olvarit babyvoeding at en
van de Poql Zenon Jaskula ging het verhaal dat
hij glas verorberde. Maar roken?
Van voetballers is het bekend. Ernst Happel - hij
hield in zijn eentje jarenlang de Belgische Belga-
fabriek draaiende - moest het ten tijde van het
WK in Argentinië afleggen tegen Dick Nanninga,
die bij het vertrek de begeleiding van Oranje ver
baasde met de lading zware shag die hij op
Schiphol insloeg. Zelfs grootverbruiker Happel
schijnt toen uit zijn slof te zijn geschoten.
De bovenmenselijke inspanningen die wielren
ners moeten leveren staan roken niet toe. Maar
in hun drang naar verbetering van prestaties
gaan ze ver in de wielrennerij, zo bleek onlangs
nog uit de publicaties over het dopinggebruik
van de PDM-tijd in het begin van de jaren negen
tig. Maar roken? Toch wel.
Jan Jansen, winnaar in 1968: „Tijdens de Tour
rookte ik altijd een paar sigaretten per week. Wat
is heerlijker dan na een rit van 280 kilometer, een
bad en een massage op je hotelkamer in alle rust
een sigaretje te roken? Heerlijk voor de ontspan
ning. Net als wijn bij het eten. Ik heb nooit zo
nauw gekeken als het om dat soort dingen ging.
Als ik de volgende dag hoofdpijn had, dan kon ik
alleen mezelf de schuld geven. De meeste ploe
gen waarbij ik reed, stonden het oogluikend toe.
Ze beseften wel dat er een ontspannende wer
king vanuit ging. Een renner als Rik van Looy
rookte ook. Hij had er baat bij. Echt straffe rokers
waren er niet onder de toppers: misschien alleen
een enkele oliebol van laag niveau."
^rlcheppM'
Ot\
let op
;n
leren
overig" die
ItW
aad
&G
afdd
iel irf
g Cl:
leclameverboü
et juist aan
ot roken
•stlêen-
Tans
t,»» Ï^R* v-oivü' denk
S«EIS
studie
vs vrier kb vergcte~„.
TltftO »ude« «kaJlV t;7Av^ole«roeP;de„
'^studie»
1 r°ken toe
In Pd';
3-:55V
88«tf Group Produce,!!
- mfy°en dollar pu i-
"bak- £C_",and «60 m.lJ!?.
en tabaksconcern Philip Morris een record
winst van 6,3 miljard dollar. De totaalomzet
nam toe met 8,1 procent tot 68,9 miljard
dollar. Daarin had de tabaksdivisie met 36,5
miljard dollar een groter aandeel dan ooit.
Laat het dan waar zijn dat het aantal ro
kers afneemt, dan is het in elk geval zo dat
de stomende diehards de consumptie
meer dan op peil hebben gehouden. Naar
verluidt houdt een Amerikaanse sigaret-
tenfabrikant, wiens beeldmerk altijd al in
verband werd gebracht met Ku Klux
Clan-sympathieën, genoeg kapitaal over
om anti-homocampagnes financieel te
steunen.
Stoer
De geboortegolfgeneratie is in Neder
land nog grootgegroeid met de ver
keerde gedachte dat het stoer stond
zo rond het twaalfde levensjaar de
wereld van Peter Stuyvesant te betre
den. Het rookverbod werd op het
schoolplein collectief overtreden
door de sigaret stiekem achter de
hand te houden. Helaas kreeg er al
tijd wel een leraar last van een
spraakzame bui. Toeval of niet,
zo'n kwezel hield je net zo lang
aan de praat tot de vingers in aan
raking kwamen met het vuur van
de peuk. De brandvariant van de
autoritaire opvoeding.
Nu stelt diezelfde generatie
haar adolescenten ten minste
1000 piek beloning in het voor
uitzicht, mits ze tot hun acht
tiende van de sigaret afblijven.
Niet ten onrechte overigens,
r» Na eindeloze juridische touw-
trekkerij hebben zelfs Ameri
kaanse tabaksmagnaten toe
gegeven dat hun, zaak stinkt.
In augustus scherp onder
vraagd door een justitieel vertegenwoordiger
van de staat Florida liet Geoffry Bible zich als
topman van Philip Morris ontvallen dat hon
derdduizenden Amerikanen 'mogelijk' zijn
overleden aan de gevolgen van het roken.
Mister Goldstone ging als niet-rokende fabri
kant van de merken Winston en Camel hele
maal overstag met z'n verklaring dat sigaret
ten kankerverwekkende stoffen bevatten.
Verstokte rokers verdringen de wetenschap
dat hun verslaving ongezond is. Longartsen
en hartspecialisten kunnen nog zo hard roe
pen dat roken een verhoogd gezondheidsrisi
co oproept, er is altijd wel een opa van 91 te
vinden die z'n hele leven ongestraft als een
schoorsteen heeft gerookt. Inderdaad een
struisvogelalibi uit het smoezenboek.
Daarmee hoeft geen paffende patiënt aan
te komen bij de Amersfoortse huisarts Van
Bunningen. Deze liet onlangs weten zijn
praktijk uitsluitend open te houden voor niet
rokende fonds- en particulier verzekerden,
die langer dan een half jaar geleden de siga
ret, sigaar of pijp aan Maarten hebben gege
ven. Een merkwaardige kronkel van de escu
laap, oordeelde de stichting Rokersbelangen
die prompt een klacht deponeerde bij het
Medisch Tuchtcollege. Deze arbitragecom
missie heeft de klacht intussen niet ontvan
kelijk verklaard, omdat de klagende partij
geen rechtstreeks belang in deze kwestie zou
hebben. Rokersbelangen, zo luidde het oor
deel, is geen patiënt van Van Bunningen. Bij
monde van directeur Wurtz heeft de stichting
al aangekondigd beroqp te zullen aantekenen
tegen de uitspraak.
Roken moet kunnen, vinden ze bij die be
langengroep. Mochten er eventueel proble
men op de werkvloer ontstaan tussen rokers
en meerokers, dan kunnen die volgens de
stichting best samen worden opgelost. Maar
de praktijk wijst vandaag de dag uit dat in be
drijven handtekeningenlijsten rondgaan,
waarna vervolgens democratisch wordt be-
Cultuuromslag
Vergeleken met bijvoorbeeld Amerikaanse en
Singaporese paffers hebben rokers in Neder
land waarachtig nog wel enig leven, na de
salto mortale-achtige cultuuromslag. Goed,
ook aan boord van de viie,gtuigen van de Ne
derlandse luchtvaartmaatschappijen is het
voor rokers op tal van routes tegenwoordig
tandakken geblazen. De asbakjes zijn dicht
gelast, ter bevordering van een betere kli
maatbeheersing. Maar de tijd is kennelijk
nog niet rijp voor een rookvrij café, zoals een
uitbater in Arnhem laatst moest ondervin
den. Drie maanden na de feestelijke opening
ging de kroeg op de fles.
In dit land wordt de rookgemeenschap nog
nagegeven goed te zijn voor een immense
accijnsbijdrage aan de schatkist. En drie on
derzoekers van de Rotterdamse Erasmusuni-
versiteit gaven recentelijk aan dat op termijn
de kosten van de gezondheidszorg 3,5 mil
jard gulden hoger uitvallen, mocht nu ieder
een stoppen met roken. Hun argument: niet-
rokers lijden vaker aan dementie en andere
chronische, geldverslindende ouderdoms
ziekten dan rokers. Maar dat gegeven achten
de onderzoekers Barendregt, Bonneux en
Van der Maas niet steekhoudend genoeg om
het ingezette anti-rookbeleid te herzien. „Ro
ken brengt de gezondheid in gevaar en moet
daarom worden ontmoedigd."
Om die reden een vrijblijvende tip voor ro
kers die willen stoppen. Prik niet 1 januari als
datum; goede voornemens hebben immers
de eigenschap snel te verglijden in de verge
telheid. Dan is het te verkiezen te focussen
op 3 februari als dag om voor het laatst rook
uit te blazen. Heilige Blasius regeert dan een
etmaal lang. Wie weet dat er dan wél enige
zegen rust op uw ontwenningskuur.
\r( en was. Als ooi^ 'ef ^et 3,4 procent Morns 'n de m /n West-8'1
tg noemt Luik reh*
*eren Bij
5
