'ultuur Kunst
Van gezapige goedzak tot prijsstier
3i
Groothof opnieuw
een meester
in het betoveren
UITSCHIETERS
Amsterdam! wereldstad
bNDERDAG 18 DECEMBER 1997
piobe aan Broadway geeft weer licht
York De reusachtige glazen globe bovenop de Paramount-
ren aan Broadway is weer verlicht. Met lampen van in totaal
I kilowatt is de wereldbol sinds vannacht opnieuw de toprecla-
ieaan de Newyorkse theaterbuurt. De globe brandde niet meer
nds 1942, toen de verlichting uit angst voor Duitse luchtaan-
dlen was uitgeschakeld.
;.B. King schenkt gitaar aan paus
[Ticaanstad De Amerikaanse blueszanger B.B. King zal zijn
Expositie Koe en Kunst in Zwolle en Beurs van Berlage
ide rode elektrische gitaar 'Lucille' aan paus Johannes Paulus
schenken. De 72-jarige zanger heeft zo'n vijftig jaar op het in-
rument gespeeld. King treedt morgen op tijdens het jaarlijkse
irstconcert van het Vaticaan.
lios voor betere films in Amsterdam
msterdam Amsterdam krijgt er een nieuw filmhuis bij. Deze
Precies 350 jaar nadat Paulus Potter zijn wereldberoemd
geworden stier schilderde, blijkt de belangstelling voor
runderen in de beeldende kunst nog nauwelijks ver
flauwd. Het aantal hedendaagse kunstenaars dat zich
liefdevol, gedreven en met toewijding op de verbeelding
van het rundvee stort, neemt zelfs toe.
trthouse-cinema', voor de vertoning van de wat artistiekere
Ims, verrijst op palen in het water langs de Oostelijke Handels-
ade. Cineship, zoals het theater gaat heten, herbergt vier bio-
:oopzalen, twee van 120 stoelen en twee van tachtig, plus een
restaurant.
Veduwe Disney overleden
is angeles De weduwe van tekenaar en filmmaker Walt Disney
overleden. De 98-jarige Lillian stierf dinsdag in Los Angeles
in de gevolgen van een beroerte. De weduwe Disney droeg bij
an de creatie van Mickey Mouse en aan de bloei van de firma.
DE 8 BAAN
Martin Fondse (piano)
I Eric Vloeimans (trompet)
Pieter Bast (drums)
zaterdag 20 december
De Waag Aalmarkt 21 Leiden
.30 UUR ENTREE 12,50
zwolle wim van der beek
De artistieke affiniteit met de
goedmoedige diersoort is
meestal tijdelijk, maar behalve
kunstenaars die zich incidenteel
met het thema bezighouden,
zijn er volhardende collega's die
zich er langdurig in vastbijten
en het eindeloos in allerlei vari
anten herkauwen. De drijfveren
van schilders en beeldhouwers
die de koe als onderwerp voor
hun kunst gebruikten, veran
derde door de eeuwen heen.
Ook binnen de hedendaagse
kunst zijn er opmerkelijke ver
schillen in de artistieke benade
ring van het zwart- of roodbon
te dier.
Melkfabriek
Voor de één is de koe een sym
bool van kalmte. Anderen zien
haar in de eerste plaats als
melkfabriek, trage herkauwer,
voorstadium van de malse run
derlap of als vruchtbaarheids
symbool. „Hoe er ook over het
dier gedacht wordt, iedereen
heeft er wel iets mee", consta
teert Jaap van Dijk. De directeur
van Ecodrome Zwolle is aange
naam verrast over de positieve
reacties op de (te elfder ure in
gelaste) tentoonstelling 'Koe en
Kunst' die zijn nieuwe thema
park op een presenteerblaadje
kreeg aangeboden nadat
Leeuwarden het liet afweten.
De bekendheid van de koe is
niet per definitie evenredig aan
haar populariteit. Iedereen
heeft eigen associaties bij het
zien van het zoogdier. De kwali
ficatie 'stomme koe' spreekt
boekdelen. Vaak worden het
vrouwelijk huisrund en haar
mannelijke soortgenoot gezien
als lomp, sloom, traag en saai.
Ook kunstenaars kijken ver
schillend tegen de diersoort
aan.
Voor de één is een koe een
handig zetstuk in de compositie
of een bruikbaar middel om het
zonlicht te vangen en te reflec
teren in impressionistische
landschappen. Anderen bena
deren koe en stier als goddelijke
wezens, heilige dieren, speelse
kleurvlakken in een geabstra
heerd beeld, surrealistische ele
menten in een bovennatuurlijke
setting, rustbron, symbool van
onvoorwaardelijke trouw of (in
geslachte vorm) als aankondi
ging van een naderende dood.
Grotten
Hoewel Paulus Potter vaak ver
eenzelvigd wordt met het the
ma, was hij in vorige eeuwen
slechts één van de vele kunste
naars die zich met de verbeel
ding van koe en stier bezig
hield. Ook zijn tijdgenoot
Hendrick ten Oever kon er nau
welijks genoeg van krijgen. En
in allerlei oerbeelden staat het
rund centraal. Prehistorische
rotstekeningen in de grotten
van Lascaux en in de Lybische
woestijn werden eeuwen later
Gaat u uit uw dak, of
blijft u thuis? Wilt u
iline skaten of danst u
ever square? Of je nou
szzcat, pluchepoes of
oegtijger bent, vrijdag
na vijven wil iedereen
zichzelf uitlaten. Wat
doen we in het
leekeinde? Waar, hoe
aken vooral: waarom?
Ik ga altijd stappen
met een groep men-
1^^ sen die ik al een he-
le tijd ken. Routi-
niers, door de wol
geverfd door de
housescene. De
lenden die ik ken van de tijd
it ik zes keer per week uitging,
en house nog underground
en Eddy de Clerq het voor
n eerst in de Roxy draaide,
niseparty's zijn nu
eesmarkten waarde kids in-
ipen doen. En er is ook veel
>pe hè. In de tijd dat house
was, experimenteerde
'waarschijnlijk om precies
1zelfde redenen als cle kids nu.
jn verlangen om iets mee te
aken dat je niet in je dage-
kse leven tegenkomt. Alleen,
mse was toen zó revolutio-
lirdat je niet zoveel nodig
d Nu is het zo ingeburgerd
1 gewoon dat jongeren al die
dingen waarschijnlijk moe-
n gebruiken.
I mensen met wie ik omga,
bruiken drugs als een extraa-
als onderzoeksmateriaal, of
scommunicatiemiddel. Het
truimt je bewustzijn maar
a laat je tegelijkertijd ookfo-
'ssen. Ik persoonlijk heb tot
I toe alleen positieve ervarin-
II gehad met de dingen die ik
'bgenomen. Maar dansen al-
'II is voor mij ook bewust-
nsverruiming, absoluut.
iPer weet met zijn manier
indraaien bij mij een hele
waallijn op te roepen. Nu
jaait hij op de Time Machine
jKte/z in de Melkweg, maar ik
1 hem leren kennen op een
fetergasfabriekparty samen
et Spider Willem. Hij heeft
ts bijzonders dat je bij geen
"dere dj vindt. Een lange reeks
in kleine climaxen in plaats
méén hele grote. In Per's set
init het vrij snel tot een gezel-
NAAM:
Servaas Coumans
LEEFTIJD:
31
WOONPLAATS:
Voorschoten
BEROEP:
Distributiemedewerker
GEZIEN:
Timemachine in de Melk
weg
lig sfeertje van tralalie tralala.
Maar die climaxjes worden zelf
weer opgebouwd tot het on
houdbaar wordt en dan 'Ka-
boem!'
Hoe druk je dat uit? Het zit in
je hoofd. Je maakt een reis. Dan
denk je 'goh we zitten op een
woeste rivier' en dat ontwikkel
je verder. Of er komen klanken
of hele volzinnen in mijn hoofd
op. Dromen in sferen met tek
sten. Maar het zijn geen dag
dromen. Die zijn veel re passief.
Een soort getranscendeerd ra
ken door drum 'n'bass. Vooral
bij drum 'nbass. Daar voel ik
het sterker bij dan bij trance.
Daar voel ik het weer sterker bij
dan bij techno. En daar voel ik
het weer sterker bij dan bij hit
parade house. Eigenlijk voel ik
het daar helemaal niet.
Maar voor mij is house alleen
niet zaligmakend hoor. Ik kan
het prima naar mijn zin heb
ben meteen avondje new wave
of oude soul. Van de zomer was
er een zwembadfeest in het
LVC. Moet je je voorstellen alle
maal mensen in zwembroekje
of badpak in een enorme bad
kuip.
Ik ontmoet altijd weer mensen,
en mensen ontmoeten mij. Dat
is het heerlijkste van uitgaan.
Zonder dat ze er enig belang bij
hebben stellen mensen zich
open en zijn vrien
delijk naar elkaar.
Niet de muziek, of
de drugs of wat
dan ook, maar dat
is voor mij de S
grootste reden om
te gaan stappen.
tekst: pablo cabenda
foto: dick hogewoning
Een groot aantal hedendaagse kunstenaars heeft zich liefdevol op de verbeelding van het rundvee gestort.
FOTO GPD
ringd door verbouwereerde
koeien in strip-uitvoering. Zo
sensueel als Paula Potter zijn
koeien zelden.
gevolgd door 'koeschilderijen'
van Pieter Brueghel de Oude,
Peter Paul Rubens en Adriaan
van der Velde.
Toch blijft de naam Potter
meer dan die van andere kun
stenaars onlosmakelijk met het
thema verbonden. Zó sterk, dat
hij nog steeds reacties uitlokt.
Tjebbe Beekman bedacht zelfs
een vrouwelijke variant die hij
'Paula Potter' doopte: een pin
up met wulpse blik, volle
borsten en sexy netkousen, om
Pin-up
Deze humoristische interpreta
tie vol dubbele bodems (strip,
strippen, striptease, oormerk,
seks, vleeshandel) is slechts één
van de vele opties. In 'Koe en
Kunst' komt rundvee in allerlei
vormen en (grillige) gedaanten
voor, maar nooit als pin-up. As-
trid Engels gaat terug naar de
oerbron. Primitieve hoedanig
heid en mystieke beleving zijn
de basis voor haar geschilderde
bijdrage aan de thema-tentoon
stelling.
Voor Floor de Bruyn zijn koei
en vooral kleurvlakken, speelse
elementen in de compositie
waarmee naar hartelust gescho
ven kan worden. Jan Asselbergs
zoekt in zijn gewassen krijtteke
ning aansluiting bij traditionele
stijlopvattingen en Herman
Brood vervormt de koe tot een
jolige karikatuur.
Ze zijn er in alle soorten en
maten. Van gezapige goedzak
ken in grazige weiden tot opge
fokte spierbundels van prijsstie
ren. Naast kleurrijke Cobra-ach-
tige varianten (Clemens Briels
en Peter Diem), komen bizarre
en absurdistische taferelen
(Herman Krikhaar, Egbert de
Rooij) en surrealistische scènes
(Tobias Baanders en Ellen Kooi)
voor op de tentoonstelling die
niet meer dan een globale in
ventarisatie van mogelijkheden
pretendeert te zijn.
'Koe en Kunst', t/m 23 dec. in
het Ecodrome Zwolle (tel. 038-
4215050). Beurs van Berlage,
Amsterdam, 26 dec. t/m 4 jan.
Daarna tot begin mei
rondreis door Nederland.
Boek: 'Koe en Kunst', teksten
Monica Rotgans, Frans van der
Beek; Uitg. De Bookmakers
Diemen, prijs f 49,50.
UIT IN DE LEIDSE SCHOUWBURG
TIJDENS DE FEESTDAGEN
de laatste voorstellingen van het jaar 1997
di. 23 dec. 19.00 uur:
Agnes en Axel, een droomspel
Theatergroep Maccus
(fam. vrst. v.a. 8 jaar)
za. 27 dec. 20.15 uur: Trijntje Cornells*
Het Toneel Speelt
jeugdtheater
Loslopende vrouwen*
Kitty Courbois, Trudy de Jong e.a.
Bij deze voorstellingen kunt u voorafin de Leidse Schouwburg
feestelijk dineren (Tel. Kassa 071-531943/4).
Handelsreiziger in de Zwarte tulp
lisse Het museum de Zwarte Tulp heeft als thema voor een
nieuwe tentoonstelling 'de handelsreiziger' gekozen. Van 15 de
cember tot 2 maart wordt in 'De dood van de handelsreiziger' de
koopwaar van de huis-aan-huis bloembollenman door de eeu
wen heen gevolgd. Van de geschilderde en gegraveerde afbeel
dingen van tulpen en narcissen tot de software waarmee tegen
woordig een hele tuin kan worden ontworpen. Het museum ligt
aan de Grachtweg 2A te Lisse en is van dinsdag tot en met zon
dag geopend van 13.00 tot 17.00 uur.
Amsterdam is
misschien kleiner dan
Parijs, Londen of
New York, maar op
haar manier toch een
wereldstad. Met een
verbluffend aanbod
van muziek, beeldende
kunst, theater, films
en bijzondere evene
menten. Met de meest
fantastische winkels.
En de gezelligste restau
rants, cafés en terrassen.
Amsterdam. Een stad
met internationale
allure en bovenal sfeer.
Trek er een dag
of weekend voor uit.
Feestelijke zondag volop in kerststemming!
Voor vroege vogels
21 december
De belangrijkste warenhuizen in het centrum
van Amsterdam zijn speciaal voor kerst al om
10.00 uur open (tot 18.00 uur): C&A, Peek
Cloppenburg, Hema, de Bijenkorf en Vroom
Dreesmann heten u van harte welkom!
Combineer kunst en kerst
21 december
Uniek arrangement met historische stadswan
deling onder begeleiding van een kunsthisto
ricus over de verlichte grachten en bezoek aan
het Museum Amstelkring (prachtige kerststal
len) en het Bijbels Museum (Kerstsier exposi
tie). Bel 020-6259303 voor reserveringen.
Museumkwartier
21 december
Ook de P.C. Hooft-, Hobbema- en Van Baerle-
straat staan vandaag (12.00 - 17.00 uur)
geheel in het teken van de kerst: kinderen
kunnen meerijden op de slee van de kerstman
of met engeltjes spelen en u kunt luisteren
naar live gezongen kerstliederen.
t toeristische informatie 0900 - 4004040 (VW Amsterdam) a 100 ct/m
BON
Pak de Canal Bus: het leukste vervoer over water.
Nu 2 voor de prijs van 1! Onbeperkt in- en uitstappen op 5 haltes
tussen CS en Rijksmuseum. Dagkaart normaal ƒ19,75 p.p.
Nu bij inlevering van deze bon de 2e kaart GRATIS!
Deze aanbieding is geldig van 20 december t/m 4 januari 1998 (1 januari gesloten).
recensie paulien koopmans
Voorstelling: Boris Codoenov door Frank
Groothof. Gezien: 17/12, Schouwburg,
Leiden.
Als koning of tsaar heb je een
beroep van extremen. Zó loop
je nog met een hermelijnen
mantel en een kroon die lood
zwaar is van de edelstenen. En
het volgende moment wordt je
stapelgek.
De jeugdopera 'Boris Go-
doenov' gaat over macht en
bedriegerij aan het Russische
hof. De oude tsaar Ivan de
Verschrikkelijke sterft zonder
wettelijke troonopvolger. Zijn
zoon Dimitri is te jong, en Bo
ris Godoenov regeert voorlo
pig het land. Als Dimitri op
een zondag waterlelies voor
zijn vriendinnetje Xenia gaat
plukken, valt de jongen in de
Wolga en verdwijnt. Al snel
verspreidt de jaloerse Sjoeski
het gerucht dat Boris de jonge
erfgenaam heeft verdronken.
Met 'Boris Godoenov' speelt
Frank Groothof inmiddels zijn
achtste eenmansopera. En ook
nu weer met succes. Als een
geoefende kameleon wisselt
hij telkens van rol. Soms speelt
hij de door schuldgevoelens
en vertwijfeling geteisterde
Boris en dan is hij weer de
i kwaadaardige zuiplap Sjoeski.
De voorstelling is nooit echt
zwaar. De dramatiek van be
drog en ellende wordt afgewis
seld met luchtige vindingen.
Met bijvoorbeeld een knipoog
naar de muzikanten van het
Max Tak orkest: „Speel eens
een afscheidsdeun zodat
Sjoeski zich kan afschmin-
ken", en de gekke toverkol Ba
ba Jaga in een huisje met kip
penpoten.
Groothof is een meester in
het betoveren. Hij weet een
historische sfeer te scheppen.
In een luxe omgeving van flu
weel, goudverguldsel en wie
rook. Maar tegelijk wekt hij
een grappige vervreemding
op. Met rinkelende zaktele
foons en Dimitri die tijdens
zijn afwezigheid heeft „ge-
mountainbiked door de Oeral
en op overlevingstocht is ge
weest in Tsj er nobyl
Toch is er één minpuntje:
De voorstelling heeft zo'n
snelheid dat je bijna vergeet
om echt droevig of vrolijk te
worden. De scènes krijgen
geen tijd om werkelijk op je in
te werken. Zo blijft de droevige
aftakeling van Boris een beetje
in het luchtledige hangen.
Maar Groothof maakt dit ge
mis ruimschoots goed met een
voorstelling die vooral bol
staat van de afwisseling in mu
ziek en beeld.
concertgebouw
Concertgebouwplein 2-6. Telefoon 671 83 45
Bach Solisten
Vocale o.l.v Philippe Herreweghe mei o a
Peter Harvey. locgang f 70,-/f 60.-
Regina Albrink piano - Kerstrecital
Beethoven - Schubert - Chopin - Liszt
toegang f40,-, CJP/PAS-65/Stadspas f 35.-
het muziektheater
Amstel 3. Telefoon 625 54 55. Agendalijn 551 81 00
leder weekend brunch Et diner, voor meer informatie bel 020-625 54 55
za 3, ma 5 Gastprogrammering presenteert het Spaanse gezelschap
20 15 uur La Cuadra de Sevilla met Carmen, een Andalusische opera
zo 4 jan 14 00 met bugels, trommels, gitaar en wervelende flamenco
do 8 vr 9 Rosas met de Nederlandse premiere van Just before van
za I0|an Anne Teresa De Keersmaeker, eendans-percussieavondm.nl
20 15 uur het Ictus Ensemble. 'De ritmes zuigen je diep in de voorstelling en
geven ook de dans iets krachtigs, iets directs' (De Morgen)
