Tolken op de Europese Toren van Babel
Buitenland
Man bijt hond
^eru's hopeloze strijd tegen grafschenners
JSDAG 16 DECEMBER 1997
Uitbreiding EU zal leiden tot 272 talencombinaties in Brussel
MISTIG Het Amerikaanse le
ger onderzoekt de mogelijkhe
den van een kunstmatige mist
die soldaten 'onzichtbaar'
maakt. Er zijn maar weinig de
tails bekend van het zogenoem
de systeem magic vision. Maar
volgens het Britse blad New
Scien tist verspreidt het een rook
die gewoon- en infraroodlicht
in het korte-golfbereik blok
keert. Vijandelijke troepen kun
nen niet door de mist zien, ook
niet met nachtkijkers. Maar
blijft wel doorzichtig voor kij
kers met lange-golfbereik. Het
project kent talloze problemen,
aldus het blad, vooral om de
stof te kunnen vervoeren en
niet-giftig te maken.
BETRAPT De 66-jarige David
Yizraelov uit Jeruzalem moet
anderhalf jaar de cel in omdat
hij spiekte bij zijn theorie-rij
examen. ,,Ik begrijp niet wat er
nou zo erg is aan wat ik heb ge
daan." Twintig jaar geleden
werd zijn rijbewijs na een reeks
verkeersovertredingen ingetrok
ken. Recente pogingen om een
nieuw te halen, strandden
steeds op de theorie: hij zakte
vijf keer. Bij het zesde examen
had hij een pen meegenomen
waarop de goede antwoorden
stonden. Hij werd betrapt. De
rechter zei dat de zware straf
vooral anderen moest afschrik
ken: „Wie een rijbewijs niet se
rieus neemt, neemt het mense
lijk leven niet serieus." In Israël
komen elk jaar meer dan 500
mensen om het leven door roe
keloos rijgedrag. Yizraelov weet
daar zelf overigens alles van.
Enkele jaren geleden werd zijn
zoon doodgereden door een au
to.
PORNOFILM Een Canadese
rechter heeft in hoger beroep
een vonnis tegen een handelaar
in kinderporno vernietigd om
dat de politie bij zijn aanhou
ding een tv-ploeg had meege
nomen. Volgens de rechter
heeft de politie daarmee de pri-
vé-sfeer van de verdachte onge
oorloofd geschonden. Het ver
gaarde bewijsmateriaal mag
niet meer tegen de .pornohan
delaar worden gebruikt. De ver
dachte was in juli tot vijf jaar cel
veroordeeld.
NEPHUWELIJK Twee homo
seksuele mannen zijn in Nicara
gua veroordeeld tot een gevan
genisstraf van drie jaar omdat
ze een ambtenaar van de bur
gerlijke staat hebben bedrogen.
Een van de twee, een travestie
danser, had zich verkleed als
vrouw en liet zich met valse pa
pieren door de ambtenaar in de
echt verbinden met zijn vriend.
Omdat het bedrog uitkwam en
een huwelijk tussen twee men
sen van hetzelfde geslacht in
Nicaragua verboden is, volgde
de veroordeling.
TE VEEL OP De Britse vereni
ging van automobilisten heeft
reizigers naar Frankrijk aange
raden hun wagen niet te overla
den met goedkope wijn en an
dere alcoholische dranken. De
Britse wegenwacht moet zeker
vijf keer per dag hulp bieden
aan automobilisten die hun wa
gen te zwaar hebben beladen.
De overbelasting kan leiden tot
een gebroken ophanging, een
doorgebrande koppeling of lek
ke banden.
de Nederlandse tolken in zijn 'skybox'. Tijdens een eurotop werken ze voor de premiers Kok en Dehaene, voor minister Van Mierlo en voor
commissaris Van den Broek. fotos cpd rob keeris
OPMERKELIJKE BERICHTEN
KERSTPIS De garderobe van Manneke Pis is zeer uitgebreid.
Voor iedere bijzondere gelegenheid wordt het vermaarde ventje
in een bijpassende outfit gehesen. Zo vlak voor kerst komt hij er
dan ook echt niet onderuit, om als kerstman zijn bezigheden
voort te zetten. foto »ap» thierry charlier
gepaste trots. Zij werken uitslui
tend voor de Europese Com
missie (het dagelijks bestuur
van de EU), de Europese minis
terraden, de eurotop en enkele
adviserende comités. Het Euro
pees Parlement telt nog eens
ruim 250 vaste tolken en het
Hof van Justitie zo'n dertig.
En dan zijn er de duizenden
vertalers, want alle nota's, voor
stellen en de onvermijdelijke
wijzigingen daarop dienen ook
op papier te verschijnen in de
elf officiële werktalen van de
EU. Naar schatting eenderde
van de EU-ambtenaren zit daar
enkel omwille van de taal. Een
miljardenzaak, al deze tolken,
vertalers, typisten en kopieer
ders.
Overdreven? De heren gaan er
even voor zitten. Om het tot
hun eigen tolkenwinkel te be
perken: zoals de Nederlandse
delegatie in de eigen taal wil ho
ren wat de anderen zeggen, ei
sen die anderen op hun beurt
ieder voor zich een vertaling
van de Nederlandse inbreng.
Omdat de gemiddelde tolk drie
tot vier talen machtig is, heeft
elk land minimaal drie tolken
nodig voor een EU-vergadering
waar elf talen gesproken wor
den. Met zo'n vijftig tot zestig
vergaderingen per dag is het le
gertje van achthonderd dan be
slist niet overdreven.
Wie de rekensom uitbreidt met
nog eens zes talen, slaat de
schrik om het hart. Met zeven
tien talen heeft ieder land per
vergadering vijf tot zes tolken
nodig. Maar waar vind je die
Nederlanders die Ests begrij
pen, ofSloveens, of Tsjechisch?
En vice versa: welke Est kan het
Nederlands vertalen of het Fins?
Die zijn er in het begin onvol
doende, beamen Muylle en Wit-
teveen. Hoewel de Oost-Eu-
ropese nieuwkomers een sterke
tolkentraditie kennen een
overblijfsel uit de tijd van de
Russische overheersing zal
de eerste jaren vaak worden te
ruggevallen op wat wel de U-
bochtconstructie wordt ge
noemd: de Estse tolk die alleen
het Engels machtig is, 'pikt' ge
woon de Engelse vertaling van
het Nederlands, Duits etc.. Ook
de Finnen, die in 1995 tot de EU
toetraden, maken nog vaak ge
bruik van deze methode.
Misschien is het maar goed ook
dat er niet direct enkele honder
den tolken aan de Europese
poorten rammelen. De huisves
ting is namelijk nog zo'n pro
bleem waarover het dagelijks
bestuur van de EU een kramp
achtig stilzwijgen bewaart. De
aparte 'skyboxen', de cabines
voor de tolken in de verschillen
de perszalen, zitten vol en ruim
te voor meer is er niet. Witte-
veen glimlacht gelaten. „Hoe
dachten de dames en heren po
litici überhaupt te vergaderen
met 21 landen", zegt hij zacht
jes. Als iedere minister alleen
een (nietszeggend) openings
woordje geeft, duurt dat al gauw
zonder plaspauze twee
uur.
Muylle blikt vast even verder
vooruit, want de eerste golf met
zes nieuwkomers wordt onver
mijdelijk gevolgd door een
tweede: Bulgarije, Roemenië,
Slowakije, Litouwen en Letland
staan te trappelen. De gedachte
dringt zich op om dan een heel
ingrijpend besluit te nemen: be
perk het aantal in de EU ge
bruikte talen tot maximaal vijf:
Frans, Duits, Engels, Italiaans
en Spaans.
Geen nieuw idee, hel werd in
1994 al eens gelanceerd door
Frankrijk. Witteveen en Muylle
kijken elkaar meewarig aan.
„Dat lukt nooit", meent Witte
veen. „Als je voor één taal kiest,
dan is dat Engels, maar dan ko
men de Fransen onmiddellijk in
verzet. Kies je voor die twee,
dan willen de Duitsers ook
meedoen, en zo gaat dat ver
der."
Witteveen heeft nóg een argu
ment om de weg van minder ta
len te mijden. „Hier in de EU
wordt onderhandeld tot op het
bot. Het gaat bijna altijd om
geld, veel geld zelfs. Degene die
dan denkt aan zijn middelbare-
school-Engels of -Frans genoeg
te hebben, kan wel eens bedro
gen thuis komen. En arm."
Terwijl de tolken boven hun hoofd
de 'skyboxen' zijn nu al overvol.
werken, luisteren journalisten in hun eigen taal naar de beraadslagingen. Fysiek passen er niet meer tolken bij:
ERFENIS De Amerikaanse Helen Howell heeft het ziekenhuis in
Rockford (Illinois) omgerekend ruim vijf miljoen gulden nagelaten.
In het ziekenhuis was Howell 34 jaar lang werkzaam als parttime
receptioniste. De 72 jaar geworden Howell was een spaarzame
\touw die altijd diepvriesmaaltijden at en in een tien jaar oude au
to reed. „Geen man. Geen kinderen. Alleen haar hond en het zie
kenhuis", zei een oud-collega. Het ziekenhuis heeft nog niet beslo
ten hoe het geld zal worden besteed.
KERSTJUNK Agenten in het Noord-Italiaanse Ventimiglia hebben
geld ingezameld voor een kerstboomdief. De 34-jarige drugsver
slaafde kreeg zo voor het eerst van zijn leven een kerstboom. De
man werd betrapt toen hij voor een winkel een versierde kerst
boom wilde stelen. Tijdens het verhoor verklaarde de man dat hij
van een uitkering moet rondkomen, in een krot leeft en geen geld
heeft voor een kerstboom. De agenten checkten zijn verhaal en be
sloten tot de inzamelingsactie.
eenden tolken en vertalers bevolken de Europese in-
Dingen reeds, en het worden er nog veel meer nu de
jeringsleiders zaterdag hebben besloten tot uitbreiding
ide Europese Unie. De keuze voor één taal is geen op-
sing: „Met alleen middelbare school Engels of Frans
n je bedrogen uit. En arm".
«espondent
zichtbaar genoegen wordt
uiekdote aangehaald. Over
Europese staatshoofd, zelf
verschillende talen mach-
tot zijn verbazing merk-
at de tolk een geheel eigen
ai aan zijn woorden gaf.
itheb ik helemaal niet ge-
I", maande het staatshoofd
olk. „Klopt", antwoordde
e zonder blikken of blozen,
was wat u had móeten zeg-
ilMuylle, directeur van de
leenschappelijk tolken-
isivan de Europese Com-
sie, kan er nog steeds om la-
n Want hoewel oud het
rval speelde zich af tussen
de grondleggers van de Earope-
se Unie is het verhaal zeker
niet gedateerd. Met vijftien lan
den en elf talen spelen de tolken
een cruciale rol bij het functio
neren van de Europese Unie.
„Zonder ons valt alles stil", weet
Wolter Witteveen, hoofd van de
Nederlandse tolkengroep.
Het belang van de tolken wordt
eerder groter dan kleiner. Nu de
Europese staatshoofden en re
geringsleiders afgelopen week
einde de deur openzetten voor
Polen, Hongarije, Tsjechië, Est
land, Slovenië en Cyprus, ko
men er immers zes nieuwe ta
len bij. Een eenvoudige reken
som leert dat hef aantal vertaal
combinaties daarmee stijgt van
110 nu naar 272 straks.
Ga er maar aan staan. Witte
veen en Muylle knikken instem
mend. Ook zij kennen de cyni
sche verhalen over de 'Toren
van Babel' die Europa is. En als
die toren niet wil bezwijken on
der haar nieuwe last, zijn maat
regelen hard nodig. „Goede tol
ken vind je niet zomaar op
straat", stelt Witteveen. Ont
stemd vult Muylle aan: „Men
doet alsof de oplossing zomaar
uit de lucht komt vallen.
Het gaat beiden aan het hart, de
stiefmoederlijke behandeling
van het tolkenprobleem door
Europese leiders. Want tolken
zijn niet zomaar mensen met
een talenknobbel. „Een tolk
draagt gedachten over", doceert
Muylle. „Hij luistert niet naar
woorden, maar naar wat de
spreker zegt. Daarvoor is kennis
nodig van de taal, maar ook van
de cultuur van het land, de ge
schiedenis. Wij werken daarom
uitsluitend met native speakers,
tolken uit het land waarvoor ze
vertalen zelf. Vier weken op va
kantie met een Berlitz-reisgids
is niet voldoende."
Daarnaast moet de tolk stress
bestendig zijn. Muylle: „Ik kan u
verzekeren dat er een zekere
spanning aan vastzit als Kohl en
Chirac met elkaar op topniveau
spreken." Witteveen kent de
spanning waaronder tolken
werken uit eigen ervaring. „Tij
dens zo'n Europese top werkt
de Nederlandse tolkencabine
voor minister-president Kok,
minister Van Mierlo, eurocom
missaris Van den Broek en de
Belgische premier Dehaene.
Dan moet alles gewoon klop
pen." Ook als de spreker snel
spreekt, of onsamenhangend of
uiterst vage verhalen afsteekt.
En dat komt nogal eens voor, op
Europees niveau.
Dat de EU-machinerie toch niet
dagelijks in spraakverwarring
vastloopt, komt mede door het
leger tolken van Muylle en de
zijnen. Vijfhonderd zijn er in
vaste dienst en daarnaast verle
nen een kleine driehonderd
freelancers hand- en spandien
sten. „Achthonderd tolken, dat
is drie keer zoveel als de VN er
in New York en Genève bij el
kaar hebben", zegt Muylle met
een schep en een ijzeren
Ier struint Segundo Salazar
'eruaanse noordkust af op
1 naar de graven van zijn
evoorouders. De kunst-
atten of bewerkte edelmeta-
die hij naar boven haalt,
ngen op de zwarte markt
fwat op. Genoeg om weer
ele maanden van te leven,
leraties lang hebben boeren
Salazar een behoorlijke bij-
lienste gehad als huaquero,
woord uit de indianentaal
:chua dat zoiets als graf-
enner of plunderaar bete-
Ze zijn op zoek naar
itschatten van goud, kera-
textiel of edelstenen die
de vroegere bewoners van
loordkust zijn meebegraven
'hun overledenen,
zijn de sporen van de Mo-
•cultuur, een beschaving die
loord-Peru bloeide van 200
fChristus tot 700 na Chris-
eeuwen voor de Inca's,
'in zó veel kunstvoorwerpen
!er ondanks de strenge be
ting bij de officiële archeolo
ge plaatsen altijd wel iets
iws opduikt op de zwarte
kt.
smokkel van archeologi-
eschatten uit Peru wordt fi
deel gezien slechts overtrof-
door de drugssmokkel, maar
chade aan het onderzoek
|ions verleden is niet te be
ren", zegt Walter Alva, di-
eurvan het B runing Archeo-
sche Museum in Lambaye-
ironische is dat archeologen
is op het spoor van unièke
!io 'en zijn gezet door het pio-
swerk van hebzuchtige hua-
s Op die manier zijn in
ook tien koninklijke tom-
hij Sipan ontdekt,
ele kunstschatten uit Sipan
'da kunstverzamelaars naar
'York gesmokkeld en wer-
"iteindelijk aangetroffen in
iW. thterbak van een auto in
,20 adelphia. De Panamese
■sul in New York trad af toen
h'erd beschuldigd van be-
Segundo Salazar: „Sommige dagen vind ik niets, andere dagen vind ik een mooie pot of een halssnoer dat ik
voor tien of twintig dollar kan verkopen. We zijn arme mensen. We doen dit om te overleven."
foto ap» ricardo choy
trokkenheid bij de smokkel.
Ook de voormalige president
van Peru, Garcia, werd ge
noemd in verband met de zaak.
De Amerikaanse autoriteiten
hebben in juni een verdrag ge
sloten met Peru, waarin de im
port van bepaalde pre-Colum-
biaanse kunstschatten wordt
verboden.
Salazar plundert al meer dan
tien jaar en heeft zich daar geen
moment voor geschaamd.
„Sommige dagen vind ik niets,
andere dagen vind ik een mooie
pot of eert halssnoer dat ik voor
tien of twintig dollar kan verko
pen. We zijn arme mensen. We
doen dit om te overleven."
Er is voor de autoriteiten ook
geen beginnen aan om de plun
deringen tegen te gaan. Er is al
zoveel opgegraven en er ligt
vermoedelijk nog zoveel onder
het zand, dat er voor de plaatse
lijke bewoners niets verkeerds
aan lijkt er met een schepje op
uit te trekken.
In het dorp Cayalti, vlakbij Si
pan, heeft de politie de afgelo
pen twee jaar meer dan driedui
zend kunstschatten in beslag
genomen. „De bendes van graf-
plunderaars kunnen straffeloos
opereren", zegtAlva. „De wet
kent teveel mazen en dubbel
zinnigheden, waardoor de ille
gale handel kan blijven flore
ren."
De Peruaanse wet voorziet in
straffen voor de plunderaars of
smokkelaars, maar niet voor de
genen die de kunstschatten ko
pen of in bezit hebben. Daar
door blijven verzamelaars bui
ten schot en kan de handel on
gehinderd doorgaan. Veel arti
kelen komen terecht bij verza
melaars in Europa, de Verenig
de Staten of Peru, waar ze defi
nitief buiten bereik van archeo
logen of kunsthistorici komen.
De grootste plundering van de
ze eeuw was vermoedelijk in
1938. De eigenaar van Batan
Grande, een landgoed op vijftig
kilometer ten noorden van Si
pan, gebruikte een bulldozer
om een piramide open te bre
ken. Hij ging volgens ooggetui
gen naar huis met vijftien aard
appelzakken, tjokvol gouden
kunstvoorwerpen.
