Claim ervei
Goudstikker
'onterecht'
Klassieke training van vrolijl
Zweeds duo werpt vruchten
Cornelis le Mair in Slot Zeist
Cultuur Kunst
Stedelijk Museum zit met reclame in zijn maag
Het oergevoel dat sneeuw
ijs en schaatsen opwekken
DINSDAG 16 DECEMBER 1997
zeist In het Slot Zeist wordt t/m 11 januari een overzichtstentoon
stelling gehouden van het werk van Comelis le Mair. Stijl en vakman
schap van Le Mair worden vaak vergeleken met die van oude mees
ters. Naast zo'n 60 schilderijen is in het Slot een monumentaal werk
van Le Mair te bewonderen: de Vanitas-triptiek. Als onderwerp voor
dit drieluik koos Le Mair uit de klassieke mythologie het thema 'De
Drie Gratiën'. De triptiek heet 'Allegorie der Vergankelijkheid' en werd
in het najaar van 1991 voltooid en wordt wel het levenswerk van Cor
nelis le Mair genoemd. Het Slot Zeist is geopend van dinsdag t/m vrij
dag 11.00-17.00 uur; zaterdag en zondag 13.00-17.00 uur; 2e kerst
dag 13.00-17.00 uur; 1e kerstdag, Oudejaarsdag en Nieuwjaarsdag
gesloten. Op de foto: Cornelis le Mair voor een fragment van de Vani
tas-triptiek.
FOTO PR
Utrechter presenteert Bajesblues
den haag Een 37-jarige gedetineerde uit Utrecht heeft in zijn cel
in de Scheveningse gevangenis een door hem gemaakte cd ge
presenteerd. Volgens de gevangenisdirecteur is het eerste keer
dat een gevangene in Nederland in zijn cel een solo-album heeft
opgenomen. De man, die voor zijn detentie ook al bluesnum
mers maakte, heeft enkele maanden aan het project gewerkt.
Zijn twaalf nummers werden opgenomen op een DAT-recorder
en vervolgens op cd gezet. Onder die twaalf zijn nummers als
Don't believe a word' en 'Give up your guns'. De Bajesblues is
in ieder geval in de Utrechtse winkels te verkrijgen.
De Kus van de Spinvrouw
eindhoven Het Zuidelijk Toneel speelt de komende maanden
'De Kus van de Spinvrouw' van Manuel Puig. De Argentijnse
5phrijver bewerkte zijn gelijknamige roman zelf tot toneelstuk.
Dat is jarenlang op Broadway te zien geweest. Het kreeg zijn
grootste bekendheid door de film (Kiss of the Spider Woman)
die erop is gebaseerd. Die leverde William Hurt in 1985 een Os
car op. Barber van de Pol heeft voor Het Zuidelijk Toneel een
nieuwe vertaling gemaakt. 'De Kus van de Spinvrouw' vertelt het
verhaal van twee mannen in een Zuid-Amerikaanse cel: een
linkse verzetsstrijder en een oudere homoseksueel.
Egyptische prijs voor filmer Sluizer
cairo» De Nederlandse regisseur George Sluizer heeft tijdens
het Internationale Filmfestival van Caïro een prijs voor zijn ge
hele oeuvre ontvangen, uit handen van de Egyptische minister
van Cultuur. Sluizer heeft onder andere de films 'Spoorloos',
'Utz' en 'Crimetime' gemaakt.
Themapark Chaplin in Amsterdam
Amsterdam Vertegenwoordigers van de gemeente Amsterdam
en Eugene Chaplin, zoon van Charlie Chaplin, spreken binnen
kort over de mogelijke bouw van een themapark in Amsterdam
Zuidoost. Het is de bedoeling dat in het park leven en werk van
de filmkomiek centraal komen te staan. Chaplin heeft volgens
de woordvoerder belangstelling getoond om een themapark met
de naam Time Machine in de uitgaansdriehoek te bouwen. Be
gin dit jaar besloot Endemol te stoppen met de plannen voor de
bouw van een musicaltheater in Zuidoost. Volgens het bedrijf
krijgt het gebied niet het benodigde grootstedelijke karakter.
Hutchence was geestelijk instabiel
sydney» INXS-zanger Michael Hutchence was geestelijk instabiel
en de combinatie van alcohol en antidepressiemiddelen zou
hem tot zijn zelfmoord kunnen hebben aangezet. Dat is de me
ning van de vijf overgebleven leden van de Australische rock
groep INXS, die sinds de dood vorige maand van hun collega en
jeugdvriend voor de eerste keer een interview gaven. De INXS-
leden zeiden verder 'een lange rustpauze' te houden voordat ze
•een besluit nemen over de toekomst van de band.
Don Quichot meest geliefd bij critici
den haag 'Don Quichot' van de Spaanse schrijver Cervantes is
het meest geliefde boek van toonaangevende Nederlandse en
Vlaamse literatuurcritici. Het boek staat nummer één in de top-
85 die het Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum (NBLC)
en het Davidsfonds samenstelden uit de persoonlijke top 10 van
43 Nederlandstalige recensenten. Tweede op de lijst is 'Reis naar
het einde van de nacht' van de Fransman Céline. Derde is 'Ka-
pellekensbaan/Zomer te Termuren' van de Vlaamse schrijver
Louis Paul Boon. 'Het land van herkomst' van E. du Perron is
met een vijfde plaats het beste Nederlandse boek. Andere Ne
derlandse werken die bij de beste tien staan zijn 'De donkere ka
mer van Damokles' van W.F. Hermans (6) en 'Max Havelaar' van
Multatuli (9).
Het Stedelijk Museum in Am
sterdam is onaangenaam ge
troffen door het nieuwe recla
mespotje van de winterschilder,
waarin wordt gesuggereerd dat
er een mes in een schilderij
wordt gezet. Een duidelijke vin
gerwijzing naar de recente actu
aliteit: het vernielen van het
schilderij Cathedra van de Ame
rikaanse kunstschilder Barnett
Newman door de man die in
1986 al het werk Who's afraid of
Red, Yellow and Blue van de
zelfde schilder met een mes te
lijf ging. Beide vernielingen
vonden plaats in het Stedelijk.
,,We zijn hier niet blij mee,
maar we vragen ons af of we er
iets tegen kunnen doen", rea
geert Erik Litver namens het
Stedelijk Museum. „In ieder ge
val is de reclamespot niet bijster
origineel, want enige jaren gele
den was er voor de winterschil-
ders een billboardcampagne
met hetzelfde thema, na het
voltooien van de restauratie van
Who's afraid of Red, Yellow and
Blue."
Het museum heeft bij de
STER het uitzendschema van
het televisiespotje opgevraagd,
want de museummedewerkers
en directeur Rudi Fuchs hadden
het nog niet op de buis aan
schouwd en dat maakt het ge
ven van een definitief oordeel
moeilijk.
Het bisdom Utrecht ver
spreidt deze maand posters op
middelbare scholen met een
duidelijke verwijzing naar New
mans eerste vernielde werk. In
dit geval is er een kruis gekerfd
in een rood vlak met gele en
blauwe strook en meldt het op
schrift 'Who's afraid of God?'.
Met deze 'imagocampagne' wil
het aartsbisdom op eigentijdse
wijze God onder de aandacht
brengen bij met name jongeren
die amper een band met de
kerk of het geloof hebben.
'J1
Nuis wil situatie niet terugdraaien
'Sporten literatuur gaan niet sa
men. Bij sport gaat het om het
verkleinen van je wereldbeeld,
bij literatuur gaat het om het
vergroten van je wereldbeeld. Bij
sport gaat het om feiten en bij li
teratuur juist om de mattier
waarop de feiten tot standko-
men.
Kent U Ben van der Burg nog?
Ben van der Burg was in zijn
jonge jaren een even begena
digd schaatser als een amusante
prater. Ben van der Burg kon
behalve heel hard rijden ook
buitengewoon goed relativeren
en verplichtte 's winters tv-kij-
kend Nederland aan zich door
zijn snaakse opmerkingen na
weer een paar rondjes van 34. U
bent weer bij? Juist, over die
Ben van den Burg hebben we
het.
Wat echter maar weinig men
sen weten is dat deze grappen
maker uit het Westland, dit
voormalige lid van de kern
ploeg, daarnaast een bijzonder
serieuze jongen kan zijn. Zo is
hij pas afgestudeerd, mag hij
zich Neerlandicus noemen en
komt het inleidende citaat hier
boven rechtstreeks uit zijn pen
gevloeid. Ben van der Burg, lees
dat citaat nog maar eens lang
zaam terug, weet meer dan van
schaatsen alleen.
Dat vond ook Max Dohle, de
Leidenaar die schaats- en lees-
minnend Nederland eerder ver
blijdde met een bundeltje ver
halen getiteld Op het ijs. Uitge
verij Prometheus bracht vorig
jaar 3500 exemplaren van deze
bloemlezing aan de man en zet
te na dit eclatante succesje
meteen het licht op groen voor
Dohle om nog een serie ijzing
wekkende en droefgeestige ijs
verhalen uit de Nederlandstali
ge literatuur tevoorschijn te to
veren. Voor liefhebber Dohle, in
het dagelijks leven schrijver van
lesmateriaal voor kinderen, een
mooie uitdaging. En wie anders
dan de kersverse drs. Ben van
der Burg was de aangewezen
man om het voorwoord te
schrijven voor Ijsvrij, de opvol
ger van Op het ijs.
Van der Burg had aanvankelijk
zo zijn scepsis, geeft hij eerlijk
toe, toen Dohle hem voor dit
karweitje vroeg. Maar dat sloeg,
eenmaal begonnen met het le
zen van de verzamelde verha
len, al rap om in enthousiasme.
'Toen gebeurde er iets met me.
Herinneringen aan strenge win
ters uit mijn jeugd kwamen te
rug. Nooit geweten dat Multa
tuli zich met ijs bezighield, dat
Bredero over schaatsen dichtte.
Het oergevoel dat sneeuw, ijs en
schaatsen op kunnen wekken
kwam terug', aldus de oud-
)e
Staatssecretaris Nuis (D66, cultuur) gaat er voi
vanuit dat de claim van de erven van de joodse -
handelaar Goudstikker om zo'n achthonderd kun
ken terug te krijgen, niet terecht is.
OMSLAGILLUSTRATIE JOOST GUNTENAAR
Is het kunst of is het sport of is het beide. Waar ligt de grens, wie gaat daar overheen en waarom ge
beurt dat. In de rubriek Kunstgras gaan we op zoek naar raakvlakken en snijpunten van deze op
het eerste gezicht zo verschillende culturen. In aflevering 8 gaat het over de bundel Ijsvrij. Over
schrijvers die ontdooien als het vriest.
schaatser in het voorwoord.
Nog los van de gevoelens, het is
inderdaad opmerkelijk wat het
tijdrovende spit- en speurwerk
van Dohle boven (bevroren)
water bracht. Dat mensen als
Jan Mulder, Nico Scheepmaker
en en een schrijver van streek
romans als Anton Coolen zich
lieten inspireren door het ver
stilde beeld van een bevroren
plas, ligt tamelijk voor de hand.
Maar net als Van der Burg heb
ook ik nimmer vermoed dat
Hans Dorrestein („Ik haat spor
tiviteit"), Simon Vestdijk, Mi
chel van der Plas of Nicolaas
Beets iets met ijs hadden.
Maar dat ligt dus duidelijk aan
ons, zijn de bevindingen van sa
mensteller Dohle. Die in zijn
nawoord laat weten dat schaat
sen als thema vrij vaak voor
komt in de Nederlandstalige li
teratuur en poëzie. Veel grote
dichters als Bredero, Cats, Huy-
gens, Potgieter en Gezelle
schreven schaatspoëzie. En ook
de moderne dichters als Yvo de
Wijs en Toon Tellegen begeven
zich graag op glad ijs.
„Dat is wat me in de toekomst
voor ogen staat", licht Max Do
hle toe, „na deze boekjes nu
een aparte bundel met
schaatspoëzie. Het verkoopt
minder goed dan verhalen,
maar toch. Er zitten zulke
mooie dingen bij. Het moet er
gewoon een keer van komen."
Tot slot Ben van der Burg nog
even. Zijn stelling van hierbo
ven, zo stellig geponeerd, stelde
hij een bladzij verder bij. 'Met
deze verzameling ijzingivekken-
de en droefgeestige ijsverhalen
wordt een wereld tot leven ge
bracht die verder reikt dan sport
en literatuur.
Mooi gesproken. En laat het nu
dan maar gaan vriezen.
Antiloop scoort met serieuze dansmuziek
amsterdam jacob haagsma
Antiloop is een vrolijk Zweeds
duo dat momenteel flink scoort
met de hit 'In my mind'. Tot zo
ver is er niets aan de hand, want
de hitlijsten zijn de laatste jaren
overvoerd met snelle, opper
vlakkige hits van Europese snit.
En de Zweedse dansindustrie
had daar een belangrijk aandeel
in. Maar ho! 'In my mind' is he
lemaal zo snel niet, en op de ke
per beschouwd ook niet zo
slecht! Hoe Antiloop het vader
land weer enige geloofwaardig
heid teruggeeft. „Eurorave is
saai!"
David Westerlund en Robin
Söderman, geen van tweeën
blond, zijn samen Antiloop. Die
naam verwijst zowel naar de in
de dansmuziek veelvuldig be
nutte 'loop'-techniek als naar
het gracieuze wilde dier van die
naam. Ze weten wel weg met
namen en titels: één van de
nummers op hun overigens ti
telloze debuut-cd heet 'Lidingö
Hills 909303'. Dat slaat natuur
lijk op de televisieerie 'Beverly
Hills 90210'. Söderman: „Lidin
gö is de rijke buurt van Stock
holm, vandaar."
Interessanter nog zijn die cij
fers. De 909 en de 303 zijn le
gendarische apparaten in de
elektronische dansmuziek: de
Roland 909 is een drumcompu
ter die tot dusverre nog niet ge
ëvenaard is en de 303 van het
zelfde merk is een onooglijk
bassynthesizertje ter grootte
van een flinke sigarendoos. Na
zijn introductie, een goede vijf
tien jaar terug, werd het instru
ment algemeen beschouwd als
een onding, maar in de zogehe
ten acid house bleken de, sner
pende geluiden onontbeerlijk.
„We gebruiken ze beide nog
steeds. Vooral dat acid-geluid,
dat geeft de nummers een un-
derground-randje. Al gebruikt
iedereen tegenwoordig dat
soort geluiden, dus zullen we
wel wat nieuws moeten beden
ken."
Zowel Westerlund als Söder
man heeft een loopbaan als DJ
achter de rug, wat heet, ze
draaien nog steeds af en toe.
Volgens de staatssecretaris heeft
de familie Goudstikker in de ja
ren vijftig afstand gedaan van
de kunstwerken en is het niet
mogelijk deze situatie nu weer
terug te draaien.
De Amerikaanse schoondochter
en twee kleindochters van
Goudstikker dienen vandaag
een claim in bij de Nederlandse
overheid. Zij willen dat de Ne
derlandse Staat hen de eigen
domsrechten verleent op de
schilderijen.
Staatssecretaris Nuis wil, na
dat een claim is ingediend, wel
een onderzoek beginnen naar
de rechtmatigheid van de eis.
Hij verwacht echter dat het on
derzoek niet in het voordeel van
de familie Goudstikker zal uit
vallen. „Voor zover mijn infor
matie gaat, is er niet veel reden
aan te nemen dat er in het ver
leden iets fout is gegaan", aldus
de staatssecretaris.
De Amerikaanse erven van
Goudstikker willen dat de staat
hen helpt bij het terugbezorgen
van alle kunstwerken, die de
kunsthandelaar in zijn bezit had
toen hij de nazi's ontvluchtte.
De joodse kunsthandelaar
kwam op 16 mei 1940 om het
leven toen hij zijn nek brak tij
dens een val op een schip, dat
hem naar de Verenigde Staten
zou brengen.
In totaal bezat Goudstikker
zo'n 1200 kunstwerken, waar
onder schilderijen van Jan
Goyen, Jan Steen, Rembrandt,
Salomon van Ruysdael en Nico
laas Maes. Vrijwel direct na het
overlijden van Goudstikker
kocht Göring achthonderd
schilderijen voor twee miljoen
gulden. Daarnaast hangen er
Westerlund kan daarnaast bo
gen op een achtergrond als mu
zikant in de traditionele zin des
woords. De duurbetaalde pia
nolessen destijds waren niet
voor niets. „David komt vaak
met thema's, met melodie
lijnen. Dan maken we samen de
boel af, ritmetrack en al."
Niet iedereen in de wondere
wereld van de dansmuziek kan
bogen op zo'n achtergrond van
klassieke training. Westerlund
heeft er veel voordeel van, zegt
hij. „Je weet precies wat werkt
en wat niet. Zeker bij het re
mixen van andermans werk
komt dat van pas: wat we toe
voegen past qua toonsoort
exact bij het origineel. Ik hoef
geen tijd te verspillen bij het
zoeken naar passende loops en
arrangementen. Natuurlijk kun
nen mensen zonder enige for
mele training tot interessante
oplossingen komen, maar dat
kunnen wij ook, alleen sneller."
De twee van Antiloop zijn
zich er heus wel van bewust dat
Zweden zijn muzikale reputatie
voor een flink deel te danken
heeft aan de snelle, luchtige,
oppervlakkige Eurorave. Wes
terlund: „Daar hebben we zelf
niet zoveel mee. We vinden het
saai. Het is vaak puur gemaakt
met de portemonnee in het
achterhoofd en dat kun je horen
ook. Gelukkig is die muziek nu
op zijn retour, goddank." Al
spreken de twee eenstemmig de
hoop uit dat ze niet met dat
soort snelle acts verward wor
den, toch is er een connectie
tussen beide werelden: Antiloop
remixte hits van lui als E-Type
en Army Of Lovers. Södermann:
„Maar dat waren goede re
mixen, wij maakten die num
mers beter! Op de zang na hiel
den we erg weinig over van de
originelen."
'In my mind', de hit die het
duo wereldroem bracht, is ruim
een jaar oud. Södermann: „We
wisten meteen dat het iets spe
ciaals was. Daarom waren de
remixen eerder klaar dan het
origineel! Daarvoor had
een paar vrienden inges I
die ook snel doorhadt
het een bijzonder nurai kei
worden. Nee, we hebb
bekende namen gevras e
de remixen, want dan
soms letterlijk tonnen k" lar
In eigen land is er oc ch
dering vanuit hogere
Zo werden ze dit vooiJwa
kozen tot beste housei
act bij de uitreiking
Swedish Dance Awards,
was nog wel over 1996,i
nog amper een plaat t
den. Dat was vreemd, lat
zullen we nog wel mee
naties krijgen. We kijke sli
vast naar uit."
Zo doet Antiloop 1
slecht. Zeker niet als je! ld
dat hun eerste ep 'N.S ml
heette, kortaf voor 'noti tal
for mass consumption'. Al:
lund: „Vrij ironisch ja, i ob
Tja, wij wisten ook niet
zo hard zou gaan.
David Westerlund en Robin Söderman zijn samen Antiloop.
150 schilderijen in Nedei
musea en zijn er na de
150 werken door de Ned
se staat op veilingen ver!
De weduwe Goudstikk
tot 1952 geprobeerd de)
rijen terug te krijgen. In;
was ze het procederen: )Bf
trof ze een schikking
Nederlandse staat waart
zag van alle eigendoms
De Amerikaanse schoon 131
en kleindochters van G: ;r
ker hebben nu beslote er'
schikking aan te vechte; 'i
„Het is begrijpelijk dal
zoveel jaar na de Tweeier
reldoorlog, met andeit
wordt gekeken naar de;vei
Maar het is niet mogsen
ogen te sluiten voor 1r0'
toeii is gebeurd. De fa;en
toen akkoord gegaan n p
schikking en met het teren
len van de twee miljoen Ier
Ze hebben nu niet veeli Ie
een zaak van te maken".
Het Joods Wereld
heeft de erven van Gou
beloofd te helpen bij he:
ren van de schilderijei f0
voor is een miljoen gul er<
schikbaar gesteld.
In de NOVA-uitzend -
gisteravond maakte de-
dochter van Goudstii! Cl
kend in Amsterdam ee:
um voor de nagedacht! IC
de kunsthandelaar te \vi
richten als de erven de
procedure tegen de Nee
se Staat winnen. u
„We willen zeker n 8'
schilderijen terug, want oc
ren in Nederland", aldu |e
von Saher. „We willen n8
wel compensatie voor 8
waardevolle dat verlore iaF
gaan en een of twee schi 1
mee naar huis nemen." 1E
si
