Rellen Londonderry geen
gevaar voor vredesproces
Italië verliest in Agnelli zijn industriële prins
Buitenland
ft
Eerste sneeuw sinds ruim een eeuw
Nieuwe man Zuid-Korea wacht forse klus
Nieuwe schandalen over
neonazi's in Duitse leger
Ieren kregen bloed van
Creutzfeldt-Jakob-patiënt
Mayatempel Chichen Itza
ten prooi aan ernstig verval
Maak'ns wat Anders!
<PAG 15 DECEMBER 1997
icuatie na vondst bom WOU
9ê jr.sHAFENZo'n 26.000 inwoners van het Duitse Ludwigsha-
isd ebben hun huis gisteren moeten verlaten omdat een bom
Tweede Wereldoorlog onschadelijk moest worden ge-
t.De explosievenopruimingsdienst deed er ongeveer an-
df uur over om de tweeduizend kilo zware Britse bom te
ere interen. Om de risico's zo veel mogelijk te beperken, ge-
iors de dat volledig met de hand. Ook vliegtuigen mochten niet
de gevarenzone vliegen. Schepen lagen de hele middag stil
)n einen reden niet. De aanwezigheid van de bom was duide-
jworden uit onlangs vrijgegeven Amerikaanse verkennings-
rankrijk saboteert tribunaal'
Hoofdaanklaagster Arbour van het Joegoslavië-Tribunaal
"de houding van Frankrijk jegens het VN-hof in Den Haag
invaardbaar' genoemd. Op zeker twee punten voert de re-
jn Parijs een 'bewust beleid' om niet met het tribunaal sa
té werken, aldus de Canadese juriste in interviews met
se media. De meeste verdachten van oorlogsmisdaden naar
iet W-hof op zoek is, bevinden zich in het deel van Bosnië
voor Franse troepen verantwoordelijk zijn. De verdachten
en zich momenteel absoluut veilig' omdat de Franse mili-
igeen pogingen tot arrestatie doen. Ook de Franse weige-
icieren mondeling in Den Haag te laten getuigen is Ar-
jinhet verkeerde keelgat geschoten.
zabeth opent huishoudboekje
en De Britse koningin Elizabeth II gaat voor het eerst par-
ntariërs informatie geven over haar financiële handel en
del. Dat meldt de Britse krant Times vandaag. De inzage in
lekhouding moet een parlementaire commissie de gelegen-
geven vast te stellen wat er gebeurt met de ruim zestig mil-
die de Britse belastingbetalers vorig jaar neertelden
iet koningshuis. De koningin wil daarmee onder meer aan-
dat zij geen geld over de balk gooit.
lialisten Portugal winnen
ion. De regerende Portugese socialisten hebben gisteren
imeenteraadsverkiezingen gewonnen. Zij gaan in praktisch
«langrijke steden van het land de burgemeesters leveren,
lelijk gezien stemde 38 procent op de socialisten, een stij
len opzichte van vier jaar geleden. De socialistische min-
eidsregering van premier Guterres lijkt daarmee haar eerste
;oed te hebben doorstaan. De partij kwam in oktober 1995
de macht en heeft vier zetels te weinig voor een absolute
w rderheid in het parlement.
lanse president wil dialoog met VS
iah» De Iraanse president Khatami hoopt op een dialoog
het 'grote' Amerikaanse volk. Politici in de VS houden dit
ertegen, zei de president gisteren tijdens een persconferen-
ïTeheran. ..Ik heb veel respect voor het grote Amerikaanse
aldus Khatami. „In de nabije toekomst wil ik mij tot hen
n." Khatami zei verder dat Iran geen acties zal uitvoeren
iet vredesproces tussen Israël en de Arabische wereld te
sbomen. Wel blijft hij tegen het proces, omdat de rechten
IePalestijnen niet zijn gewaarborgd.
:harto: 'Ik voel me goed'
IAi De Indonesische president Soeharto heeft gisteren ge-
dat hij zich weer goed voelt. Soeharto had eerder af moeten
en voor de ASEAN-top in Kuala Lumpur, omdat hij overver-
idzou zijn. „De doktoren hebben me rust voorgeschreven,
rophet moment voel ikme goed", aldus het 76-jarige
tshoofd. Geruchten over gezondheidsproblemen van Soe-
o veroorzaken steevast onrust op de financiële markten.
gooit granaat op volle markt
iQJh In de Russische stad Volgograd zijn twee mensen, on-
vieeen 12-jarige jongen, gedood toen een 20-jarige man op
'olie markt een granaat gooide. Dat meldde het persbureau
'■Toss gisteren. De man, die onder invloed van drugs ver-
Ie, verklaarde de granaat te hebben gegooid omdat hij werd
gestuurd nadat hij om een sigaret had gevraagd.
aus herkozen als leider ODS
IEAdy. De demissionaire Tsjechische premier Klaus is giste-
erkozen als leider van de Democratische Burgerpartij
j)-Tijdens een speciaal partijcongres in Podebrady kreeg hij
^ande 312 stemmen. Zijn opponent, ex-minister Rumi (bin-
ridse zaken) kreeg slechts 72 stemmen. De regering-Klaus
n twee weken geleden ten val door een financieel schandaal
cndeODS-top.
Iward trouwt volgend jaar juli'
üii De 34-jarige prins Edward, de jongste zoon van de Brit-
hingin, stapt in juli in het huwelijksbootje. Dat schreef het
^boulevardblad Sun zaterdag, verwijzend naar vrienden
'eprins. Edwards ouders zijn het volgens de publicatie eens
de keuze van Sophie Rhys-Jones als bruid. Edward en Sop-
pnnen elkaar al enige jaren. De 32-jarige is directrice van
eigen pr-zaak.
a: 'Kerstdag wordt feestdag'
De Cubaanse president Castro heeft aangeboden om
aarter ere van het bezoek van paus Johannes Paulus II aan
oa kerstdag uit te roepen tot nationale feestdag. Het Vaticaan
onmiddellijk op het aanbod gereageerd en zijn 'tevreden-
uitgesproken over het gebaar van het atheïstische Cuba.
,a's sinds 1962 officieel atheïstisch en kerstdag is er niet
['gevierd sinds 1969.
ROME EELCO V
CORRESPONDENT
Italië rouwt massaal en intens om het
heengaan, afgelopen zaterdag, van
Giovanni Agnelli junior. De industrië
le prins van het land, voorbestemd
om de leiding op zich te nemen van
het door zijn grootvader Edoardo op
gerichte Fiat, nu 's lands grootste
particuliere onderneming, stierf op
33-jarige leeftijd aaii een zeldzame
vorm van kanker.
Op zijn verzoek werd Giovanni gister
morgen al, in alle vroegte en in zeer
besloten kring, begraven. Dat is illu
stratief voor een man die tijdens zijn
leven bescheiden was en niet echt wil
de toegeven aan de koninklijke status
die zijn familie in Italië heeft.
Afgezien van de Italiaanse retoriek,
is het waar dat met de dood van Gio
vanni Agnelli een voor de Italiaanse in-
dustrie en natuurlijk met name Fiat,
belangrijke figuur en vooral een poten
tiële vernieuwer verloren is gegaan. De
geheel in de Verenigde Staten ge
schoolde Giovanni was voorstander
van een op Amerikaanse leest ge
schoeid kapitalisme en prefeerde ook
de Amerikaanse bedrijfscultuur boven
de Italiaanse. Dit was duidelijk een
stellingname tegen het typische Itali
aanse, archaïsche familiekapitalisme,
waarbinnen enkele grote gesloten
groepen de dienst uitmaken en elkaar,
op weinig duidelijke wijze, de bal toe
spelen.
Centraal in dit systeem stond veertig
jaar lang de oom van 'Giovannino',
Giovanni Agnelli, de patriach van de
familie en ongekroonde koning van
Italië. De nu 77-jarige 'Gianni' of
'l'awocato' (de advocaat), besloot vo
rig voorjaar zijn positie van president
directeur van de Fiat-groep om te zet
ten in die van honorair president. Hij
deed de dagelijkse leiding over aan de
eveneens bejaarde Cesare Romiti, de
cennialang tweede man en bekend
staand als de 'ijzeren manager'. Romiti
was echter duidelijk een 'tussenpaus'
en zou zich volgend jaar juni moeten
terugtrekken om plaats te maken voor
'Giovannino'. 'L'awocato', die zelf
geen geschikte mannelijke opvolgers
heeft, had besloten de zoon van .zijn
broer Umberto te adopteren.
Hoewel Giovanni voor zijn trouwen,
vorig jaar met de Amerikaanse Avery
Howe, net als zijn oom bekend stond
als een onverzadigbaar versierder, was
de jonge Agnelli duidelijk uit een an
der soon hout gesneden. Dat de oude
Agnelli hem koos, was waarschijnlijk
omdat hij had begrepen dat de'tijd rijp
was voor een ommekeer, zowel binnen
zijn eigen vergrijsde Fiat als binnen de
door hem gedomineerde Italiaanse
economie.
Wat Italië natuurlijk bezighoudt, is
wie er straks bij Fiat het roer over
neemt. Daarover bestaan alleen maar
geruchten. De oude Agnelli is naarstig
op zoek naar een geschikt mannelijk
familielid. Het is uitgesloten dat zijn
eigen zoon, de veel te zweverige filo
soof Edoardo, alsnog naar voren wordt
geschoven. Een andere kandidaat zou
de,zoon van zijn dochter Margherita
kunnen zijn, John. Maar die zit nog op
school.
Gianni Agnelli zocht naar iemand
die Giovannino de eerste jaren zou
kunnen begeleiden en die zoektocht
zal nu een andere dimensie krijgen.
Aanvankelijk wilde Gianni de tweede
man van General Electric, Paolo Fres
co, de rol van begeleider geven, maar
die schijnt te hebben geweigerd en nu
ook niet staan te springen om echt de
eerste man van Fiat te worden. Het
zelfde geldt voor de door Agnelli bena
derde Renato Ruggiero, momenteel di
recteur-generaal van de wereldhan
delsorganisatie WTO.
Het enige zekere lijkt dat de oude
generaal Romiti langer, en dus ook na
juni 1998, zal aanblijven. Hiermee
wordt gebroken met de traditie dat de
baas van Fiat - net als een kardinaal -
niet ouder dan 75 jaar mag zijn.
Protestantenleider Trimble sluit gesprek met Adams niet uit
Protestanten en katholieken lijken vastbesloten door te
gaan met het vredesproces in Noord-Ierland, ondanks de
zware rellen afgelopen weekeinde in Londonderry. Het
waren de ergste ongeregeldheden in Ulster sinds het Iers
Republikeinse Leger (IRA) in juli een bestand afkondigde
in de strijd tegen de Britten.
Tot nog toe heeft Trimble al
tijd geweigerd Adams te ont
moeten. Afgelopen vrijdag nog
wilde hij niet ingaan op een uit
nodiging van de Sinn Féin-lei-
der. nadat die de Britse premier
Blair had ontmoet in diens
ambtswoning in Downing
Street.
In de straten van Noord-Ier-
land is echter nog weinig te
DUBLIN-LONDONDERRY AFP Rtr
Protestantenleider David Trim
ble heeft zaterdag voor het eerst
gezegd dat hij een ontmoeting
met Sinn Féin-leider Gerry
Adams niet langer uitsluit. In
een interview op de Ierse televi
sie zei hij dat zo'n historische
ontmoeting met zijn aartsrivaal
tot de mogelijkheden behoort.
merken van verzoening. Katho
lieke jongeren raakten zaterdag
in Londonderry slaags met de
politie nadat de protestantse
Apprentice Boys een mars had
den gehouden. De relschoppers
staken vijf voertuigen in brand
en belaagden de politie met
benzinebommen, stokken en
stenen. De politie antwoordde
met rubberkogels. Het leger
keerde voor het eerst sinds au
gustus weer terug in de straten
van Londonderry.
Ook in de nacht van zaterdag
op zondag bleef het onrustig in
Derry. Katholieke jongeren ver
nielden twee auto's en probeer
den een winkel in brand te ste-
het zuiden van Mexico is voor het eerst sinds 1881 sneeuw gevallen. In het noorden van Mexico, vooral in de
stad Chihuahua, hebben sneeuwstormen en bittere koude met temperaturen tot min 15 al zeker twintig levens geëist. De miljoenen inwoners
van Mexico-Stad waren wel blij met de weersveranderingen. Harde wind zorgde er namelijk voor dat de smog boven de stad voor een groot
deel verdween. Deskundigen wijten het extreme winterweer aan El Nifio, het klimatologische verschijnsel dat eens in de zeven jaar opduikt.
FOTO'REUTERS
SEOEL* RON MEERHOF
De Zuid-Koreanen bepalen
donderdag wie de komende vier
jaar zijn intrek mag nemen in
het Blauwe Huis in Seoul. De
keuze is cruciaal. De president
heeft in Zuid-Korea zeer veel
macht, en die zal hij nodig heb
ben, want het land verkeert in
een diepe crisis. Het nieuwe
staatshoofd moet zijn land
praktisch opnieuw uitvinden.
Alleerst moet hij de kabel tussen
de politiek, het bankwezen en
de machtige zakenconcerns
chaebol doorsnijden.
Decennialang bepaalden politi
ci en ambtenaren de strategi
sche doelen. De banken leen
den dan fortuinen aan de chae
bol, om die doelen te verwezen
lijken. De zakenconcerns stort
ten vervolgens als dank de ver-
kiezingskassen van de politici
weer vol. Terwijl zo het Wonder
van de Han een economi
sche groei die de dubbele cijfers
naderde zich voltrok, maakte
niemand zich druk over de cor
ruptie en de inefficiëntie die het
systeem met zich meebracht.
Maar de crash van vorige
maand heeft de zwakke plekken
genadeloos blootgelegd. Het In
ternationaal Monetair Fonds
(IMF) moest inspringen met
117 miljard gulden een abso
luut record in de historie van
het IMF en een schande voor de
trotse Zuid-Koreanen.
Toch zal het hen niet meevallen
afscheid te nemen van de ver
trouwde succesformule. Een
topman van een van die chae
bol, Samsung, vatte de te ver
wachten problemen onlangs in
The Far Eastern Economie Re-
view kernachtig samen. „Je ver
andert niet van model zoals je
van kleding verwisselt. Dit is
wat we zijn."
Terwijl hij de economie her
structureert zal een nieuwe pre
sident zich tegelijkertijd de
machtige vakbonden van het lijf
moeten houden zodra de eer
ste, onvermijdelijke ontslagen
vallen. Dat zal niet zonder pijn
gaan. Zuid-Korea'kent nauwe
lijks sociale voorzieningen.
Werknemers zullen moeten
bloeden voor de fouten die de
bonzen in de afgelopen jaren
hebben gemaakt.
Te vrezen valt voor forse sociale
onrust. Zelfs toen het in het
land nog goed ging, bouwde
Zuid-Korea een geduchte repu-
I tatie op waar het gaat om ar-
beidsonrust. Stakingen liepen
regelmatig uit op veldslagen. En
dan ging het nog maar om za
ken als loonsverhoging.
De vraag is nu of er onder de
kandidaten wel iemand is die
deze zware opgave tot een goed
j einde kan brengen. Daar wordt
ernstig aan getwijfeld.
De belangrijkste kanshebbers
zijn oppositieleider Kim Dae-
jung en Lee Hoi-chang, ex-pre-
mier en leider van de regerende
Grote Nationale Partij (GNP).
Beiden hebben capaciteiten,
maar ook in het oog springende
handicaps.
Kim Dae-jung (73) is al voor de
vierde maal presidentskandi
daat. Hij geldt als onverslijtbaar.
Zijn probleem is echter dat veel
Zuid-Koreanen hem wantrou
wen. Hij komt uit de zuidelijke
provincie Cholla, waarvan de
bevolking geldt als te links en te
radicaal. Dat imago is versterkt
door Kims jarenlange samen
werking met de vaak extremisti-
I sche studentenbewegingen, die
I het land ieder jaar weer met
grof geweld lam leggen.
1 De 62-jarige Lee Hoi-chang
j heeft het probleem dat de Ko-
reanen hem sterk identificeren
met de zittende, falende macht
hebbers. Zelfwas hij in 1993 al
eens premier. In zijn GNP zitten
tientallen mensen die hoge re
geringsposten hebben bekleed.
Velen twijfelen eraan dat hij het
aan zal durven om zich te keren
tegen de elite waar hij zelf deel
van uitmaakt.
In zijn voordeel pleit dat hij in
zijn jaren als jurist heeft bewe
zen dat hij over moed beschikt.
Net als Kim keerde hij zich her
haaldelijk tegen de generaals.
Verder geniet hij het vertrou
wen van de zakengemeenschap.
In hun ogen heeft hij de meest
realistische ideeën over wat er
moet gebeuren moet met de
economie.
Maar volgens sommigen is dat
j laatste minder belangrijk dan
l het lijkt. Zo grapte onlangs een
parlementariër: „Wie er ook
I president wordt, het IMF wordt
de vice-premier die belast is
met de economie".
Legerofficieren vennoeden hetze
ken. Toen de oproerpolitie wil
de ingrijpen, bekogelden de
jongeren de agenten met molo-
tov-cocktails. Tijdens het onrus
tige weekeinde raakten volgens
de autoriteiten zes mensen ge
wond, van wie één zwaar. De
politie heeft dertien arrestaties
verricht.
De Ierse premier Ahem op
perde gisteren voor de Ierse ra
dio de vredesonderhandelingen
volgend jaar beurtelings in Lon
den en Dublin te houden. Dit
om wat afstand te nemen van
de spanningen in Noord-Ier
land zelf, aldus de politicus.
BONN PETER VAN NUIJSENBURG
CORRESPONDENT
Nieuwe onthullingen over
rechts-extremistische inciden
ten in het Duitse leger hebben
het afgelopen weekeinde op
nieuw voor opschudding ge
zorgd. Twee weekbladen maken
in hun vandaag verschijnende
uitgaven melding van voorval
len die de door de schandalen al
aangeslagen Bundeswehrverder
in diskrediet brengen.
De meest serieuze van de
twee, Der Spiegel, onthult dat de
militaire academie in Hamburg
in 1990 een groep rechts-extre
mistische studenten voor een
bezoek heeft uitgenodigd. De
zelfde academie kwam vorige
week al in opspraak omdat toen
bekend werd dat de neonazi
Roder er een lezing had gege
ven. Bij wijze van toegift meldt
het blad ook dat aankomende
officieren bij een bezoek aan
het voormalige concentratie
kamp Neuengamme anti-semi-
tische opmerkingen hebben ge
maakt.
Het andere weekblad, Focus,
schrijft dat ongeveer dertig jon-
Duitse soldaten van de inter
nationale VN-vredesmacht in
Kroatië vorig jaar 'Sieg Heil' en
'Heil Hitier' hebben geroepen.
Het ministerie van defensie ont
kent dit laatste voorval, maar
zal een onderzoek instellen naar
het bezoek van de rechtse stu
denten.
Het ministerie van binnen
landse zaken zou volgens het
boulevardblad Bild am Sonntag
in de affaire-Röder ook steken
hebben laten vallen. De binnen
landse veiligheidsdienst, die Rö-
ders 'Duits-Russische Werkge
meenschap' (DRW) in het oog
moest houden, heeft deze orga
nisatie onlangs als 'niet signifi
cant extreem-rechts' van de
zwarte lijst afgevoerd.
De serie onthullingen over in
cidenten die voornamelijk in
het recente verleden hebben
plaatsgehad, hebben bij het le
ger het vermoeden doen post
vatten dat er een hetze tegen de
strijdmachten wordt gevoerd.
Tijdens een bijeenkomst van
hoge officieren werd defensie
minister Rühe vorige week ver
weten te weinig te doen tegen
de campagne tegen het leger.
De Bondsdag besloot eind vo
rige week een parlementair on
derzoek te houden naar de
reeks incidenten, die variëren
van video-banden niet neo-na-
zistische inhoud tot drinkgela
gen om de verjaardag van Hitier
te vieren.
de donor was overleden aan de
ziekte. Die dodelijke hersen
ziekte komt bij ongeveer één op
de miljoen mensen voor.
De besmette bloedproducten
zijn op 26 november vernietigd,
aldus het Ierse ministerie van
volksgezondheid. Begin deze
maand meldde een Britse krant
dat Groot-Brittannië mogelijk
met de ziekte van Creutzfeldt-
Jakob besmet bloed heeft uitge
voerd naar 46 landen. Het is
overigens niet duidelijk of de
ziekte ook via bloedproducten
kan worden doorgegeven.
DUBLIN «AFP-ANP
Zo'n 270 Ieren hebben bij trans
fusies bloed gekregen van een
Britse donor die blijkt te zijn be
smet met de nieuwe variant van
de hersenziekte Creutzfeldt-Ja-
kob, die in verband wordt ge
bracht met de gekke-koeien-
ziekte BSE. Dit maakte de Ierse
minister van volksgezondheid
gisteren bekend.
Het bloed van de Britse donor
is bij patiënten in negen zieken
huizen in Ierland toegediend.
Pas daarna ontdekte men dat
De gebouwen, zuilengangen,
reliëfs en beeldhouwwerken zijn
er slecht aan toe. Op de muren
en plafonds zijn de vochtplek-
ken zichtbaar. Nog maar vijf
procent van de oorspronkelijke
muurschilderingen is intact.
De Amerikaanse avonturier
en amateurarcheoloog Edward
Thompson ontdekte het tem
pelcomplex in 1904 aan de
hand van een Spaanse beschrij
ving uit 1566. Chichen Itza is
rond 600 na Christus gesticht en
functioneerde tot 1200. Ook na
dat de jungle de tempelgebou
wen had overwoekerd, bleef het
een heilige plek voor de Maya
indianen.
MERIDA EFE-ANP
De tempel van Chichen Itza,
een van de belangrijkste monu
menten van dé Mayacultuur in
Mexico, is in een vergaande
staat van verval. Gebrekkig on
derhoud is de voornaamste
boosdoener, zeggen architec
ten.
Volgens deskundigen zijn veel
gebouwen van het tempelcom
plex in het schiereiland Yucatan
aan het afbrokkelen. De werken
hebben veel te lijden van het
klimaat en de constante stroom
bezoekers. Het grootste pro
bleem is .echter dat de autoritei
ten er geen aandacht aan beste
den.
Doe aardappelschijfjes in een ovenschaal en
strooi er rozijnen overheen. Leg er vervolgens
halve peertjes uit blik op en schenk over dit
alles Aardappel Anders Bacon-Ui. Bereid vol
gens de instructie op de pot.
Serveren met zuurkool en
kalkoenfilet. Is dat even lek
ker en feestelijk anders!
KAM HET NOG
LEKKERDER?
ber?
w ikomstfeestje voor vredesmacht
orst
5n N. Een vals brandalarm heeft vanmorgen voor consterna-
tzorgd op de luchthaven Heathrow bij Londen. Het alarm
in Terminal 1, waar afgelopen vrijdag een grote brand
Ide. Onmiddellijk werden duizenden mensen die zich in het
uwbevonden geëvacueerd. Binnen twintig minuten kon-
Ie toegesnelde brandweer en politie echter melden dat het
als alarm ging.
i. Dorpelingen dansen en musiceren ter verwelkoming
"nongewapende vredesmacht die in Papoea-Nieuw-Gui-
broze vrede moet bewaren. De vredesmacht bestaat uit
jiren uit Australië, Nieuw-Zeeland, Fiji en Vanuatu.
FOTO REUTERS DAVID GROSLING
'ah s brandalarm op Heathrow
