De 'Che Guevara's van Kosovo'
-D
JL/
ZATERDAG 13 DECEMBER 1997
Albanezen uit Kosovo demonstreren voor de EU-ministerraad in Brussel tegen de Servische heerschappij in hun provincie. foto »ap» Jacques Collet
worden gegarandeerd. Ook voerden rebellen
een korte aanval uit op een afgelegen stemlo
kaal.
Nu de UCK voor het eerst in de openbaar
heid is getreden, kunnen ook de gevestigde
politieke partijen niet meer om de guerrilla
beweging heen. De leidende Albanese partij
LDK staat officieel een politiek voor van pure
geweldloosheid. Binnen de partij zijn er ech
ter stromingen die sympathiseren met de
UCK en de guerrillabeweging lijkt de LDK te
zijn voorbijgestreefd in populariteit. Zeven
jaar lijdzaam verzet heeft weinig opgeleverd
voor Kosovo, de acties van de UCK daarente
gen brengen verandering met zich mee. Stu
denten in Tirana spreken vol trots over de
'Che Guevara's van Kosovo' als ze het heb
ben over de bebaarde UCK-strijders die op
doken tijdens de begrafenis.
Voorzichtig
De president van Kosovo en leider van de
LDK, Ibrahim Rugova, zegt vanuit z'n piep
kleine partijhoofdkantoor in het centrum van
Pristina dat hij de radicale houding van de
bevolking begrijpt. „Maar", vervolgt hij, geze
ten onder een portret van de paus en een
Amerikaanse vlag, „ik heb geen bewijs dat de
UCK daadwerkelijk bestaat. We moeten heel
voorzichtig zijn. We hebben- geen wapens.
Servië kan Kosovo vernietigen. Om onafhan
kelijkheid te krijgen hebben we demilitarisa-
tie en een internationaal protectoraat voor
Kosovo nodig. We moeten met Amerika naar
een oplossing zoeken. Duitsland en Frankrijk
hebben ook al voorgesteld om te onderhan
delen met Pristina en Belgrado."
Het is nog volstrekt onduidelijk hoe groot
de UCK is of wie er aan het hoofd staat. De
afgelopen vier jaar heeft de organisatie twin
tig Albanezen geëxecuteerd die samenwerk
ten met de Servische autoriteiten. Maar van
wege het schimmige karakter van de organi
satie deden er geruchten de ronde dat het be
vrijdingsleger in werkelijkheid een door Ser
viërs geleide groep was. Die zou door middel
van provocatie de aanwezigheid willen recht
vaardigen van de duizenden extra Servische
politieagenten en soldaten in Kosovo.
Volksmond
Dat de UCK bestaat en geleid wordt door Al
banezen valt nu niet meer te ontkennen. Be
trouwbare bronnen in Pristina melden dat de
groep bases heeft in Duitsland en Zwitser
land. Hiervandaan zouden de strijders via het
naburige Albanië door de bergen naar Koso
vo trekken. Het zou om een strak geleide en
goed uitgeruste beweging gaan, die zich net
als de IRA in Noord-Ierland, manifesteert zo
wel in de steden als in de bergen. Het geld is
afkomstig van de ruim 500.000 Kosovo-Alba-
nezen die in het buitenland wonen.
Wapens vormen geen probleem en komen
uit Albanië, aangezien de bergroute tussen
Albanië en Kosovo nauwelijks valt te contro
leren door de grenstroepen. Als mogelijk lei
der van de UCK wordt Bujar Bukoshi ge
noemd. Hij is de premier van de Albanese re
gering in ballingschap in Bonn en een promi
nent lid van president Rugova's LDK. De LDK
ontkent dit overigens met klem.
De oorlog in het voormalig Joegoslavië is
begonnen om Kosovo en zal er eindigen, zo
heet het in de volksmond op de Balkan. Met
de nu begonnen guerrillastrijd van de UCK
lijkt die stelling waarheid te worden.
VIVA DE'
i univéreitet
'van prishtina j:
Albanezen in Servische provincie in ban van Bevrijdingsleger
'Kosovo universiteit, morgen is het te laat', staat op de spandoeken die studenten meevoeren
naar hun illegale universiteit in een voorstad van Pristina. De Albanezen hebben hun eigen uni
versiteit opgericht om hun eis tot terugkeer van studies in de Albanese taal kracht bij te zetten.
foto ap srdjanilic
lingschap die zetelt in Bonn in Duitsland.
Met dit geld betaalt de regering de eigen
scholen en ziekenhuizen. Officieel is dit alles
illegaal, maar de Servische autoriteiten gedo
gen het beleid van de Albanezen uit angst
voor een opstand.
Vergezeld van Izdriz Recaj, een lokale lei
der van de Albanese LDK-partij, trekken we
door de dorpen van Drenica. De bevolking is
aanvankelijk zwijgzaam en vijandig („Werken
jullie voor de Servische autoriteiten?"), maar
nadat het ijs gebroken is, worden we uitgeno
digd bij een familie in het dorpje Vojnik. Ze
wijzen op een muur, waar een kogelgat in zit
en waar de elfjarige zoon des huizes, Baliri
Krasniqi, in z'n been werd geschoten nadat
de Servische politie op 25 november in het
wilde weg begon te schieten. Z'n broer, Aliar,
meldt dat het jochie nog altijd in het zieken
huis ligt. „De dag nadat m'n broer was ge
raakt, cirkelde er een helikopter over en vuur
de op onze boerderij. Ze schoten een raam
aan diggelen", zegt hij terwijl hij koffie in
schenkt in z'n schamele onderkomen; een
kamertje met kussens op de grond en een
houtkacheltje.
Uitzinnig
Een van de buurtbewoners. Arianit, die aan
schuift en een beetje Duits spreekt, vertelt
dat hij aanwezig was op de begrafenis van de
doodgeschoten leraar. Hij zag hoe plotseling
mannen de microfoon grepen en de vijftien
duizend aanwezigen begonnen toe te spre
ken. Arianit: „Een van de mannen was ge
maskerd, de andere twee niet. Alle drie droe
gen ze wapens en groene uniformen met een
Albanese adelaar ter hoogte van hun bo
venarm. Ze zeiden dat ze van de UCK waren
en dat de strijd voor de bevrijding van Koso
vo door zou gaan. Kort daarop verdwenen ze
in een auto.
Volgens Arianit, die ontkent dat hij in con
tact staat met de UCK, raakte de rouwende
massa uitzinnig van vreugde over deze eerste
publieke verschijning van de guerrillagroep.
„We vergaten dat er een dode in het graf lag,
iedereen scandeerde 'UCK, UCK' en velen
renden als gekken achter de drie aan toen ze
in de auto verdwenen. Onze trots was terug."
Zelfs Izdriz Recaj, de politicus die ons ver
gezelt, raakt opgetogen. Zijn partij staat offi
cieel alleen geweldloos verzet voor, maar Re
caj gromt instemmend: „De dag zal komen
dat we ons geduld verliezen en dat we ons
zullen organiseren." Alle mannen die we
spreken in de dorpen staan achter de UCK.
„Ik zou trots zijn als mijn zoon zich erbij aan
sluit", vindt een oudere man die vier kinde
ren heeft. Een ander, de 24 jarige Ilir, kan zijn
grijns nauwelijks verbergen als de UCK ter
sprake komt. „Als je tegen de muur wordt ge
duwd, dan moet je je verdedigen, er is geen
andere keuze", zegt hij. Studeren of proberen
een baan te vinden heeft geen zin, vindt hij,
lopend over een met modder bedekt pad tus
sen stenen huisjes die soms meer op hutten
lijken. Ilir: „De werkloosheid hier is enorm.
Kijk om je heen, overal armoede. De Serviërs
hebben alle touwtjes in handen. Wat kunnen
we anders doen dan in verzet komen? Vrij
heid is het beste."
Bang
Sinds de UCK z'n eerste actie uitvoerde, heeft
de Servische politie zich nog nauwelijks ver
toond in het Drenica gebied. Alleen in Srbica,
de enige stad in de regio, is er een zwaar be
waakt politiebureau. „Tot voor kort kwamen
de Serviërs in pantservoertuigen het geld van
de stroomrekening bij ons ophalen", aldus
Ariani uit Vojnik, „Nu komen ze helemaal
niet meer langs. Eindelijk zijn ze bang. Dat is
een goed teken". Jonge mannen uit de regio
worden niet meer opgeroepen voor de
dienstplicht in het door Servië gedomineerde
Joegoslavische Volksleger (JNA). De autoritei
ten zijn bang dat de Albanezen hun militaire
training zullen gebruiken in de guerrillastrijd.
Tijdens de Servische presidentsverkiezin
gen die afgelopen zondag gehouden werden,
moesten vijftien stemlokalen in de regio wor
den gesloten omdat de veiligheid van de Ser
vische leden van de kiescommissies niet kon
e asfaltweg gaat omhoog, rich
ting de besneeuwde Albanese
Alpen die ook wel de Verdoem-
de Bergen worden genoemd. Het is verlaten,
geen huis te zien, alleen heuvels met verdor-
fj de, bruine bomen. In het midden van een
veld eet een hond van een koeienkarkas.
"1 Hier, aan het einde van een bocht waar nog
tientallen kogelhulzen op de grond liggen,
Bep een patrouille van de Servische politie op
6 november voor het eerst in een hinderlaag
an de UCK, het tot dan toe nog onbekende
levrijdingsfront voor Kosovo.
„We hoorden twee uur lang schieten", zegt
üiivat, een 68-jarige Albanees die langs de
E7 wegliep toen de UCK de aanval inzette, „de
p Servische politieagenten snelden hun pant-
servoertuigen in en schoten terug. Ik zag
Woed op de grond en overal politiehelmen
liggen. Het was angstaanjagend." Na een
vuurgevecht van ruim twee uur trok de poli
tie zich terug: daarbij twee dode en verschei-
to® dene gewonde agenten meenemend. Tijdens
in' de terugtocht schoten de in paniek geraakte
eui Servische agenten in het dorpje Llaushe op
een school, waarbij een Albanese leraar do-
delijk werd getroffen.
etJ Deze eerste grootscheepse guerrilla-actie
*an UCK, dat in het Albanees staat voor
en Ushtria Curimtare e Kosoves, werd uitge-
g) voerd op een historisch uiterst beladen plek.
An D" gebied, op ongeveer 70 kilometer ten
en wsten van de hoofdstad Pristina, beslaat een
vk aantal dorpen en wordt de Dernica-hoog-
De oorlog in het voormalig Joegoslavië is begonnen om Kosovo en
zal er eindigen, zo heet het in de volksmond op de Balkan. Het
lijkt er op dat die stelling bewaarheid wordt, nu het
Bevrijdingsleger UCK een guerrillastrijd is begonnen om de
Albanese enclave Kosovo los te weken van Servië. „Het UCK heeft
ons onze trots teruggegeven.
vlakte genoemd. In 1945 behaalden soldaten
van de Albanese nationalist Shaban Polouza
hier een overwinning op troepen van Tito in
hun strijd voor een onafhankelijk Kosovo.
Polouza verloor de strijd uiteindelijk drie
jaar later en de hoop onder de Albanezen op
een vrij Kosovo ging de ijskast in. De Servi
sche heerser Slobodan Milosevic hief in 1989
de autonome status van Kosovo binnen Joe
goslavië op en voegde het bij Servië. Nu zijn
de nazaten van Polouza juist op deze verla
ten hoogvlakte begonnen met een heuse
guerrillastrijd tegen de Servische autoriteiten.
Sinds de 26ste november en de verschij
ning twee dagen later van 3 UCK-strijders tij-
dens de begrafenis van de vermoorde leraar,
is de Albanese bevolking (90 procent) van de
provincie in de ban van het Bevrijdingsleger.
De Albanezen spreken al van 'De bevrijde ge
bieden van Drenica' en zeggen dat ze door de
acties van de UCK 'hun trots hebben terug
gekregen'.
Parallel
Kosovo maakt officieel deel uit van Servië. De
overgrote meerderheid van de Albanezen wil
een onafhankelijk Kosovo. Zij respecteren de
Servische autoriteiten niet en hebben een pa
rallelle samenleving opgezet met eigen Alba
nese scholen, ziekenhuizen, restaurants, poli
tieke partijen en zelfs verkiezingen. De Alba
nezen betalen wel belasting aan de Joegosla
vische federale autoriteiten, maar iedere Al
banees draagt 3 procent van zijn inkomen af
aan de Albanese regering van Kosovo in bal-
'eger agenten staat klaar om te voorkomen dat een studentenprotest uit de hand loopt in Pristina, hoofdstad van de provincie Kosovo in het
zuiden van Servië. Albanese studenten demonstreerden voor de invoering van de Albanese taal op de universiteit, foto reuters pet ar kujundzic
