Pak de fraude aan,
niet de kinderbijslag
Feiten &Meningen
Maarten Biesheuvel
Water
CDA mag wet
op deeltijd
niet blokkeren
ZATERDAG 13 DECEMBER 1997
Hoe gaat liet toch met Maarten Biesheuvel? Deze vraag
wordt mij met grote regelmaat gesteld. Welnu, het gaat
heel goed met J.MA Sinds de Biesjes, zoals Karei van
het Reve ze altijd noemt, een nieuw huisdier hebben -
namelijk Kippie, de hond- is een bezoek voor mij een
hachelijke onderneming.
Kippie is in zijn vroegste jeugd mishandeld door een
kale baas met een rond hoofd en als gevolg daarvan
denkt Kippie. als hij mij ziet, dat zijn baas weer op
duikt. Blaffend als een bezetene stort hij zich in dolle
woede op mij. Derhalve moet Kippie altijd eerst in de
keuken worden opgesloten voor ik bij de Biezen de
woonkamer kan betreden. Onlangs heb ik het. mede
omdat de tuin vol walnoten lag die ik mocht oprapen,
echter toch weer aangedurfd om Maarten te bezoeken.
Hoe gaat het. \Toeg ik mijn naamgenoot. ..Vroeger
schreef ik", zei hij. ..en nu leef ik". Maarten bleek heel
vrolijk, zat vol grappen, was een tikkeltje eufoor. en
raadde mij aan om 'Mijn leertijd op het land van Fritz
Reuter' te lezen. Ik mocht het van hem
lenen, en ik moet eerlijk zeggen: in
geen tijden heb ik zo'n prachtig boek
gelezen. Ook mijn hondje bleek dol op
het boek. Het rook zo sterk naar poe
zen dat hij er de hele dag met zijn neus
bovenop zat.
Behalve Kippie, hebben de Biesjes
momenteel vijf poezen. Drie hoogbe- l
jaard, één poes van twaalf, en één jong
poesje. Ook de geit, thans zestien jaar
oud, siert nog de tuin van Sunny Ho
me. Hij is niet meer zo wel ter been als
vroeger, zijn knietjes zijn enigszins
versleten, maar. zo vertelde Eva ..on
langs liep ik de tuin in om hem wat
eten te brengen en toen zag ik hem
nergens. Waar was Geitie? Ik keek
overal, en zag hem toen opeens in de kamer staan. Ter
wijl ik via de voordeur naar buiten was gelopen, was hij
via de keukendeur naar binnen gegaan. Je zag hem in
de kamer denken: waar is Eva toch? Hij stond door het
raam naar buiten te kijken".
Uiteraard kwamen Maarten en ik te spreken over de
rel rond het letterkundig museum. Onder de titel 'Gaan
waar de woorden gaan' is een heel mooie permanente
tentoonstelling ingericht, maar helaas was er niet voor
alle Nederlandse schrijvers uit heden en verleden een
plaatsje in de vitrines. 'Museum verwijdert oudere
schrijvers' stond met grote letters op de voorpagina
van NRC-Handelsblad op mijn verjaardag. Twee dagen
later opende zelfs het Acht uur Journaal ermee.
..Wat vind jij daar nou van", vroeg Biesheuvel mij.
..Ik kreeg een brief', zei ik, ..waarin mij gevraagd
werd om een rat op sterk water. Ik ben helemaal verge
ten om daarop te reageren".
..Van mij wilden ze het typoscript van 'In de boven
kooi tentoonstellen", zei Maarten, „maar dat heeft
mijn vader getikt, dus dat is een beetje vreemd."
„Ja. maar er staan aantekeningen van jou zelf in de
kantlijn", zei Eva.
„Weet je wat we kunnen doen", zei Maarten, „we
moeten samen een brief schrijven aan Anton Korteweg
dat wij onze twee plaatsen in de vitrines volgaarne ter
beschikking stellen aan onze bedroefde, noodlijdende,
beledigde, gekrenkte collega's die verwijderd zijn".
„Wat een fantastisch, menslievend idee", zei ik.
„Ja", zei Maarten, „en dan gaan wij samen controle
ren of ze het ook echt gedaan hebben. Komt er daar
tenminste ook nog eens een keer een bezoeker".
„Geen watermeter? Maar hoe doen jul
lie dat dan?" Vraag je de gemiddelde
Nederlander naar de bekendheid met
een watermeter, dan krijg je eerst een
glazige blik en vervolgens ongeloof. Het
bemeteren van watergebruik in de wo
ning is de meest vanzelfsprekende zaak
ter wereld. Geen mens die daar nog bij stilstaat. Hoog
uit laat je het water niet nutteloos uit de kraan stromen.
Als een van de laatste steden hebben Groningen en
Rotterdam onlangs besloten watermeters in woningen
te plaatsen. Amsterdam moet daarover binnenkort nog
een besluit nemen.
In 1853 was Amsterdam de eerste stad in het land
waar de distributie van water ter hand werd genomen.
Van waterleiding was toen nog geen sprake. Het water
werd vanuit de duinen nog heel simpel per schuit aan
gevoerd. .Amsterdammers konden het water per emmer
kopen. Die wijze van distribueren duurde overigens
maar enkele jaren. Zo rond 1860 kreeg de hoofdstad
een echte waterleiding.
Pas een eeuw later, in 1960, was de waterleiding in
heel N ederland een feit. Op een enkele uitzondering na,
beschikken alle huishoudens tegenwoordig over stro
mend water uit de kraan. Dagelijks verbruikt de Neder
lander gemiddeld 134 liter water.
De Amsterdammer daarentegen verbruikt dagelijks
gemiddeld bijna 160 liter water. Deels is dit te wijten
aan de wijze van betaling voor het water. Voor de reke
ning maakt het niet uit of je al dan niet overvloedig het
water laat stromen. Bij de huur van een woning is een
vast bedrag inbegrepen voor watergebruik. Huiseigena
ren krijgen elk kwartaal een vast bedrag in rekening ge
bracht.
De waterrekening wordt in Amsterdam becijferd aan
de hand van het aantal kamers in een woning. Wie al
leen in een kast van een huis woont betaalt dus meer
dan een groot gezin in een kleine woning. Hoeveel liter
van het kostbarè vocht door de kraan stroomt, speelt
geen rol. Al sta je de hele dag onder de douche te poe
delen.
Er bestaat nogal wat verschil in het waterverbruik van
Amsterdammers. Uit een Nipo-onderzoek blijkt dat al
lochtone Amsterdammers gemiddeld 25 procent meer
water verbruiken dan autochtone. Zo douchen Surina
mer* vaker en Marokkanen langer dan autochtone
hoofdstedelingen. Daaruit zou je bijna kunnen conclu
deren dat de laatsten maar een vies volkje zijn.
De discussie over de invoering van de watermeter in
Amsterdam is niet nieuw. Al in 1903 debatteerde de ge
meenteraad er voor het eerst uitgebreid over. Die dis
cussie duurt nog steeds voort: daar is Mokum sterk in.
Maar nu lijkt het er toch echt van te komen. Becijferd is
dat de meter een daling van twaalf procent van het wa
terverbruik tot gevolg heeft. Nu gaat er jaarlijks 44 mil
joen kubieke meter water naar alle huishoudens.
De watermeter kan zorgen voor een besparing van
zon i)l miljoen kubieke meter. En dat staat gelijk aan
rbehoefte van 40.000 huizen. Komt dat even
mooi uit. De komende dertig jaar wil de hoofdstad na
melijk uitbreiden met eenzelfde aantal woningen. Ove
rigens duurt het nog wel even tot elke huishouding in
Amsterdam over een watermeter beschikt. De invoering
wordt gespreid over een periode van dertig jaar. Als eer
ste krijgen nieuwbouwwoningen en te renoveren hui-
TOM JANSSEN
Woonlandbeginsel niet geschikt om fraude te bestrijden
Een paar weken geleden werd de samenleving opgeschrikt door berichten dat Turkse ouders
tweelingen hebben aangegeven bij de Turkse bevolkingsregisters terwijl ze slechts een 'eenling'
hadden gekregen. De in Nederland werkende vader kreeg daardoor voor twee kinderen kinderbij
slag. De inkt over deze berichtgeving was nauwelijks droog of in de Tweede Kamer weerklonk de
roep om introductie van het zogenaamde woonlandbeginsel, waarbij de kinderbijslag afhankelijk
wordt gemaakt van de kosten van levensonderhoud in het land waar een kind worden grootge
bracht. Dat is een brug te ver, vindt PvdA-Kamerlid Jan van Zijl.
Er kan, voor alle duidelijkheid, geen misver
stand over bestaan dat de Partij van de Ar
beid vindt dat fraude met harde hand be
streden moet worden. Fraude holt ons stel
sel van sociale zekerheid uit en tast het
draagvlak aan voor het instandhouden van
alle voorzieningen in het land, waar de
meeste burgers zo zeer aan hechten.
Zo bezien mag er ook geen enkel begrip
zijn voor deze fraude met de kinderbijslag
in Turkije. Terecht heeft de staatssecretaris
van sociale zaken onmiddellijk om ophel
dering gevraagd bij de Turkse autoriteiten.
Daar heeft de regering het echter niet bij
gelaten. Binnenkort behandelt de Tweede
Kamer een wetsvoorstel dat regelt dat
voortaan alleen nog maar 'export' van uit
keringen mogelijk is naar landen waarmee
een verdrag is gesloten over de aanpak en
de bestrijding van fraude.
WOONLANDBEGINSEL
De vraag is nu of het voor de hand ligt om
ook het woonlandbeginsel in te zetten te
gen fraude. Naar mijn idee niet. Bij het
woonlandbeginsel krijgen kinderen die in
het buitenland wonen kinderbijslag. Het
meest geëigende middel tegen fraude is
echter niet minder kinderbijslag, maar he
lemaal geen kinderbijslag, aangevuld met
sancties. Bovendien is het niet erg redelijk
om de kinderbijslag in Marokko te verlagen,
als er in Turkije gefraudeerd wordt.
Zijn er dan geen argumenten die pleiten
vóór dat woonland-beginsel? Het klinkt
toch zo logisch, dat iedereen ongeveer het
zelfde moet kunnen doen met het geld van
de kinderbijslag. En als het leven in Turkije
goedkoper is, waarom dan het niveau van
de kinderbijslag niet wat naar beneden aan
gepast?
Wie echter deze logica consequent toepast,
komt er al snel achter dat dit uitgangspunt
niet zo eenvoudig en al helemaal niet zon
der grote uitvoeringskosten is toe te passen.
Als de kinderbijslag volgens deze redene
ring in Turkije naar beneden kan, dan geldt
natuurlijk hetzelfde voor andere landen
met een lagere levensstandaard dan Neder
land. Maar aangezien alle landen op dit
vlak verschillend zijn, zal dan voor ieder
land afzonderlijk moeten worden berekend,
hoe de kinderbijslag moet worden aange
past. Een hele klus.
Maar er zijn niet alleen goedkopere landen,
er zijn ook landen met een (aanzienlijk) ho
gere levensstandaard. In deze landen moet
de kinderbijslag dan omhoog en ook hier
geldt weer, dat het precieze bedrag (want
daar ging het toch om?) apart berekend
moet worden. Het gaat bij het woonlandbe
ginsel altijd om kinderen van buitenlandse
werknemers in Nederland, maar wie het
beginsel een beetje zuiver hanteert, komt
natuurlijk ook tot hele andere doelgroepen.
Hoe zit het bijvoorbeeld in dit verband met
de kinderbijslag van de duizenden diplo
maten, die ons land in den vreemde verte
genwoordigen? Voor een groot aantal van
hen, zal de kinderbijslag eveneens naar be
neden moeten, terwijl voor een aanzienlijk
kleiner aantal dit bedrag omhoog kan.
LAGERE AOW
Over deze consequentie heb ik de WD en
het CDA, allebei voorstander van het woon
landbeginsel nog niet gehoord. Evenmin
hebben deze partijen zich nog uitgelaten
over een andere logische consequentie van
dit woonlandprincipe. Zo bregen veel ge
pensioneerden brengen een groot deel van
het jaar door in een warm vakantieland,
waar de kosten van levensonderhoud lager
zijn dan in Nederland. Moeten deze gepen
sioneerden nu een deel van hun AOW inle
veren, omdat het leven in Spanje iets goed
koper is? Wat de PvdA betreft uiteraard niet,
maar wij zijn dan ook geen voorstander van
het woonlandbeginsel. Ongetwijfeld van
WD en CDA ook niet, maar helemaal con
sequent is die opstelling natuurlijk niet.
Voorstanders van het woonlandbeginsel
mogen graag wijzen op de Financiële voor
delen die het heeft voor de schatkist. Men
becijfert al snel enige tientallen miljoenen
guldens. Ook voor dit aspect geldt echter,
dat de conclusies bij een beetje doordenken
toch een slag anders uitpakken. Kinderen
die in Turkije blijven wonen kosten de Ne
derlandse samenleving aanzienlijk minder
geld, dan wanneer ze, bijvoorbeeld als ge
volg van gezinshereniging, naar Nederland
komen. Ik zwijg dan nog maar over de toe
name van de druk op de spankracht in de
Nederlandse samenleving als meer gezin
nen dan waar thans sprake van is, zich in
Nederland herenigen.
HOGERE KOSTEN
Tenslotte nog een argument, waarvan ik
weet dat het niet iedereen aanspreekt, maar
wellicht een aantal lezers wel. Het woon
landbeginsel gaat uit van lagere kosten voor
het kind. Gezinnen, waarvan de vader in
Nederland werkt en de moeder met de kin
deren in Turkije of Marokko woont, maken
echter ook hele andere kosten, dan normale
'hele' gezinnen. Om te beginnen kost een
huishouden dat bestaat uit twee ver uit el
kaar gelegen locaties, meer aan woonlasten
en andere zaken die men in een gewoon
huishouden kan delen. Maar er is meer. In
een gezin waarvan de vader in Nederland
woont en de rest van de familie ver weg,
moeten behoorlijke kosten worden ge
maakt. om nog iets van een gezinsleven in
stand te kunnen houden. Er wordt eens een
keertje extra gebeld met thuis en je gezin
een maal per jaar opzoeken is toch ook niet
onredelijk. Ik begrijp best dat al deze extra
kosten geen onderdeel uitmaken van de
grondslag voor de kinderbijslag. Tóch vindt
de PvdA het een beetje miezerig wél de lage
kosten va levensonderhoud in Turkije te
benadrukken en gehéél voorbij te gaan aan
de anderen kosten die gemaakt moeten
worden als twee ouders op grote afstand
van elkaar kinderen moeten grootbrengen.
JAN VAN ZUL*
TWEEDE-KAMERLID PVDA
iJJj lil/iv JJ JJiJJj Jjjf) ijiJi/iJJJV
Bent u ook dit jaar weer op zoek naar een leuk kerst
cadeau? Dan hebben wij een tip voor u. Wat dacht u
van d^ Orlando 90? Een handige draadloze telefoon
voor in en om het huis. En nog voordelig ook, want hij
kost nu geen f 229,- maar f 179,-.
Natuurlijk vindt u bij Primafoon nog veel meer leuke
cadeautips. Kom dus snel naar Primafoon of bel gratis
0800-0402.
Bestellen op onze website kan ook: www.primafoon.nl
Primafoon
Talloze mannen schijnen graag een dag in de
week te willen thuisblijven om voor hun kindei
te zorgen. Maar ze weten niet hoe, stuiten op
weerstand bij de werkgever, zien hun carrière
naar de filistijnen gaan, vrezen dat machovriei
den hen uitlachen of zijn te gehecht aan de hoo
te van hun salaris. Bovendien, hoe moet het dan]
met de auto van de zaak?
Veel van die kerels voelen aan hun water dat de
baas en de prestatiemaatschappij nog niet echt
toe zijn aan zorgvaders. Ze nemen het risico niet 0(
omdat het hen te moeilijk wordt gemaakt. Of w\ ar
licht omdat hun wens niet diep genoeg zit. Zowt q
de baas als zijzelf hebben een duwtje in de rug
nodig.
De afgelopen jaren hebben bonden en werkne
mers elkaar beloofd werk te maken van deeltijd.
In drie van de vijf CAO's is daarover inmiddels
iets geregeld. Uit een evaluatie van de Stichting
van de Arbeid blijkt dat steeds meer mannen en
vrouwen in deeltijd gaan werken, inmiddels zo'i
37 procent. Maar de mannen die er bijkomen,
zijn veelal tussen de 15 en 24 jaar en hebben
slechts een klein bijbaantje. De groei is vooral
sterk op plekken waar deeltijdwerk al vanouds
veel voorkwam: in de horeca, de gezondheids
zorg of onder schoonmaak- en winkelpersoneel
In deeltijd werken is en blijft een vrouwenzaak
Natuurlijk, het kan ook anders. Op de vierde eta
ge van het kantoorgebouw waar dit artikel is vei
vaardigd, lopen drie 'zorgvaders' rond. Zij kun
nen werk en zorg combineren, een veldslag mei
de baas of collega's was niet nodig en hun loop
baanperspectieven zijn nog intact. Bij negen vai
de tien andere bedrijven gaat dat zo niet. Daar
kan de organisatie het niet aan, is het 'te lastig
met terugbellen', is het onhandig dat er steeds
meer mensen nodig zijn om hetzelfde werk te
doen of hoor je gewoon 24 uur per dag journal#16
stafmedewerker, hulpverlener of adviseur te zijn|e''
Dik anderhalfjaar geleden is met een nipte met
derheid in de Tweede Kamer een wetsvoorstel
aangenomen van Paul Rosenmöller. Volgens dit
voorstel krijgen werknemers het wettelijke rechte''
om maximaal twintig procent minder te gaan
werken tegen inlevering van salaris. Als de werk SIT
gever kan aantonen dat hij daardoor in de pro
blemen komt, kan hij het verzoek afwijzen.
ten wilden het sti
muleren van deel
tijdwerk liever
overlaten aan de
sociale partners.
Pas als die onvol
doende vooruit
gang boekten, zou
een wettelijke re
geling in beeld ko
men. Daarmee
werd de deur
opengezet voor
hun Senaatsfractie
om nu een andere
afweging te ma
ken.
Sinds maart 1996
is er veel veran
derd bij de chris
ten-democraten.
De gedachten over
gezinsbeleid ston
den destijds in de
kinderschoenen,
nu is het een van de speerpunten in het nieuw
verkiezingsprogramma. Tineke Lodders, voorzi
ter van de commissie die het CDA-verkiezings
programma heeft geschreven, pleit voor het we
telijk recht op deeltijdwerk. Werken in deeltijdi
volgens haar „de beste mogelijkheid om zorge fef
werk door beide partners te combineren: beide
ouders nemen wat gas terug zodat er op die ik en.
nier meer tijd kan worden besteed aan zorg".
GEZIN
'er
i ee
De stem van het CDA in de Eerste Kamer is nu
doorslaggevend voor het doorgaan van de wet
De senatoren moeten dinsdag beslissen wat
zwaarder moet wegen: het CDA als partij van
gezin of de partij van het maatschappelijk mid
denveld die deeltijd overlaat aan werkgevers ec
werknemers? Het antwoord is heel helder: het
wettelijk recht op deeltijdarbeid moet de voor
keur krijgen.
Waarom? Ten eerste omdat een wettelijk rechtje
het twee-deeltijdbanenmodel stimuleert en vei
nieuwe arbeidsplaatsen schept. Ten tweede uit
verkiezingsoverwegingen: het gezinsbeleid
spreekt meer aan dan de werking van het maat
schappelijk middenveld. Ten derde omdat het
praktisch is: het CDA spaart zo de kool en
De wet maakt immers geen inbreuk op het red
van werkgevers en werknemers om in collectie
arbeidsovereenkomsten afspraken te maken.
ten vierde, omdat toch nog altijd een kwart vi
de werknemers niet onder een CAO valt.
Tegenstanders veronderstellen dat het wettelijl ent)
recht in de praktijk niets verandert. Wie nu niei 50
deeltijd kan werken omdat dat op te grote weel
stand stuit bij het bedrijf, zal dat ook met hetw ati
telijk recht in de hand niet doen, zo is de reden ach
ring. Het wettelijk recht is derhalve 'symboolpo Dai
tiek', aldus die critici. Rechtstreeks in tegenspr Klei
daarmee stelt een aantal van tegelijkertijd datd ept-
het wettelijk recht de werknemer onevenredig
veel macht geeft omdat hij of zij eenzijdig zijni
beidsovereenkomst kan veranderen.
Dit laatste is onzin. Iedereen weet dat het daad
werkelijk uitoefenen van een recht (of dat nu
voortkomt uit een CAO of uit een wet) op de
werkvloer heel wat moeilijker is dan op papier
Een werkgever kan het een werknemer heel
moeilijk maken als hij dat wil.
Maar zal het wettelijk recht dan geen enkel ver
schil maken, zoals de tegenstanders beweren? -
Nee, de beste manier om werken in deeltijd de J
normaalste zaak van de wereld te maken voor^*"
le mannen en vrouwen - want ook voor hen
lang niet altijd eenvoudig - is een gestage verai
dering in maatschappelijke opvattingen. Devi
gever kan daaraan bijdragen door de drempel! I
verlagen en kerels en bazen dat extra duwtje in m
de rug te geven. Maar dan moeten de CDA-sen
toren zich volgende week wel in de armen van i
Paul Rosenmöller storten. U
DEN HAAG ANS BOUWMANS
:he
ieif
dtu
