'Ik zie op tegen het ouder worden Weemoed in 'Het afscheid' 'Jane Eyre': vederlicht vakwerk Cultuur Kunst Klanken als zeewater Schone Schijn ;p Galmende brokkenpiloot op hoogglanzende foto's FASE EXCLUSIEF TERDAG 13 DECEMBER 1997 chef jan rijsdam, c nternationale versie Dichter aan Huis Hoofdrol voor Ingeborg Elzevier in nieuwe komedie 'Facelift' 058 N haag 1746! Ifvijfcle aflevering van Dichter aan Huis, het Haagse project 2-53 aarbij belangstellenden twee dagen lang in huiskamers naar 1 jai >n dichter kunnen luisteren, wordt volgend jaar een internatio nal gebeuren. De organisatoren willen dichters uit vijftig lan- in hun ambassade laten optreden. De buitenlandse dichters n gekoppeld aan Nederlandse collega's en musici. 'Poeti- J Border Walks', zoals het project nu heet, zal waarschijnlijk :t laatste weekeinde van september 1998 plaatshebben. amsterdam martin Ei? 022! twintigste- offet lodieën zwelt aan en spoelt SGR jr de Stadsgehoorzaal. Leids denten Koor en Orkest Col- ium Musicum vertolkt de vi reldpremière van de opera It- \a, Ithaka (het thuisland componist Ber- fd van Bueren en tekstschrijf- rlmme Dros na de pauze, 'oor de pauze bestaat het de- nberconcert uit een presti- oï| us aanbod voor koor si t. Tientallen lichtjes die uit plafond naar omlaag han- 'M i, beschijnen publiek als de Maria-antifonen van nponist Herman Strategier concert openen. De compo- t had de intentie kerkmuziek verlevendigen zodat koren ^HU! h bij vertolking hiervan zou- aulf amuseren. De liturgische ^Ul zen zijn hiervan een spre- idvoorbeeld. let tweede stuk bestaat uit 1 Canzoni van Hendrik An- /r lessen. Laatste rekende Stra- fier tot zijn pupillen OC i leiden door Zuideuropese nponisten als Fauré, Monte- 7| di en Rossini. Tre Canzoni de liefde vollerend meisje en spoort haar tot lichtvoetig dansen. Het nerkoor vult de zaal met zijn itiele muzikaliteit. )e symfonie Mathis der Ma- componist Paul Hinde- li rondt de eerste helft af. 1591 irvoor draagt dirigent Gilles :hels zijn stokje over aan col- lega Lex Blankestijn. De symfo nie bestaat uit drie fragmenten en handelt over de panelen van een befaamd altaar dat de zes- tiende-eeuwse schilder Mathias Grünewald beschilderde. Ithaka, Ithaka beleeft haar wereldpremière en beslaat de tweede helft van het concert. Overdonderende klanken klet teren als zeewater op de toe schouwers neer. Het libretto van Dros laat vrouwen aan het woord die een rol speelden in het roerige leven van de mythi sche held Odysseus. In Engelse verzen passeert het epos in veertig minuten de revue. Stem men van onder andere Pe nelope, Circe en Athene worden uitgevoerd door drie solisten af komstig uit de kweekvijver van het Sweelinck Conservatorium die juist met hun carrière be gonnen. Het studentenkoor beli chaamt het koor uit de klassieke Griekse tragedie; het bespiegelt, huivert, en volgt het nietige scheepje van de listige zwerver met argusogen. Een draaikolk van strijkers en blazers tolt over het voetlicht. Het serieuze werk krijgt lucht als een van de zan geressen een megafoon ter hand neemt om haar onvrede te uiten. Gevoel voor humor valt de makers niet te ontzeggen als zij met een 'We are the cham pions' de groep Queen citeren. Deze concertante uitvoering wordt opnieuw gedirigeerd door Michels die zijn musici op tilt en bijna doet vergeten dat het hier een voorstelling door amateurs betreft. Als de laatste noot wegsterft blijft de zaal muisstil. Pas na enige seconden barst een daverend applaus los. Of ze zelf zou overwegen om plastische chirurgie toe te passen? Actrice Ingeborg Elzevier doet er niet moeilijk over. ,,Als de rimpelcrème niet meer helpt, waarom niet? Zolang je maar niet denkt dat je daardoor twintig jaar jonger wordt." In 'Facelift', de nieuwe komedie van Guus Vleugel, speelt Elzevier de rol van een Hollandse miljo nairsvrouw die een facelift ondergaat. „Het wordt puur lachen geblazen." „Misschien klinkt het ijdel, maar komedies liggen mij goed. Ik vind dat je in alle rollen die je speelt, op zoek moet gaan naar de humor. Naar de rare kanten. Naar een soort van lichtheid. Ook tragedies moet je van een komische kant benaderen. Je moet dan niet proberen om leuk te doen, maar zorgen dat het leuk wordt." Na dertig jaar rollen bij het gesubsidieerde toneel stapte In geborg Elzevier over naar de sector vrije producties. Sinds dien is haar naam bekend bij groot publiek. ,,Ik vind het i vrij te zijn, om re gelmatig met andere mensen te werken. Ik hoef me ook geen zorgen te maken; ik krijg de rol len aangeboden. Na dit stuk staan er al weer twee andere vast. Hoe lang dat zo doorgaat, weet ik niet. Voor mij als actrice zijn er niet zulke grote verschil len tussen gesubsidieerd toneel en vrije producties. Ik heb de neiging om naar de essentie van de karakters die ik speel te zoe ken. Ik vind het heerlijk om me te verdiepen in de stukken, in de figuren. Het is belangrijk om een toneelkarakter te dat van a tot z klopt." „In de loop van mijn c ben ik daar alert op geworden. Daarom vind ik de repetitiepe riode ook het meest interessan te deel van mijn werk. Het is steeds een interessante zoek tocht naar hoe zo'n karakter is. Toen ik jong was, wilde ik graag een groot actrice worden. Of ik dat ben, moeten anderen maar uitmaken. Ik kijk nu heel anders tegen mijn werk aan. In verdiep me meer in het toneelspelen. Dat vind ik belangrijker dan de vraag of ik wel of geen succes heb." ,Als oudere actrice moet ik ervoor zorgen dat ik mijn figuur een beetje behoud. Lukt dat Neuscorrectie, rimpelreductie en borstvergroting vormen te rugkerende onderwerpen van gesprek bij drie steenrijke vrou wen die zich vanwege het gun stige belastingklimaat hebben gevestigd in het Belgische Bras- schaat en daar niet meer doen dan zich de hele dag vervelen. Totdat een oude vlam van één van de dames zich ook in het belastingparadijsje vestigt en een grootse wraak-actie uitlokt. „Het stuk is eigenlijk een sati rische kritiek op het reilen en zeilen van Nederlanders die in België wonen en op de Belgen zelf', legt Ingeborg Elzevier uit. „Het is een pure komedie zon der een waanzinnig diepe ge dachte eronder. Ik vind het heerlijk om weer eens in zo'n stuk te spelen. Het is puur co medy. De humor van Guus Vleugel ligt mij wel. Of het moeilijk is om een komedie te spelen? Als het goed gaat, nooit. Als je er iets van jezelf in kwijt kunt waardoor het stuk een beetje vleugeltjes krijgt, is er niets aan de hand. Gaat het slecht, dan remt dat je af. Ik denk dat het in deze komedie van Guus Vleugel wel goed zit. Ik voel me als een vis in het wa ter." 'Facelift' is geschreven voor Ingeborg Elzevier. „Dat is wel vaker gebeurd. Guus Vleugel en Ton Vorstenbosch hebben al eens eerder speciaal voor mij een stuk gemaakt. Net zoals Paul Haenen dat heeft gedaan. Als het verhaal klopt, als het mijn fantasie prikkelt, dan wordt het bijzonder. Er is ook wel eens een stuk voor mij ge schreven dat niet leuk was. Dan houdt het op; dan kan ik er niets mee. Dat stuk is ook nooit opgevoerd." ihen aan den Rijn, de hele idstad ligt eromheen! Met die gan probeert het Alphense neentebestuur al sinds rpen- ïheugenis het bedrijfsleven ;ek te krijgen dat het er zich tigt. Kennelijk heeft Alphen :XP' in eigen pluspunten en is de a0" Dmaamste kwaliteit dat er dere gemeenten omheen lig- Alphen-haters - en daar er best veel van - hebben de et dan ook prachtig verbas- d: Alphen aan den Rijn de e randstad rijdt eromheen. t laatste doen zeker ook de derlandse popgroepen het st. Hoewel Alphens voor- TlJlamste poppodium veelbelo- ïd het Kasteel heet, bestaat er a| >r artiesten geen grotere ver- 1 irikking dan door dit jonge- icentrum te worden geboekt, j verAlcatraz dan het Kasteel, en tientallen popgroepen en dies weten in een groot- J 01 leepse enquete van het Na- KAI naal P°P Instituut. jizikanten en roadies komen iestal enkele uren voor het qui treden bij de zaal aan. Ze pi 'eten de installatie opbouwen de sound checken. Als dat is >eurd klinkt het 'aan tafel'. -htii dien moeten de artiesten l.oi hkunnen terugtrekken en laden in de kleedkamer, algemene klacht over het is dat er te vaak spaghetti dp wordt opgediend. Dat ikt inderdaad wat verwend. i artiest moet toch een beetje ^en, des te beter zijn de podi- iprestaties. Het Kasteel ech- schiet in deze opvatting ex- im ver door want je krijgt er ~~~jpmaal niette eten. Voor hun ïedens in Alphen staan de igens van Van Dik Hout, Hei- oosjes en Bob Color zich gen leunend tegen snackmuurvoor te berei- In hun kleedkamers kun- ze niet eens terecht want zijn 'anno 1997 nog steeds thet niveau van kille, tochti- lawaaierige bezemhokken tstegen.' Misschien dat cul- ethouder Frank Dales van Kasteel eerst een kasteel et maken alvorens hij een uw theater uit de grond Pt. koevoet 'Wien bleibt Wien' met v.l.n.r. Jose Kalthof, Marco Ondoorgrondelijk werk van De Fundatie in de Hoog- Bakker en Carla Beusker. foto roy beusker landse Kerk. /I hardeman/de fundatie Al staat zijn cruise control nog zo verkeerd afgesteld, het Leid- se K&O zorgt ervoor dat Marco Bakkers concerten tot in de puntjes worden vermeld. Toe gegeven, Sint heeft het land al lang verlaten, maar de verlei ding om in dichtvorm uit te pakken over het pr-beleid van het uitbureau van K&O is on weerstaanbaar. K&O onttrekt zich namelijk ge heel en al aan een wat half slachtige Bakker-boycot die alle andere kaartverkoopkantoren en zalen stilzwijgend zijn be gonnen. De galmende brokken piloot werd eerder deze week van de affiches voor het Haagse Silvester Nieuwjaarsconcert ge haald. Maar K&O verspreidt de zer dagen gewoon juichende persberichten en hoogglanzen- de foto's om de aandacht te vestigen op 's mans optreden in de Anton Philipszaal. Kennelijk is de wandtegelspreuk van K &0-directeur Tjitte Weber: the show must go on. wim koevoet Karei Willems, projectleider van Leiden Cultuurstad, snapt niets van de manifestaties van De Fundatie, de naam waaronder de beeldende kunstenaars Allart Lakke en Onno Schilstra hun ondoorgrondelijke, doodserieu- ze of potsierlijke operaties heb ben getoond in het kader van Leidens cultuurfeessie. De ver richtingen van het duo roepen bij hem fascinatie en vooral irri tatie op. Sinds kort hebben De Fundatie en Leiden Cultuurstad, ironisch genoeg, hun onderkomen naast elkaar, aan de Leidse Nieuw- straat. En het lijkt erop dat de wederzijdse irritatie het defini tief heeft gewonnen. De buren hebben stront op hoog niveau. En waarom? Voornamelijk om dat De Fundatie niet in het gro te fotoboek van Karei Willems' Leiden Cultuurstad staat. Schil stra en Lakke zijn genegeerd, boos èn teleurgesteld. Het tweetal staat wel op een kiekje gemaakt tijdens de ope ning van Leiden Cultuurstad. Mooi toch, zou je denken? Ware het niet dat De Fundatie weer vindt dat Willems voor het pu bliceren van die foto het portre trecht van Schilstra en Lakke heeft geschonden. Karei - nou en - Willems: „Die foto is in het openbaar gemaakt, en daar heb je niemands toe stemming voor nodig. En verder heb ik in het verleden er alles aan gedaan om die jongens een beetje publiciteit te geven." Uit latingen van Willems als: 'Ze moeten maar eens flink op hun bek gaan' moeten daartoe ken nelijk ook gerekend worden. Schilstra en Lakke, zelf ook niet altijd mals over Leidens cul tuurfeessie, dragen de heilige verontwaardiging met een ko ninklijk lintje. „Willems ver wachtte van ons dat we de sa menstelling van ons publiek aangaven, met name het aantal allochtonen", gooit Schilstra het over een andere boeg. „Dat voelt als aanzetten tot discrimi natie. Alsof ik de bruintjes moet gaan turven." Maar waar het eigenlijk om gaat is spijt. Willems heeft spijt dat hij 'moeilijke' kunst van recalci trante jongens heeft toegelaten op zijn gezellige cultuurfeessie met een hoog gehalte buurthuis en ballonnen. En De Fundatie heeft spijt dat het goede betrek kingen ooit heeft verward met schenenschoppen. Nu wordt elk wissewasje aangegrepen om de beschuldigende vinger uit de keukenla te halen in plaats van de hand in eigen boezem te ste ken. Waarmee maar weer dui delijk is dat burenruzies in de beste culturele milieus voorko- pablo cabenda niet meer, dan zou ik plastische chirurgie overwegen. Ik zie een beetje op tegen het ouder wor den, al mag ik me verheugen in een behoorlijke energie voor ie mand van zestig. Ik vind het erg als mensen zeggen: 'Je bent zes tig en nog zo vitaal'. Ik wil nog zo ontzettend veel doen. In het theater voel ik me niet oud; ik wil daar niet in de ouwelullen- club terecht komen. Eigenlijk zou je moeten kunnen zeggen: zo oud wil ik worden en niet ouder. Maar dan nog wel een hele tijd verder leven natuur lijk." 'Facelift' is tot en met mei vol gend jaar te zien in de theaters in het land, o.a in de Leidse Schouwburg op 12 maart. De première vindt plaats op 4 ja nuari 1998 in het Nieuwe De la Mar Theater in Amsterdam. LAKtheater Leiden. Onder de titel 'Het afscheid' stelde het LAKtheater een mooie avond samen met maar liefst vijf voorstellingen af scheid. Hiermee levert het thea ter een bijdrage aan het af scheid van Leiden Cultuurstad 97. Het publiek kon afscheidsscè nes van voor het jaar nul tot nu meebeleven. In vier van de vijf scènes ging het om de dood. Dat zou erg zwaar zijn als er niet ook relativering was. 'Ik ga zei zij waarheen zei hij' van Dansgroep Raz was een sobere, zeer ontroerende combinatie van beweging, tekst en muziek. Het ging over een jongen die als in een droom nadenkt over de dood van zijn geliefde. De tekst was poëtisch. Doordat de beel den en gedachten zo herken baar waren, maar net boven het alledaagse zweefden, kwam de tedere melancholie sterk over. De bewegingen waren precies zo eenvoudig en onnadrukkelijk gekozen dat ze de tekst nergens in de weg zaten. De passages over hoe de geliefden samen geleefd hadden werkten prach tig relativerend. Joop Keesmaat van het RO Theater droeg het oude verhaal van het afscheid van Dido en Aeneas voor in een vloeiende, poëtische vertaling van Marietje d'Haene-Scheltema. Het 2000 jaar oude liefdesverdriet van ko ningin Dido staat ver van ons af. Keesmaat droeg de tekst helder voor, maar straalde niet genoeg begaanheid met de personages uit om de emoties op te roepen. Dat was anders bij 'Gurken- viertel', een monoloog van het aankomende talent Rop Ver- heijen, leerling van de Amster damse Theaterschool. Hij speel de een zoon die zijn gestorven vader toespreekt. Aangrijpend was de frisheid van iemand die nog te jong is voor wanhoop. Hij is gedesoriënteerd, maar kan aan het eind nog een grapje maken over de flaporen die hij van zijn vader geërfd heeft. Wigbold Kruyver en Bert Bun schoten van Het Volk brachten delen uit het programma 'Dominee huilt' over Francois Haverschmidt. Het leed van de ze zelfmoordenaar uit de vorige eeuw werd smeuïg gebracht, wat past bij de zwarte humor waarmee Haverschmidt zijn Oud-Hollands verdriet onder woorden bracht. Er klonk veel sympathie in de manier waarop Kruyver en Bunschoten de tek sten van hun held vertolkten. Tot slot kwam Blue Train met een voorproefje van het theater programma 'Tom waits for her', dat in maart in het LAKtheater komt. De zwaar melancholieke songs van Tom Waits, vertolkt met een door drank en rook ge schraapte keel, lieten de avond in een muzikale roes opgaan. Grimmige vragen Nationale Toneel felen, Geert de Jong, Kees Coolen, Mijs Heesen en Antoinette Jelgersma. Gezien: 12/12. Schouwburg Leiden. De mooiste rol in 'De nacht van de pauw' is weggelegd voor Kees Coolen. Als gynaecoloog die dagelijks met nieuw leven te maken krijgt, is hij de man die op de verkeerde momenten te gen de verkeerde mensen de verkeerde dingen zegt. Deze botterik meent daarmee helder en klinisch te denken. Kees Co olen zet dat meesterlijk neer en scherpt daarmee het toch al grimmige karakter van de ge schetste situatie aan. Twee externe factoren bepa len de sfeer. Hoofdpersoon Carl ontvangt een brief van zijn zoon die al jaren geleden is overle den. Zijn moeder heeft deze brief alsnog vlak voor haar komst bij Carl bezorgd waar door de tweede schokkende confrontatie ontstaat. Dit alles roept een wereld van herinneringen en vragen rond leven en dood op. Uiteindelijk lijkt Carl een soort schuldbe kentenis jegens de dood van zijn zoon te willen afleggen. En die vertwijfeling over dat mis lukte vaderschap wordt nog schrijnender door de zwanger schap van zijn tweede vrouw. Het is de afronding van het ver haal dat verder voor een be langrijk deel blijft zweven. Be zwaarlijk is dat niet, uitspraken over leven en dood in het alge meen en vooral over de moge lijke beëindiging van dat leven door een abortus of zelfmoord domineren de gesprekken. Het stuk bouwt zijn kracht op deze gesprekken die in handen van boeiende acteurs als Geert de Jong en Rik van Uffelen tot volle wasdom kunnen komen. RIOD onderzoekt oorlogsbuit musea amsterdam gpd Het Rijksinstituut voor Oorlogs documentatie heeft vijftien Ne derlandse musea en bibliothe ken aangeschreven met de vraag of zij oorlogsbuit in hun collecties hebben gehad. Vol gens onderzoeker Gerard Aal ders van het RIOD hebben veel joden in de oorlog geprobeerd om waardevolle kunstvoorwer pen voor de Duitsers te verber gen door ze in bruikleen te ge ven aan musea. De Duitsers hadden deze truc echter snel door en waren er doorgaans als de kippen bij om het joodse kunstbezit uit de collecties te halen. Aalders hoopt dat de musea en bibliotheken aan de hand van hun archieven kunnen vast stellen welke stukken door jo den werden aangeboden. Hij vermoedt dat vrijwel al het joodse kunstbezit is gestolen door de nazi's, maar hoopt ook stukken te vinden die destijds door de bezetter over het hoofd zijn gezien. Volgens Aalders, die sinds 1990 onderzoek doet naar de verdwenen roofschatten uit de Tweede Wereldoorlog, wisten de Duitsers toen ze ons land binnenvielen al precies waar ze de meest waardevolle kunst- en antiekvoorwerpen moesten zoeken. Reeds voor de oorlog hadden spionnen van de Duitse 'kunst-inlichtingendienst' een inventarisatie gemaakt. Aalders stuitte op de namen van de Ne derlandse musea en bibliothe ken toen hij archiefonderzoek deed in Kiev. recensie. joked Willis Hall. Regie: Brigitte Odett. Spel: Pi, Douwes, Gerrie van der Klei, Ronald de Bruin e.a. Gezien: Stadsschouwburg Haar lem, 10/12 (première). Nog te zien o.a.: in de Rotterdamse schouwburg, 28/2 in de Leidse Schouwburg t/m 8/3 in Nieuwe de la Mar dam en 14/3 in het CC Amstelveen. 3/3 Een beetje slimme producent engageert natuurlijk geen musi calster als Pia Douwes voor de hoofdrol in een romantisch kos tuumstuk zonder haar een lied je te laten zingen, 't Is een beetje flauw om nu meteen van 'Jane The Musical' te spreken, maar gezongen wordt er wél in deze theaterversie van Charlotte Brontë's onvergankelijke roman 'Jane Eyre'. En ook de toonzet ting van de voorstelling is musi calachtig: geolied amusement, met her en der een vet aange zette scène voor het (melo)dra matische tegenwicht. Scriptschrijver Willis Hall houdt in zijn bewerking het ver loop van Brontë's als autobio grafie opgebouwde roman gro tendeels aan. 'Jane Eyre' gaat van start als een geïllustreerd stemmenspel: nagenoeg het ge hele ensemble (12 acteurs spe len in totaal zo'n veertig rollen) spreekt een woordje mee in die wat jachtige proloog. Nogal kort door de bocht wordt daarin Ja ne's achtergrond geschetst, een uitgekiende methode die later in het stuk nog regelmatig te rugkeert om de afzonderlijke spelscènes met elkaar te verbin den. Jane is een bang en eenzaam weeskind dat na een opleiding tot gouvernante in een rigide meisjesinstituut, het geluk denkt te vinden aan de zijde van haar werkgever. De rijke Edward Rochester blijkt echter een bigamist te zijn: hij verbergt zijn krankzinnig geworden eer ste vrouw. Pas als zij bij een door haarzelf veroorzaakte brand omkomt, kunnen de twee gelieven alsnog trouwen. Is er op de theaterbewerking van 'Jane Eyre' niet zoveel aan te merken, regisseur Brigitte Odett springt minder gewetens vol om met dit literair erfgoed. Sleutelfiguren uit de roman krij gen van haar bijvoorbeeld een geheel andere kleur. Brontë's 'zwart marmeren' weeshuisva der wordt door Wim van Heek neergezet als een vunzige borstenknijper en de huishoud ster van Gerrie van der Klei heeft meer van een bedilzuchti- ge potentaat dan van een be minnelijke oude dame. Jane Eyre zelf, die impone rende jonge vrouw met haar heldere geest en onafhankelijk karakter, krijgt in de vertolking van Pia Douwes de allure van een lichtelijk opgefokte spring in 't veld, compleet met gekun stelde gilletjes en hijgjes. Bij haar vergeleken is tegenspeler Ronald de Bruin een theatrale zwaargewicht: zijn Edward Ro chester weet af en toe echt te raken. Deze 'Jane Eyre' mag dan de diepgang hebben van een mod derplasje, onderhoudend is het allemaal wel. En tot in de puntjes verzorgd, zowel qua kostumering, decor als belich ting. De hardwerkende spelers staan borg voor een rimpelloze show, inclusief spektakelwerk als een fel brandend kamer scherm midden op het podium. Vederlicht vakwerk voor de lief hebber, dat echter nog maar weinig van doen heeft met de sfeer van Brontë's boek. Officieel Saabdealer voor Alphen a/d Rijn, Leiden, Bollen-en Duinstreek. CURIEWEG 13, AUTOBOULEVARD ALPHEN A/D RIJN, TELEFOON 0172-4!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 19