'Geen cholesterolpil
voor hoogbejaarde'
'Je bent te mooi om hier te werken'
Wiegendood treft
baby ook overdag
Vallage wil Kamerleden
1 leer het land in sturen
Binnenland
Statiegeld op
auto omlaag
Enka-dorp weer in jaren twintigstijl
Vraagtekens Sorgdrager
bij arrestaties Eurotop
Politiek blijft verdeeld
over minder varkens
Kamerleden vinden
Bolkestein de beste
12 DECEMBER 1997
^warden De meeste Nederlanders hebben de chocoladelet-
ers nog niet eens op en denken vooralsnog alleen maar aan de
lanschaf van een kerstboom. Maar bij de vuurwerkfabrikant
Schuurmans in Leeuwarden is het al weken superdruk. Alle
junkers zitten propvol vuurwerk dat de komende weken alle-
naal de deur uit moet. Inpakkers hebben hun handen vol om
ille bestellingen op tijd klaar te krijgen. Directeur Oudendag
erwacht dat de drukte nog groter wordt dan voorgaande jaren.
1 )e regels rond de verkoop van vuurwerk worden mogelijk ver-
oepeld waardoor het kopen van illegaal vuurwerk minder at-
ractief wordt. foto anp alex de haan
(NMI stapt af van commercie
jjSWUKHet Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut
KNMI) stoot zijn commerciële activiteiten af. Deze worden on-
lergebracht in een apart bedrijf, dat los staat van het KNMI. Het
nstituut in De Bilt blijft het nationale kennis- en informatiecen-
rurn op het gebied van weerkunde, seismologie en klimaat. De
retenschappers zullen zich echter helemaal richten op de pu-
lieke taak. Zaken die het KNMI niet meer zal verzorgen zijn on-
ler andere het telefonisch weerbericht en de op maat gesneden
feersverwachtingen voor specifieke doelgroepen. Ook het per-
is oonlijk optreden van weerkundigen in de media is afgelopen,
a
Koningin naar Doesburg en Zutphen
;nhaag» Koningin Beatrix en prins Claus vieren volgend jaar
-oninginnedag in Doesburg en Zutphen in de provincie Gelder-
and. Andere leden van de koninklijke familie, onder wie in ieder
eval prinses Margriet en haar man, zullen eveneens aanwezig
ijnbij de viering op 30 april. Dat heeft de Rijksvoorlichtings-
ienst (RVD) gisteren bekendgemaakt. De Oranjeverenigingen
laren al begonnen met de voorbereidingen van het feest maar
atwordt aangepast nu de koningin komt. Het is wel de bedoe-
ngdat Koninginnedag een eigentijds karakter krijgt. De kinder-
jelen en folklore zullen niet ontbreken maar minder prominent
anwezig zijn.
'elstraf geëist voor dierenkwelling
euwarden Kleine, smerige en donkere hokken met een dikke
jag urine en uitwerpselen. Beschimmeld brood-als voedsel en
erder geen enkele verzorging. De twee Friese broers die hun
onden op die manier behandelden hoorden gisteren voor de
ichtbank in Leeuwarden gevangenisstraffen en geldboetes te-
;n zich eisen voor dierenmishandeling. Het duo fokte de dieren
ie, als ze oud genoeg waren, verhuisden naar een 41-jarige
uurvrouw met een officieel erkende hondenfokkerij. In 1996
^■erden vijftig vermagerde en zieke honden op de boerderij van
broers aangetroffen. Ook werden zieke varkens aangetroffen,
ïeen container vonden de inspecteurs resten van varkens en
onden aan. Hén varken zou door vier honden zijn doodgebe-
ongen (14) met pistool in klas
'ard Een 14-jarige jongen uit Geleen is deze week betrapt
;teen pistool in de klas. De leiding van de school in Sittard
id gehoord dat de jongen gewapend was. Dè politie werd inge-
hakeld die niet alleen een pistool maar ook een vlindermes
mtrof. Beide wapens zijn in beslag genomen. De politie zoekt
de it hoe de knaap aan de wapens is gekomen. De school heeft de
erling onmiddellijk geschorst.
Geen gedwongen behandeling patiënt'
CTERDAMPsychiatrische ziekenhuizen moeten heel terughou-
:nd zijn met gedwongen behandeling van wilsonbekwame pa-
enten. Dwangbehandeling van mensen die onvrijwillig zijn op-
snomen maar nog wel in staat zijn zelf te oordelen, is helemaal
it den boze. Dat schrijft Hanneke van de Klippe in haar proef-
iirift, waarop zij promoveert aan de Universiteit van Amster- -
im. De wet laat op dit moment dwangbehandeling alleen toe
'psychiatrische patiënten die een gevaar zijn voor zichzelf of
omgeving. De regering wil dit criterium verruimen. De pro-
renda vindt dat geen goed idee omdat dit in strijd is met het
:ht op zelfbeschikking.
pnieuw arrestatie voor helierash
Hard/tilburg De politie heeft gisteren opnieuw een Tilburger
ingehouden die verdacht wordt van betrokkenheid bij de mis-
Ihe ontsnapping met een helikopter, in september bij gevan-
'nis de Geerhorst in Sittard. De man (20) is voor nader onder-
ek ingesloten. Het is de derde keer dat de politie in deze zaak
«arrestaties overgaat in Tilburg. Een man zit nog al een paar
igenvast.
Baaksbergse' kangoeroe overleden
Lsbergen De kangoeroe die in het voorjaar tijdens een show
de Duitse dierentuin Exoten Tableau in Haaksbergen ont-
ate en afgelopen woensdag werd gevangen, is gestorven,
jens Geert Winkelhuis, die zich over het buideldier ontferm-
is de kangoeroe overleden aan de gevolgen van stress en uit-
ig. Winkelhuis had enkele biggen uit zijn stal gehaald om
tgoeroe optimaal te kunnen verzorgen. ,,Ik ben de afgelo-
'n nacht ieder uur uit mijn bed geweest om de kangoeroe te
Kden en met warme kruiken op temperatuur te houden. Het
eft niet mogen baten." Ook de drie infusen die een dierenarts
Jiende, waren tevergeefs.
haag gpd
t
^fractieleider Wallage wil
Z|jn fractie na de verkiezin-
iveel meer de regio intrekt,
age wil voor elk gewest af-
lerlijk groepjes Kamerleden
vijzen die de contacten
«en onderhouden. De rela-
wet de regio moet een
ardere rol spelen in de be-
leling van Kamerleden dan
geval is. „Aan het eind
de rit moet je iedereen ook
kenen op de vraag of hij
jn het district heeft ge-
PvdA-voorman reageert
zijn ideeën op kritiek uit
Medische commissie wil kosten beperken
GRONINGEN GPD
UTRECHT-GPD
Mannen bovèn de 70 jaar en vrouwen boven de 75 moe
ten geen cholesterolverlagende behandelingen en medi
cijnen krijgen. Andere Nederlanders worden alleen be
handeld als zij extra kans lopen op hartproblemen, voor
al door dichtslibbende aderen. Deze landelijke richtlijn
staat in een voorstel van het gezaghebbende Centraal Be
geleidingsorgaan van de Intercollegiale Toetsing (CBO)
dat al vijftien jaar landelijke richtlijnen opstelt.
pen' een cholesterolbehande-
ling voorschrijven, schrijft se
cretaris Van Everdingen in het
artsenvakblad Medisch Contact.
De belangrijkste richtlijn daarbij
is dat behandeling wordt be
perkt tot mensen die volgens de
statistieken nog minstens vijf
tot tien jaar te leven hebben. Nu
geldt die beperking niet, en
wordt de behandeling vooral
gegeven aan mensen die een
hartinfarct hebben gehad, men
sen met dichtslibbende slag
aders, mensen met een extreem
hoog cholesterolgehalte en bij
voorbeeld diabetici. De vraag of
rokers, die extra risico lopen op
dichtslibbende aders, in aan-
Voor het eerst in de geschiede
nis van de gezondheidszorg laat
een medisch orgaan kosten
meewegen bij het bepalen of
een behandeling al dan niet
moet worden gegeven. Daarbij
wordt uitgegaan van statistische
gegevens. Aan de hand daarvan
worden de kosten van een door
medicijnen te 'winnen' extra le
vensjaar berekend. Op die ma
nier komt de commissie tot het
vaststellen van leeftijdsgrenzen
voor een behandeling met cho
lesterolverlagende middelen.
De commissie wil slechts voor
een beperkt aantal 'risicogroe-
merking komen voor behande
ling, wordt door de commissie
niet beantwoord.
Jaarlijks sterven meer dan
50.000 mensen aan hartziekten,
die voor het grootste deel wor
den veroorzaakt door dichtslib
bende aderen. Daarmee is hij
veruit de belangrijkste
doodsoorzaak. Cholesterol
speelt in dit proces een belang
rijke rol. Nieuwe behandelme
thoden verbeteren de levens
verwachting van de patiënten
aanzienlijk. Daardoor is het
aantal behandelingen gegroeid
en worden de kosten steeds ho
ger.
Overigens zijn ook op andere
medische terreinen discussies
mogelijk of de kosten van nieu
we behandelingen en medicij
nen opwegen tegen de voorde
len voor (vaak kleine aantallen)
patiënten. De voorstellen van
de commissie zullen daarom
naar verwachting veel stof doen
opwaaien.
De huizen zijn niet geschikt voor gezinnen met kinderen.
Het voormalige Enka-dorp in Ede is in oude
luister hersteld. Bijna honderd woningen,
tuinen, straten en pleintjes zijn terugge
bracht in de stijl van de jaren twintig. Het
dorp is nu een monument.
Het voormalige Enka-dorp, dat nu Tuin
dorp heet, is in de jaren twintig gebouwd in
opdracht van de kunstzijdefabriek Enka.
Enka is later opgegaan in het chemiecon
cern AkzoNobel. De huizen, ontworpen
door Van den Burgh en Eschauzier, waren
bestemd voor de fabrieksarbeiders. De ar
chitecten ontwierpen de wijk volgens de
idealen van die tijd: Veel groen, veel variatie
en veel licht en lucht.
Omdat de arbeiders een klein loon ont
vingen gaven de architecten elk huis een
zeer diepe achtertuin. Zo konden de werk
nemers een eigen moestuin onderhouden.
In die diepe tuinen ontstond in de volgende
zestig jaar een woud van aanbouwsels en
optrekjes, afgesloten door hoge schuttingen
en muren. Ook de huizen zelf ondergingen
een gedaantewisseling.
De gemeente Ede en woningcorporatie
Woonstede, eigenaar van het complex, be
sloten twee jaar geleden het zwaar verou
derde tuindorp te slopen, maar daartegen
kwam veel verzet. Door allerlei geldstromen
te combineren kon de woningcorporatie
een jaar geleden opdracht geven voor totale
renovatie van de wijk.
Alle gevels van het oude Enka-dorp zijn
teruggebracht in de oorspronkelijke vorm,
archieffoto anp
tot en met de koperen brievenbussen en
bellen toe. Elk huis heeft aan de voorkant
de historische ligusterheg teruggekregen.
De gemeente heeft leilinden langs de stra
ten geplaatst en de asfaltlaag op pleintjes
vervangen door rozenperken. Van binnen
zijn de kleine huizen aangepast aan de mo
derne eisen.
Veel van de bewoners zijn teruggekeerd
naar de huizen, zegt directeur J. Keijzer van
Woonstede. Zij moeten zich vanaf nu hou
den aan een aantal voorwaarden. Zo mag er
in de achtertuinen niet meer onbeperkt
worden gebouwd en zijn verbouwingen aan
de buitenzijde van de huizen taboe. De wo
ningen zijn niet ruim genoeg voor gezinnen
met kinderen. Voor hen worden nieuwe
huizen gebouwd.
fractie en provincie op de on
dervertegenwoordiging van
mensen uit de regio op de kan
didatenlijst. Van de eerste vijftig
plaatsen op de lijst worden er
36 bezet door mensen uit de
Randstad. Wallage erkent dat de
inbreng vanuit de regio is afge
nomen en wil daarom op ande
re wijze de banden aanhalen.
„Ik wil dat PvdA-Kamerleden
gewestvergaderingen bezoeken,
de gemeenten afgaan, zich
open stellen voor contacten met
werkgevers- en werknemersver
tegenwoordigers. Je moet de
behoefte serieus nemen om
vanuit een gewest een Kamerlid
als aanspreekpunt te hebben."
Motorrijdende vamp niet welkom bij Leeuwardens bedrijf
MINNERTSGA ANKE DE JONG
Jetty Bosgra uit het Friese Minnertsga wist
niet wat ze hoorde. Ze kreeg op staande
voet ontslag omdat ze 'te mooi en te spon
taan' was om lege inktcassettes van kopi
eerapparaten te slopen. Ze voelt zich ver
nederd en zoekt haar recht.
Twee weken pas was ze aan de slag bij
haar nieuwe baas, Tonerfill bv in
Leeuwarden. Toen werd ze op het matje
geroepen. Bedrijfsleider Rob Aukema had
klachten gekregen, over haar gedrag en
haar kleding. Hij zocht even naar de goede
woorden en daar kwam het dan: Bosgra
uit Minnertsga was te spontaan, te mooi.
De jongens op het werk werden er 'hanig'
van. „Ze geilden erop als ik m'n motorpak
uitdeed", vertelt ze.
De 38-jarige Bosgra, getrouwd, moeder
van twee kinderen, kwam op 16 septem
ber vorig jaar door bemiddeling van het
Leeuwarder uitzendbureau Manpower te
recht bij Tonerfill, onderdeel van Accuto-
ne Europe. Het werk zelf ging prima: lege
tonercassettes van kopieermachines uit
elkaar halen, schoonmaken en weer in el
kaar zetten. Meestal ging ze met de motor
naar haar werk. Dan liep ze een klein stuk
je door de kantine, waar iedereen zat te
eten, naar het gangetje van de wc's om het
pak uit te trekken. Iedereen keek op als ze
binnenkwam. „Zo ging het steeds.
'Goedemorgen, of eet smakelijk', zei ik
dan. De meesten zeiden niets terug, maar
zo ben ik nu eenmaal. Spontaan." Als ze
dan in het gangetje haar pak uittrok kwam
haar gewone kleding tevoorschijn: spijker
broek, ietwat open bloesje met een hemd
je er onder. Niets bijzonders. „Er was niets
te zien. Ik stond er heus niet in mijn on
derbroek ofzo."
Na twee weken moest ze bij bedrijfslei
der Aukema op kantoor komen en kreeg
ze te horen dat ze te mooi was om in het
bedrijf te werken. De vernederde Bosgra
wist niet wat ze hoorde. Maar ze nam zich
voor zich niet te laten kisten. De knoopjes
van de bloes gingen voortaan wat hoger
dicht, maar verder veranderde ze niets.
Dat werd haar trouwens ook niet opgedra
gen. Ze bleef zich opmaken zoals ze ge
wend was en bleef motorrijden en zich uit
het pak ritsen in het achterafgangetje.
Nog op 15 oktober las ze in een beoor
deling van uitzendbureau Manpower:
„Voldoende op bijna alle punten. Eerste
punt is gedrag en kleding, dus goed om
denken". Drie dagen later, op vrijdagmid
dag 18 oktober, stond ze weer bij Aukema
in het kantoor. Deze keer kreeg ze op
staande voet ontslag.
De argumenten waren weer dezelfde,
alleen kwam daar nog bij dat ze het lang
zaamst zou werken van de groep. Ineens
stond ze op straat, met het gevoel te zijn
gediscrimineerd. „Ik voelde me net een
hoer, alleen werd ik niet zo betaald", zegt
ze zonder glimlach.
Bosgra heeft inmiddels juridische hulp
gezocht om een schadevergoeding te ei
sen voor discriminatie. Maar de bewijslast
zal niet eenvoudig zijn, wordt erkend. Er
staat immers niets over het hele conflict
op papier dus is het Bosgras woord tegen
dat van bedrijfsleider Aukema. En die wil
geen commentaar geven op de klacht van
Bosgra. „Ik heb geen zin in welles-nietes-
spelletjes."
ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Diensten
Het statiegeld op nieuwe auto's
gaat op 1 januari honderd gul
den omlaag, naar 150 gulden.
Wie nog dit jaar de weg op wil
met zijn nieuwe aanwinst be
taalt het oude tarief: 250 gulden.
De afgiftedatum van deel 1 van
het kentekenbewijs is bepalend
voor het tarief.
Auto Recycling Nederland BV
(ARN), die de afgelopen drie
jaar meer dan een half miljoen
auto's heeft verwerkt, heeft deze
beslissing genomen omdat er
op dit moment veel meer auto's
worden gekocht dan gesloopt.
Bovendien wordt bewust een
beetje ingeteerd op de met 180
miljoen gulden gevulde reserve-
pot. ARN bestaat uit een lande
lijk net van 277 erkende sloop
bedrijven. Deze verwerken in
middels ruim 90 procent van de
sloopauto's in ons land. Het
streven was in het jaar 2000 uit
te komen op hergebruik van 86
procent van de vrijkomende
materialen. Dit doel is nu echter
al ruimschoots gehaald. Volgens
een woordvoerder van ARN
wordt nu al 88 tot 89 procent
van de auto opnieuw gebruikt.
Dat percentage loopt naar ver
wachting nog verder op.
DEN HAAG GPD-ANP
Anders dan tot nog toe wordt
aangenomen blijken baby's in
Nederland bijna even vaak
overdag het slachtoffer te wor
den van wiegendood als
's nachts. Dat is vastgesteld
door een werkgroep van ge
pensioneerde kinderartsen die
in acht maanden tijds 26 mel
dingen van wiegendood heeft
onderzocht. Daarvan bleek in
achttien gevallen inderdaad
sprake van wiegendood.
Volgens de bevindingen van
de werkgroep, waarvan verslag
wordt gedaan in het vandaag
verschijnende artsenvakblad
Medisch Contact, overlijden
baby's ook plotseling buiten
wieg of bedje, bijvoorbeeld in
het bed van de ouders, in de
box of in een babydraagzak.
Volgens de coördinator van de
werkgroep, emeritus hoogle
raar kindergeneeskunde G. de
Jonge, valt op dat de bewuste
kinderen toch vaak op de buik
of onder een dekbedje lagen.
Soms werd ook in de buurt
van de baby gerookt. Allemaal
factoren waarvan wordt aan
genomen dat die een rol spe
len bij wiegendood. Volgens
De Jonge blijft voorlichting
over wiegendood dan ook
noodzakelijk.
Wiegendood treft in Neder
land nog één op de vierdui
zend baby's, bijna vijftig per
jaar. In 1995 overleden nog
220 baby's tijdens hun slaap.
DEN HAAG GPD
Minister Sorgdrager (justitie)
vindt dat de massale arrestaties
rondom de Eurotop in Amster
dam achteraf gezien beter an
ders geregeld hadden kunnen
worden. Dat gaf ze gisteren
schoorvoetend toe nadat de
Tweede Kamer forse kritiek had
geuit op de gang van zaken. Vo
rige maand stelde de minister
zich nog onomwonden op ach
ter de handelwijze van het be
voegd gezag in Amsterdam,
burgemeester Patijn, hoofdoffi
cier Vrakking en hoofdcommis
saris Nordholt.
Honderden demonstranten
tegen de Eurotop werden in ju
ni uit voorzorg vastgezet op ba
sis van artikel 140 uit het wet
boek van strafrecht, het lid
maatschap van een criminele
organisatie. Maar deze verden
king bleek op geen stukken na
hard te maken. Justitie bêsloot
in alle gevallen niet tot vervol
ging over te gaan wegens ge
brek aan bewijs. Tot groot on
genoegen van de Kamer, die
vermoedde dat dit zware
rechtsmiddel was misbruikt om
ervoor te zorgen dat het rustig
bleef tijdens de prestigieuze top
in Amsterdam.
Sorgdrager bleef gisteren bij
haar standpunt dat de aanhou
dingen op grond van artikel 140
op zich niet onrechtmatig zijn
geweest. Er was een gerede
grond voor verdenking. Ook
had het openbaar ministerie
(OM) in Amsterdam volgens
haar wel degelijk de bedoeling
om te vervolgen. „Maar het OM
is wat te optimistisch geweest",
aldus Sorgdrager. Wel nam ze
afstand van uitlatingen van de
Amsterdamse hoofdofficier
Vrakking, die in een soortgelijke
situatie opnieuw artikel 140 zou
gebruiken.
Volgens haar is het lidmaat
schap van een criminele organi
satie in dit soort situaties geen
probaat rechtsmiddel. Daarom
moet cr snel andere wetgeving
komen. Beter is het volgens
haar een ander wetsartikel, arti
kel 141 uit het wetboek van
strafrecht, zo aan te passen dat
het oppakken van groepen
mensen mogelijk wordt die
openlijk geweld plegen of daar
toe aanzetten en daarmee de
openbare orde verstoren. Sorg
drager laat nu uitzoeken of dit
mogelijk is. „Want we moeten
toch kunnen optreden bij groot
schalige ordeverstoringen," al
dus de minister.
DEN HAAG GPD
De regeringspartijen WD, PvdA
en D66 blijven verdeeld over de
verkleining van de varkenssta
pel. D66 weigert akkoord te
gaan met een compromis van
de beide andere partijen, waar
minister Van Aartsen zich in
middels mee heeft verzoend.
Pogingen van premier Kok om
de partijen tot elkaar te brengen
bleven gisteren zonder resul
taat. Het kabinet moet vandaag
een besluit nemen, wil het plan
nog per 1 januari in werking
kunnen treden.
In het compromis is de aan
vankelijke verkleining in fases
van 15 en 10 procent omge
draaid tot 10 en 15. Boeren kun
nen de eerste 10 procent zonder
beperkende voorwaarden terug
kopen. Hoewel D66 ook daar
problemen mee heeft, toonde
de partij zich gisteren bereid
daarmee alsnog in te stemmen.
Een nieuwe bepaling om boe
ren die zich verplichten fosfaat-
arm voer te gebruiken, te belo
nen met een lagere korting in
de tweede fase, stuit echter op
een veto van de democraten.
„Dat is gewoon volks verlakke-
rij", aldus D66-woordvoerder
Ter Veer. Volgens hem gebrui
ken alle goede boeren dat voer
al. Korting in ruil voor onderte
kening van een voercontract is
volgens hem gewoon een ver
kapte tegemoetkoming aan de
boeren, waaruit geen enkele
winst voor het milieu te halen
valt.
Als D66 bij zijn bezwaren
blijft, lijkt een meerderheid voor
het compromis onhaalbaar. Al
leen PvdA en WD zijn dan
voor. Het CDA^ en de kleine
christelijke partijen zien niets in
de korting, andere partijen vin
den dat door het compromis te
weinig milieuwinst te behalen
valt. De Tweede Kamer buigt
zich volgende week opnieuw
over de inkrimping van de var
kensstapel.
HILVERSUM ANP
De Tweede-Ka- rf~L-
merleden vinden -
hun WD-collega Jt
Bolkestein het bes- (V
te Kamerlid. Dit \*j
blijkt uit een en
quête van het ac
tualiteitenpro
gramma MiddagE-
ditie, waarvan de
uitslag vanmiddag
werd bekendge
maakt. De liberale
voorman, die 45
punten kreeg,
werd vorig jaar ook
al eerste.
Bolkestein blinkt volgens zijn voor een kleine fractie veel bin-
collega's uit door zijn duidelijke nen."
taal. „Hij durft het beestje bij de SP-voorman Marijnissen, die
naam te noemen, is onver- vorig jaar nog de tweede plaats
schrokken en heeft ruggegraat. bezette, moet zich nu tevreden
Dualisme in optima forma. Een stellen met een vierde plaats (15
meester in one-liners." punten). Vijfde is eveneens een
Fractievoorzitter Rosenmöl- nieuwkomer: D66'er Ter Veer
Ier, vorig jaar vijfde, eindigde (12 punten).
met 28 punten op de
tweede plaats. „Een
scherp debater. Hij
is to the point, heeft
geen last van politie
ke slijtage. Als hij de
batteert, gebeurt er
tenminste wat", oor
delen de Kamerle
den.
Derde is de GPV'er
Van Middelkoop
met 16 punten. Hij is
de hoogste nieuwe
ling. „Hij is deskun
dig en verrassend.
Een gewiekst de
bater. Hij is inhou
delijk sterk en haalt
