'Fiscus wordt vreugde voor veler
Knopentellers ondermijnen Nederlands belang in Europa
Veel emoties
rond historische
ontmoeting
Feiten Meningen
VRIJDAG 12 DECEMBER 1997
Adams bij Blair op de thee
Sinn Fein-leider
Gerry Adams
(rechts) en onder
handelaar Martin
McGuinness op de
stoep van Dow-
ningstreet 10, na
hun historische
ontmoeting met de
Britse premier.
FOTOAP
LOUISA BULLER
'Moordenaars, moordenaars', schreeuwde een handjevol woe
dende demonstranten gisteren voor de hekken die ongewenst
bezoek uit Downingstreet moeten houden. Even tevoren had
den ze een Sinn-Feindelegatie onder leiding van Gerry Adams
de deur van Downingstreet 10 uit zien komen. Adams keurde
hen geen bük waardig. Zo groot was zijn vreugde over een
'historisch bezoek' aan Downingstreet, het eerste van Sinn
Fein-politici in 76 jaar, dat hij even als een voetbalsupporter
na een winnend doelpunt zijn vuist in de lucht stak.
Anders dan zijn voorganger John Major, die al onpasselijk
werd van de gedachte met terroristen aan tafel te moeten zit
ten, wilde premier Tony Blair de wereld tonen dat hij bereid is
om 'risico's voor de vrede' te nemen door Sinn Fein op gelijke
wijze te behandelen als andere deelnemers aan de Noord-Ier
se vredesonderhandelingen. Het risico dat Major met zijn on
willigheid op de koop toe nam waren IRA-aanslagen. Een er
van roeide zes jaar geleden op een haar na het hele Britse ka
binet uit, toen een mortierbom in de tuin van Downingstreet
ontplofte. Blair achtte het veiliger om de 'terroristen' te laten
kennismaken met hun vroegere doelwit. „Het is beter met
Sinn Fein over vrede te praten dan over veiligheidsmaatrege
len tegen aanslagen", had hij eerder al gezegd. Blair had de
Sinn-Feindelegatie wel gewaarschuwd dat er van verdere ge
sprekken en deelneming aan de vredesonderhandelingen
geen sprake zou zijn als het weer IRA-bommen gaat regenen.
Adams kon na het gesprek van anderhalf uur grote waarde
ring voor de Britse premier opbrengen. Hij was niet blijven
steken in de dogma's van het verleden, zo maakte hij duide
lijk. „Dit was een goed moment in onze historie. Wij zijn hier
met een democratisch mandaat op de weg voorwaarts om
nieuwe geschiedenis te schrijven".
Sinn Fein-onderhandelaar Martin McGuinness benadrukte
de noodzaak van het voorgoed sluiten van de met bloed be
vlekte pagina's uit de historie van de Engels-Ierse relaties. Zijn
antenne had in het gesprek met de Engelse delegatie signalen
opgevangen van bereidheid om eindelijk een officieel onder
zoek in te stellen naar zo'n zwarte bladzijde: het doodschieten
van dertien ongewapende demonstranten door het Britse le
ger op Bloody Sunday 11 september 1972.
Natuurlijk bleef het einddoel van alle vredesbesprekingen
voor Sinn Fein een verenigd Ierland, benadrukte McGuinness.
„In 1921 dacht premier Lloyd George er te zijn met een ver
drag dat Noord en Zuid scheidde", aldus McGuinness. „Hij
vergiste zich, maar Tony Blair toont aan steeds meer greep te
krijgen op de werkelijke situatie in ons land. Dat voor blijven
de vrede herstel van echte democratie en gerechtigheid in Ier
land een voorwaarde is".
McGuinness acht het nu de hoogste tijd voor een 'waarlijk
historische stap', een ontmoeting tussen Adams en David
Trimble, de leider van de UUP, de grootste protestante partij
van Noord-Ierland. Maar de relaties tussen Trimble en de
nieuwe Ierse premier Ahem mogen aanzienlijk verbeterd zijn,
een direct gesprek met Adams zou de hoog opgelopen interne
spanningen in het protestante kamp alleen maar verder opja
gen.
Het is een historische paradox, dat de innige relaties tussen
Majors Conservatieven en de Unionisten de IRA-terroristen in
stelling bracht en dat Blairs toenadering tot Sinn Fein de pro
testante extremisten naar de trekker doet verlangen. Volgens
de krant Financial Times vrezen sommige onderhandelaars in
Belfast dat de concessies van de regering-Blair aan Sinn Fein
militante protestante groepen steeds dichter bij opbreken van
hun staakt-het-vuren zullen brengen.
In die kringen wordt met grote nadruk gewezen op berich
ten als zou de IRA de aanhang hebben gemobiliseerd voor
training en wapendistributie voor het geval de onderhandelin
gen mislukken. Volgens Adams echter komen dat soort alar
merende mededelingen uit de koker van 'krachten in de vei
ligheidssector' die de onderhandelingen willen saboteren.
Met grote politieke fijngevoeligheid wierp hij hen echter gis
teren voor zijn gesprek met Blair een vette kluif toe. Gevraagd
naar zijn commentaar op de ontsnapping van een IRA-moor-
denaar uit de Maze-gevangenis in Belfast antwoordde hij:
„Zolang er gevangenen zijn, zullen zij proberen te ontsnap
pen. Ik deed dat ook, maar het mislukte. Ik wens hem alle suc-
LONDEN HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Dit zijn de hoofdpunten uit de nota Belastingen in de 21e eeuw.
Er komt 10 miljard beschikbaar voor verlaging van de tarieven
in de loon- en inkomstenbelasting. Dat bedrag komt voor circa
2,5 miljard uit het beperken van aftrekposten en een nieuw regi
me voor alles wat samenhangt met vermogen, en voor 7,5 miljar d
uit milieuheffingen en BTW-verhoging.
Door invoering van een arbeidstoeslag voor werkenden kan het
reiskostenforfait (de aftrek voor forensen) omlaag.
De hypotheekrente voor de eigen woning blijft aftrekbaar. De
tweede woning wordt fiscaal behandeld als een beleggingsobject.
Rente voor consumptieve leningen is nog slechts aftrekbaar als
het gaat om uitgaven voor studie en ziektekosten.
Pensioen- en lijfrentepremies zijn slechts fiscaal aftrekbaar voor
mensen met een pensioenopbouw lager dan 70 procent van het
laatstverdiende loon. Een voorwaardelijke aftrek van deze pre
mies moet voorkomen dat mensen hun pensioen in het buiten
land opnemen, waardoor de Nederlandse fiscus achter het net
vist.
De vermogensbelasting verdwijnt. Vermogensrendement wordt
vastgesteld op 4 procent en belast tegen een tarief van 25 procent.
Daarbij wordt een vrijstelling van 37.500 gulden per persoon ge
hanteerd.
Het hoge BTW-tarief gaat van 17,5 naar 19 procent. De milieu-
en energieheffingen gaan met 5,1 miljard omhoog. Bijna een mil
jard wordt gebruikt om kleine ondernemingen te compenseren
voor deze lastenverzwaring.
Arbeidsintensieve diensten (schoenmakers, kappers etc.) zou
den onder het lage BTW-tarief van 6 procent moeten vallen.
Daarvoor is echter Europese toestemming nodig.
Belastingvrij spaarloon dient te worden aangewend voor zaken
als de eigen woning, het pensioen, verlofregelingen en studie.
Als de belastingvrije som blijft bestaan dalen de tarieven in
loon- en inkomstenbelasting naar 34, 48 en 58 procent.
Als de belastingvrije som wordt omgezet in een voor ieder
bedrag van 3.211 (alleenstaanden, tweeverdieners) of6.282|
den (kostwinners) komen de tarieven uit op 34,44 en 56 pro e
De eerste schijf wordt dan verlengd naar ruim 52.000 guldei
Als de belastingvrije som wordt geschrapt bedragen de tari j),
20,35 en 50 procent. De eerste schijf loopt dan tot 26.000 gu n
en de tweede tot 53.000 gulden. In deze variant verdwijnt hi
ciale belastingtarief voor 65-plussers. De AOW-uitkeringem
den dan belastingvrij.
Om negatieve gevolgen voor de werkgelegen en inkomens
vermijden moet de belastinghervorming worden begeleid m
een lastenverlichting van 2,5 tot 5 miljard gulden. De werkg 1S
genheid kan dan met 1,25 tot 2,5 procent toenemen.
Vermeend trots op nieuw belastingplan
Een halve dag nadat hij met minister Gerrit
Zalm een swingende presentatie heeft gegeven
van het nieuwe belastingplan, zit de staatsse
cretaris van financiën er gelukkig bij. „Net nog
even bij Gerrit binnen gelopen en hij vond het
ook: wij zijn trots!" Willem Vermeend straalt, en
houdt zijn 900 pagina's dikke belastingnota
omhoog. Voila, de vrucht van een jaar hard
werken.
-Is dit het gedroomde plan, of
heeft u zich toch te veel beper
kingen moeten opleggen?Zo is
het schrappen van de hypo
theekrente in Nederland taboe.
„We hebben alle beperkingen
besproken. Maar je moet dit
weten: er is geen stelsel meer te
maken zonder rekening te hou
den met wat er in het buiten
land en de politiek gebeurt. Het
stelsel moet internationaal con
currerend zijn, en je bent ge
bonden aan regels uit Brussel.
Wat die hypotheekrente-aftrek
betreft: het afschaffen ervan le
vert uiteindelijk te veel nadelen
op. De negatieve gevolgen zijn
zo groot, dat we uiteindelijk
hebben gezegd: afblijven. Laten
we de burger nu de zekerheid
bieden dat die aftrek in stand
blijft."
- Een van de uitgangspunten is
om milieuwinst te behalen.
Maar uw stelsel lijkt niet toerei
kend om de doelstellingen te ha
len die net op de klimaa tconfe
rentie in Kyoto zijn afgesproken.
„Ons pakket prikkelt mensen en
bedrijven tot meer milieuvrien
delijk gedrag. Het prikkelt en
beloont. Die combinatie werkt
het best, blijkt uit onderzoek.
En wat hier ligt, is toch een flink
pakket."
- Maar is het voldoende?
„Milieugedrag beïnvloed je na
tuurlijk niet alleen met fiscale
instrumenten. En dit is echt wel
ongeveer het maximale dat we
kunnen inzetten. Anders prijs je
jezelf internationaal weer uit de
markt."
- Waarom niet een apart, heel
hoog BTW- tarief voor zwaar
vervuilende produkten
„Daar is naar gekeken, maar
een derde BTW-tarief mogen
we van Brussel niet invoeren.
Terwijl het op zichzelf wel een
interessante gedachte is. Ook
een nog hogere ecotax dan we
nu voorstellen zit er niet in. We
moeten een beetje in de buurt
van de omringende landen blij
ven met onze tarieven. Dat
wordt anders, als er in Europees
verband hogere energiebelas
tingen worden afgesproken.
- Dan is dit stelsel gereed om zo
iets op te vangen?
„Ja. Het aardige is dat we met
dit stelsel kunnen meeliften met
de Europese trein. Overigens
zitten we nu al met de vergroe
ning van het bestaande belas
tingsysteem aan de wereldtop."
- Een ander doel is extra werkge
legenheid scheppen door de las
ten op arbeid te verlagen. Maar
de extra werkgelegenheidsgroei
van één a twee procent klinkt
erg bescheiden als resultaat van
zo'n gigantische belastingopera-
Als je de meest radicale van de
varianten neemt die we hebben
ontwikkeld, krijg je twee tot drie
procent extra economische
groei. Dat is bijna een verdub
beling van wat we nu hebben!
En die werkgelegenheidsgroei is
ook groot. Dan praat je toch
over meer dan 100.000 banen.
Extra. De daling van de werk
loosheid wordt dan wel heel
spectaculair."
- Wat merken gewone mensen
nou van uw plan voorde vol
gendeeeuw?
„Allereerst wordt alles stukken
eenvoudiger. Het wordt zó een
voudig, dat veel mensen straks
helemaal geen aangifteformu
lier hoeven in te vullen. Dat lijkt
me een vreugde voor veel men
sen, nietwaar? Daarnaast gaan
de loon- en inkomstenbelasting
omlaag; mensen houden netto
veel meer over van hun loon.
De hypotheekrente-aftrek blijft
gehandhaafd, dus dat is een ge
ruststelling voor velen. En over
de belasting op vermogensren
dementen zal de gewone burger
ook heel tevreden zijn."
Met dat laatste doelt Vermeend
op het revolutionairste deel van
het belastingplan. Iedereen met
inkomsten uit vermogens in bij
voorbeeld aandelen krijgt straks
te maken met een nieuwe vaste
heffing. Het rendement wordt
vastgesteld op vier procent,
waarover 25 procent belasting
Staatssecretaris Willem Vermeend.
wordt geheven, los van andere
inkomensbronnen. Dat bete
kent dat veel constructies om
belasting te ontwijken onmoge
lijk worden.
Vermeend: „Die heffing is een
heel redelijk tarief, waarbij we
ook goed hebben gekeken naar
wat er in het buitenland gebrui
kelijk is. Ik denk dat heel veel
burgers het terecht vinden dat
vermogende mensen ook mee
betalen. Wie natuurlijk minder
enthousiast is, dat zijn de men
sen die met allerlei fiscale trucs
helemaal geen belasting meer
afdroegen. Het moet afgelopen
zijn met de situatie waarin de
gewone trouwe belastingbetaler
ziet hoe sommige mensen erin
slagen uit de greep van de fiscus
te blijven."
- Bij de presentatie klonk u
daarover heel triomfantelijk. De
fiscale trapezewerkers, die met
trucs de fiscus ontwijken, moe
ten dokken!.
FOTO GPD CEES ZORN
een WD-minister te horen, hè."
- Dus het duo Zalm en Ver
meend heeft nu een beslissende
voorsprong genomen op de crea
tieve belastingontwijkersen hun
adviseurs?
„Ja. Volmondig ja. Wij hebben
hiermee echt de slag gemaakt."
- Dwingt u die mensen niet tot
het droevige bestaan van fiscaal
vluchteling?
„Nee, want daar schieten ze
niks mee op. Daarom hi
we ook gekozen vc
redelijke heffing, dat is
lijkbaar met het buitenln'
Maar leuk zullen ze het
niet vinden. Want als je
bent geen belasting te b
dan doet iedere cent dit
fiscus gaat pijn. Zo werl
C
- Dus die mensen gaan
weer dingen verzinnen
belasting te ontlopen.
„Ja, maar wij zitten ook t
De afgelopen jaren hebt io
alles bijgehouden wat ei ist
belastingbesparendeco lie
ties is bedacht en op de
gebracht; u kent al die ft ve
wel. Ik heb zes werkgroi lis
met mijn beste mensen F
constructie doorlichten de
rapporteren rechtsreek e
mij. Als ik iets tegenkon ld
niet bevalt, dan grijp ik 21
in. Ik aarzel daarbij noo ri
- Gaan we er met dit nit
stelsel nog op vooruit?
in
;K
„Je moet voorkomen dt
mensen zijn die er op ai
gaan, want dan maak je
ceptatie van een
moeilijker. Of iedereen
plus komt, hangt af van
netsformatie na de verl
yplgend jaar. Als het koi
kabinet er lastenverlichi
over heeft, dan gaat iede
in het nieuwe stelsel op
En de drie paarse partijf
ben dit allen ook in hun
zingsprogramma'sstaai !L
N
- Bent u niet bang dat A e
pakket van u straks hek js1
vastloopt in politieke ru ld
zoals in Duitsland? Daljj'
van overblijft?
„Helemaal niet, want w
ben iets wat de Duitsers aa
hebben: ons poldermoi
drie paarse partijen ond m
ven de hoofdlijnen van
Bovendien zal iedere pa
elk kabinet in de toekon
den geconfronteerd me
nationale ontwikkeling! 5
op je met je stelsel moe
ren. De economie globa
de concurrentie neemt
zal een-enorme toenam en
van de Internet-econon
vergrijzing zorgt voorin
ten, het milieu moet wo
ontzien. Wat dat betreft
analyse keihard. Dus da
blijft heus wel overeind
gen zijn in Nederland
voorspelbaar. De ene pi
lastenverlichting aan de
kant, de andere wil de h
inkomens ontzien. Daa
nieuwe stelsel echt niet
ijk
)r
DEN HAAG MAURICE WILBRI
n WILCO DEKKER
Nederland is sinds kort 'nettobetaler' in de Europese Unie. Na
tientallen jaren flink te hebben geprofiteerd van de Europese
fondsen, betalen we nu meer aan Brussel dan we terugkrijgen. Het
verschil tussen afdrachten en ontvangsten dreigt op te lopen tot
bijna zes miljard gulden in 1999. Haagse politici schreeuwen
moord en brand. Minister Zalm is een offensief gestart om de
netto-afdracht te verkleinen. In de financiële plaatjes bij hun
verkiezingsprogramma's boeken de vier grote politieke partijen
alvast een bezuiniging op Europa in, variërend van 800 miljoen
(D66) tot twee miljard (WD) per jaar.
De meeste Nederlandse Euro
parlementariërs noemen deze
bezuiniging onzinnig. Daarop
volgen weer verwijten uit Den
Haag: de Europarlementariërs
'hebben te weinig oog voor het
nationaal belang', aldus staats
secretaris Patijn van Europese
Zaken.
Dat nationaal belang, daar ben
ik niet vies van. Maar voor mijn
partij, GroenLinks - en ook voor
andere partijen, zo dachten we
tot voor kort in het Europees
Parlement - is het Nederlands
belang bij de Europese integra
tie méér dan het optellen en af
trekken van Ecu's. Er is alle re
den voor kritiek op de Europese
Unie, bijvoorbeeld wanneer na
tionale regeringen via Europese
afspraken de verworvenheden
van democratie en rechtsstaat
ondergraven. Daarom stemde
GroenLinks onlangs nog tegen
Europol, de Europese politie-in-
formatiedienst die door geen
enkel parlement gecontroleerd
zal kunnen worden.
Maar deze kritiek neemt niet
weg dat bepaalde nationale be
langen alleen dankzij de EU
kunnen worden verwezenlijkt.
Eén zo'n Nederlands belang is
het vergroten van de veiligheid
op het Europese continent, of
wel de uitbreiding van de EU.
De toetreding van Oost-Europe-
se landen bevorderen is een
zinvoller prioriteit voor Neder
land dan de knopentellerij van
Zalm, om een aantal redenen:
1Herziening van de contribu
tieregeling van de EU zit er
voorlopig niet in. Zo'n nieuw
Eigen-Middelenbesluit zou ge
ratificeerd moeten worden door
alle vijftien nationale parlemen
ten. Dat is een onbegaanbare
weg zolang de race naar de
muntunie veel lidstaten tot for
se bezuinigingen dwingt. Verla
ging van de EU-begroting is
evenmin realistisch, gezien.de
uitbreidingsplannen. Daarom
zal de Nederlandse afdracht
voorlopig niet dalen.
2. Dan moet er meer geld terug
komen uit Europa, vindt Zalm.
Met zijn opportunisme oogst hij
echter meer irritatie dan begrip
in Brussel. Zo blijft hij bewust
blind voor het onevenredig gro
te profijt dat Nederland, als ex
portland bij uitstek, trekt van de
Europese interne markt. Ook
rekent hij doodleuk de 3,5 mil
jard gulden aan douaneheffin
gen, die Nederland jaarlijks na
mens de EU int, tot het netto
betalersprobleem. Al deze hef
fingen als een last voor de Ne
derlandse economie beschou
wen is absurd, omdat de helft
van de invoergoederen meteen
weer wordt doorgevoerd naar
andere landen. Door te gooche
len met cijfers verliest Neder
land aan geloofwaardigheid en
invloed.
3. Ook als Zalm overtuigend
aantoont dat Nederland tekort
gedaan wordt, dan nog zullen
alle inspanningen Nederland
hoogstens een paar honderd
miljoen extra subsidie opleve
ren. De politieke prijs daarvoor
is hoog: de Nederlandse rege
ring zal goede maar bescheiden
aanzetten tot hervorming, die
de Europese Commissie in haar
Agenda 2000 heeft voorgesteld,
moeten gaan saboteren. Bij
voorbeeld het voornemen om
de steun uit de structuurfond
sen op echte achterstandsre
gio's concentreren, mede om
fraude beter te kunnen bestrij
den. Geen enkele Nederlandse
provincie valt in de hoogste
achterstandscategorie. Of gaat
Zalm Flevoland nog een keer
aanmelden als armoedegewest?
Minister Van Aartsen frustreert
het voorzichtige streven van de
Europese Commissie om de
landbouwsubsidies meer aan
extensieve, minder aan inten
sieve bedrijven ten goede te la
ten komen, nu hij meer inko
menssteun binnen wil halen
voor de intensieve Nederlandse
landbouw. Dat dient het Neder
lands boerenbelang, op korte
termijn, maar tegelijk wordt het
draagvlak voor de Europese
landbouwpolitiek verder onder
graven. Steeds luider zal de
waag klinken waarom een land
bouwbeleid dat intensieve
(overproductie stimuleert, en
daarmee het milieu verpest, de
helft van de Europese begroting
mag opslorpen.
4. EU-steun aan de kandidaat
lidstaten in Oost-Europa, aan
economische ontwikkeling en
beter functionerende over
heidsinstellingen aldaar, levert
Nederland uiteindelijk meer op
dan ijveren voor een lagere net
to-afdracht. Voor het Neder
landse bedrijfsleven ontstaat
dan een aantrekkelijker markt
in Oost-Europa, met een zeker
der investeringsklimaat. Moder
nisering van de vervuilende in
dustrie en het achtergebleven
milieubeleid in Oost-Europa is
overduidelijk gunstig voor Ne
derland, voor ons milieu én
voor onze milieutechnologiebe
drijven. Voorts draagt toetre
ding tot de 'permanente vredes-
zone' van de EU bij tot de poli
tieke stabiliteit van de Oost-Eu-
ropese landen, en daarmee aan
de veiligheid van alle Europea
nen. Mits deze stabiliteit niet
ondermijnd wordt doordat de
toetreding te traag verloopt, te
hoge offers vraagt van de bevol
kingen van de kandidaat-lidsta
ten en te weinig gesteund wordt
door de EU.
heel wat te bezuinigen in Euro
pa. Maar het uitgespaarde geld
is hard nodig voor de EU-uit-
breiding. Hiervoor maakt Agen
da 2000 vooralsnog belachelijk
weinig geld vrij: zo'n 6,5 miljard
per jaar voor tien kandidaat-lid
staten. Alleen al het naar een
minimaal aanvaardbaar niveau
tillen van het milieubeleid in de
Oost-Europese landen kost
minstens 260 miljard gulden!
Nederland moet kiezen waar
aan het voorrang geeft: verla
ging van z'n netto-afdracht of
meer EU-steun voor Oost-Euro
pa. Beide prioriteiten verwezen
lijken tegen de gevestigde be
langen van andere lidstaten in
zal niet lukken. Zalm bepleit de
eerste prioriteit, zijn collega Van
Mierlo zwabbert nog. Dat Zalm
de rekenaars van de politieke
partijen een korting op de EU
heeft ingefluisterd, moet dan
ook niet gezien worden als een
reële bezuinigingsoptie, maar
als een poging om de netto-be
talersobsessie van zijn eigen
ministerie voor de komende re
geerperiode tot kabinetsbeleid
te maken. Daar is Nede
noch Europa mee gedif J
Tot slot: je kunt je afvra
Europarlementariërs,
over geld gaat, nog reel
spreken hebben. De roj
kostenvergoedingen, df
le pensioenen, de dure
bouw etc. hebben eenf
deuk geslagen in de
digheid van de Europe;
vertegenwoordiging.
standen kunnen dan o(
luid genoeg aangeklaag
den. Maar de Europarif
riërs brengen zichzelfn
diskrediet, als ze insl
van nationale regering!
opvolgen. We zijn niets
om de bekrompen Haa
sie van het nationaal bf,„.
te papegaaien.
.dei
NEL VAN DIJK.
'PeJ daf
i.i
EUROPARLEMENTARIËR GROi
