Zieke koe gaat toch naar de slager toe
l
Meer dierenartsen
dan keurmeesters
Randstad
Topatleten onder de koeie
zwaar aan de medicijnen
MAANDAG 8 DECEMBER 1997
- f
Een idyllisch plaatje van vee langs de slootkant. Maar vee dat slootwater drinkt waar riooloverstorten in uitkomen hebben, zoals in Burgerburg, een weinig rooskleurige toekomst.
foto studio wick natzijl
vend gekeurd door een dieren
arts. Bij de aanwezigheid van
spuitplekken (gevolg van injec
ties met antibiotica, vooral in de
nek) en bij abcessen wordt er
een test gedaan om te zien of er
antibiotica in het vlees is ach
tergebleven. Schijfjes filtreerpa-
pier gaan in snedes in de nier
(het orgaan dat vuile stoffen
verwerkt) om vloeistof op te ne
men. Die schijfjes worden op
een plaat met bacteriën gelegd
om te zien of de bacteriegroei
wordt geremd.
Is dat het geval, dan is er nog
antibiotica in het vlees en volgt
afkeuring. Voor bacteriologisch
onderzoek gebeuren soortgelij
ke proeven met de milt. Steek
proefsgewijs wordt er verder ge
zocht naar achterblijfselen van
antibiotica, zware metalen en
(verboden), groeihormonen. Al
met al een steekproef voor een
half procent van het vlees.
„Vroeger vonden we bij die
steekproeven veel meer. Tegen
woordig heb je het over enkele
promillen."
In het vlees van de koeien uit
Beets is ook gezocht naar sulfi
des. Volgens het eveneens ook
vorige week gepresenteerde
rapport van de Belgische toxico
loog Paul Schepens tast kool-
stofdisulfide een vitamine B-
complex aan dat nodig is om de
groei van de beesten te bevor
deren. Een soort weerstands
breker dus. Niet zo fijn, als je
dat in je gehaktbal vindt. Vol
gens De Wilde zijn er bij de on
derzoeken wel sulfides gevon
den, maar in hoeveelheden die
ver onder de norm voor con
sumptie lagen.
De Keuringsdienst van Waren
laat als laatste een kritisch óog
over vlees en melk gaan. „Dat
doen we over het algemeen pas
als het in de schappen ligt. We
kijken of er niet te veel water in
het vlees zit, of te veel toevoe
gingen zoals sulfiet. Verder on
derzoeken we de microbiolo
gische toestand van het vlees.
Dan hebben we het over beder
ven van vlees", zegt directeur G.
Arkesteijn van de Keurings
dienst van Waren in Alkmaar.
Zijn dienst is boven het
Noordzeekanaal actief. Steek
proefsgewijs wordt er door col
lega-keurders in Zutphen ge
controleerd op de aanwezigheid
van antibiotica en illegale groei
hormonen. „Wij onderzoeken,
de RW onderzoekt en het be
drijfsleven onderzoekt nog eens
zelf. We doen dat echt goed in
Nederland. Als we iets vinden,
zijn dat echt incidenten te noe
men. Als de mensen problemen
hebben met de kwaliteit van het
vlees dan spelen vaak emotio
nele factoren een rol en niet
kwalitatieve", zegt Arkesteijn.
Melkeontrole
Melk wordt ook door de keu
ringsdienst onderzocht. Al gaat
het dan vooral om de controle
van de zuivelbereiders. Neder
land produceerde vorig jaar on
geveer 3,38 miljoen ton zuivel
producten en per persoon aten
we ruim 160 kilo. Voor de melk-
De Rijksdienst voor keuring
van Vee en Vlees gaat meer
dierenartsen inzetten voor de
levende keuring van het vee.
Dat is het gevolg van Europese
richtlijnen die voorschrijven
dat de huidige keurmeesters
dat werk niet meer mogen uit
voeren.
Eind dit jaar moeten er drie
honderd dierenartsen bij de
RW werken; op dit moment
zijn het er 250. De RW werft
nu zelfs dierenartsen in het
buitenland. Volgens RW-di-
recteur G. de Wilde hoeven er
controle is er een gespeciali
seerd instituut zoals, het Cen
traal Orgaan voor Kwaliteits
aangelegenheden in de Zuivel
(COKZ) in Leusden. Dat contro
leert de kwaliteit van de door de
boer geleverde 'witte motor' en
ook de zelfkazende boeren. Op
dit moment werkt de zuivelin
dustrie hard aan de 'Keten Kwa
liteit Melk'.
Dat moet een waarborg voor
kwaliteitszuivel worden die vol
gend jaar van start gaat. De
boeren dienen een erkenning te
krijgen waarbij gekeken wordt
naar gebruik van diergenees
middelen (melk van koeien die
medicijnen krijgen, moet wor
den afgevoerd), voeding en ge
zondheid van de koeien en ook
naar het drinkwater. Zo moet de
boer voorkomen dat de koe wa
ter krijgt dat van verdachte kwa
liteit is. Als voorbeeld worden in
de regeling de riooloverstorten
genoemd.
Landbouwcriticaster H. Ver
beek (oud-Europarlementariër
en nu lijstduwer voor de kamer
verkiezingen bij De Groenen)
zit, wat het afwijzen van twijfel
achtig vlees betreft, op dezelfde
lijn als veearts Hakkesteegt.
geen ontslagen te vallen
de keurmeesters.
Bij grote industriële slai
rijen voor varkens en
gaat de RW meer gebruik
ken van keuringsassiste
en bedrijfskeurders zoals
nu ook bij pluimvee geb
Dat kan hierbij volgens
Wilde omdat bij dit 'gelijl
mige vee' de afwijkingen
opvallen. Bij het pluis
passeren op de lopende
zestig kippen per minui
bij de varkens zijn dat vijl
derd beesten per uur.
„Vee waar iets mee is,
niet scherp genoeg af
voor consumptie. Het j
al niet goed met onze
heid. Er sterven steeds
mensen aan kanker ai
spijsverteringsorganen.
400 soorten bacteriën di
nature thuishoren in de
flora, maar wetenschapps
men nu mensen tegen m
bacteriën in hun spijs
ringsorganen. Het verha
ons voedel zo v<
het zo mooi in de schapps
is natuurlijk consumen
drag."
Verbeek zet ook vraag
bij de keuring. „We voldoi
de normen. Ja, dan moet
weten welke normen en
norm vaststelt. I
wordt er steeds meer
seerd, waardoor een on
kelijke controle straks on
lijk is. Er wordt te veel
zooid in de vleessecti
Vlaanderen kostte het
arts zijn leven toen hij ai
wie er hormonen gebn
Dat is de praktijk. Daaro
we verplicht tot wantro
want er zijn enorme ham
langen mee gemoeid
De topkoeien die grote hoe
veelheden melk geven (10.000
liter), zijn ook flinke medicijn
gebruikers. Vooral hoogpro-
ductieve koeien op relatief
kleine bedrijven krijgen veel
'te slikken'. Dat verschilt van
86 tot 261 gulden aan medicij
nen per koe. Dat blijkt uit de
boekhouding van een boek-
houdbureau voor veehouders
in het Noorden.
Veearts Hakkesteegt ver
baast zich daar niet over: „Dat
zijn topatleten die toppresta
ties leveren. Dat gaat niet zo
maar". Hakkesteegt wil het
medicijngebruik aan banden
leggen en pleit voor een ver
plicht maandelijks (stal) be
zoek door de veearts naar
Deens model en een Integrale
Keten Beheersing (1KB) in de
rundveehouderij.
De varkenshouderij kent
zo'n systeem al, waarbij alle
voer en antibiotica worden ge
registreerd en het dier van be
gin tot het einde wordt ge
volgd. 'Van zaadje tot karbo-
naadje'. Een aanzet hiertoe in
de rundveesector was het log
boek voor rundvee dat drie
jaar geleden werd ingevoerd.
Hierin zou het medicijnge
bruik worden geregistreerd.
Hakkesteegt ging alle logboe
ken bij zijn cliënten persoon
lijk bezorgen. Er wordt volgens
hem amper gebruik van ge
maakt.
„Er zijn nog steeds medicij
nen die niet meer mogen wor
den verkocht. In die medicij-
nenmarkt voor rundvee wordt
te veel geroerd door mensen
die dat er maar een beetje bij
A
doen." Hakkesteegt wil ni
indruk wekken dat het
hele sector slecht gaat.
de honderd mensen die
ren, doen er 95 het vast
Die laatste vijf moeten
pen met boeren of zich
formeren aan de rest. Nu
de zwakste schakel de
boel naar beneden."
De RW komt binneri
jaar met de invoering va
etiketteringssyf
dat een waardevolle bij -
levert aan het 'ketendei *aal
De Wilde: „Er is een bew
op gang om het vlees m
anoniem te maken,
twee jaar krijg je een
ring waar op je direct kum
uit welk land het vlees
stig is. Daarbij komt een
waarmee je zelfs het
kunt terugvinden. Dat
genlijk om de afzet te bev
ren, maar de gezondhei
langen liften daar moi
mee"
Een sluitend systeen
denken, is moeilijk vc
Hakkesteegt, maar meer
trole zou de veehouderij
ten goede komen
Denemarken komt ééi
twee keer per maand df
arts op bedrijfsbezoek. I j!ter
daar verplicht. Je hebt ee Br^'
tere controle op een bedi
veehouder heeft beter oi
i zoiets geeft de consu
ook meer vertrouwen,
nu heb ik mensen in
praktijk waar ik al jarei =r0£
meer ben geweest. Die .P&
in wat ik het 'knoeil
noem. Dat moet over."
lerlz
De tweehonderd koeien van boer Pauw uit het
Noord-Hollandse Beets, de ruim honderdvijftig zieke
koeien uit Burgerbrug en nog eens enige honderden
waar we het niet van weten. De diagnose: abcessen,
sterk vermagerd, skeletafwijkingen, blindheid en
vruchtbaarheidsproblemen.
Ziek; doodziek. En toch maken al die zieke koeien de
gang naar het slachthuis. Abcessen worden
weggesneden en het vlees gaat in bouten naar de
slager toe. Als lapjes in de vitrine, deels tot gehakt
gedraald en ook die ossehaas wordt natuurlijk niet
vergeten. Hoe zit het trouwens met de melk die de
zieke koelen de laatste tijd hebben geleverd...?
Geen zorgen, zegt staatssecretaris Terpstra. Vlees, u
weet wel waarom... De Rijksdienst voor de keuring
van Vee en Vlees voerde de voorgeschreven
keuringen uit en de lappen uit Burgerbrug en Beets
kregen het keurstempel. Veearts Jan Hakkesteegt uit
Dirkshorn vindt dat het anders moet. „Een koe met
een abces moet bij de keuring niet rechtsaf naar de
slachtplaats, maar linksaf naar de destructor", zegt
hij. „Voedingsmiddelen moeten buiten iedere
discussie staan."
Levende keuring van vee in de slachterij. Volgens veearts Hakkesl
en landbouwcriticaster Verbeek moet bij het zien van abcessen al
zen worden voor afvoeren naar de destructor. foto joq
Op de boerderij noemen ze het 'een opruimer' of een 'lij-
er'. Niks meer Greta 32. De koe is ziek en moet weg. Zo
gaat dat ook met koeien die niet meer kalven. Geen kalf,
geen melk. Geen melk, geen melkgeld. Weg met die koe.
Dat is economie van het boerenbedrijf. Koeien hou je
niet om hun mooie ogen. Een koe moet geld maken, ook
als ze kreupel loopt of abcessen aan de poten heeft. Rond
Schagen hebben ze het Sint Maartenrijmpje voor vol
gend jaar al klaar: „Burgerbrug die had een koe, die
moest naar de slager toe, was-ie ziek of mager, hij ging
naar de slager".
Veearts J. Hakkesteegt uit Dirks
hom doet 'visites' in Burger-
brug. Hij kent de boeren, de
koeien, de ziektes en de riool
overstorten. Vorige week werd
in een TNO-rappoit verband
gelegd tussen de overstorten,
kwel en bedrijfsvoering. Een sa
menspel waarbij de koeien na
mysterieuze ziektes het loodje
leggen. „Laatst belde een fami
lielid op. Zo van: Jan. het is toch
niet zo dat we die koeien heb
ben opgegeten, hè? Ik heb dat
tenminste tegen vrienden van
ons gezegd. Dan moet ik ze ver
tellen dat die koeien echt naar
de slager gaan. En mevrouw
Terpstra vertelt vrolijk op de te
levisie dat het allemaal geen last
kan. Dat zei ze bij de BSE (gekke
koeienziekte) ook."
Kreupele en dode koeien gin
gen vroeger naar de noodslacht.
De beste lappen werden ver
kocht als 'vrijbankvlees' en het
slechte vlees ging naar de dier-
voerindustrie. Als je vroeg waar
het vlees vandaan kwam, was
het altijd van een koe die z'n
poot had gebroken. De nood
slacht heet met een mooie
naam tegenwoordig een 'zorg-
slachting' en dode beesten mag
je er niet meer brengen. Alleen
een koe die op het bedrijf is ge
dood door de dierenarts mag
met certificaat naar de
noodslachter. Dat vlees komt al
leen maar op de binnenlandse
markt terecht en te slecht vlees
gaat weer naar de diervoerin-
dustrie.
Keurmeester
De koeien worden in slachthui
zen aangeboden 'zonder voor
geschiedenis'. Vorig jaar waren
dat 1.152.882 runderen op een
totaal van mim 20 miljoen stuks
vee. Het is er geen missverkie
zing, maar de dames worden
kritisch bekeken door de keur
meester van de Rijksdienst voor
keuring van Vee en Vlees. RW-
directeur G. de Wilde: „Veel
koeien lopen kreupel. Zeker de
oude melkkoeien. Die hebben
een slecht onderstel. Als er
zichtbare abcessen zijn, komen
de koeien in een andere catego
rie. Er moet meer keurloon wor
den betaald en er wordt meer
onderzoek gedaan"
„Een abces kun je meestal
wegsnijden en de rest van het
vlees wordt dan vaak toch nog
goedgekeurd. Zijn er meer ab
cessen dan doe je verder bacte
riologisch onderzoek. Als dat
negatief uitvalt, worden de an
dere delen toch goedgekeurd
mits de zuurgraad goed is en
het vlees goed van kleur is."
Directeur De Wilde heeft deze
gang van zaken niet zelf be
dacht. „Elke afwijking is bij wet
beschreven en daar staat ook
hoe je moet handelen." Het zijn
Vee en vlees in de slachthuizen wordt gekeurd door keurmeesters van de Rijksdienst voor keuring van Vee en
Vlees. Ook zieke koeien eindigen bij goedkeuring van het vlees als lappen in de vitrine van de slager.
foto joop boek
de regels waar hij zich aan heeft
te houden.
En volgens die regels kon ook
het vlees van boer Pauw via
slachthuizen en keurmeesters
de weg naar de consument vin
den. „De koeien van Pauw zijn
in Leeuwarden en Ommen ge
slacht. Daar is niet bewust voor
gekozen dat is gewoon bepaald
door de handel. Er worden hier
ook koeien uit Overijssel ge
slacht. Van de koeien van Pauw
wist je meer over de voorge
schiedenis. De dieren hebben in
wezen een verminderde weer
stand en zijn daardoor extra
vatbaar voor abcessen.
Die abcessen hebben een
voorkeur voor gewrichten en
plaatsen die slecht doorbloed
zijn. Op zeker dertig koeien is
ook uitgebreid chemisch onder
zoek gedaan door het Rijks In
stituut voor Volksgezondheid en
Milieuhygiëne (RIVM). „Op al
lerlei stoffen is-gezocht, maar er
werd niets afwijkends gevon
den. Er was wel sprake van een
verlaagd kopergehalte, maar dat
zegt niks. Dan is het nog prima
vlees dat je kunt eten", aldus De
Wilde. Wegens gebrek aan
beenmerg werden de botten af
gekeurd, maar het vlees van de
koeien van Pauw kreeg een
mooi stempel. Geen mergpijpje
voor de soep, wel doorregen
lappen.
Bij veearts Hakkesteegt gaat
dat er niet in. „Voedingsmidde
len moeten buiten elke discus
sie staan. Een koe met abcessen
moet naar de destructor." De
Wilde daarover: „Bij dat soort
vlees is het de vraag op wat voor
grond je moet afkeuren. Als je
die grond niet vindt, moet je
wel goedkeuren. Als ik het vlees
zomaar afkeur, krijg ik een pro
ces aan m'n broek".
Spuitplek
De vleeskeuringen zijn volgens
de RW-directeur gedegen. Elk
beest wordt voor de slacht le-
