Rusland wil meer
kernkoppen kwijt
Katholiek Latijns-Amerika
kampt met dolende schapen
Amnesty: Moord in Congo
Buitenland
NAVO-akkoord over
commandostructuur
Na de vuurstorm
lENSDAG 3 DECEMBER 1997
'D herkiest Oskar Lafontaine
Inover De sociaal-democratische SPD, de grootste Duitse
jositiepartij, heeft Oskar Lafontaine (rechts) gisteren herko-
tot voorzitter. In een stemming op de eerste dag van de
)-conferentie in Hannover kreeg de premier van de deelstaat
rland 463 van de 497 afgevaardigden achter zich. Het duide-
p ja-woord voor Lafontaine kan worden uitgelegd als een sig-
(1 van de SPD-leden dat zij de linkse politicus bij de verkiezin-
I eind volgend jaar ook als uitdager van bondskanselier Kohl
jen. De partijtop beslist pas in het voorjaar over de kandida-
r. De SPD wacht eerst de uitslag van de verkiezingen in de
lstaat Nedersaksen af. Lafontaines rivaal Gerhard Schroder
ks) moet daar als premier zijn absolute meerderheid in het
lement verdedigen.
foto reuters reinhard krause
ewonden bij bomaanslag in Spanje
Drie politiemannen zijn gisteren lichtgewond geraakt
?en bomaanslag in San Sebastian in Spaans Baskenland. De
Driteiten gaan er vanuit dat het gaat om een wraakactie van
Baskische afscheidingsbeweging ETA voor de straffen die een
t/É eerder werden uitgesproken tegen de leiders van Herri Bata-
i/|a, de politieke arm van de ETA. Het Spaanse Hooggerechts-
veroordeelde maandag de gehele 23 mensen tellende leiding
de separatistische Baskische partij tot zeven jaar cel. De ETA
irschuwde dat er wraakacties zouden volgen.
ilgië gaat 'lekken' streng aanpakken
^isEL» Justitie in Luik gaat zeer streng optreden tegen mensen
^rpewust gevoelige stukken 'lekken' naar de pers. Procureur-
eraal Thily heeft leden van de commissie-Dutroux verder
Hroonlijk gewaarschuwd hen in staat van beschuldiging te
Hien bij verdere perslekken. Thily houdt leden van de Kamer-
nmissie, die de fouten en mogelijke bescherming in de zaak-
^rairoux moet onderzoeken, verantwoordelijk voor het uitlekken
^■(gevoelige informatie. Zij vreest dat dit in de toekomst ook
gebeuren met dossiers over de moord op de voormalige soci-
<0 lenleider André Cools, als een speciale Kamercommissie de-
/^aak volgend jaar gaat onderzoeken.
vart gat explodeert in Melkweg
iiNGTONBritse astronomen hebben met radiotelescopen
beeld opgevangen van een exploderend 'zwart gat' in het
(kweg-stelsel. Einstein voorspelde zo'n ontploffing al. Het
[Trte gat bevindt zich in het sterrenbeeld Aquila, 'slechts'
xjOO lichtjaar van de aarde. Zwarte gaten zijn waarschijnlijk
estorte sterren, die zó'n massa hebben dat zelfs licht er niet
Jkan ontsnappen. Vrijwel alle materie wordt erin 'gezogen',
^proces is dermate krachtig dat zich gigantische explosies
pioen, waarbij spectaculaire stralen te zien zijn. De Britse
Iden tonen stralen van ultraheet gas, die van het gat weg-
eten, kennelijk met een snelheid van twee keer het licht.
tweede groep in New York
'•SYORKNa de uit Europa afkomstige blanken vormen de uit
-Amerika afkomstige latino's sinds de kort grootste groep
oners van New York. Uit een rapport van de Universiteit van
York blijkt dat de bevolking van de stad tussen 1990 en
6 is gedaald met 85.000 mensen naar 7,23 miljoen. De niet
Latijns-Amerika afkomstige blanke bevolking is met 38,5 pro-
t nog steeds het grootst, maar in vergelijking met 1990 is de-
•roep 4,9 procent kleiner gewbrden. Ongeveer 26,6 procent
de inwoners was in 1996 latino en 26,2 procent van de inwo-
waren niet uit Latijns-Amerika afkomstige zwarten. De
1st groeiende groep is die van de Aziatische Amerikanen: van
N^)rocent naar 8,7 procent.
igelvirus en apenpokken bij mensen
ivE Twee kinderen in China zijn volgens de Wereldgezond-
Isorganisatie (WHO) besmet door een vogelvirus, dat voor-
ti alleen werd aangetroffen bij kippen en eenden. Eén kind
fleed aan de gevolgen, het tweede kon worden gered. Beiden
inden vlakbij een kippenmarkt. De WHO maakte gisteren
j bekend dat in Congo 511 mensen'besmet zijn met apenpok-
In 1980 werd de ziekte officieel uitgeroeid verklaard. De
ken eisten in 1967 nog twee miljoen levens. De WHO zegt
ti aanwijzingen te hebben dat mensen vaker met diervirus-
Iwordt besmet, maar dat betere diagnosetechnieken het
tkelijker makende herkomst vast te stellen van virussen die
ïsen al langer besmetten.
inds voor slachtoffers holocaust
pENGroot-Brittannië en de Verenigde Staten hebben giste-
de vorming van een fonds aangekondigd waaruit slachtof-
van de holocaust een vergoeding zullen ontvangen. Het
ps omvat voorlopig circa twaalf miljoen gulden. Zij zeiden
pp de eerste dag van een driedaagse conferentie in Londen
r de roof door nazi's van goud uit de kluizen van centrale
ken en van particulieren. Het goud dat de nazi's van joden in
jetto's en concentratiekampen hebben gestolen, is voorna-
ijk bij Duitse banken terechtgekomen en niet in Zwitserland,
meldde de Oostenrijkse krant Der Standard gisteren. De
tserse Centrale Bank nam slechts drie staven in bewaring. De
jrmatie staat op 22 microfilms die onlangs zijn ontdekt.
;el Israëlische scholieren zijn racist
pALEMDertig procent van de Israëlische gymnasiasten geeft
tiathij of zij racist is. Op gymnasia met een godsdienstig ka
ler is het percentage met 33 het grootst. Aan niet-religieuze
plen discrimineert 28 procent. Vooral onder jonge immigran-
zijn er veel leerlingen met extreem-rechtse ideeën, zo blijkt
jen onderzoek van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem,
ja 50 procent van de ondervraagden voelt er niets voor Pales-
»e burgers dezelfde rechten te geven als joden. Ruim 70 pro-
j is tegen Arabische vertegenwoordiging in het parlement.
rugsbeleid Frankrijk moet liberaler'
l£. De Franse staatssecretaris van volksgezondheid, Bernard
chner, is voorstander van de verstrekking van heroïne aan
arverslaafden. Ook staat hij positief tegenover de verstrek-
van hasj voor medische doeleinden. Dat zei hij gisteren in
lagblad Libération. Kouchner zou het liefst zo snel mogelijk
nnen aan proeven met gecontroleerde distributie van heroï-
iij verwijst daarbij naar Zwitserland, het enige land waar he-
everslaafden legaal aan hun drugs kunnen komen. „Men be
daar zeer bemoedigende resultaten." Krachtens de drugs
van 1970 is het gebruik van drugs in Frankrijk verboden.
OÖchner vindt dat deze wet niet meer bij de huidige toestand
Hij lijkt zich met zijn uitlatingen in de richting van het libe-
Nederlandse drugsbeleid te bewegen. Dat stuitte recent op
kritiek van president Chirac.
Jeltsin kondigt ook troepenreducties rond Oostzee aan
Rusland gaat zijn arsenaal aan kernkoppen opnieuw met
eenderde reduceren. President Jeltsin deed deze opzien
barende uitspraak gisteren totaal onverwacht tijdens een
officieel bezoek aan Zweden. „Het is onze plicht door te
gaan met ontmantelen totdat alle kernraketten zijn ver
nietigd", aldus Jeltsin. Hij maakte daarna duidelijk dat hij
bij andere landen zal aandringen op vergelijkbare stap
pen.
STOCKHOLM RTR-AFP-DPA-AP
Met dit antwoord op een vraag
over de veiligheid van de drie
Baltische Staten verraste Jeltsin
vriend en vijand. Woordvoer
ders van het Kremlin haastten
zich te zeggen dat de president
een gebaar van goede wil be
doelde te maken. Jeltsin wil vol
gens hen alleen dat er bij de on
derhandelingen tussen de Vere
nigde Staten en Rusland over
grotere aantallen raketten wordt
gesproken.
Tussen de beide landen vin
den momenteel de voorbespre
kingen plaats voor een Start-3-
verdrag. Het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse zaken
reageerde dan ook voorzichtig
op de uitspraken van Jeltsin in
Zweden. Moskou moet van de
VS eerst maar eens het Start-2-
ontwapeningsverdrag uit 1992
ratificeren en uitvoeren.
Een zegsman vertelde later
dat Jeltsin waarschijnlijk moe
was tijdens de persconferentie,
en dat hij daarom de vraag ver
keerd had begrepen. Eerder op
de dag had Jeltsin al twee af
spraken aan zich voorbij laten
gaan wegens vermoeidheid.
Ooggetuigen vertelden dat Jelt
sin een verwarde indruk maak
te. Dat bleek ook uit de officiële
Zweedse vertaling van zijn uit
spraken. Bepaalde gedeelten
bleken zeer onsamenhangend
te zijn.
De president lijkt echter wel
degelijk bewust bezig te zijn
met een ontspanningsoffensief
in het Oostzee-gebied. Jeltsin
kondigde vanmorgen voor het
Zweedse parlement namelijk
ook aan dat Rusland het aantal
troepen in het noord-westen
van het land eenzijdig met 40
procent zal beperken. Jeltsin wil
een 'vertrouwenszone' vormen
en de spanningen met Estland,
Letland en Litouwen verminde
ren. De Baltische staten, die
zich in 1991 afscheidden van de
toenmalige Sovjetunie, wan
trouwen Moskou nog altijd. Zij
willen graag NAVO-lid worden,
en mogelijk probeert Jeltsin dat
zo minder nodig te maken.
VATICAANSTAD CANDICE HUGHES
AP
Latijns-Amerika is een katholiek
gebied, en dat is al vijf eeuwen
zo. Maar de laatste jaren kiezen
opvallend veel mensen ervoor
zich aan te sluiten bij een pro
testantse evangelische organisa
tie of 'sekte', zoals deze groepen
vaak worden genoemd. In Gua
temala is naar schatting zeker
eenderde van de bevolking in
middels overgegaan tot het pro
testantisme. In Venezuela geldt
dit voor ongeveer een kwart van
de bevolking. Op de Amerikaan
se Bisschoppensynode in Vati
caanstad, waar honderden bis
schoppen uit Noord- en Zuid-
Amerika aanwezig zijn, staat de
wankelende positie van de
rooms-katholieke kerk in La
tijns-Amerika dan ook centraal.
Op de synode, die op 12 decem
ber zal worden afgesloten, zijn
noodkreten te horen naar aan
leiding van de successen die
protestantse evangelische groe
pen boeken. Maar over de reac
ties hierop zijn de bisschoppen
uit het Noorden en het Zuiden
verdeeld.
Zo pleitte kardinaal Edward
Cassidy, voorzitter van de
Episcopale Raad voor het Be
vorderen van Eenheid onder de
Christenen, voor het hanteren
van een tolerantere toon. Hij
herinnerde zijn gehoor eraan
dat katholieken en protestanten
heel veel gemeen hebben als
het gaat om kwesties van ethiek
en normen en waarden. „Ik zou
deze synode willen oproepen
voorzichtig te zijn met het ge
bruik van de term 'sekten'.
Christelijke groepen voelen zich
diep beledigd als ze over een
kam worden geschoren met
niet-christelijke organisaties of
nieuwe religieuze bewegingen."
De Amerikaanse geestelijke Ri
chard Neuhaus zei van mening
te zijn dat katholieken en pro
testanten hun krachten moeten
bundelen om een gemeen
schappelijke christelijke bood
schap tot de gehele wereld te
richten. Maar waar bisschoppen
uit Canada en de VS spraken
van tolerantie en zelfs van sa
menwerking, bleken de Zuid-
Amerikaanse geestelijken het
gevoel te hebben dat ze een be
legerde veste vormen.
Sommigen beschouwen de op
mars van de evangelische groe
pen ook in politiek opzicht als
een bedreiging. Ze zien de op
rukkende protestanten als een
voorbeeld van de vele vormen
van Noord-Amerikaanse domi
nantie. Sommige suggereerden
zelfs dat de zendelingen, die
over ruime financiële middelen
beschikken, deel uitmaken van
een samenzwering om de iden
titeit van Latijns-Amerika te
vernietigen. Zo sprak aartsbis
schop Antonio Moreno Casa-
mitjana uit Chili van 'belangen
die erop gericht zijn de invloed
van de kerk te verzwakken'.
Van de bisschoppensynode
wordt verwacht dat er een aan
tal ideeën wordt gelanceerd om
de rooms-katholieke kerk in
Noord- en Zuid-Amerika nieuw
leven in te blazen. Een van de
onderwerpen waar men het wel
over eens is, is dat er meer
priesters nodig zijn, met name
in afgelegen streken in Latijns-
Amerika. Want als er niemand
is om de kudde in het gareel te
houden, is het logisch dat scha
pen gaan dwalen.
Verkeer wordt
doodsoorzaak
nummer drie
Minister Pronk vraagt steun voor regering-Kabila
Verkeersongelukken zullen in
het jaar 2020 wereldwijd de der
de plaats innemen onder de
oorzaken van ziekten en dood.
Dat voorspelt de Wereld Ge
zondheidsorganisatie (WHO).
In 1990 namen verkeersonge
lukken nog de negende plaats
in. Nu sterven wereldwijd jaar
lijks bijna een half miljoen
mensen als gevolg van een ver
keersongeluk. De meeste onge
lukken gebeuren in Afrika.
In 2020 zullen alleen hartziek
ten en depressie nog vóór ver
keersongelukken komen als ver
oorzakers van ziekten en dood.
Het in opdracht van de Wereld
bank verrichte WHO-onderzoek
wordt besproken op een confe
rentie over gezondheid en ver
keer, die gisteren in Washington
is begonnen.
In het onderzoek staat verder
dat infecties van de luchtwegen
en diarree, de ziekten die in
1990 de eerste en tweede plaats
innamen, in 2020 naar de ne
gende en elfde plaats zullen
zakken. Dat jaar zal HIV, het vi
rus dat aids veroorzaakt, op de
tiende plaats staan, in 1990 was
dat nog de 30ste.
Ziekten die het gevolg zijn
van roken zullen in de volgende
eeuw tot meer sterfgevallen lei
den dan enige andere ziekte,
waaronder zelfs HIV-besmet-
ting, zo voorspellen de onder
zoekers.
De mensenrechtenorganisatie Amnesty Inter
national beschuldigt het regime van Laurent
Kabila ervan op 13 mei van dit jaar bij de plaats
Wendji in het noordwesten van de Democrati
sche Republiek Congo (DRC) zeker 140 vluchte
lingen te hebben afgeslacht. Minister Pronk van
ontwikkelingssamenwerking stelt dat in het he
dendaagse Congo geen massale schendingen
van de mensenrechten plaatsvinden. Daarom
zal Nederland morgen op de conferentie in
Brussel over Congo steun vragen voor de nieu
we regering in Kinshasa.
Volgens Amnesty International hebben de solda
ten van Kabila bij de verovering van het voorma
lige Zaïre, eerder dit jaar, duizenden Rwandese
vluchtelingen en Congolese burgers vermoord.
„Dat maakte deel uit van een doelbewust beleid."
Getuigen vertelden Amnesty in juni 1997 over de
slachting bij Wendji. Eén Congolese bron ver
klaarde 295 lichamen te hebben geteld langs de
weg tussen Wendji en Mbandaka. Sommige ge
tuigen spraken van meer dan achthonderd ver
moorde vluchtelingen in en rond Mbandaka.
In een rapport beschrijft Amnesty een patroon
van wreedheden die in de eerste plaats werden
begaan tegen Rwandese, Burundese en Congole
se Hutu's. Maar ook Congolezen van andere etni
sche afkomst werden slachtoffer van het geweld.
Deze wreedheden duurden voort na de machts
overname door Kabila in mei 1997.
Amnesty toont een overvloed aan bewijsmateri
aal dat zowel de Alliantie van Democratische
Krachten voor de Bevrijding van Congo (AFDL)
als haar bondgenoten - waaronder het Rwandees
Patriottisch Leger (RPA) en de Gewapende Zaïre
se troepen (FAZ) en andere gewapende groepen,
inclusief huurlingen - bij het moorden betrokken
waren.
Het AFDL gebruikte verschillende methoden om
bewijsmateriaal van wreedheden achter te hou
den. Zo werden lijken verbrand en in rivieren ge
dumpt. Vele slachtoffers van het AFDL stierven
van honger, ziekte of onderkoeling.
Congo heeft woedend gereageerd op de beschul
digingen van Amnesty, maar ook van Frankrijk.
Het ministerie van Informatie in Kinshasa spreekt
van een 'campagne om Congo zwart te maken'
gevoerd door Parijs en Amnesty, die worden afge
schilderd als 'vijanden van het Congolese volk'.
Volgens Kinshasa is het rapport afkomstig van de
Franse afdeling van Amnesty en bewijst het dat
Parijs vastbesloten is de conferentie van vrienden
van Congo, die vandaag in Brussel begint, te sa
boteren. Op de bijeenkomst zal worden gepraat
over de wederopbouw van Congo. „De publikatie
van dit rapport over zogenaamde massamoorden
door een zogenaamde organisatie voor de men
senrechten bevestigt de activiteiten van Frankrijk
tegen de DRC."
Nederlands minister Pronk heeft zich in elk geval
niet door het Amnesty-rapport laten beïnvloeden.
Hij heeft in Washington de positie van Congo be
sproken en constateert dat de Verenigde Staten
en Nederland op één lijn zitten: beide landen wil
len Kabila het voordeel van de twijfel geven.
Volgens Pronk is er een aantal redenen om de
Congolese regering te vertrouwen: er is er geen
sprake van schendingen van de mensenrechten
op grote schaal, de regering van Congo destabili
seert Afrika niet door andere landen aan te vallen
- zoals Mobutu wel deed - en Kabila probeert het
land bijeen te houden door bepaalde ethnische
groeperingen niet te bevoordelen.
Er zijn behalve in de Oost-Congolese provincie
Kivu, waar de vluchtelingen uit Rwanda waren,
geen grote schendingen geweest van de mensen
rechten sinds de nieuwe regering de macht heeft
overgenomen. „Je kunt zeggen dat je pas hulp
moet geven als landen aan bepaalde voorwaar
den voldoen, maar je kunt ook zeggen: we kun
nen een land helpen om aan die voorwaarden te
voldoen.Net als Washington kiest Nederland
voor het laatste, zei Pronk.
Organisatie wil slagvaardiger zijn
BRUSSEL PAUL KOOPMAN
CORRESPONDENT
De zestien NAVO-lidstaten heb
ben gisteren in Brussel na twee
jaar touwtrekken een akkoord
bereikt over een nieuwe com
mandostructuur voor de defen
sie-organisatie. Volgens minis
ter Voorhoeve van Defensie was
de doorbraak te danken aan de
inschikkelijkheid van Groot-
Brittannië, Spanje en Frankrijk
die uiteenlopende problêmen
met de NAVO-reorganisatie
hadden, maar bereid waren hun
bezwaren terzijde te schuiven.
Het aantal 'subregionale' com
mandocentra wordt als gevolg
van de operatie ruim gehal
veerd van 65 naar 24. Spanje
trad gisteren officieel toe tot de
militaire commandostructuur
van de alliantie.
De reorganisatie werd enkele
jaren na de val van de Berlijnse
muur in 1989 in de verf gezet en
is bedoeld om de NAVO slag
vaardiger te maken en aan te
passen aan de nieuwe veilig
heidssituatie in Europa. Boven
dien wilde de NAVO zich voor
bereiden op de 'opname' van de
nieuwe lidstaten Polen, Honga
rije en Tsjechië. Polen en Tsje
chië worden nu ondergebracht
bij het regionaal commando
centrum 'Afnorth' in Brunssum.
Hongarije komt te vallen onder
het tweede regionale centrum
'Afsouth' in Napels. 'Afwest' in
Groot-Brittannië wordt opgehe
ven. Het aantal strategische
commandocentra wordt terug
gebracht van drie naar twee (VS
en Europa).
Om het akkoord te kunnen
bereiken, moest een hele reeks
bilaterale problemen uit de weg
worden geruimd. Turkije en
Griekenland ruzieden tot begin
deze week over de vraag wie het
luchtruim boven de Egeïsche
zee beheerst. Spanje en Groot-
Brittannië hadden ook gisteren
nog de hele dag overleg over de
vraag wie de scepter zwaait over.
de militaire bases op de Britse
kroonkolonie Gibraltar.
Frankrijk besloot eerder dit
jaar toch niet deel te nemen aan
de militaire structuur van de
NAVO omdat de Amerikanen
vasthouden aan een Ameri
kaanse commandant voor 'Af
south' in Napels. Frankrijk wil
nog steeds dat een Europeaan
de leiding in Napels krijgt, maar
wilde de NAVO-reorganisatie
niet om die reden blokkeren.
Volgens Voorhoeve is het ak
koord goed nieuws voor het
NAVO-hoofdkwartier in Bruns
sum, dat 'versterkt' uit de strijd
is gekomen. Het aantal man
schappen op deze basis zal de
komende jaren volgens NAVO-
functionarissen hoogstwaar
schijnlijk licht toenemen.
Getuige tegen
Winnie 'werkt
voor politie'
KAAPSTAD RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
De tijden dat Winnie Mandela's
voetbalclub annex lijfwacht
angst en terreur zaaide in So-
weto, herleefden gisteren even
tijdens de zitting van de Zuid-
Afrikaanse Commissie van
Waarheid en Verzoening naar
de activiteiten van de Mandela
United Football Club (MUFC).
Winnie's advocaat Ismael Se-
menya beschuldigde één van de
getuigen ervan een politie-in-
formant te zijn.
Als bewijs voerde hij aan dat
Evodia Nkadimeng nauwe ban
den had gehad met MUFC-trai-
ner Jerry Richardson, die ver
oordeeld is wegens de moord
op de 14-jarige Stompie Seipei.
Richardson is, bleek vorige
week Liit de ondervraging van
de nationale hoofdcommissaris
van politie George Fivaz, daad
werkelijk een politie-informant
geweest.
Commissievoorzitter aartsbis
schop Desmond Tutu waar
schuwde Semenya dat je een
dergelijke beschuldiging niet
zonder harde bewijzen kunt
doen. De beschuldiging een po
litie-informant te zijn, beteken
de eind jaren tachtig vrijwel ze
ker de dood, maar volgens Tutu
kan een dergelijke aantijging in
Soweto ook vandaag de dag nog
een doodsvonnis betekenen.
Het incident gebeurt op een
moment dat er steeds meer
aanwijzingen zijn dat mensen
die tegen Winnie Mandela ge
tuigen, worden geïntimideerd.
Een aantal getuigen verklaarde
deze week zich bedreigd te voe
len. De juridisch adviseur van
de Waarheidscommissie zegt
dat er aanwijzingen zijn dat
Winnie de afgelopen weken een
aantal getuigen heeft benaderd.
Sydney De vuurstorm die de afgelopen dagen door de
bossen rond de Australische miljoenenstad Sydney raasde,
heeft weinig overgelaten van dit huis in de wijk Menai.
Vanmorgen namen de bosbranden in aantal en omvang
iets af. Geholpen door lagere temperaturen en afnemende
wind slaagde de brandweer erin verschillende vuurhaarden
te doven, hoewel er nog op veel plaatsen branden woeden.
Enkele honderden bewoners konden naar huizen terug.
Verwacht wordt dat het in Sydney vandaag ongeveer 23
graden is, vijftien graden kouder dan gisteren. Het ziet er
echter naar uit dat het respijt slechts van korte duur zal zijn.
Voor het weekeinde worden weer temperaturen verwacht
van boven de 30 graden. Gevreesd wordt dat dat gepaard
zal gaan met onweer en bliksem, waardoor nieuwe vuur
haarden zullen ontstaan. Door de bosbranden kwamen al
twee brandweerlieden om het leven. In Sydney moesten
scholen en huizen worden ontruimd. Twaalf huizen zijn
vernield door de vlammen, foto reuters Stephen cooper
