De oude dame gaat
weer op sjiek
'De Nachtw
7
publiek.
door AD VAN KAAM
Het karwei is ge
klaard. Architect
Manfred Kausen
(links) en directeur
Pim Wallis de Vries
leunen op en achter
over in het pluche.
ijn naam mag in dat kader nog
enige verwarring stichten, als
Manfred Kausen het over visie
heeft, staat zijn neus nadrukkelijk naar het
zuiden. Laat daar, ^wat hem betreft, vooral
geen misverstand over bestaan. ,,Als je praat
over cultuur, als je het hebt over theater, dan
komt dat natuurlijk niet bij de koele Germa
nen vandaan; dan moet je in het klassieke
Italië zijn", zegt de architect van de zojuist
voltooide renovatie en herinrichting van de
Leidse Schouwburg. „Het is dan ook daar,
over de Alpen, waar ik mijn inspiratie voor
dit project heb gezocht."
Hij zoekt naar een voorbeeld, naar een ver
gelijking, een metafoor. „Sophia
Loren. In mijn optiek een
prachtige dame, een
vrouw op leeftijd, die al
maar mooier wordt
naarmate haar leeftijd
vordert. Ze straalt gra
tie uit, heeft allure. Als
ik dat beeld van haar
projecteer op de Leidse
Schouwburg, kan je stel
len dat deze oude
dame door de
jaren heen
wat van
haar grandeur was kwijtgeraakt. We hebben
gepoogd haar weer helemaal op haar pootjes
te zetten. Haar weer aan te kleden met alle
bijbehorende finesses. De rode bekleding als
een nieuwe jurk, de Venetiaanse verlichting
als prachtige oorbellen, de schilderingen van
het echtpaar Slegt als een verse schmink. Zo
hebben we, detail voor detail, het beeld van
die dame in haar oude glorie hersteld. Als
mensen de indruk hebben dat er feitelijk
niets is veranderd ten opzichte van vroeger,
dan ervaar ik dat als een compliment. Dan
ben ik in dat opzicht tevreden."
Tegenvallers
Tevreden. Een uur eerder nog en gezeten in
het kantoor van directeur Pim Wallis de
Vries, had Manfred Kausen dat woord gelijk
een vlieg van zich afgemept. „Tevreden ben
ik nooit en van tevredenheid val je in slaap",
stelde hij toen scherp. En: „Mijn beste ge
bouw is altijd mijn volgende." Is hij nu con
tent over zijn werk in Leiden, of is hij het
niet? De waarheid ligt vermoedelijk ergens in
het midden. Hij doet een poging tot nuance
ring.
„Zoals elke architect reserveer je een per
centage van de aanbesteding voor tegenval
lers. Laten we zeggen dat vijf procent nor
maal is. Maar wat ik hier onderweg ben te
gengekomen, oversteeg mijn fantasie. Een
voorbeeld daarvan is dat de constructie vaak
niet klopte met de tekeningen zoals die er
waren. Het herstellen daarvan levert tijdver
lies op. Het gevolg daarvan is weer dat, nog
los van de begroting waar we overigens bin
nen zijn gebleven, de tijdsdruk almaar toe
neemt en dat je door die tegenvallers gemak
kelijk in de gevarenzone dreigt te raken. Dan
bezig zijn met het wezenlijke van het gebouw
kan bijvoorbeeld ten koste gaan van de af
werking. Ja, daar had ik best wel iets meer
tijd voor willen uittrekken. Dan had het mis
schien net iets 'rijker' gekund, iets meer diep
gang kunnen krijgen. Maar ja, de openings
datum stond al vast, voordat ik hier met mijn
mensen goed en wel begonnen was."
Ingrijpend
„Ik geef het je te doen, zo'n ingrijpende ver
bouwing in 24 weken", gaat hij dan in één
adem door. „Want ingrijpend
het om dit prachtige
oude gebouw in een gezonde staat terug te
brengen. De bouwkundige aspecten, de tech
nische installatie, de logistiek, de
'verkeerscirculatie', de houten opbouw van
de zaal, de akoestiek; alles is onder handen
genomen. Elke cent is drie keer omgedraaid,
elke stap is genomen in nauw overleg met di
recteur Pim Wallis de Vries en met Theo
Wesselink van de gemeente Leiden."
De transparantie van de verbeelding, zo
benoemt hij zijn uitgangspunt; het gevoel,
iets groter te doen lijken dan het in werkelijk
heid is. „Het moet verder gaan dan het bord
je Nooduitgang Neem die doorgang hier,
naar de garderobe voor boven. Die is van mi
nimale afmeting, 1 meter 33. Maar door die
glazen deur daar en die trap er weer achter,
krijgt het een ruimtelijk effect. We hebben
waarlijk elke centimeter van het gebouw be
nut. Dat moest ook wel want het originele
ontwerp van Schaap uit 1865 kent natuurlijk
zijn beperkingen."
Dan, bijna liefkozend, laat hij zijn hand
gaan over het fluweel waarmèe de balustrade
op zijn instigatie is bekleed. „Ook weer zo'n
detail. Ik kom hier, ga zitten, pak dat stuk
hout beet en krijg meteen het gevoel van een
paardenstal. In mijn Italiaanse optiek, kan
dat helemaal niet. Dat moet af zijn. Het
moet, als je hier binnentreedt, inderdaad het
gevoel van een warm bad geven. Zoals ik ook
hoop dat de ambiance van de foyers en van
de zaal de bewoners weer stimuleert tot het
dragen van feestelijke kledij."
De tijdsfactor mag de architect dan hoofd
brekens hebben gekost en beperkingen heb
ben opgelegd, het feit blijft overeind dat
Manfred Kausen in die zes maanden van de
renovatie verslingerd is geraakt aan de bon-
bonnière, aan het theater aan de Oude Vest.
„Het was een boeiende en eervolle opdracht
om deze oude dame in
haar volle glorie te her
stellen. Ik zag het als
een geschenk. Ik
heb het met bui
tengewoon veel
hartstocht gekoes
terd."
Bijna op z'n Itali
aans.
iegantu t n luiste i Leidse Schouwburg naar Italiaans model
presenteren aan het
Het schittert en
flonkert weer aan de
Oude Vest. De Leidse
Schouwburg heeft een
i ngrijpendeface- lift
ondergaan en daarmee
een grootstedelijke
grandeur gekregen.
Voorda t de bezoekers
vanuit het wijnrode
pluche het spel van
schijn en wezen tot
zich laten doordringen,
kunnen ze een vorkje
prikken in de
smaakvol ingerichte
Het gerestaureerde plafond, met 1
Open dag
Officieel opent de gerenoveerde Schouwburg
op maandag 1 december zijn deuren, maar
die avond is gereserveerd voor genodigden.
De Leidse burgerij en andere geïnteresseer
den krijgen evenwel de gelegenheid om het
nieuwe interieur 'zomaar eens' te bewonde
ren als het theater aan de Oude Vest open
huis houdt. Dat gebeurt op zondag 14 de
cember van 11.00 tot 15.00 uur.
Drinkebroers, ambtenaren, wethouders,
kunstenaars, journalisten, architecten en
locale femmes fatales met duizelingwekkende
decolletés - broederlijk en zusterlijk zijn ze smeulei
verenigd op een doek van de Leidse kunst- kleine 1
schilder Peter Willemsen. Nachtw
Vanaf het balkon in de Leidse Schouwburg Na de
kijken ze neer op een nar die op een draag- schouw
baar - maar het kan ook een lijkbaar zijn - Vries h
wordt binnengedragen. Burgemeester Goe- schildei
koop staat erbij en kijkt ernaar met een ver- Willem
heven blik, als een Messias van de koude Pim ha
grond. Nu nog een pleintje waarop geliefden schildei
hun eerste schuchtere zoenen uitwisselen en kende i
tout Leiden kan zijn vermoeide, drankzuchti- in de sc
ge, hoofd voorgoed te ruste leggen. ik voeld
Het doek van Willemsen hangt in de foyer van uitf
van de totaal opgekalefaterde Leidse volgend
Schouwburg en zal daar. als er na de voor- Het i
stellingen tenminste geen peukjes blijven den., w
tig die architect
Manfred Kausen 'de
oude dame' heeft
gegeven, kostte zo'n
slordige vijf miljoen
gulden. Op 1 december
zal zij zich in al haar
foyer. De
schoonheidsbehandeli
De 'oude dame' gezien vanaf het podium. Gratie, allure en grandeur.
