Ruzie in Rusland over resten tsaai
Salarissen straks direct in euro's
Feiten &Meningen
Verjaardag
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1997
Er is bijna niets wat ik zo onbegrijpelijk vind als
het feit dat mensen hun verjaardag vieren. Ben je
weer een jaar dichter bij de dood en dat ga je dan
vieren! Mij dunkt: het feit dat de jaren verstrijken
en dat je steeds maar ouder wordt is eerder een
reden voor grote treurnis dan voor een jubelfuif.
Toch vieren bijna alle Nederlanders uitbundig
hun verjaardag. Het is ook het beste excuus dat je
hebben kunt om onder het maken van een af
spraak uit te komen. Kun je dan niet?' 'Nee, want
dan heb ik een verjaardag.'
Het spraakgebruik als zodanig is al zo eigenaar
dig. 'Ik heb een verjaardag.' Daarmee wordt stee
vast bedoeld dat je op een bepaalde dag of avond
uitgenodigd bent om andermans
verjaardag te vieren. Er is geen
sprake van bezit. Toch zeg je: ik j
heb. Terwijl je, als je zelf verjaart,
zegt: ik ben jarig. Die twee
woordjes 'ik heb' symboliseren
de Nederlandse verjaardagster-
reur. 'Heb je een verjaardag', dan
is verder alles vanzelfsprekend
geblokkeerd.
Zo ben ik gevraagd om af en
toe als commentator op te treden
in het programma Karei op zater
dagavond. Of ik, vroeg Karei van
de Graaf mij, een lijstje wilde
faxen van de zaterdagen tot vol
gend jaar mei waarop ik niet kon
omdat ik 'dan verjaardagen had'.
'Ik doe niet aan verjaarhebdagen', zei ik tegen
Karei. Waarop hij tegen mij zei: 'Nou ja, maar 't
kan toch zijn dat er in die periode iemand heel
erg jarig is waar je beslist heen moet?'
Uiteraard waren vroeger bij mij thuis tweemaal
per jaar mijn vader en mijn moeder 'heel erg ja
rig.' Alle broers en zussen van mijn vader en
moeder, met hun respectievelijke wettige echtge
notenis), kwamen onvervaard aanfietsen. Plus
twee grootvaders en één grootmoeder. In totaal
maar liefst 28 personen die zich in een woonka
mer van vier bij vier persten, waaruit zoveel mo
gelijk meubilair was verwijderd. Een geweldig ge
kakel barstte los. In een mum van tijd zag je to
taal niets meer vanwege de sigaren- en sigaret
tenrook. In de diepblauwe nevel werden advo
caatjes en boerenjongens uit kleine glaasjes gele
peld en er werden schimmige Keizerbittertjes
achterover geslagen.
Tot groot verdriet van mijn vader heb ik altijd
geweigerd om daarbij te gaan zitten. Ik trok mij
steevast terug op mijn onverwarmde zolderka
mertje om rustig te kunnen lezen. Maar zelfs daar
hoorde je vanuit de diepte het gedaver van al die
stemmen opklinken en door de vloerspleten heen
kringelde waarachtig nog af en toe rook omhoog.
Wat een vreselijke catastrofe, zo'n verjaardag.
Als kind heb ik mij al voorgenomen: later, als ik
groot ben, vier ik nooit mijn verjaardag. Het is
verbazingwekkend hoeveel moeite het ieder jaar,
als de fatale datum nadert, kost om te voorkomen
dat je toch nog in de verjaardagsdraaikolk omlaag
wordt gezogen.
Toen ik een paar jaar terug vijftig werd, wilde
mijn uitgeverij dat vieren met een diner in een
duur restaurant. Een verjaardagsdiner! Steeds
maar krankzinnig lang wachten op de korte pe
riodes waarin je even kunt smullen van voor-,
tussen- en hoofdgerechten, die zo superverfijnd
zijn dat de porties piepklein zijn. Tot grote verba
zing van mijn uitgever, die flink in de bus wilde
blazen, heb ik dat toen resoluut geweigerd. Wie
in Nederland zijn verjaardag niet wil vieren, stuit
op muren van onbegrip. De bittere pil van Jiet
ouder worden dient hoe dan ook verguld te wor
den met een grote smulpartij.
Antisemitische complottheorie steekt de kop op in Orthodoxe kerk
Reist u met maandkaarten
naar uw werk?
Gebruikt u een maandkaart om naar uw werk
te reizen? En woont u meer dan 30 kilometer van
uw werk? Dan heeft u voortaan een ruimere fiscale
aftrekmogelijkheid.
In januari van dit jaar hebben wij u al attent
gemaakt op de nieuwe aftrekmogelijkheid voor
maandkaarthouders. Nog even in het kort de
regeling: als u als maandkaarthouder meer dan 30
kilometer met het openbaar vervoer naar uw werk
reist, kunt u voortaan een hoger bedrag aan
reiskosten in uw aangifte aftrekken. U moet dat wel
kunnen aantonen met een openbaarvervoerverkla-
ring. Voorheen gold deze regeling uitsluitend voor
jaarkaarthouders.
Wat moet u doen om een openbaarvervoer-
verklaring te krijgen?
Als maandkaarthouder kunt u een openbaar-
vervoerverklaring aanvragen bij uw vervoersmaat
schappij. Dat kan heel gemakkelijk met de
antwoordkaart die u bij aankoop van uw maand
kaart heeft ontvangen. Heeft u nog geen
antwoordkaart? Vraag er dan naar bij aankoop van
uw volgende maandkaart. We raden u aan om uw
openbaarvervoerverklaring te bewaren.
De Belastingdienst kan er in een later stadium
om vragen.
Meer weten?
In de folder "Reist u met het openbaar
vervoer naar uw werk?" staat meer informatie over
de regeling voor het aftrekken van de reiskosten
woning-werk. U kunt deze gratis folder aanvragen
via de Belastingdienst Bestellijn: 0800-0043, 24 uur
per dag, 7 dagen per week.
Belastingdienst
Drs.R.Florijn: 'Europese munt wordt een hype'
De invoering van de euro moest vooral
heel geleidelijk gebeuren, zo luidde het
uitgangspunt. De banken hadden zelfs
onderling afgesproken niet te hard van
stapel te lopen bij hun particuliere klan
ten. Maar van die afspraak is niets meer
over. De financiële instellingen bombar
deren hun zakelijke cliënten al maanden
met brochures, nieuwsbrieven en semi
nars over die ene Europese munt: en
particulieren worden geconfronteerd
met advertenties en tv-spotjes.
Dat rustige gewenningsproces kunnen
we volgens directeur drs. R. Florijn van
Moret Ernst Young Management Con
sultants dan ook wel vergeten. Een hype
zal het worden, over krap een jaar al, nog
voordat op 1 januari 1999 de euro offi
cieel zijn intrede doet in het girale beta
lingsverkeer. „Het gaat nu al harder dan
men oorspronkelijk wilde. In het laatste
kwartaal van 1998 zal de euro echt een
flinke vlucht nemen".
Een aantal 'opinie-leidende' bedrijven,
zoals Philips, heeft immers al besloten
de salarissen direct in euro's uit te gaan
betalen. Bovendien zullen eigenaren van
familiebedrijven niet alleen hun zakelijke
administratie aanpassen, maar direct
ook hun privé-boekhouding. Voorts krij
gen de 800.000 gezinnen die beleggen
nog binnen een jaar een euro-bankreke
ning, omdat de effectenbeurzen op 4 ja
nuari 1999 de gulden loslaten.
De hype zal verder worden gevoed door
dat banken op de afschriften van be
staande rekeningen toch onmiddellijk
euro's gaan vernielden. Binnen de
kortste keren zullen er, zo voorspelt Flo
rijn, meer dan anderhalf miljoen eurore
keningen zijn, die zorgen voor een ex
plosief groeiend aantal betalingen.
Op dat moment is de euro een feit. ..Als
zo'n groot deel van kapitaalkrachtig Ne
derland de euro gaat gebruiken en dage
lijks in euro's gaat denken, moet de rest
vanzelf volgen. Onder invloed van de
vroege gebruikers zullen anderen niet
voorzichtig kunnen bedenken: Wat moet
ik met die euro? Zij zullen inzien dat de
euro geen ver-van-mijn-bed show is".
Florijn en zijn medewerkers begeleiden
onder meer bedrijven die complexe ver
anderingen doorvoeren. Daardoor kreeg
de directeur steeds meer met de euro te
maken en werd anderhalf jaar terug een
Euroteam opgezet. Sindsdien is zijn
naam nog wel eens reden voor een grap
of grol. „Het is natuurlijk", doet hijzelf
quasi-melodramatisch een duit in het
zakje „een klein familiedrama dat de flo
rijn uit het spraakgebruik verwijnt".
INGRIJPENDER
Maar weer in volle ernst is Florijn slecht
te spreken over de manier waarop be
drijfsleven en overheid zich prepareren
op de euro. De meeste organisaties zijn
veel te laat van start gegaan met de voor
bereidingen. Ze benaderen de operatie
bovendien te veel als administratieve in
greep. terwijl de invoering van de nieuwe
munt veel ingrijpender is dan het aan
passen van een paar computers of de
boekhouding. „Het is een marketing-
vraagstuk. Het draait om de waag: Hoe
verdien ik over een paar jaar euro's? En
hoe denken mijn concurrenten dat te
doen?".
Langzamerhand begint ondernemend
Nederland wakker te worden, daartoe
aangezet door enkele grote partijen 'die
terecht in de bus blazen'. „Die realiseren
zich dat de nationale economie ver
dwijnt en dat daarvoor in de plaats een
Europese en een lokale economie komt.
Je telt dan alleen nog mee als je Euro
pees werkt. Bedrijven die hun cliënten
daarin niet kunnen bijstaan, worden au
tomatisch lokale bedrijven
Het verklaart volgens Florijn waarom
concerns zoals Philips, Ahold, ABN AM-
RO en ING er zo hard aan trekken om de
euro tot een succes te maken. „Zij zien
de euro als de eerste echte kans in jaren
om een herschikking van de markt te re
aliseren. Sinds de economische crises
van de jaren zeventig zijn de marktver
houdingen stabiel. Nu ruiken zij hun
kans om er marktaandeel bij te krijgen".
Het zijn diezelfde multinationals die on
middellijk met euro's zullen gaan wer
ken. Direct gevolgd door de grootste de
taillisten, zoals Albert Heijn en Aldi, en
de postorderbedrijven. „De eerste super
markten zullen al voor 2002 dubbele
prijzen aan het publiek laten zien".
CREDITCARD
Na de hype zal begin 1999 de rust weer
keren. vermoedt de Moret-directeur. Wat
er daarna gaat gebeuren, is moeilijker te
voorspellen. „Of mensen wachten af en
alles kabbelt rustig voort of, en dat voor
zie ik eigenlijk, eind 1999 ontstaat er
vanuit het publiek grote druk om trans
acties in euro's te kunnen doen. De
vraag naar eurorekeningen zal toenemen
en men gaat euro-eisen stellen aan cre
ditcard en bankpasje".
Dit vereist dat alle bedrijven, inclusief
winkeliers, ruim voor 2002 klaar zijn
voor de euro. Voor de overheid is de
noodzaak om tijdig 'europroof te zijn,
niet minder groot. „Anders breekt de
pleuris uit. Stel je voor dat een ministerie
subisidies niet kan doorgeven, omdat
het niet op tijd op orde is". Maar opti
mistisch daarover is de Moret-directeur
niet. „De overheid loopt achter met het
doorvoeren van zijn eigen regels, omdat
de invoering van de euro overschaduwd
is door andere politieke prioriteiten. Bo
vendien waagt de introductie om een
multidisciplinaire samenwerking. Dat le
vert problemen op in een sterk geregle
menteerde organisatie".
Over de gemeenten is Florijn nog veel
somberder. „Die hebben veel te Tang ge
wacht, zodat alle goede eurospecialisten
inmiddels onder dak zijn. Gemeenten
moeten met de tweede garnituur genoe
gen nemen. Datzelfde geldt voor de soft
warehuizen, die gemeenten kant-en-kla
re pakketsoftware hebben geleverd, bij
voorbeeld voor de administraties van so
ciale diensten. Natuurlijk komen er op
termijn wel weer deskundigen vrij, maar
dan zitten de gemeenten al in de proble
men. Ze zitten echt op een tijdbom".
UTRECHT MARJOLEIN DEKKER
CORRESPONDENT
Op 17 juli 1919, op het hoogtepunt van de Russische burgeroorlog, werden de leden van de keizerlijke fa
milie, de Romanovs, 's ochtends om half drie uit hun 'speciale verblijf in de Oeralstad Jekatarinenburg ge
haald. Van de bolsjewistische veiligheidsdienst, de Tsjeka, kregen ze te horen dat ze in verband met de op
mars van de tegenstanders naar een veiliger plek zouden worden gebracht. Tsaar Nikolaas, zijn vrouw
Aleksandra, hun aan bloederziekte lijdende zoon, de vier dochters plus drie bedienden en de lijfarts, wer
den naar de kelder gebracht in afwachting van vervoer. Buiten stond een vrachtwagen met draaiende mo
tor. Maar niet om hen af te halen: de ronkende motor moest het geluid van de geweren van het Rode exe
cutiepeloton overstemmen. Met schoten en bajonetsteken werden de Romanovs vermoord, daarna wer
den hun ledematen afgehakt en de restanten in een ondiepe mijnschacht gegooid.
De commandant van de kleine
Tsjeka-groep heette Jakov Joer-
ovski en de revolutionaire leider
die de terechtstelling meldde
aan Lenin, was Jakov Sverdlov,
naar wie Jekatarinenburg later
werd genoemd. Een van Joer-
ovski's mannen was Pjotr Ir-
makov. Hij zei in 1952 in een in
terview: „Ik vermoordde er
acht". Niemand geloofde hem.
Irmakov verwachtte na de
slachtpartij forse beloningen,
maar kreeg niets. De gefrus
treerde moordenaar beloofde
journalisten in 1952 het gehei
me graf te tonen, maar overleed
voor hij zijn belofte kon nako
men.
In 1991 werden schedels en
botten ontdekt in de kelder van
het huis waar de Romanovs ge
vangen werden gehouden. Al
leen de overblijselen van jong
ste dochter Anastasia en de tsa-
revits (troonopvolger) Aleksej
ontbraken. In de daarop volgen
de jaren werden de botten met
behulp van DNA-onderzoek
door Russische, Britse en Ame
rikaanse deskundigen geïdenti
ficeerd. Het staat volgens hen
voor 99,99 procent vast dat het
om de Romanovs gaat. Een
laatste test moet de absolute ze
kerheid geven en als daarvan de
uitslag bekend, is zal president
Jeltsin, vrijwel zeker in januari
van het komende jaar, besluiten
wat er met de Romanovs gaat
gebeuren.
Intussen speelt zich in Rusland
op diverse fronten een strijd af
tussen monarchisten, de mach
tige orthodoxe kerk, Moskou,
het in Jekatarinenburg her
doopte Sverdlovsk en de oude
hoofdstad Sint Petersburg. Sint
Petersburg wil de Romanovs
begraven, omdat vrijwel alle
tsaren daar hun laatste rust
plaats hebben gevonden. Jeka
tarinenburg claimt het begrafe-
nisrecht, omdat ze hier zijn ver
moord. Moskou vindt dat de
laatste tsaar in de hoofdstad
moet worden begraven.
Eerst moet die laatste en beslis
sende test nog worden uitge
voerd. En dat dient volgens de
eerste vice-premier Nemtsov,
die aan het hoofd van de spe
ciale regeringscommissie staat,
in Moskou te gebeuren. De
Moskovieten hebben zelfs een
speciale trein naar Jekatarinen
burg gestuurd om de botten op
te halen. Die staat er nog steeds:
de inwoners van Jekatarinen
burg, voorop hun gouverneur,
weigeren afstand te doen van de
Romanov-restanten. Ze zijn na
melijk bang dat ze ze nooit
meer zullen terugzien. Russi-
De laatste Russische tsaar Nikolaas II en zijn gezin. De foto is uit 1914, drie jaar voor het uitbreken van de revolutie. Rechts achter Nikolaas staat zijn echtgenote, l
jongen (tweede van rechts) is kroonprins Alexi.
sche experts mogen wel van
hun laboratorium gebruik ma
ken, maar daar houdt het dan
ook mee op. Nemtsov reageer
de nuchter: „De autoriteiten
daar kunnen zich beter bezig
houden met het probleem van
het betalen van de achterstallige
lonen".
RITUELE MOORD
Waarschijnlijk zal Jekatarinen
burg de slag om de botten met
het Kremlin wel verliezen. Maar
daarmee zijn de problemen nog
niet de wereld uit.
De machtige Russische ortho
doxe kerk, die al tijden discussi
eert over de vraag of de laatste
Romanovs heilig moeten wor
den verklaard, is helemaal niet
overtuigd door dat DNA-onder-
zoek. Sterke stromingen binnen
de kerk, delen van de monar
chistische beweging en veel 'ge
wone' Russen zijn er namelijk
zeker van dat de moord op de
keizerlijke familie een rituele
slachtpartij door joden, al dan
niet samen met vrijmetselaars,
was. Voor deze mensen tellen
wetenschappelijke onderzoe
kingen absoluut niet.
De anti-semitische versie van
de dood van de Romanovs is
gebaseerd op een rapport uit de
jaren '20 van onderzoeker Soko-
lov van het Witte Leger, dat in
de burgeroorlog tegen de com
munisten streed. Hij conclu
deerde dat de lijken van de kei
zerlijke familie waren vernietigd
en niet gevonden konden wor
den. Verder zei hij dat hij in het
huis waar ze het laatst gevangen
waren gehouden, geheime te
kens en opschriften op de mu
ren had gevonden die duiden
op een rituele moord.
In het traditioneel anti-semiti
sche Rusland is deze theorie in
zeer vruchtbare aarde gevallen.
De beweringen van Sokoiov
duiken sinds enige tijd weer op
in publicaties van extreem na
tionalistische kringen. Het feit
dat onder de Bolsjewieken van
het eerste uur veel joden (ook
Sverdlov en Joeroevski) waren,
speelt daarbij uiteraard een be
langrijke rol. De theorie is nu
dat de tsaar en zijn familie het
slachtoffer zijn geworden van
een internationaal joods com
plot tegen Rusland.
De Orthodoxe Kerk heeft eerder
dit jaar in een rapport over de
mogelijke heiligverklaring van
de Romanovs geprobeerd af
stand te nemen van de mythe
van een rituele moord. „De ver
sie over het rituele karakter van
de moord dient als niet bewe
zen te worden beschouwd
heet het in het kerkelijke stuk.
En deze week verklaarde de
kerk bezorgd: „Een eventuele
begrafenis mag niet ontaarden
in een golf van anti-semitisme".
De vraag over een rituele moord
stond echter wel op een lijstje
dat de Heilige Synode van de
Orthodoxe kerk twee jaar a
den opstelde voor de regeiuj
commissie. Ietwat schijnhLc
werd er toen aan toegevoeL,
dat de bischoppen hoopte[ze
de regering hen zou helpeljn
laatste twijfels over die lezf
weg te nemen. Maar alleei^
het stellen van de vraag r
duidelijk dat er binnen del
veel aanhangers van deze t
se samenzweringstheorie P
Daarnaast is de kerkleiding'
doodsbenauwd dat missclF
toch wel de verkeerden hep
worden verklaard.
MOSKOU HANS HOOGENDUK
