'CBK dupe van politieke willekeur'
De Fundatie opereert
in Hooglandse Kerk
ii*ote verscheidenheid in Italiaanse prentkunst
ittrich (D66) wil notitie
ver beveiliging kunstbezit
Cultuur Kunst
Hans Liberg
droomt van
show in VS
hristo wil Central Park inpakken
)REnce De kunstenaar Christo wil Central Park in New York
pakken. Details wilde Christo nog niet geven. Eerder pakte hij
a, Rijksdag in Berlijn in en hing hij een gigantisch gordijn aan
iiipi Rifle Gap in Colorado. De kunstenaar heeft ook een aanvraag
gediend om de rivier de Arkansas in te mogen pakken, maar
zal daar waarschijnlijk pas begin volgende eeuw toestem-
ig ing voor krijgen.
loerenhuis Van Gogh onder de hamer
3ok ^sterdam Veilinghuis Christie's in Amsterdam verkoopt op 2
■cember 'Het Boerenhuis' van Vincent van Gogh. Van Gogh
hilderde het doek in 1885, het jaar waarin hij ook 'De aardap-
■leters' vervaardigde. In deze periode was de schilder (1853-
190) erg getroffen door het boerenbestaan en noemde hij de
rel( itten van de plattelanders „mensennesten, die me zo doen
inken aan de nesten van de winterkoninkjes." Op dezelfde vei-
ahr >g zUn De rustende slaapwandelaarster IV' van Pyke Koch en
Itte roos' van Piet Mondriaan te koop.
ranse zangeres Barbara overleden
Rus» De Franse zangeres Barbara is maandagavond in Parijs
verleden. Zij is 67 jaar geworden. Barbara was in de nacht van
indag op maandag met een zware bacteriële vergiftiging in het
ekenhuis opgenomen. Barbara, een van de groten van het
:anse chanson, heette eigenlijk Monique Serf. Vorig jaar ver
lak zij de stilte rond haar persoon door na zestien jaar een
euwe plaat uit te brengen. In 1953 debuteerde zij met chan-
dicl ns van Brassens en Ferré. Zes jaar later begon zij haar eigen
djes te schrijven. Barbara werd bekend met liedjes als 'Ma
5,w us belle histoire d'amour' (1965), 'La dame brune' (1969) en
aigle noir' (1970).
unst als dank voor AZL
pen» Met het schenken van een aquarel aan de zeven acade-
ische ziekenhuizen wil de Landelijke Nierpatiëntenvereniging
ID) alle orgaandonateurs en de nabestaanden bedanken. Het
n dfademisch Ziekenhuis Leiden was de eerste die het kunstwerk
iteren in ontvangst mocht nemen. „Het AZL heeft een grote
I in de zorg van de nabestaanden van een donor,aldus P. van
jk, voorzitter van de LVD. Het aquarel, van Paul de Win, sym-
iliseert de overgang van een orgaan van een donor naar een
transplanteerde. Het werk komt te hangen bij de publieksdesk
n het AZL. Op deze manier willen de vereniging en het zieken-
lis de aandacht vestigen op het nut van een donorcodicil.
Zangeressen in het zonnetje
den» Mevrouw Arnoldus-Planje en mevrouw Kalthoff-Arnol-
is zijn gisteravond in het zonnetje gezet door het bestuur van
Christelijke Oratoriumvereniging Ex Animo. De dames zin-
n respectievelijk 70 en 65 jaar bij het Leidse koor.
i:-1
0-1 h
FOTO HENK BOUWMAN
Kamerlid B. Dittrich wil
notitie van de regering over
■iliging van openbaar kunst-
t tegen vandalisme. Aanlei-
is de beschadiging van een
Iderij van Barnett Newman
iet Stedelijk Museum door
vandaal die voor een iden-
vergrijp al eerder was ver-
leeld. Staatssecretaris Nuis
tuur) kondigde eerder over-
9 lan met minister Sorgdrager
titie) over maatregelen onm
uitwassen te voorkomen,
e isteren maakte het Centraal
;eum in Utrecht bekend dat
in 1990 ook geconfronteerd
met beschadiging van een
!|Stwerk. Een bezoeker heeft
werk 'Portret van H.M.
-De Geer' van de Utrechtse
;isch-realist Pyke Koch ver-
idelijk met een steentje van
ring bekrast. De dader is
t gepakt omdat de kras pas
uiu i-\rj k.'m u-i n héi -\i<\ an kawti -xv-u i
Directeur Leids Centrum Beeldende Kunst C. van Driel:
Het Centrum Beeldende Kunst (CBK) heeft een imago
probleem. Het staat te boek als een subsidieverslindend
instituut waarvan slechts een kleine, elitaire en welgestel
de groep profijt heeft. In de gemeenteraad gaan stem
men op om de subsidiekraan dicht te draaien. De markt
moet ook in het geval van het CBK z'n werk maar doen,
is een opvatting die in steeds bredere kring opgeld doet.
leiden wim koevoet/jan rusdam
Directeur C. van Driel is door
deze discussie onaangenaam
verrast. Ze meent dat met het
CBK hooguit in de beeldvor
ming van alles mis is maar dat
haar instelling in de praktijk pri
ma functioneert. Voor het
imago-probleem voelt ze zich
niet verantwoordelijk. Ze zou
het kunnen oplossen door een
pr-medewerker aan haar be
scheiden personeelsbestand
(4.5 formatieplaats) toe te voe
gen, maar ze vertikt het om
daar in het bijzijn van de ver
slaggevers voor te pleiten. „Ik
wil van dit interview geen smee
kbede maken om personeelsuit
breiding. Ik ga niet in de verde
diging. Als de politieke wil ont
breekt om het CBK overeind te
houden, dan ontbreekt het ken
nelijk aan wil om te zien wat wij
allemaal doen."
Van Driel kiest dus voor de te
genaanval. Haar voornaamste
opponent is de PvdA. Blijkens
het concept-verkiezingspro
gramma wil die partij niet lan
ger geld uit de gemeentekas in
het CBK steken. De PvdA heeft
haar prioriteiten verlegd naar
'de amateurkunst'. Dat het deze
partij is die de aanval opent
steekt des te meer omdat juist
een PvdA-cultuurwethouder,
Hennie Koek, aan de wieg heeft
gestaan van het CBK.
Daags voor de PvdA-leden-
vergadering over het verkie
zingsprogramma biedt een ont
stemde Van Driel stevig weer
werk. „Eerst vond de PvdA dat
het CBK er moest komen en vier
jaar later draait ze het de nek
om. Ik vind dat politieke wille
keur. De PvdA ontloopt haar
politieke verantwoordelijkheid
voor de langere termijn. Het
lijkt me niet dat de stad zich dit
laat gebeuren."
„Bovendien: ik hoef niet eens
vier jaar terug om die willekeur
aan te tonen, want het is nog
maar een paar maanden gele
den dat de gemeenteraad, in
clusief de PvdA, het CBK heeft
uitgeroepen tot 'basisvoorzie
ning', net als de bibliotheek en
De Lakenhal. Nog vreemder
wordt die ommezwaai in het
Leidse PvdA-denken over het
CBK als je het landelijke pro
gramma van de partij ernaast
legt. Dan zie je, dat wat wij
doen volledig strookt met de
opvattingen over beeldende
kunst van de landelijke Partij
van de Arbeid."
Het CBK aan de markt overla
ten leidt tot het verdwijnen en
versnipperen van de verschil
lende functies (kunstopdrach
ten, kunstuitleen, tentoonstel
lingen), zo voorspelt Van Driel.
De bundeling van deze taken le
vert 'een meerwaarde' op, stelt
ze. „Het CBK moet de spil blij
ven in het web van verbindin
gen tussen kunstuitingen en
publiek. Hoe meer er in elkaar
grijpt, hoe beter dat is voor de
C. van Driel: „De PvdA ontloopt haar politieke verantwoordelijkheid.
beeldende kunst in Leiden."
„Ik wil graag wat feiten over
het instituut naar voren bren
gen om de onjuiste voorstelling
van zaken van de PvdA recht te
zetten. Op de eerste plaats kost
het CBK de gemeente geen
600.000 maar 300.000 gulden.
Wij genereren zélf vier ton. On
ze inkomsten uit de leengelden
zijn vergelijkbaar met die van
een stad als Groningen. Uit de
aantallen bezoekers van de ten
toonstellingen. manifestaties en
andere kunstprojecten blijkt - in
tegenstelling tot wat de PvdA
beweert - dat er wel degelijk een
toenemende behoefte is aan het
Centrum Beeldende Kunst:
12.000 bezoekers in 1995,
19.000 in 1996 en 21.000 in
1997, tot nu toe."
„Verder vraag ik mij af waar
de PvdA de informatie vandaan
haalt dat op CBK-tentoonstel-
lingen zelden Leidse kunste
naars aan bod komen. Ik ben
het eens nagegaan en uitgeko
men op 65 procent! Verder heb
ben we de alom geprezen nota
over kunst in de Leidse openba
re ruimte uitgebracht. De resul
taten daarvan zijn weliswaar
niet al op heel korte termijn
merkbaar, maar uit het stuk
vloeien wel allerlei belangrijke
kunstopdrachten voort. Dat is
nog eens wat anders dan zo
maar een potje opentrekken
tOTO LOtK ^UYDERDUIN
voor zo maar een beeld."
En: „Is de PvdA ervan op de
hoogte dat Leiden op Dordrecht
na het meeste geld krijgt uit de
provinciepot voor beeldende
kunst? Dat is voor een belang
rijk deel te danken aan de goede
plannen die het CBK bij de pro
vincie indient. Zonder het CBK
verdwijnen honderdduizenden
guldens voor beeldende kunst
in de kas van andere gemeen
tes."
na enige tijd werd opgemerkt.
Ondanks de 10.000 gulden kos
tende restauratie is de bescha
diging nog steeds op het kunst
werk te zien.
Het museum besloot de zaak
destijds stil te houden omdat de
directie anderen niet op een
idee wilde brengen. Bovendien
schaamde zij zich ervoor dat
iets dergelijks kon gebeuren.
Omdat de discussie over bevei
liging op gang is gekomen, be
sloot directeur Sjarel Ex duide
lijk te maken dat vernieling van
kunstwerken geen (Amsterdam
se) incidenten zijn.
Burgèmeester en wethouders
van Amsterdam zijn voorstan
der van een museumverbod
voor de man die vrijdag een
schilderij van Barnett Newman
vernielde. Daarmee schaart het
college zich achter wethouder
Bakker die de kunstvandaal er
al meteen niet meer in wilde
hebben.
new york ruud buurman
„He's very, véry busy", zegt de
telefoniste van het Hiltonhotel
in New York. Wie zich wil laten
doorverbinden met room 648,
mister Hans Liberg, moet ein
deloos geduld hebben. Want al
les wat in Nederland media
heet. probeert de kersverse win
naar van de Emmy Award in de
categorie 'Popular Arts' te berei
ken. Geslapen heeft de Utrecht
se muzikale entertainer nauwe
lijks. „Ik heb nog niet eens tijd
gehad voor een feestelijk ge
voel."
Maandagavond stormden Li
berg en producent Ivo Niehe
het podium op, om de Emmy
voor 'Liberg zappt zichzelf neu-
rovisie' in ontvangst te nemen,
nadat de presentator „and the
winner is... Liberg from Hol
land" had geroepen. „En vanaf
dat moment is het een grote
kermis geworden, we hebben
zelfs al onze goede voornemens
voor een dankwoord niet ten
uitvoer kunnen brengen", zegt
Liberg de ochtend erna. „Je
wint de belangrijkste tv-prijs die
er bestaat in de wereld... dat vat
je eerst even niet."
Liberg is een theaterman,
geen tv-maker. Ivo Niehe heeft
voor de Tros een registratie ge
maakt van een aantal van mijn
theatershows in binnen- en bui
tenland. Het is een muzikale
reis door Europa tegen de ach
tergrond van de eenwording.
Hans Liberg met Ivo Niehe in New York.
De combinatie muziek en co
medy is in Amerika populair.
'Liberg zappt zichzelf neurovi-
sie' zal als 'Liberg zapps him
self binnenkort op de Ameri
kaanse tv worden uitgezonden.
Een Amerikaans avontuur zou
hem wel degelijk lokken. „Ja,
dat zou ik het einde vinden. Ik
heb veel in het Engels gespeeld,
dus de taal is geen probleem
meer. Maar nu nog even niet.
Het werkt hier anders dan in
Europa. Je gaat hier niet zomaar
op een podium staan, het is een
industrie. Eerst kom je met je
programma op tv, dan doe je
wat talk-shows en vervolgens,
als mensen je een beetje gaan
kennen, het theater in.
Doodserieuze nonsens met een systeem
leiden pablo cabenda
„Hoe doet men een vis vlie
gen als een vogel? Hoe ver
heft men zich van de grond?
Hoe danst een Reus? Hoe
gaat een kogel door de kerk?
Dat alles wordt de stedelijke
bevolking gratis vertoond tij
dens de operatie 'Wonderen
om niet'."
Dat belooft wat. Het staat
allemaal in 'De Stem', het
blad van De Fundatie alias
het kunstenaarsduo Allart
Lakke en Onno Schilstra. Tot
aanstaande zaterdag zijn bo
vengenoemde wonderen te
aanschouwen in de Hoog
landse Kerk. In een plechtsta
tige sfeer waar elk kuchje
door de kerkelijke galm wordt
verklikt aan onze Lieve Heer.
Een sfeer die past bij de won
deren die op stapel staan, en
een performance waarin De
Fundatie beloofd had ook het
beeld, zoals in de beeldende
kunst, zijn oude heilige bete
kenis te geven. De organisatie
had al aangekondigd een
beeldenstorm te ontketenen.
Maar wat die dan precies zou
inhouden, dat was tot giste
ren nog maar de vraag.
Schilstra en Lakke hebben
zich een reputatie van 'moei
lijk' verworven met hun pseu-
dofascistische maar hilarische
'uniformen', potsierlijk taalge
bruik en een bewerkelijke my
thevorming rond een verlos-
singsfiguur die P. .Ercolano
heet. Dezelfde Ercolano die
gisteravond de wonderen zou
komen openbaren. Maar voor
dat het zover is moeten bezoe
kers in de kerk worden voorbe
reid op de operatie met een
reeks handelingen onder bege
leiding van muziek. Niemand
heeft een idee waar die hande
lingen uit zullen bestaan.
Er gaat een doek langzaam
open waarachter zich drie
Kompels, de geüniformeerde
samenwerkers, bevinden. Met
een moker, een zaag en een
bijl. Lachwekkend angstaanja
gende gidsen die ons naar 'De
Andere Wereld' moeten bege
leiden. Wat volgt is een reeks
van mystiek aandoende ritue
len, onheilspellende onzinprc-
ken waarin vogelkadavers, of
fers en puntmutsen een rol
spelen, en de oprichting van
iets dat lijkt op een reusachti
ge. fascistoïde vogelverschrik
ker, opgebouwd uit runete
kens. Het heet May May Gway
Shi, het beeld dat weer een ge
wijde lading moet krijgen en
wordt opgetakeld met touwen,
bovenmenselijke inspanning
en een prachtige belichting. De
gedisciplineerde toewijding
doet denken aan de door
wrochte offers van primitieve
beschavingen om de goden
gunstig te stemmen.
De operatie ziet er wonder
lijk onbegrijpelijk maar intrige
rend uit en de regie zorgt er
voor dat de toeschouwers wor
den meegezogen in de onver
valste hoogwaardige nonsens
van De Fundatie. Maar wel
nonsens met systeem. Lakke
en Schilstra hebben een conse
quente wereld geschapen
waarin veel, zo niet alles, ver
wijst naar iets anders. Mis
schien willen ze laten zien dat
bespottelijkheden gemakkelijk
kunnen omslaan in uiterst on
frisse zaken. Misschien ook
niet. Ongrijpbaar blijft het.
Maar zelfs dan. of misschien
juist dan. blijft de operatie
boeiend.
positie in Leidse Universiteitsbibliotheek en Prentenkabinet
HBP r\J JVJLY m
n.arjan van duk
eel Hollandse huizen sieren repro-
ties van beroemde werken van Ma-
of Picasso de muren boven de
op. Of er hangen fraai ingelijste
ers van de Chinese Muur, de Taj
lal of de piramiden van Gizeh. Dat
eeuwen lang zo, zij het dat men
ger andere objecten afbeeldde en
unst van het fotograferen nog niet
htig was. Wat men wel kon, was
In de zeventiende eeuw
kten prentkunstenaars in Italië de
liste etsen, gravures en houtsne-
naar schilderijen van Rafaël en de
■Ps Dme overal aanwezige overblijfse-
uit de Oudheid. Een tentoonstel
van deze zeventiende-eeuwse Ita-
ise prentkunst is tot 20 december
iet Prentenkabinet en de Leidse
versiteitsbibliotlieek te zien.
ollectie Italiaanse prenten van het
itenkabinet doet volgens kunsthis-
:a Nelke Bartelings niet onder voor
van het Rijksprentenkabinet in
terdam. Omdat er in het verleden
Weinig met de collectie is gedaan, be
gon de vakgroep Kunstgeschiedenis
een reeks colleges over het onderwerp.
„Voor de studenten was het bijzon
der stimulerend om met originele,
driehonderd jaar oude prenten aan de
slag te kunnen. Dat ze de prenten zelf
in htin handen konden houden, maak
te hen vreselijk enthousiast", vertelt
Bartelings. Vier studenten werden er
zo door gegrepen, dat ze onder bege
leiding van Bartelings en kunsthistori
cus professor Boschloo de tentoonstel
ling hebben samengesteld.
In een vorige week verschenen rap
port van het Instituut Collectie Neder
land (ICN) over het Prentenkabinet
staat dat 'de kloof tussen kunsthistori
sche theorie en museale praktijk ver
kleind' wordt door studenten letterlijk
met het object van hun studie in aan
raking te laten komen. Daarom advi
seert het ICN om het Prentenkabinet
niet af te stoten, zoals door de univer
siteit werd overwogen. Volgens Barte
lings blijkt uit deze expositie hoe juist
het argument van het ICN is, omdat
„dit een echte studentententoonstel
ling' is.
De prentkunst genoot in de zeven
tiende eeuw overigens maar weinig
aanzien. Ze stond in dienst van de
schilderkunst en had als voornaamste
taak reproducties van beroemde
kunstwerken in grote oplages te ver
breiden. Hoe groot die oplages precies
waren is niet bekend, maar kunsthan
delaar Malvasia merkte in 1678 op dat
de drukpersen steunden en kreunden
ten gunste van de kunstschilders.
Etsen en gravures werden gedrukt
op een koperen plaat. Omdat de com
mercieel ingestelde drukkers een zo
groot mogelijke oplage wilden berei
ken, zagen ze foutjes op de plaat soms
door de vingers. Zo bezit het Prenten
kabinet een gravure van Luca Ciam-
berlano, waarop een aantal spijkerga
ten is te zien. Vermoedelijk heeft het
koper eerst als dakbedekking dienst
gedaan.
Op de tentoonstelling valt ook werk
van de Nederlandse amateur-etser
Abraham Casembrot te bewonderen.
In het dagelijks leven was Casembrot
facteur voor de Nederlandse scheep
vaart langs de Italiaanse kust. Van hem
is een havengezicht tentoongesteld.
De figuurtjes op de kade vallen op
door hun gedetailleerdheid, wat ken
merkend was voor de Nederlandse
prentkunst. Later komt deze aandacht
voor het detail terug in de Italiaanse
prentkunst, die mede door invloeden
van buitenaf zo'n rijke schakering
kent.
Een ietwat vreemde eend in de bijt
vormt een gravure van Francesco Vale-
sio. Daarop staat een op de klassieke
beeldhouwkunst geïnspireerde, naakte
vrouw tegen een achtergrond van ber
gen en een meer. De romp van de
vrouw is grotendeels opengewerkt en
toont Ijet vaatstelsel. Volgens de cata
logus is het verschijnsel om gevilde li
chamen en skeletten als levensechte,
handelende figuren in een natuurlijke
omgeving weer tegeven al in de zes
tiende eeuw ontstaan.
De samenstellers van de tentoon
stelling hebben geprobeerd zoveel mo
gelijk recht te doen aan de grote ver
scheidenheid aan prenten die de ze-
ventiende-eeuwse Italiaanse prent
kunst kenmerkt. Daarbij is het accent
in sterke mate op Rome als centrum
van de beeldcultuur komen te liggen.
Bij de tentoonstelling hoort een catalo
gus, waarin naast de tentoongestelde
prenten andere Italiaanse prenten uit
de verzameling van het Prentenkabi
net zijn opgenomen.
'Italiaanse prentkunst van de 17de
eeuw', tot 20 december in de Univer
siteitsbibliotheek, Witte Singel 27,
openingstijden: ma. t/m vr. 8.30-
22.00 uur; za. 9.30-17.00 uur; zo.
13.00-17.00 uur. Prentenkabinet der
Rijksuniversiteit, Rapenburg 65, ope
ningstijden: di. t/m vr. 9.00-17.00 uur
(tussen 12.30 en 14.00 uur gesloten).
De catalogus is verkrijgbaar bij het
Prentenkabinet (Rapenburg 65), bij
de balie van de bibliotheek van de
vakgroep Kunstgeschiedenis (Doelen
steeg 16, gebouw 1174) en bij de Uni
versiteitswinkel (Witte Singel 26).
De gravure H. Thomas.
FOTO PRENTt tlKABINF I
