Extremisme Egypte is springleven
VVD kampt
met een
herfstdipje
Zwart geld is geen bezwaar, drugshandel v
Feiten &Meningen
if
Aanslagen op toeristen in Egypte Bussen rijden weer af en a
DINSDAG 18 NOVEMBER 1997
IEUWSANALYS
De WD maakt haar reputatie van partij van het indivi
du de laatste tijd meer dan waar. Liberale kopstukken
speechen zich een ongeluk en laten geen gelegenheid
voorbij gaan precies te zeggen wat ze zelf vinden. Ter
wijl ze er iets minder florissant voorstaan in de peilin
gen dan een paar maanden geleden, komt de WD, een
half jaar voor de verkiezingen, rommelig en verdeeld
over. Voorlopig lijkt er echter niet meer aan de hand
dan een onschuldig herfstgriepje.
Alleen al het afgelopen weekend was het flink raak.
Fractieleider Frits Bolkestein noemt D66-staatssecreta-
ris Tommei een 'politiek onbenul' en zegt in een inter
view dat het premierschap niet zo heel veel voorstelt.
Vice-premier Dijkstal vindt, heel onliberaal, dat het mi
nimumloon met rust gelaten moet worden en staatsse
cretaris Erica Terpstra heeft kritiek op het eigen verkie
zingsprogramma omdat er niets in staat over kinderop
vang.
Ondertussen roert oud-coryfee Hans Wiegel zich re
gelmatig als het sociaal-liberale geweten en baalt Anne-
marie Jorritsma dat het WD-verkiezingsprogramma
maar één miljard gulden extra uittrekt voor infrastruc
tuur. De liberale staatssecretaris van defensie lan Gme-
lich Meiling zit ook nog met zijn 'pechjet' in z'n maag.
Hij heeft van Bolkestein al kritiek op de aanschaf van
zijn vliegtuig moeten slikken.
Verdeeldheid ten top in de altijd zo rustige WD, zo
lijkt het. Of zou het een afgesproken strategie zijn?
De WD is van oudsher geen partij waarbij een regis
seur teksten uitdeelt en bepaalt wie wat zegt. Het indi
vidu is zelf verantwoordelijk voor wat hij of zij vindt.
Dus mogen bewindspersonen en Kamerleden ook zeg
gen wat ze willen.
Van plotselinge verdeeldheid lijkt evenmin sprake.
Dijkstal hoort al jaren tot de wat linksere vleugel binnen
de partij en heeft bovendien al eerder gezegd dat hij het
minimumloon wil laten zoals het is. Terpstra's kritische
pleidooi komt als mosterd na de maaltijd, want Bolke
stein heeft vorige week al beloofd dat drugsbeleid en
ook de door haar gewenste kinderopvang in het defini
tieve verkiezingsprogramma wel aandacht krijgen.
En tsja, Bolkestein zelf doet zoals altijd waar hij zin in
heeft. Hij moet niets van communisten hebben en zegt
dat Tommei niet deugt omdat hij vice-voorzitter van de
Vriendschapsvereniging Nederland-DDR is geweest. Hij
zegt net zo makkelijk dat kinderarbeid in sommige lan
den onontbeerlijk is voor de economie. Dat zijn natuur
lijk geen handige uitspraken. Bijna niemand in Neder
land maakt zich nog druk om het communisme, terwijl
kinderarbeid algemeen wordt verafschuwd.
Maar Bolkestein heeft al zo vaak tegen schenen aan
geschopt. Hij heeft uitgesproken meningen en soms
pakt een boodschap van hem goed uit en soms hele
maal niet. Zijn kracht is ook zijn zwakte. Zijn leider
schap staat echter niet ter discussie. Bolkestein is de
lijsttrekker voor de komende verkiezingen en moet voor
een flinke zetelwinst gaan zorgen.
Wat is er dan wel met de WD aan de hand? De libe
ralen hebben gewoon last van een herfstdipje. Ze ma
ken deel uit van het bewierrookte paarse kabinet, maar
de successen worden de laatste tijd meer en meer toe
geschreven aan de PvdA met premier Kok. Dat laten de
peilingen ook zien: de sociaal-democraten staan op 42
Kamerzetels, terwijl de liberalen er 39 scoren.
Voor de buitenwacht zijn het wellicht alarmerende
geluiden. Die denkt wellicht dat de kleine achteruitgang
het sein is voor een vrije val in de peilingen. Ging het
met het CDA onder Brinkman niet precies hetzelfde?
Maar de WD zelf ligt nog niet wakker van de cijfers.
De partij staat nog steeds op dikke winst vergeleken
met 1994, toen op zich al een legendarische verkie
zingswinst werd geboekt. Dus waarom zouden de libe
ralen zich druk maken? Er is toch nog geen vuiltje aan
de lucht?
Kopstukken als Bolkestein, Dijkstal, Jorritsma en
Terpstra doen niet anders dan zich warmlopen voor de
verkiezingen.
Dat die individuen niet allemaal hetzelfde zeggen of
hun leider klakkeloos napraten, onderscheidt de WD
van andere partijen. Binnen deze club wordt het pas
echt hommeles en gevaarlijk als ze elkaar de mantel
gaan uitvegen. Zo ver is het nog lang niet.
DEN HAAG MARGIT KRANENBURG
WIM STEVENHAGEN
Gamaa al-Islamiya is onvoorspelbare radicale groepering
Egyptische soldaten dra
gen het lichaam weg van
een van de extremisten
die gisteren een aanslag
pleegden op toeristen bij
Luxor.
FOTO AP
MOHAMED EL-DAKHAKHNY
De naar het schijnt
goed voorbereide ter
roristische aanslag in
het tempelcomplex bij
Luxor in Zuid-Egypte
is volgens de plaatse
lijke politie uitgevoerd
door de extremistische
beweging Gamaa al-
Islamiya. Dit is een
kleine radicale groepe
ring die al vijf jaar te
gen het 'wereldlijke'
regime van president
Hosni Mubarak strijdt.
Gamaa al-Islamya leek te zijn bedwon
gen door het kolossale veiligheidspap-
paraat van de Egyptische regering en
de afwezigheid van sympathie onder
de bevolking voor gewelddadige acties.
Met het bloedbad in Luxor blijkt even
wel dat de beweging nog springlevend
De regering heeft sinds extremisten
aanslagen begonnen uit te voeren in
1992 keihard gereageerd. De staat mo
biliseerde alles en iedereen uit vrees
dat het in Egypte, met zes miljard gul
den aan jaarlijkse inkomsten uit het
toerisme, dezelfde kant op zou gaan als
Algerije. De Egyptische regering heeft
veel succes geboekt, zoveel zelfs dat ze
sinds het afgelopen jaar de Gamaa al-
Islamiya als praktisch uitgestorven be-
schouwde. Toen in september een
paar mannen negen Duitse toeristen
en hun chauffeur pal voor het Egyp
tisch Museum doodden, haastte de re
gering zich te verklaren dat het om
geestelijk gestoorde daders ging. Dat
kan heel goed het geval geweest zijn.
Een van de daders was een gefrusteer-
de nachtclubzanger, die een enorme
haat tegen buitenlanders koesterde.
Deze gebeurtenis toonde evenwel aan
dat zelfs slecht georganiseerde daders,
ondanks de schare veiligheidsmensen,
'spontaan' een aanslag kunnen plegen.
Het succes van de regering bij het be
strijden van de organisatiestructuren
van de moslim-extremisten lijkt met de
aanslag in Luxor een bloedige keerzijde
te hebben. Volgens zegslieden in Cairo
heeft de staat met het ontmantelen van
de leiding van de Gamaa al-Islamiya
ook de voorspelbaarheid van de bewe
ging ontmanteld. Verspreide cellen van
de beweging zouden nu spontaner en
zonder onderling overleg acties bera
men en uitvoeren. De talrijke infor
manten van de staat hebben ook geen
idee meer wat deze kleine groepjes be
kokstoven.
Hoe klein deze groepjes ook zijn, ze
zijn een herinnering aan de mate van
sociale ellende en politieke starheid in
het land. Het overbevolkte land kent
een enorme werkloosheid, sterk stij
gende kosten van levenonderhoud en
geen democratische uitingsvormen
van betekenis voor tegenstanders van
de politiek van de regering. Dit jaar zijn
landhervormingen doorgevoerd die
aan miljoenen keuterboertjes hun land
kosten. Polarisatie en extremisme ne
men toe in Egypte, een land dat feite
lijk sinds begin jaren vijftig door mili
tairen wordt geregeerd. Sinds 1981 ge
beurt dat met behulp van de noodtoe
stand.
Egypte heeft net als de meeste landen
altijd stromingen gekend die staat en
religie tot een overheersend bolwerk
willen maken. De scheiding van kerk of
moskee en staat is een goddeloze gru
wel die tot allerlei vormen van ellende
leidt. De duistere beweging Gamaa al-
Islamiya is heden ten dage in Egypte
de extreemste voorstander van een is
lamitische staat.
Ze is als splintergroeping voortgeko-
i' SC v -
men uit de Moslimbroedersch;
door de voormalige president!
Sadat werd gebruikt om een tef£n
wicht te vormen tegen de links )0J
risten. Dit monsterverbond koi
dat 1981 het leven. De fundara
ten hadden genoeg van hem.S
militaire opvolger, de huidige;
dent Hosni Mubarak, verdient :en
de lot volgens de fundamental:
krijgen waarschijnlijk financiël e)a
uit het buitenland. Voorts pers
Midden-Egypte mensen af, va
ten.
Ddl
LUXOR CLEMENS INGWERSEN
17 november 1997:67 mensen komen om het
leven, onder wie 57 toeristen, en tachtig mensen
raken gewond bij een aanval van vermeende
fundamentalistische moslims in Luxor.
18 september: Negen Duitsers en een Egypti
sche buschauffeur komen bij een aanval van
twee broers op een toeristische autobus in de
hoofdstad Cairo.
23 oktober 1994: De islamitische terreurorgan-
satie Gamaa al-Islamiya eist de verantwoorde
lijkheid op voor twee aanslagen op toeristen in
Zuid-Egypte. Een Brit komt om het leven.
27 september: Twee Duitsers en twee Egypte-
naren worden gedood in Hurghada, het beken
de duikcentrum aan de Rode Zee. Twee leden
van de Gamaa al-Islamiya worden voor deze
aanslag opgehangen.
26 augustus: Een Spanjaard komt om als funda
mentalisten een busje onder vuur nemen op de
weg tussen Luxor en Sohag.
18 april: Achttien Grieken komen om als funda
mentalisten een grote groep toeristen met ma
chinepistolen beschieten voor een hotel bij de
beroemde piramides van Gizeh, vlakbij Cairo.
Gamaa al-Islamiya zegt de aanslag te hebben
gepleegd in de veronderstelling dat het ging om
joodse toeristen.
4 maart: Gamaa al-Islamiya claimt de verant
woordelijkheid voor een aanslag in het zuiden
van Egypte op een cruiseschip op de Nijl. Een
Duitse toeriste raakt hierbij zwaar gewond en
overlijdt enkele weken later.
26 oktober 1993: Twee Amerikanen, een Frans
man en een Italiaan worden gedood in een ho
tel. De dader was het hotel binnengestormd en
had de aanwezigen uitgemaakt voor ongelovi
gen voordat hij het vuur op hen opende.
8 juni: Fundamentalisten gooien een bom naar
een toeristenbus bij de piramides van Gizeh.
Twee Egyptenaren worden gedood.
26 februari: Een Turkse en een Zweedse toerist
en een Egyptenaar komen om bij een bomaan
slag op een café in Cairo.
21 oktober 1992: Een Britse toerist overlijdt in
Dairut in het zuiden van Egypte. Gamaa al-Isla
miya zegt voor de aanslag verantwoordelijk te
zijn.
CAIRO AFP-ANP-DPA
Een dag na het bloedbad in de
bekende toeristische plaats
Luxor, waarbij 67 doden vielen,
is ieder spoor van de geweldda
dige terreuractie uitgewist. Net
als altijd brengen bussen vol
met toeristen een bezoek aan
de beroemde tempel die sierlijk
midden in de woestijn prijkt.
Met dit verschil dat Luxor bin
nen een dag een kleine politie
staat is geworden. En niet alleen
omdat president Mubarak van
Egypte vanochtend een bezoek
bracht aan de tempel van Hats-
jepsoet in Luxor, waar gisteren
de terroristische aanslag plaats
vond.
Ook Nederlandse vakantiegan
gers schuwen het gevaar niet.
Het echtpaar Van Geenhuizen
uit Hengelo zag geen reden om
de trip te annuleren. „Toen we
gisteren naar huis belden hoor
den we pas hoe ernstig de situa
tie was. De kinderen schrokken
wel, maar we gaan niet terug.
Dergelijke dingen kunnen in
deze landen nu eenmaal gebeu
ren."
De inwoners van Luxor reage-
op het bloedbad. Ze schamen
zich diep tegenover buitenlan
ders. „Als moslim durf ik bijna
niet meer met een toerist te
praten. Ik ben bang dat ze mij
voor een terrorist aanzien. Ik
smeek u, ga Egypte niet haten",
aldus een eigenaar van een res
taurant.
Een advocaat, die absoluut niet
met zijn naam in de krant wil,
wil de prachtige tempel nooit
meer zien. „Dat roept te veel
nare herinneringen op." Hij is
moslim en wil zich nadrukkelijk
distantiëren van de fundamen
talisten die aanslagen plegen
om een grote islamitische staat
)efi
te stichten. „De islam is 101
geweld. Deze mensen i
net als Saddam Hussein flg
denken niet, hun verstai
tioneert als een geweet.' F
In Egypte wordt intusse ftgi
gespeculeerd over de ad slle:
grond van de daders die
ren de aanslag pleegden istr
moed wordt dat de terra tiri
hulp hebben gehad uitS LH
De fundamentalistische it.
sche groepering Gamaa ijer
miya, heeft te weinig fin iii
middelen voor een der)
grote aanslag. Een terrc
groepering in Sudan hei
jaar met een aanslag in
Abeba (Ethiopië) geprot
om de Egyptische presi
Hosni Mubarak te verm:
LUXOR CARINE NEEFJES
ttiw/E tor o nootr syikMtwe wesiehje Wot het cohwuM&kê
WAPAtt o oor- wr (\£&i ohbdwl 80JT mm u NIETS te
IWAEX! HttfTéj&HAP MET- :©Hon/WHS SfAVENHMS-,WJlAt£OD^EN,
EMVE VJMSÏEN (Ut (WTUir VOOWLOEIPEK)® IS|/WI EU ÖJ HOWj
COetfÉfW, IU?UI6mE EN ymU&kX&HetfS) (fwmmso MA Her NEB3KW VAN PE
SnJOöTOlofSTAWeDzPIPAWM HOfEMT PE AflfiPWBP©TWlETO)DS IN AÜSTMl'A,
YiMÊ ÏE ABOTÊWAlf NEgPEtf UITE|EAI«#V HÖUPE V-S. €W Pt WSMÉN C^uW)TlfflJA|_S^
W6 IW VIC1WBTWE «TIEN JWEM itmx PE eaiXMBW HET
er wc efiAn.-
se£, moutt-UA Mier,
AM05 U WEL UW
ecfëS Pflnfyi&X&v
uf O
gQETST&Nj Vb MAN «AU EEKI ANPgC Pt^Ler
Lange ami van De Nederlandsche Bank redt Bangert Pontier
In Japan gaat de Hokkaido Takushoku
Bank failliet en stijgen de aandelenkoer
sen razendsnel. Het vertrouwen in het
bankwezen lijkt terug te keren. Hier geeft
De Nederlandsche Bank (DNB) een 'ad
vies' en Friesland Bank lijft de van wit
wassen verdachte effectenbank Banger
Pontier in. De beurs stijgt intussen ra
zendsnel. Is het vertrouwen soms terug?
Vertrouwen in de Nederlandse banken is
een belangrijke drijfveer voor de centrale
bank aan het hoofdstedelijke Frederiks-
plein. Drugs- en zwartgeldbank Femis,
de financiële spil in de Octopus-bende,
liet DNB in 1991 ontmantelen. Slaven-
burgs Bank (goed voor een miljard gul
den zwart geld per jaar) kwam in 1983
wel onder de hoede van Crédit Lyonnais
Bank. De lange arm van De Nederland
sche Bank reikt ver. Haar bestuurders
leggen de grens bij zwart geld èn drugs.
Bankje Bangert Pontier (BBP) komt nu
in handen van 'noordelijke boeren'.
Haar beursanalist Gosling gaat zijn
naam veranderen in Goslinga, zo grapt
de beursvloer over de Friese coup. Justi
tie stelt dat de gang van zaken is gewet
tigd door 'de vrees dat een heleboel
mensen met een rekening bij Bangert
niet de dupe mogen worden van iets
waar ze niets mee te maken hebben'.
Met witwassen door een effectenhande
laar te Londen. Bangert koopt vervolging
af voor een miljoen gulden.
De DNB-woordvoerder zegt dat 's lands
centrale bank in dit soort zaken deel
neemt in 'advies en overleg'. „Dat komt
niet zo vaak voor", wil hij wel toegeven.
Maar zolang de bank-in-kwestie zich
niet bezondigt aan een 'strafrechtelijk
iets' mag de bank van DNB zelf maatre
gelen treffen. Bij Bangert zijn dat crisis
directeuren. door DNB doorgelicht. Hun
voorgangers zitten werkloos thuis.
BANKROET
In Nederland laat de strenge boven
meester van het bankwezen, DNB,
hoogst zelden een bank failliet gaan. In
de juiste geschiedenisboekjes is terug te
vinden hoe zij zelfs leningen verstrekte
om wankelende bankinstituten op de
been te houden. Hoe onverantwoord er
ook met miljarden guldens was omge
sprongen.
In het uiterste geval kan DNB de bank-
vergunning intrekken. Dat leidt tot een
onmiddellijk bankroet van de betrokken
bank. Als er ook maar enigszins kans op
overleving is stelt zij bij gelegenheid een
omvangrijke lening ter beschikking. Dat
was voor Bangert niet nodig. Kennelijk
zit er geen luchtje aan BBP zelf en is red
ding van de effectenbank via de Fries
land-route zonder bezwaar.
Nederland heeft geen historie van faillie
te banken. De laatste was Femis Bank in
1991, die overigens opmerkelijke gelijke
nissen vertoont met waar justitie mo
menteel onderzoek naar doet op en bij
de Amsterdamse beurs: grote contante
geldbedragen, banden met Zwitserse en
Antilliaanse instituten en anonieme co
derekeningen (indertijd via NMB Hel
mond, een keurige, gerespecteerde
bank).
In het geval van Femis stak DNB geen
vinger uit. Zwart geld op zich - zonder
drugsbendes en zo - lijkt niet het groot
ste bezwaar. Bij Slavenburgs Bank ging
het rond 1982 om een miljard gulden,
toen het doelwit van intensief justitieel
onderzoek. In 1988 had DNB nog 600
miljoen tegoed op haar lening aan de
- door haar bemiddeling Slavenburgs
nieuwe moeder geworden - Crédit Lyon
nais, dat er zelf 2,5 miljard op toelegde.
Haar polderdochter Crédit Lyonnais
Bank Nederland (CLBN) raakte later zelf
voor 1,3 miljard in nood door extreme
soepelheid met Italiaanse boeven. De
rechtszaken hierover zijn lang niet klaar.
DNB heeft inmiddels de rokende puin
hopen van CLBN binnengeloodst bij Ge
nerale Bank, een op Benelux-expansie
beluste Belg en inmiddels de vierde pu-
blieksbank in Nederland.
HYPOTHEKEN
Op de staat van dienst van de DNB prijkt
verder nog één vers faillissement. De
Tilburgsche Hypotheek Bank (THB) ging
in 1983 over de kop met een schulden
last van 730 miljoen gulden. Onroerend
goed, gefinancierd met veel te ho
potheken, was toen gemeengoed
voor ook de Verenigde Staten enl
(nog steeds) knalhard de rekenini
gen gepresenteerd.
De curatoren hebben uit de boed
aandeelhouders en houders vani
gestelde leningen (bungelend on
de lijst bij bankroet) grepen mis
standaardpraktijk, ook anno 199'
het nu bij Fokker gaat.
Twee andere zwakke steeën indf
malige hypotheek-catastrofe war
Westland Utrecht Hypotheekban
(WUH) en de Friesch Groningscl
potheekbank (FGH). Diverse huif
gen organiseerde DNB, met med
king van onder meer Nationale-^
landen, de Rijkspostspaarbank(r
bank), Aegon, ABN, Amro Bank,! Moi
NMB, ambtenarenpensioenfond
enzovoorts.
FGH werd uiteindelijk bij Aegon
gebracht, WUH landde veilig bij'
nale-Nederlanden. nu ING Vera
gen. Dat het huidige DNB-hoofd
toen eigendom van WUH, daarin
heeft gespeeld is nauwelijks aani
lijk. De Nederlandse centrale bal
'niet op de stoel van bankdirectii
gaat zitten'. Maar zij reikt heelve
haar lange arm.
AMSTERDAM RAYMOND PEIL
