Nonnen als soldaten van Christus AIM Koeiengeloei in Leidse binnenstad Kerk Samenleving ZATERDAG 15 NOVEMBER 1997 REDACTIE DICK VAN DER P Amerikaanse hoogleraar stelt tweeduizend jaar kloosterzusters te boek Hun uniform bestond uit de sluier en het habijt. Hun wapens waren de gebeden en de goede werken. Eeuwenlang stonden vrouwen in de frontlinie van het katholicisme. Ze waren de soldaten van Christus, wier deugden de hoogste graad van perfectie hadden bereikt. Met ascese, zelfbeheersing, gehoorzaamheid en zelfopoffering hebben zij zich ingezet voor de armen, de treurenden, de zieken en verworpenen der aarde. Maar zij moesten ook voortdurend ten strijde trekken tegen de dominantie van de mannelijke clerus in de Rooms- Katholieke Kerk. De Amerikaanse hoogleraar Jo Ann Kay McNamara stelde hun geschiedenis te boek in een standaardwerk. Jo Ann Kay McNamara: „Nonnen hebben eeuwenlang in de Rooms-Katholieke Kerk tegen de mannelijke clerus moeten vechten voor erkenning en toestemming om hun werk te kunnen doen." foto gpd Een paar dagen is McNamara, hoogleraar ge schiedenis aan het Hunter College en het Gradu ate Centre van de Gemeentelijke Universiteit van New York, in Nederland. Tussen haar colleges en examens door heeft ze even tijd vrij kunnen ma ken om de Nederlandse vertaling van haar boek te promoten. 'Zusters ten strijde' is de titel van haar studie over tweeduizend jaar geschiedenis van kloosterzusters. Twintig jaar heeft ze eraan gewerkt. De vijandigheid van de Rooms-Katholie ke Kerk tegenover religieuze vrouwen heeft haar ten diepste verbaasd. „Nonnen hebben eeuwen lang moeten vechten voor erkenning en toestem ming om hun werk te doen. Steeds weer legden pausen en bisschoppen hun nieuwe regels op, veroordeelden hen tot de kloostermuren, beperk ten hun activiteiten, en stelden hun leefgemeen schappen onder bisschoppelijke supervisie. Ik kon dat maar moeilijk geloven." Ze beschouwt zichzelf als een feministische we tenschapper. Haar eerste ontdekking in haar be wustwording was het besef dat ze als vrouw geen misdienaar kon worden, vertelt ze. Katholiek ge lovig is ze niet. McNamara noemt zichzelf een humaniste, niet echt een religieus persoon. „Maar de eerlijkheid gebiedt mij te erkennen dat aJles wat ik ben ik te danken heb aan mijn katho lieke opvoeding. De nonnen van de parochie scholen hebben mij geholpen mijn eerste schre den te zetten in de wereld van studie." Nonnen in de Rooms-Katholieke Kerk ziet de Amerikaanse hoogleraar geschiedenis als de voorloopsters en de wegbereidsters van de huidi ge generatie feministen. Het waren deze religieu ze vrouwen, die het beroep van onderwijzeres, van verpleegster, van maatschappelijk werkster openstelden voor alie vrouwen. McNamara er kent dat feministen van nu niet direct een zuster schap en verwantschap zullen ervaren met non nen van vroeger. Immers, nonnen waren toch ge houden aan hun beloften van gehoorzaamheid, celibataire kuisheid en armoede. Niet bepaald deugden waarin feministische wouwen zich te genwoordig zullen herkennen. Toch bestrijdt de Amerikaanse historica dat. Juist door hun keuze voor het religieuze leven konden deze wouwen hun 'autonome identiteit', onafhankelijk van mannen, beleven. „Hun gehoorzaamheid en ne derigheid was een zichzelf opgelegde gehoor zaamheid, een zelfgekozen nederigheid, gericht op god. Gehoorzaamheid aan een overste ver schilt aanzienlijk van de gehoorzaamheid, die echtgenoten opleggen aan gehuwde wouwen. Als wouw gehoorzaam ik liever god dan een of ande re man die mijn vader voor mij heeft uitgekozen om mee te trouwen. Ik ben liever onderdanig aan een vrouw die in mijn wouwengemeenschap is gekozen tot overste dan aan een of andere man die ik toevallig op straat tegenkom. Armoede om dienstbaar te zijn aan de behoeftigen is een waar de die we in onze harde, onverschillige samenle ving dik zouden moeten onderstrepen." Prestaties In haar omvangrijke boek laat McNamara de le zer kennismaken met wouwelijke geleerden, mystici, kunstenaars, politieke activisten, gene zers en leraren. Dankzij hun religieuze roeping konden deze wouwen doelstellingen nastreven die de traditionele rolpatronen van hun sekse ver overstegen. Welke haar favoriete nonnen zijn? Daar hoeft ze geen moment over na te denken: Hildegard von Bingen. „Een universeel genie uit de twaalfde eeuw. Weinig mannen kunnen zich meten met haar prestaties als musicus, weten schapper, dichter, toneelschrijver, kunstenaar. Hildegard von Bingen sprak onbevangen tot kei zers en de paus. Aan niemand was zij onderda nig." Veel waardering heeft McNamara ook voor de Franse zuster Ursuline Marie de Saint-Joseph, die in de 17de eeuw de Canadese wildernis introk om er de indianen en Franse kolonisten te ver zorgen. Ook zuster Mary Theresa Kane, die vrij- moedig in 1979 paus Johannes Paulus II in Was hington toesprak, vindt ze een heldin. Deze Ame rikaanse zuster van Barmhartigheid hield een in dringend pleidooi om alle functies in de Rooms- Katholieke Kerk open te stellen voor wouwen, in clusief het priesterschap. In Europa en in de Verenigde Staten is de gemid delde leeftijd van zusters zeventig jaar, schrijft McNamara. Nieuwe rekruten zijn niet in aan tocht. Of er nog toekomst is voor het religieuze le ven van wouwen in de Rooms-Katholieke Kerk? In de westerse landen nauwelijks, denkt ze. „De traditionele orden die zich richten op zorgverle ning sterven uit. Maar de contemplatieve ordes zoals de Carmelietessen doen het nog aardig. Er blijft altijd een bepaald percentage van de bevol king bestaan, wouwen en mannen, die een leven zoeken van gebed, meditatie en devotie. Voor een contemplatief leven zijn niet veel mensen nodig. Een huis voor het gemeenschapsleven en een kerk is al voldoende." In Afrika, Azië en Latijns- Amerika ligt dat anders. Daar bloeit het wouwelij ke religieuze leven nog volop. Het aantal roepin gen van zusters neemt er gestaag toe. Zo is de or de van Moeder Teresa, de Missionarissen van Liefdadigheid, ook de snelst groeiende orde ter wereld. „In die landen is het huwelijk geen zaak van romantische liefde of wije keuze van wou wen, maar van uithuwelijking. Dan is het klooster voor wouwen vaak het enige alternatief." Jo Ann Kay McNamara, Zusters ten strijde. Tweeduizend jaar kloosterzusters. Uitgeverij Callenbach, Baarn, 647 blz. Prijs 79,00 gulden. ISBN 9026608950. SoW-synode doet benx* op verontruste hervorm ALPHEN AAN DEN RUN ANP De gezamenlijke synode van hervormden, gereformeerden en lutheranen heeft gisteren een unaniem beroep gedaan op hervormde tegenstanders van het Samen op Weg-proces om 'binnenboord' te blijven. In een motie, die bij accla matie werd aangenomen, roept de synode alle gemeen ten en classes (regionale kerk vergaderingen) op om mee te blijven doen met de gezamen lijke besluitvorming van de drie kerken. De reden van de oproep was volgens indiener ds. B.J. van Vreeswijk de 'passieve hou ding' bij de rechterflank van de Nederlandse Hervormde Kerk. Daar dreigt uit onwede over de voorgenomen kerkfu- sie een scheuring. Hij is zelf lid van de behoudende Gerefor meerde Bond binnen deze kerk. Van Vreeswijk, lid van het hervormd synodebestuur, zag de motie als een signaal aan de bezwaarden: „U wordt seri eus genomen. Wij zoeken een weg om u tegemoet te komen. Doe daarom mee. Wilt u dat niet en wilt u alles binnenha len, dan waagt u he; lijke." De motie If i nog eens vast dat i komstige Verenigd tantse Kerk in Nederi gefuseerde gemeent zonderlijke hervom formeerde en lut) meenten mogen b 1' staan. „Volledige samensmelting vaii meenten blijkt niet constateert de tekst tie kan in de toekoi j met een tweederde heid in de synode worden gemaakt. Behalve Van Vrei hoorden ook de g de predikanten K. en J. Doff tot de Wigboldus zei met aan de motie een bn verontruste hervoi willen slaan. Het risin VPKN een 'geheel compromissen' won voor lief. De motie bevatte sluiten die niet al de gezamenlijke syn men zijn. De hervon devoorzitter ds. W, zag de motie als 'e onder datgene wat der hebben besloten Lutheranen voorkomen c rond belijdenisgeschrift ALPHEN AAN DEN RUN ANP De lutherse leden van de geza menlijke synode van de Sa men op Weg-kerken hebben gisteren een dreigende crisis rond de vermelding van een omstreden oecumenische ver klaring in de kerkorde bezwo ren. De lutheranen dreigden donderdagavond niet akkoord te gaan met een compromis tekst over de zogeheten Kon- kordie van Leuenberg, een ge zamenlijk leergeschrift van lu theranen en gereformeerden uit 1973. Ze vonden dat Leuenberg daarin een veel te vrijblijvende plaats kreeg toe bedeeld. Met name voor behoudende hervormden is de Konkordie echter een groot struikelblok, omdat die de gereformeerde belijdenisgeschriften op som mige punten tegenspreekt. De behoudende hervormde syno debestuurder ds. B.J. van Vreeswijk zag door 1 'sluimerende binnei e twisten' oplaaien. In een dramatis woeg Van Vreeswij K de behoudende Ger ly de Bond, de synode i tegenstanders van tegemoet te komen geschrift geheel uit i in de te schrappen. 'Om erger te v< wilden de bezwa. vormden echter \vt voorgestelde comp: instemmen. Daarin de kerk met de Kon) Leuenberg erkent therse en gereformei ties door een gemeei lijk verstaan van hei bijeenkomen'. De ke, in 1993 aangeno van het betreffende vatte een duidelijke ning van de betel Leuenberg. Een voi die versie te handh; de het echter net nie Leidsch Dagblad ANN01897 Maandag 15 November LEIDEN Donderdag a.s., 18 dezer, hoopt de eerw. Moeder van het gesticht ,,De Voorzienigheid" alhier den dag te her denken, waarop zij vóór 25 jaar als overste dier stichting werd aangesteld. Zeker zal het de ijverige jubilaresse dien dag niet aan blijken van hoogachting ontbreken. ROELOF-ARENDSVEEN Zaterdag-morgen tegen negen uren was de weg van den Noordhoek tot aan en voorbij de kerk als het ware afgezet met nieuwsgierigen, om een lijkstoet te zien voorbijgaan, waarbij voor de eerste maal al hier de lijkkoets van den stalhouder B.J. Marinkelle in dienst was gesteld. Voortgetrokken door een span mooie, zwarte, in rouwkleuren opgetuigde paarden, en bestuurd dooreen koet sier met prachtigen steek gedekt, maakte deze wagen, waar van ons blad voor eenigen tijd een beschrijving bevatte, alge meen een gunstigen en treffenden indruk: zoodat het wel geen twijfel lijdt, of deze wijze van lijkenvervoer naar den Godsakker zal hier weldra ruime navolging vinden. In omlig gende plaatsen is reeds een paar malen gebruik er van ge maakt. LEIDEN Aan de Vinkbrug nabij Leiden werd Zondagmid dag op een lste-klasse-coupé van trein 30 Rotterdam-Am- sterdam geschoten, zonder iemand te treffen. Bij aankomst te Leiden werd de politie er mee in kennis gesteld. ANN01972 woensdag 15 november LEIDEN Het was gisteren precies 100 jaar geleden, dat de Leidse Vrijmetselaarsloge "La Vertu" haar eigen gebouw aan het Steenschuur in gebruiknam. Teneinde hieraan enig reliëf te geven boden de bestuurderen, die geschokt waren door het verdwijnen van het (zieke) lommerrijke geboomte, de ge meente een boompje aan ter planting aan het Steenschuur. Burgemeester Vis, die deze geste bijzonder op prijs stelde, verrichtte de boomplanting. "La Vertu", een der oudste loges in ons land (opgericht in 1757) heeft voor haar maandelijkse vergaderingen veel door de stad gezworven. Het begon in de herberg "Lion d'Orange" aan 't Uiterste Ver (tegenwoordige Utrechtse Veer) om daarna onderdak te vinden in De Doelen, De Zon, Het Zwijnshoofd en de Schouwburg. In 1823 ver huisde men naar "Het nieuwe Stadslokaal" (Stadsgehoor zaal) om van 1833 tot 1843 in "Den Burcht" een plaats van samenkomst te vinden. Toen weer terug naar de Stadsge hoorzaal. Honderd jaar geleden werd het huidige Loge-pand, een voormalige oude mouterij, herbouwd en voor de Loge ge schikt gemaakt. ZOETERWOUDE Ook de inwoners van Zoeterwoude zullen in 1973 niet kunnen ontsnappen aan een verhoging van de gemeentelijke belasting. De reinigingsrechten zullen met 20% omhoog gaan. Dit houdt in een verhoging tot 36,- voor een perceel dat uitsluitend als woning wordt gebruikt. LEIDSCH DAGBLAD (Opgericht 7 maart 1860) LEIDEN KEES VAN KUILENBURG Het was de Leidse burgemeester jhr. mr. F.H. van Kin schot heel wat waard geweest als het gemeentebestuur de Vebo een beter 'bij een tentoonstelling als deze' passende omgeving had kunnen bieden. Dat zei de burgemeester in een toespraak bij de opening van de veetentoonstelling op 20 september 1963. De burgemeester doelde met zijn opmerking op een goed ingerichte veemarkthal met bijbehorende terrei nen. Nu werd de jaarlijkse expositie van de 'Vereniging tot het bevorderen van de agarische belangen in de Rijn- en Duinstreek' nog op het open terrein op het Schuttersveld gehouden. Hetzelfde 'veld' waar in die tijd de kermis ter gelegenheid van de 3 oktober-viering was gesitueerd. Op die dag betaalde je daar 's morgens 10 cent. in de middag was dat drie dubbeltjes. Leden van de vereniging hadden gratis toegang. 'Mijn vader komt zo en dan mocht je voor niets naar binnen. Ter wijl mijn vader niet eens lid was. Zo ging dat in die tijd', weet een wat oudere Leidenaar. Terug naar de Vebo van 1963. In zijn openingstoe spraak stelde Van Kinschot toen dat de passende be huizing er nog niet was, omdat er 'in Den Haag helaas nog een slagboom moet worden opgeheven'. Maar, zo hield de burgemeester het Vebobestuur en andere gasten voor, 'wij hebben goede hoop dat binnen af zienbare tijd van rijkswege de vereiste goedkeuring zal worden gegeven.' Het zou echter toch nog zes jaar du ren voordat de koeien naar binnen gingen. Op 10 ok tober 1969 werd de eerste veemarkt in de Groenoord- hallen gehouden. Enige jaren later kwam daar ook een aparte runderhal. Ook de wekelijkse veemarkt speelde zich in de jaren zestig nog volledig op straat af. De koeien werden ver handeld op het terrein bij molen De Valk en het klein vee - schapen, varkens, geiten en dergelijke - had een plekje op de Nieuwe Beestenmarkt, direct grenzend aan de koeien bij de molen. Op de Nieuwe Beesten markt stond ook het kantoortje van de marktmeester. De veemarkt - ongeveer vijf eeuwen oud - beteken de in die tijd feest in Leiden. Veel Leidenaars maakten op vrijdag een rondje over de mart. Vaders namen een snipperdag en kinderen spijbelden van school. Naar sommige markten - zoals de lammermarkt - werden schoolreisjes georganiseerd. Met kaasbrikken werd de jeugd van buiten Leiden naar de sleutelstad vervoerd. En natuurlijk waren er de boeren uit Texel, die met schepen vol schapen naar Leiden kwamen. Ze huur den een kamer in de buurt van de markt. Als de boe ren goed hadden verdiend, lieten ze dat merken ook. De diverse drankgelegenheden deden dan goede za ken. overigens niet alleen door de Texelse inbreng. Prachtig was het traditionele (oven en bieden van de boeren, waarbij het klappen van de handen altijd veel toeschouwers trok. Loven en bieden dat tegenwoordig overigens, ook al is er veel veranderd, nog altijd 'in' is. De flinke buidels met soms heel veel geld, maakten eveneens indruk bij de bezoekers van de markt. Maar ook werd er regelmatig gemopperd. Op de overlast door stank, het lawaai en - als het in een café wat al te laat was geworden - de knokpartijtjes. Het behoorde na 1969 allemaal tot het verleden. KANTOOR Rooseveltstraat 82 Postadres: Postbus 54, 2300 AB Leiden ABONNEESERVICE Abonnementen Geen krant ontvangen? Bel voor nabezorging: Ma. t/m/vr. 18.00-19 30 uu Zaterdag 10.00-12.00 uur DIRECTIE B M. Essenberg, J. Kiel (ad/unct) HOOFDREDACTIE J.G. Majoor, r. van Brussel (adjunct) REDACTIE J Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst J. Preenen chef red. Groot Leiden A.J.B M. Brandenburg, chef eindred. regio F. Blok, chef eindredactie algemeen W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek W. Spierdijk, chef sportredactie T Brouwer de Koning chef Rijn-en Veenstreek 071-5128030 Maandag t/m vrijdag v in 83 't 'n83 ee RUBRIEKSADVERTi Maandag t/m vrijdag v> bij vooruitbetaling: per maand (acceptgiro) per kwartaal (acceptgiro) SSÏ3&L madJ? verstrekken tot hpt automat >H sgeld, c Voor mensen die moeilijk Ie: li ogen hebben of blind zijn (c leeshandicap hebben), i: 'S uit het Le het regionale niei geluidscassette bt Auteursrechten voortë K N H U I Z rn De Nieuwe Beestenmarkt anno 1997. foto loek zuyderduin ONGEVALLENDIENST Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag. Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonde Academisch Ziekenhuis: zaterdag 13 00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf w We 13.00 t/m vrijdag 13.00 u Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst fchi BEZOEKUREN DIACONESSENHUIS (tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 u. en 19.00-19.45 u. Verloskunde en Gynaecologie: naast de gewone bezoektijden, vc bovendien van 10.30-11.15en van 19.45-21.00u Special Care Unit: 10.30-11.00 u., 15 00-15.30 en 19.00-19 30 u. enr Kinderafdeling 10.30-12.00 en 14.00-19.00u(ouders de gehele dag R'i RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth (tel. 071-5454545) dagelijks 14.00-15.00 u en 18.30-19 30 u klasse daarnaast ook 11.15-12.00 u Verloskunde en Gynaecologie 14.30-15.30 u en 18.30-19.30 u. (voo 21 OOu). Kinderafdeling 14.30-19.OOu (voor ouders de gehele dag) Afdeling Hartbewaking (CCU) en intensive care (IC): 14.00-14.30 en tj RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord (tel. 0172-463131) bezoek is bijna de gehele dag welkom, behalve tuffer 14 00 u Geopend van maandag 7.00 tot vrijdag 19.00 u. ACADEMISCH ZIEKENHUIS ej (tel. 071-5269111bezoektijden Intensive Care-afdehngen, Beenmer )ns transplantatie en Neonatologie op aanvraag c q in overleg met de ver overige afdelingen 14.15-15 OOen 18.30-19 30u., met uitzondering' Endocrinologie en Stofwisselingsziekten 14 00-17.00en 1900-21.00 '4 Infectieziektenen Interne Geneeskunde: 15.00-19.30 u Kinderneurologie/Neurochirurgie. 15.30-16.30 en 18.30-19.30 u ('sl voor kinderen onder 12 aar Klinische Oncologie: 10 30-12 30 en 14 15-20.00u. Maag-, darm- en leverziekten 14 15-16 OOen 18.30-19.30u Neurologie: 14 30-15.15 en 19.00-20.00 u. Nierziekten/Niertransplantatie 14 00-17.00 en 19 00-21 00 u Verloskunde: 14 15-15 OOen 18.15-19.00 u. (voor partners en eigen overleg.) ho e)( hor

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 14