Pietje Bells
in dienst van
de duivel
'Fotografie is voor mij
toch vooral een vak'
Cabaret-historie op 21 c
Cultuur Kunst
Schafthu[
veilt zijn
gesigneer'
Reve-'
edik
Monster en moeder
DINSDAG 11 NOVEMBER 1997
CHEF JAN RIJSDAM. 071 -5356444. PLV CHEF AD V.
Onbekende bekrast schilderijen
Amsterdam Een onbekende vandaal heeft bij het veilinghuis
Christie's twee schilderijen van 17de eeuwse meesters bescha
digd. De dader kerfde een kruis op een schilderij van Jan van
Goyen en op een werk dat wordt toegeschreven aan Pieter
Molijn. Hij kon daarna ongezien het pand verlaten. De vandaal
sloeg afgelopen zaterdag toe tijdens de drukbezochte kijkdagen
voor de veiling van oude meesters. Hij heeft de kerven vermoe
delijk aangebracht met een mes. De politie is druk bezig met het
onderzoek. Het is de eerste keer dat dit bij het veilinghuis ge
beurt. Tijdens kijkdagen is wel altijd bewaking aanwezig. De
schilderijen worden in overleg met de eigenaar gerestaureerd.
Versace-jurk van Diana geveild
milaan Een japon van de vermoorde Italiaanse mode-ontwer
per Gianni Versace, die prinses Diana enige weken voor haar
dood had gekocht, heeft zondag op een veiling in Milaan 80 mil
joen lire (ruim 90.000 gulden) opgebracht. De naam van de ko
per werd niet bekendgemaakt. De opbrengst van de veiling gaat
naar de Italiaanse Stichting voor Kankeronderzoek. Versace's
persafdeling zei dat de zwarte avondjurk met een zijden witte
hals een van de zes japonnen was die Diana op 5 juli tijdens een
show van Versace in Parijs had uitgezocht. De andere vijf japon
nen zullen eveneens worden geveild.
Tweede prijs voor Collegium Voci
alphen aan den rijn» Het Alphense tienerkoor 'A' van Collegium
Voci heeft afgelopen zaterdag de tweede prijs gehaald op het
Nationaal Koorfestival in de Rotterdamse Doelen. Het was de
eerste keer dat het koor deelnam aan het festival.
Forum over popmuziek
leiden Het thema van de jaarlijkse Ideële Week van studenten
vereniging Augustinus aan het Rapenburg is dit jaar 'muziek'.
Vanavond wordt om 20.30 uur het spits afgebeten door cabare
tier Kees Torn, winnaar van het Leids Cabaretfestival 1994. Don
derdagavond is er een forumdiscussie (20.30 uur) over de waar
de van de popmuziek met onder meer drs. Hanna Bosma die
colleges geeft over Madonna aan de Universiteit van Amster
dam. Het programma wordt vrijdag om 21.00 uur afgesloten met
een lezing van Serge van Duynhoven over poëzie in de muziek.
Niet-leden betalen vijf gulden voor het cabaret en 2,50 gulden
voor de andere avonden.
Extra concert Backstreet Boys
arnhem Donderdag twee april geven de Backstreet Boys een ex
tra concert in het Gelredome in Arnhem. De voorverkoop begint
aanstaande zaterdag om 10.00 uur bij de 150 grote postkantoren
en de Ticketlijn (0900-3001250). Per persoon kunnen maximaal
10 kaarten worden gekocht.
Patrick Rambaud wint Prix Goncourt
parus» De Prix Goncourt, de meest prestigieuze prijs voor litera
tuur in Frankrijk, is gisteren toegekend aan Patrick Rambaud
voor zijn roman 'La Bataille'. De schrijver Pascal Bruckner krijgt
de Prix Renaudot voor zijn boek 'Les Voleurs de Beauté' (De die
ven van schoonheid). De 51-jarige Rambaud heeft al zo'n dertig
boeken op zijn naam staan, zowel romans als satires. Voor 'La
Bataille' ontving hij eerder de Grote Prijs van de Académie Fran-
<;aise. Bruckner is vooral bekend door zijn roman 'Lune de Fiel',
dat door de Pools-Amerikaanse regisseur Roman Polanski is ver
filmd als 'Bitter Moon'.
Vanessa Jane Phaffin LAK-galerie
Haar stijl doet enigszins denken aan die van Vrij-Neder-
land tekenaar Yrrah. Of misschien is het meer het mali
cieuze in Vanessa Jane Phaffs werk dat verwantschap op
roept met de tekeningen van deze gigant. Niks geen Pe
ter van Straatensiaanse gezelligheid uit de bruine gelag
kamer, maar een kille keuken waarin een kind ik weet
niet wat zal gaan uithalen met de messen. Niks geen wel
gevormde stoten, maar een invalide 'dame sans merci'
die vanuit de rolstoel haar flat stofzuigt. Phaffs wereld is
onheilspellend. 'Wacht maar', lijken haar figuren te zeg
gen, 'wachten jullie maar af!' Phaff exposeert tot en met
13 december in de LAK-galerie
leiden cees van hoore
Kinderen die een huis in brand
steken of een kornuitje meene
men naar een afgelegen spoor-
emplacement om hem daar te
vermoorden. Pietje Bells in
dienst van de duivel. Boosaardi
ge Alices in Wonderland. Het is
een dankbaar onderwerp ge
weest voor vele horrorfilms en
boeken. Ook in de beeldende
kunst komen deze 'schatjes'
voor. In het werk van de Leidse
kunstenaar Jacques Turk bij
voorbeeld. Kinderen die je met
een broeierige, slechte, blik
aankijken.
In de lino's en tekeningen van
Vanessa Jane Phaff duiken ze
ook weer op. „In mijn laatste
werk heb ik vooral kinderen af
gebeeld", zegt Phaff. „In wat
mensen denken, overheerst
toch het beeld van het zoete,
schattige, kind in een harmoni
euze omgeving. De echte lie
verd, die seksloos en kwetsbaar
is. Maar mijn kinderen hebben
vaak iets kwaadaardigs.
„Ik laat in het midden of ze
dat zijn geworden door hun ka
rakter of door hun opvoeding.
Misschien zijn ze wel slecht ge
boren. Ik zet ze in een omge
ving die geborgenheid sugge
reert, maar als je beter kijkt zie
je dat dat schijn is. Er kleeft iets
onheilspellends aan. Nog even
en de ramp gaat zich voltrek
ken. En dat beeld ik dan af in
zoete kleuren, in kleuren als van
een vrolijke kleurplaat. Je ziet
die kinderen denken: 'Als jullie
volwassenen het zo willen, dan
kunnen jullie het krijgen.'"
De vrouw die vanuit haar rol
stoel aan het stofzuigen is,
doorbreekt eveneens een be
paald verwachtingspatroon. De
linoleumsnede heet: 'II faut net-
toyer sa maison'. Men moet zijn
huis schoonhouden. Het is een
verwijzing naar 'II faut cultiver
son jardin', 'men moet zijn tuin
onderhouden', een uitspraak
van Voltaire. Je verwacht een
zielig figuur in die rolstoel aan
te treffen, maar dat is deze
vrouw geenszins. „Met die roos
in haar haar heeft ze zelfs iets
vamp-achtigs", zegt Phaff. „Het
is een cynisch beeld. Je ziet dat
het tafeltje wankelt, dat de klok
op vijf voor twaalf staat. En dan
die rare vogels zo tegen de
wand gekleefd - het heeft iets
donkers, iets boosaardigs. En
dan vind ik het heel leuk om
Wanneer een foto in het alge
meen, en een sportfoto in het
bijzonder, de krant van alledag
ontstijgt en dan eventueel het
predikaat 'kunst' mag dragen;
dat is de vraag waarmee Rene
Bouwman al mompelend in
richting keuken verdwijnt. „Ik
weet het niet", zegt hij, als hij
enkele minuten later weer te
voorschijn komt, met koffie en
koek, maar nog zonder ant
woord. „Het wordt zo gauw
zweverig, zo snel vaag. Kunst is
een ruim begrip. Ik praat eigen
lijk liever over mijn beroep. Fo
tografie is voor mij toch vooral
een vak."
Dat fotografie ook kunst kan
zijn, dat vakbroeders zich als
kunstenaars afficheren, dat er
musea en galeriën zijn die da
gelijks op dit gebied exposeren;
dat weet hij als geen ander. Zijn
kasten puilen uit met boeken
vol foto's van collega's uit bin
nen- en buitenland. En zeifis de
37-jarige Leidenaar allang geen
'naamloze' meer in het wereldje
van beeld en plaat. Zo kreeg hij
voor een foto van Boris Jeltsin
op het Rode Plein al eens een
eervolle vermelding op World
Press Photo en worden zijn
sportfoto's wekelijks breed uit
gemeten in het blad Nieuwe Re-
vu. Menig topsporter in Neder
land heeft een 'Bouwman' aan
de muur en ontbreken op welk
topevenement waar dan ook ter
wereld doet hij al een decenni
um niet.
Maar desondanks worstelt hij,
een half uur later, nog altijd met
die brandende vraag. „Eureka",
roept hij dan plotseling, „ik heb
het gevonden. Hier, Neil Leifer,
een Amerikaanse fotograaf die
geen gevecht van Mohammed
Ali miste en de weerslag daar
van neerlegde in dit fraaie boek.
Deze foto hier, van ver boven de
ring genomen. Nu heel gewoon,
maar toen nog nooit vertoond.
De knock-out op tegenstander
Cleveland Williams. Die ligt in
de ene hoek, Ali loopt naar de
andere hoek. De jury, de toe
schouwers, de scheidsrechter,
de verzorgers. Prachtige vier
kante compositie van hét mo
ment en ook nog eens vernieu
wend. Dit is perfect, dit grenst
aan kunst. Hier kan je twintig
jaar na dato nog uren naar kij
ken."
Hij heeft dan opeens nóg een
voorbeeld voor handen, zijn
grote voorbeeld trouwens, al
kwam hij daar aanvankelijk
even niet op. Walter loos jr.,
eveneens een Amerikaan, werk
zaam ondermeer voor het toon
aangevende blad Sports Illustra
ted. De rug van een golfspeler,
de handen gevouwen, het balle
tje tussen de vingers. De tennis
speelsters Chris Evert en Marti
na Navratilova in hun kniebui-
Is het kunst of is het sport of is het beide? Waar ligt de grens, wie gaan daar over heen en waarom
gebeurt dat? In de rubriek Kunstgras gaan we op zoek naar de raakvlakken en de snijpunten van
deze op het eerste gezicht zo verschillende culturen. In aflevering 4: de Leidse sportfotograaf Rene
Bouwman over wanneer een foto kunst is.
ging voor de Royal Box op Wim
bledon. „Hetzelfde verhaal. Per
fecte compositie, haarscherp,
hét journalistieke moment en
ook nog eens vernieuwend. Nu
zie je die foto's overal, maar
toen dus niet. Ook dat neigt
naar kunst, vind ik."
De criteria heeft hij genoemd;
streeft hij zelf nu ook naar een
dergelijke perfectie, of heeft hij
die graad mogelijk al eens be
reikt? „Natuurlijk wil je het al
lerbeste uit jezelf halen, dat
spreekt vanzelf. Maar het verve
lende is, dat dat alsmaar moei
lijker wordt. Er is tegenwoordig
zoveel media-hype rond top-
evenementen dat er ook steeds
meer beperkende maatregelen
zijn. Je mag niet meer bij de
dug-out komen, niet meer in de
spelerstunnel en ook de kleed
kamer is verboden terrein. Je zit
met afrasteringen, grachten en
reclameborden. Het wordt zo
doende moeilijker en moeilijker
om je te onderscheiden. En je
onderscheiden, daar gaat het
uiteraard om."
Maar heel af en toe, valt het
plaatje ook bij hem 'perfect' in
elkaar. „Ja, dan heb je dus hét
journalistieke moment, de
scherpte, de uitdrukking, de
compositie. Die prent van Youri
Mulder waarop hij het beslis
sende doelpunt voor Oranje
scoorde tegen Wit-Rusland be
nadert dat beeld. Maar kunst?
Ach, dat moet een ander maar
bepalen. Ik vind het vooral een
voorbeeld van mooie sportfoto-
grafie. Van goed vakwerk."
ad van kaam
foto: rene bouwman
'II faut nettoyer sa maison' van Vanessa Jane Phaff: een strijdbare invalide.
zo'n lullig detail als een pedaal
emmer op de bank te zetten."
Het afval op de bank, de vrouw
in de rolstoel. Let op het geraffi
neerde beeldrijm.
„Die vrouw neemt haar eigen
leven in de hand", zegt Phaff.
„Ze heeft iets arrogants." Met
dit beeld slecht de kunstenares
het idee dat mensen met een
handicap altijd maar aardig
moeten zijn. Als een soort ex-
Verhaal Mary
'Frankenstein'
Shelley gevonden
cuus voor hun handicap. Als
een verontschuldiging voor de
'last' die zij de omgeving bezor
gen. Maar Phaffs invalide is er
een van het militante soort. Een
dame die zich de kaas niet van
het brood laat eten.
De figuren van Phaff poseren
altijd heel duidelijk. „Ik laat ze
niet zien in een onbewaakt mo
ment. Vaak heb ik plaatjes van
een interieur en daarin zet ik
dan mijn figuren. Ik gebruik de
klare-lijn-techniek. Dat is voor
het genre dat ik maak het meest
geëigend. De toeschouwer moet
eerst gevangen worden door het
beeld en het daarna als het ware
gaan lezen. Een beetje als een
vrolijke striptekening, die bij
eerste beschouwing de indruk
wekt dat er niets aan de hand is.
Maar ondertussen.
haarlem homme sies
De geruchtmaken#
veiling in GroningJ
maar een paar wed
de rug, of de volgerï
tie Reviana komt aP<
der de hamer. Jo#
huizen, de levenspf
de volksschrijver, l<
complete verzamelf
neerde en van of!
voorziene Reve-uil'
de verkoop bij hei ifa
veilinghuis Bubb Kje
catalogus met in iL
nummers die op 2f
worden geveild, isjj
einde verschenen. V
Vorig jaar baardef
lemse veilinghuis o|
de verkoop van 1
nuscript van de rL
Avonden, eveneej
bracht door Schj
Het handschrift A
een bedrag van 16ï
den naar het Letr
Museum in Den Ha
twee weken gelede
een omvangrij ke
brieven van Reve bv
ningse veilinghuis»
een bedrag van av
ton op. Het aanboj
veiling op 2 deci
minder spectaculal
het hoofdzakelijk|
delsedities gaat
summiere, handgéc
opdrachten aan li
van Schafthuizen (1
Matroosje Vosch j
Wolfje').
fj
Voor Reve-fanai$i
collectie desalniett®
tengewoon interesi
staan genoteerd
scheiden bedrage
erend van een p;
tot enkele honde
dens. Daarnaast zij
schieters van circa
tot enkele duizen is
dens. In die gevalle: al
om bibliofiele uitgai u
velletjes drukwerk d d;
beperkte opl
deeld bij optredens!
'AlleenJoop Visser ontbreekt
amsterdam gpd
Een verloren gewaand verhaal
van Mary Shelley, de Britse
schrijfster van 'Frankenstein', is
in Italië boven water gekomen.
De 39 pagina's in Shelleys
handschrift geschreven tekst
werden door Cristina Dazzi en
haar man Andrea gevonden in
een kist in een huis in Toscane.
Dazzi is de erfgename van ie
mand uit de vriendenkring in
Italië van Shelley en haar man,
de dichter Percy Bysshe Shelley.
Het manuscript getiteld
'Maurice of het visserskot' is
echt bevonden door twee ex
perts. Claire Tomalin, organi
satrice van een expositie over
Shelley in Londen en Catherine
Payling, de curator van het Ke-
ats-Shelley Memorial House,
een museum in Rome dat ge
wijd is aan Percy Bysshe Shelley
en de eveneens Britse dichter
John Keats.
Literaire experts zouden van
het bestaan van het verhaal ge
weten hebben omdat Mary
Shelley het noemde in haar
dagboek van 10 augustus 1820.
Het verhaal speelt in Zuidwest-
Engeland en gaat over een jon
getje dat wegloopt van huis en
geadopteerd wordt door een
oude visser. Shelley schreef het
verhaal voor Laura, de elfjarige
dochter van Lady Mountcashell,
een vriendin van de Shelleys in
Italië. Het verhaal werd ge
schreven twee jaar nadat Shel
ley haar bekendste roman
'Frankenstein' had voltooid, het
verhaal over een wetenschapper
die in het laboratorium mense
lijk leven creëert.
Gouden Palmen
voor BZN en
Total Touch
De eerste Gouden Palmen zijn
gistermiddag uitgereikt aan Jan
Keizer, Jan Tuyp en Jack Veer
man van de groep BZN en aan
Trijntje en Tjeerd Oosterhuis
van Total Touch. De nieuwe on
derscheiding van de Vereniging
PALM is bestemd voor liedjes
schrijvers die zich buitenge
woon verdienstelijk hebben ge
maakt voor de Nederlandse
lichte muziek. De Vereniging
PALM (Professionele Auteurs
Lichte Muziek) stelde de onder
scheiding in ter gelegenheid van
haar zestigjarig bestaan.
Een monument voor het Nederlandse cabaret uit
de twintigste eeuw. Die omschrijving vindt Kick
van der Veer uitstekend passen bij de cd-box 'Ik
zou je het liefste in een doosje willen doen'. Daar
in zijn maar liefst 364 liedjes en conferences sa
mengebracht. Een uniek project, want voor de
eerste keer in de historie verleenden alle betrok
ken platenmaatschappijen, artiesten, componis
ten en tekstschrijvers hun medewerking aan een
fonografische verzamel-bundel. Allemaal, behal
ve Joop Visser.
„Eigenlijk is het een gemis dat er geen repertoi
re van Joop Visser in de cd-box zit. We hadden
vier nummers van hem in gedachten", stelt Van
der Veer. „Hij is een zo ongelooflijk unieke en
dwarse man. Aan de andere kant: het zou ons zijn
tegengevallen als hij 'ja' had gezegd. Visser vindt
platenboeren maar pooiers en tuig. Hij wil alles
zelf doen en niets met Hilversum te maken heb
ben."
Het is niet de eerste keer dat een omvangrijk
verzamel-project van cabaret-materiaal ver
schijnt. In de jaren zeventig maakte Wim lbo al
eens een 22-delige elpee-serie. „Dat was niet mis.
Maar lbo kon alleen beschikken over materiaal
dat door Phonogram was uitgebracht. En dus
ontbraken mensen als Robert Long, Freek de Jon-
ge en Herman van Veen in die serie
project konden we heel vrijelijk putti
materiaal."
Urenlang hebben Kick van der Veei
samensteller Jacques Klöters geluister -
baret-opnames uit deze eeuw. „We
veel van het cabaret. Over sommige
was ook geen discussie mogelijk, die n
de cd. Neem de 'Tearoom tango' van
neveld. Dat is zo'n klassieker, die magjjfr;
„Af en toe hadden we wel discussies dl
meer de satiricus, ik ben meer de n tij
Maar de meningsverschillen vielen nur
hoor. Basis-uitgangspunt was dat de
2010 nog moeten kunnen begrijpen \v;jel
jes over gaan. Om die reden is veel ma ini
Wim Kan afgevallen; het is zo gedateerd
„Er stond ons een enorme hoeveelheid en
ter beschikking. Dus moesten we crite I,
gen. Het kinderrepertoire, hoe mooi
viel buiten beschouwing. Ook vind je $ge
mes van Belgische artiesten zoals Rayn ol
Groenewoud of Urbanus in deze ve s
Maak je een dergelijke selectie niet,
aan veertig cd's nog niet voldoende."
Vanaf morgen ligt de imposante cd-iihi
winkels.
Amsterdam Onder de titel: 'Kali - monster en moeder' staat in het Amsterdamse Tropenmusei
nele en hedendaagse kunst over de hindoegodin Kali centraal. De expositie duurt nog tot 1 f
