Geranium op stam
Groente blijft smakelijk en vers in een kuil
Tuinieren
Vraag en antwoord
>k
1DAG 8 NOVEMBER 1997
Dort
eub.hnium, althans de plant
el- °[zo noemen, is helemaal
jr aapranium maar een Pelar-
sff. em. Hij is echter wel fami-
zrfde Geraniaceae waartoe
n Leltuingeraniums horen,
i 06>lanten die momenteel
■*pulair zijn. Terecht. Ze
-jrk, bloeien rijk en nemen
d°jjwel elke grondsoort ge-
ebben we het nu over de
t»nium, niettegenstaande
lleidende titel die is aan-
aan het spraakgebruik.
pelargoniums zijn er
is kenners rond de 250
t wop hanggeranium bij
en F?eld wordt in het Latijn
Ionium peltatum ge-
H en de muntgeranium,
>puan de geurende bladeren
'G' 'icces in thee kunnen wor-
-"isRdaan, heet officieel Pelar-
047jn graveolens. Heel be-
ook de zogenaamde ci-
^|eranium, met het sterk
iini leden blad en de heerlijk
■^eur. De naam luidt Pelar-
:fsl m Quercifolium.
blijveest bekende pelargonium
ukeide Pelargonium gran-
il.071 hybride, waarvan zoveel
)j||pnHp variaties qua kleur
GREET BUCHNER
van de bloem, vorm van het
blad en grootte van de bloeiwij-
ze bestaan, dat het opnoemen
ervan onbegonnen werk is. Alle
pelargoniums zijn eigenlijk half-
heesters die in warmere landen
gewoon in de tuin kunnen blij
ven staan en daar uitgroeien tot
kleine struikjes.
In onze contreien is dat niet
mogelijk. Hoewel de geraniums
een enkele graad vorst in de
herfst wel kunnen doorstaan,
moeten ze toch naar binnen als
de nachtvorsten echt in aan
tocht zijn. Geraniums kunnen
eventueel ook zonder licht
overwinteren, als de plaats
maar vorstvrij is en vooral niet
te droog en te warm. Ik ken
mensen die de wortels van de
planten in oude nylon panty's
stoppen. Op die manier blijft de
aarde mooi rond de wortels zit
ten. Dat is namelijk de voor
naamste zorg bij het overwinte
ren: de wortels mogen niet he
lemaal uitdrogen, maar ook ze
ker niet nat büjven. Zelf geef ik
de wortels in de loop van de
wintermaanden heel af en toe
een sproeibeurt en dat gaat
goed.
Voordat we de wortels goed ver
zorgen, hebben we de planten
flink ingesnoeid. Er mogen al
leen een paar dikke stengels
overblijven. Geen blad wat ik u
bidden mag, dat gaat anders
wellicht rotten. Maar hoe ko
men we op die manier ooit aan
een geranium op stam? Dat is
een kwestie van snoeien. Ik ben
er zelf min of meer toevallig
achter gekomen toen ik vorig
jaar zag dat een paar planten
extra stevige stengels hadden
gemaakt. Van twee ervan heb ik
alles weggeknipt op een dikke
stengel na. Die heb ik ingekort
op rond 30 cm en een steuntje
gegeven in de vorm van een
stokje. Deze planten heb ik,
evenals de andere op een koele
vorstvrije plaats laten overwin
teren. Af en toe heb ik gecontro
leerd en eventuele uitlopers op
de stam verwijderd.
Net als alle geraniums kregen
ook de twee stengels in het
voorjaar nieuwe grond en een
brandschone pot, waarvan alle
ongerechtigheden zorgvuldig
weggepoetst waren. Omdat ik
liever potten van aardewerk ge
bruik dan plastic exemplaren,
zeker voor geraniums die een
hekel hebben aan te veel nattig
heid, worden vooral de witte
randen met zoutuitslag goed
schoongemaakt. Dan krijgen ze
een plaats in de warmte en in
het licht. Voor de stamgeranium
wordt het nu een tijd van oplet
ten. Alles wat zich aan groei
manifesteert aan de stam wordt
meteen verwijderd. De groei
aan de top kan en mag ook niet
onbeperkt doorgaan. Geregeld
toppen maakt dat er een mooi
pruikje ontstaat. Eventueel zal
men de steunstok moeten ver
vangen door een iets steviger
exemplaar. Deze stamgerani-
ums staan heel mooi alleen in
een pot, maar doen het ook
wonderwel samen met andere,
lagere planten. Van het voorjaar
probeer ik dezelfde truc met
een witbonte citroengeranium,
die steviger van bouw is dan de
groene.
Overigens kan men met deze
truc ook beginnen in het voor
jaar. Zeker de planten die uit
eindelijk toch op de venster
bank zijn beland zijn geschikt
voor stamgeranium.
ird\pur kent geen genade: wat vandaag vers is,
miir dag erop bedorven zijn. Een voorbeeld
ndehs geplukt fruit en geoogste groenten. Ze
1 (n^n een makkelijke prooi voor insecten,
ïetiimels en bacteriën. De schoonmaakploeg
aen[oeder Natuur kan echter op afstand wor-
^oifhouden, waardoor de eigen teelt tijdens
169 rmaanden smakelijke kost blijft.
lat bewaart, die heeft wat. Het is een al heel
eeiWgde dat ook bij ervaren tuinders bekend
Jscrren klinkt- In de herfstmaanden zijn ze
5of)ezig met vergaren en opbergen van groen-
aarjt fruit die tijdens de winter worden gegeten.
t bewaren is overigens iets anders dan con-
*[en. Voor het eerste is een kelder of kuil in
Det> nd handig, waarin vanwege lage tempera-
^en hoge luchtvochtigheid bacteriën zich
q moeizaam voortplanten op de vrucht die in
[blijft. Bij conserveren valt te denken aan
urnp, invriezen of melkzuurgisting (zuurkool-
-Üing)dit rekent definitief af met bacteriën,
p. doodt ook groenten en fruit. Voor sommige
I lien is dit de beste oplossing, andere smaken
beter na een winterslaap onder de grond.
,,De aardappel bijvoorbeeld is een vrucht die tij
dens de wintermaanden goed in een kuil te be
waren is", zegt voorlichter Jim Schoenmaker van
het Algemeen Verbond van Volkstuinders Vereni
gingen in Nederland (AWN). „Tijdens het bewa
ren van aardappelen ontstaat namelijk geen
nitraat. In sommige groenten, zoals sla, is dit wel
het geval en vormt nitraat een gevaarlijke stof.
Eenmaal in het menselijk lichaam verandert het
in nitriet, dat zeer giftig is. Veel sla eten afkomstig
uit kassen, kan dus slecht zijn", waarschuwt hij.
De kuil is ook een goed plekje voor veel wortelge
wassen zoals winterwortelen en rode bieten. De
kuil moet een spade diep zijn; wat overeenkomt
met zo'n twintig centimeter. Vervolgens moeten
de niet schoongemaakte groenten zonder loof
worden opgestapeld, waarna er stro op komt voor
isolatie. Daaroverheen moet een laagje grond van
enkele centimeters.
Tijderjs temperaturen boven nul kan een kleine
plek van de kuil onbedekt blijven, waardoor war
me lucht ontsnapt. Als het begint te vriezen, moet
extra grond op de kuil en daarna plastic over de
hoop worden getrokken. Om muizen hun feest
maal in de kuil te onthouden, kunnen versnip
perde uien door de groenten worden verspreid.
De scherpe geur houdt ze vaak op voldoende af
stand.
Voor mensen zonder tuin en die toch een paar ki
lo verse groenten of aardappelen achter de hand
willen houden, levert een kist goede diensten. Het
principe blijft hetzelfde: grond gaat over de pro
ducten en dan pas afdekken met stro en eventu
eel plastic. In de kist blijft de smakelijke kost lang
vers, maar er ontstaat een gevaarlijke stof. „De
nog levende aardappel wil doorgroeien en hij
krijgt daarom blauwwitte uiüopers. Vóór het ko
ken moet je deze puntige sliertjes afsnijden. Er zit
namelijk blauwzuur in en dat is een giftige stof
voor de mens", zegt Schoenmaker.
Terwijl sommige groenten de winter niet verdra
gen, zijn er ook die niets te vrezen hebben. Schor
seneer, aardpeer en prei kunnen in de grond blij
ven staan en spruit- en savooiekool zijn met wat
folie over hun hoofd dik tevreden. De winter
moet wel erg streng zijn, voordat deze groenten
het loodje leggen.
Fruit vraagt in de herfst veelal een andere aanpak
dan groenten; alleen stoofperen kunnen in een
kuil vers blijven. Om het meeste fruit heelhuids
door de kou te loodsen, is het plukken belangrijk.
De vrucht moet rijp zijn en mag niet worden ge
kneusd. Door kneuzingen gaan vruchten rotten
en steken ze andere aan. Vandaar dat afgevallen
fruit van een boom of struik niet bij het geplukte
deel moet worden bewaard.
Fruit is rijp wanneer het eenvoudig met de hand
kan worden losgetrokken: het zogenoemde door-
plukken. De beste plek om fruit te bewaren is een
kist met voldoende openingen in zijkant en bo
dem. De spleten moeten niet groter zijn dan vijf
tien millimeter en wit ribpapier op de bodem
voorkomt kneuzingen. Deze gezonde verzame
ling blijft in een koele kelder maandenlang houd
baar. Nadeel voor veel mensen is echter dat de
woning geen kelder heeft, waardoor zij de zolder
als alternatief nemen. De lage luchtvochtigheid
maakt dit echter de minst goede plek in huis: het
fruit droogt op zolder uit en wordt taai. Prakti
scher is om de kist buitenshuis aan de noordkant
van een schuur of schutting te zetten, waarna hij
met een golfplaat wordt afgesloten. Wanneer het
gaat vriezen, moet de kist naar binnen.
IU
veel winters glanzend glim en glitter vindt u bij ons
uitgestald, waarvan een groot deel, speciaal voor u,
nu met 50% korting.
bloemendaal bv.
hoogmadeseweg leiderdorp - rijksstraatweg wassenaar
De heer Hendriks uit Heemste
de heeft een oleander (Nerium)
die veel te groot is geworden. In
een boek las hij dat deze plant
nimmer gesnoeid mag worden.
Dat boek moet mee met het
oud papier, want ik vrees dat er
nog meer gekke dingen in
staan. Oleanders horen na de
bloei gesnoeid te worden. Tak
ken die gebloeid hebben tot op
de helft terug snoeien, de rest
naar wens inkorten. Dan is er
volgend jaar weer volop bloei.
Zelf heb ik eens een zeer groot
exemplaar gewoon afgezaagd.
Het daaropvolgende jaar veel
groen, en daarna weer bloemen
te kust en te keur. Overigens
zou ik een dergelijke radicale
ingreep in dit geval niet aanra
den. Gewoon snoeien, zodat er
een aardig model overblijft.
De Stephanotis van mevrouw J.
Esseveld uit Sassenheim heeft
een vrucht voortgebracht. Laten
rijpen of niet, luidt de vraag.
Zelf zou ik het doen uit nieuws
gierigheid. Valt altijd te probe
ren of de zaadjes kiemen. De
Stephanotis is een sterke plant,
kan het hebben. Overigens luk
ken stekken in het voorjaar, 8-
10 cm in aarde met een plastic
zak erover, altijd.
1
P
N
A
S
T
I
E
L
2
P
L
E
A
T
N
K
S
3
H
I
U
M
S
B
U
G
4
M
P
A
E
A
R
E
D
5
M
A
R
N
T
W
E
L
6
P
A
O
A
E
T
R
S
7
P
A
D
S
S
D
E
R
8
A
T
R
I
N
E
S
T
9
P
D
L
E
O
O
D
I
10
T
E
A
M
P
G
E
L
11
M
V
U
S
A
K
U
S
12
S
P
N
E
L
V
D
A
13
S
N
c
H
D
U
I
T
14
A
T
O
A
O
R
G
N
GAVE
OPLOSSING
5
-ep op elke regel de letters
die samen het woord vor-
dat overeenkomt met de
chrijving. De resterende let-
vormen van boven naar be
ft en van links naar rechts
^citaat.
eurstift; 2. plat stuk hout; 3.
oenerij; 4. zoogdier; 5. kle-
stuk; 6. grap; 7. tekengerei;
roevig; 9. vouw; 10. groot
ehuis; 11. sterk riekende
12. naaigerei; 13. vaartuig;
gramschap.
KRUISWOORDRAADSEL
--nooit--
-sip-nep-
a-cadet-w
koe-o-sla
ri-alt-in
i-er-af-o
ba-ets-ir
ido-r-ked
e-grauw-e
-mei-nap-
--navel- -
HEINZ
NOU, /KN£BO/&
H£~/ASZ HAAJZ
NU/S- G&T&U&epPU?
//*r
TOMPOES
Tom Poes en het Kukel
De beide vreemdelingen keken el
kander veelbetekenend aan en knik
ten eerbiedig.
,,De grote Droon komt", fluisterde
één van hen. ,,Dat is goed."
,,Dat is héél goed", gaf de ander toe.
„Wij zijn kleine Ak-ak, de waarnemer
en nietige Ok-rok, de Jcwintenstraler
en wij zijn onwetend wat verder ge
beuren moet."
„De grote Droon weet alles", sprak
de eerste plechtig. Daarop richtte hij
zijn blikken naar boven, waar vale
nevels langs de maan dreven en nam
een afwachtende houding aan. Enige
tijd heerste er een diepe stilte, die
slechts verbroken werd door het bor
relen van de gassen in het moeras.
Toen slaakte een van de vreemde
ventjes echter een kreet.
„Dadr!" riep hij, terwijl hij naar het
werk wees. Ver boven de wolken
schoot een lichtschijnsel voorbij, dat
zich van oost naar West bewoog als
een bovenmaatse vallende ster.
„De Droon!" juichten de kereltjes
en met deze kreet doken ze spontaan
in de zwarte poel. De oppervlakte
rimpelde even, maar toen Tom Poes
uit zijn schuilplaats rende was er
niets meer te zien dan een dubbel
voetspoor, dat naar de oever leidde.
„Hier begrijp ik niets van", prevelde
Tom Poes. „Nu weet ik, wie die zwar
te sporen maken, maar wat heb ik
daar aan? Waar komen Ak-ak en Ok-
rok vandaan en wat willen zij? En wie
is de grote Droon?"
Boven zijn hoofd schoot opnieuw het
lichtschijnsel voorbij. Het was dich
terbij gekomen en zette het land
schap in een groenachtige gloed. In
het licht daarvan kon men nu een
naderende auto waarnemen.
H
W
R
DOOR JAN VISSER
In grote delen van Europa staat de barometer op onbestendig en dat
blijft voorlopig zo. De spil van het depressiecentrum ligt dit weekein
de boven de Noordzee en tijdens de eerste helft van volgende week
boven Schotland. De laagste luchtdruk schommelt zo rond de 975
hPa.
Vandaag hebben we te maken met een storing ter hoogte van de En
gelse oostkust. De storing veroorzaakt veel bewolking en enkele buien
maar tijdens de middaguren klaart het wat op, De wind ruimt naar
zuid tot zuidwest en neemt aan de kust toe tot krachtig of hard. De
temperaturen komen uit op maximaal zo'n 11 graden. Over zuidelijk
Engeland schuift de komende nacht een volgende randstoring onze
kant op. Dat betekent opnieuw regen en morgen overdag een aantal
buien. Zondagmiddag worden van het westen uit opklaringen ver
wacht. De temperaturen lopen de komende nacht op tot zo'n 10-11
graden, zondagmiddag zal het waarschijnlijk een fractie kouder zijn,
9 10 graden. De meeste aandacht gaat echter uit naar de wind. De
ze kan de komende nacht aan de kust stormachtig worden en zondag
ochtend is in het district IJmuiden even kracht 9 mogelijk uit zuid tot
zuidwest. Later op de dag neemt de wind iets af en ruimt naar het
zuidwesten.
Gisterochtend trok de Spaanse depressie over Noord-Holland naar de
Waddenzee. De luchtdruk in de kern bedroeg tijdelijk iets minder dan
980 hPa. Het systeem bracht bij ons in de late nacht en ochtend veel
regen. Ook gistermiddag was het nog niet droog. Er trok een zone met
buien over en Noordwijk maakte gewag van onweer rond 15.30 uur.
In totaal viel er in Bloemendaal 17 en in Santpoort-Noord 13 mm. De
temperaturen bereikten gistermiddag waarden omstreeks 11-12 gra
den.
Noorwegen:
Meest bewolkt en vooral
in het zuiden af en toe re
gen; langs de kust in het
noordwesten eerst nog
opklaringen. Maxima uit
eenlopend van rond het
vriespunt in het noorden
tot tegen 10 graden lo
kaal in het zuiden.
Zweden:
Wolkenvelden en eerst in
het zuiden af en toe re
gen; later ook elders en in
het noorden dan sneeuw.
Middagtemperatuur
nogal uiteenlopend van
iets onder nul graden in
het noorden tot een graad
of 8 in het zuiden.
Denemarken:
Wolkenvelden en af en
toe regen. Temperatuur
in de middag omstreeks
8 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Wisselvallig. Vandaag eerst opklarin
gen maar van het zuidwesten uit meer
bewolking en later regen, vooral op
morgen. Middagtemperatuur om
streeks 10 graden.
België en Luxemburg:
Bewolkt en regenachtig, vooral op mor
gen; later misschien veel wind. Mid
dagtemperatuur rond 12 graden
Noord- en Midden-Frankrijk:
Onbestendig met wolken, regen en
vooral later veel wind. Vandaag in het
noorden eerst nog opklaringen. Mid
dagtemperatuur omstreeks 13 graden.
Portugal:
Meest bewolkt en van tijd tot tijd
(buiige) regen, met name in het noor
den; misschien ook onweer, Middag
temperatuur uiteenlopend van een
graad of 13 in het noorden tot net bo
ven 20 graden, lokaal in het zuiden.
Madeira:
Afwisselend zon en wolken en kans op
een bui. Middagtemperatuur ongeveer
23 graden.
Spanje:
Overwegend bewolkt en nu en dan re
gen of buien; ook kans op onweer en
windstoten. Langs de kust in het oos
ten bijna overal droog en soms wat
zon. Middagtemperatuur van 15 gra
den plaatselijk in het binnenland tot
meer dan 20 langs de zuidoostkust.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden en met name mor
gen kans op een enkele bui. Maxima
tussen 25 en 30 graden.
Marokko:
Westkust: wisselend bewolkt en vooral
in het noorden eerst nog een paar bui
en, missschien met onweer. Middag
temperatuur op de meeste plaatsen
tussen 20 en 25 graden.
Tunesië:
Vandaag bewolkt en een aantal fikse
regen- en onweersbuien, hier en daar
met veel neerslag. Morgen van het
westen uit opklaringen en vooral in het
noorden nog een enkele bui. Vandaag
voor de buien uit nog hier en daar 25
graden, daarna maxima rond 22.
Zuid-Frankrijk:
Meest bewolkt en van tijd tot tijd re
gen, vooral in het westen; onweer is
niet uitgesloten. In het westen ook veel
wind. Aan de Cote d'Azur overwegend
droog en nu en dan zon. Middagtem
peratuur uiteenlopend van 12 graden
in Les Landes (bij langdurige regen)
tot 18 lokaal in het zuidoosten,
Mallorca en Ibiza:
Zonnige perioden maar mogeli|k ook
een regen- of onweersbui. Middagtem-
peratuu r ongeveer 20 graden.
Italië:
Onbestendig met veel wolken en re
gen, hier en daar veel regen. Ook een
paar opklaringen, Vandaag vooral in
het zuiden en morgen juist in het noor
den. Eerst veel wind. Maxima uiteenlo
pend van ongeveer 11 graden in het
noorden tot meer dan 20 in het zui
den.
Corsica en Sardinië:
Half tot zwaar bewolkt en vooral van
daag nog een forse regen- of onweers
bui. Tamelijk winderig. Middagtempe
ratuur ongeveer 20 graden.
Malta:
Vandaag flinke zonnige perioden; mor
gen meer bewolking en kans op een
bui. Middagtemperatuur op vandaag
nog rond 25 graden; daarna lager.
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden. Vandaag op
Kreta een kleine kans op een bui; mor
gen in het noordwesten. Middagtem
peratuur van 18 graden in het noorden
tot 23 in het zuiden.
Turkije en Cyprus:
Flinke zonnige perioden en droog.
Middagtemperatuur uiteenlopend van
16 in de omgeving van Istanbul tot 22
graden op Cyprus.
Duitsland:
Veel bewolking en vooral op vandaag
(flinke)regen; morgen droger en hier
en daar een opklaring.' Middagtempe-
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 07.48 Zon onder 16.58
Maan op 14.14 Maan onder24,00
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09.00 21.35 08.33 21.08
Laag 04.25 16.56 04.06 16.37
Weerrapporten 07 november 07 u
Amsterdam regen
De Bilt motrege
Deelen grondmi
Den Helder
Rotterdam
Maastricht
Aberdeen
Athene
Dublin onbew,
Franklurt onweer
Genève hall bew
Helsinki zwaar b<
Innsbruck licht bet
Istanbul onbew.
Klagenfurt regen
Kopenhagen regen
LasPalmas
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
12 9 6.0
13 10 9.0
13 10 4.0
13 10 12.0
14 10 11.0
10 8 5.0
17 11 0.0
22 11 2.0
10 7 3.0
17 7 0.1
0.0
01 12 9 0.1
36 8 6 4.0
■4 27 20 0.1
4 17 13 6.0
2 9 9 113.0
iwl 15 8 0.1
w7 12 8 16.0
4 16 7 6.0
i.O 21 11 2.0
32 24 9 0.4
23 18 0.0
I -3 -5 5.0
wl 19 14 0,0
'7 19 15 0.0
w2 14 6 0.0
iw3 32 22 0.0
2 26 18 0.0
iw 5 22 15 37.0
s. 0 34 21 0.0
s. 0 20 17 0.0
5 18 11 0.0
IO 10 12 7 0.0
Zurich weerln
Bangkok licht b
Buenos Aires zwaar
Casablanca zwaar
Johannesburg zwaar
Los Angeles hallbr
New Orleans zwaar
New York zwaar
TelAviv licht b
Toronto zwaar
ratuur ongeveer 13 graden; vandaag
lokaal wat hoger.
Zwitserland;
Vandaag bewolkt en geruime tijd re
gen; vooral in het zuiden veel neerslag.
Morgen droger en hier en daar wat op
klaringen. Middagtemperatuur om
streeks 13 graden, maar bij langdurige
regen aanmerkelijk lager.
Oostenrijk:
Bewolkt en perioden met regen; aan
de zuidflank van de Alpen hier en daar
behoorlijk veel neerslag. Maxima rond
12 graden, maar vandaag in het noord
oosten lokaal nog flink hoger.
Polen:
Wolkenvelden en af en toe regen; eerst
vooral in het westen en later ook el
ders. Vandaag een forse zuidenwind.
Middagtemperatuur ongeveer 14 gra
den, vandaag hier en daar hoger.
Tsjechië en Slowakije:
Bewolkt en perioden met regen, eerst
vooral in Tsjechië. Met een stevige zui
denwind op vandaag maxima van meer
dan 15 graden; morgen rond 14.
Hongarije:
In het oosten nog kans op zon. Elders
bewolkt en af en toe regen, vooral mor
gen. Middagtemperatuur omstreeks
15 graden.
