Verzameldrift als wetenschap
Rob de Nijs jong door popmuziek
Frits Spits gefeliciteerd!
Cultuur&Kunst
CBK mag wel een look-a-like van
Dolly Parton achter de balie zetten
Schone
Schijn
jrERDAG
8 NOVEMBER 1997
iift van VSB-fonds voor Crescendo
ir aulDEN Dankzij een gift van 2500 gulden van het VSB-fonds is
peetetLeids operettegezelschap Crescendo in staat ouderen kor-
ie woPête 8even °P de toegangsprijs voor de voorstelling 'Die Csar-
ie °P november in de Stadsgehoorzaal in Leiden. In
van 18,50 gulden betalen zestig-plussers slechts 13,50. Op
in yiterdagavond 22 november geldt voor iedereen de prijs van
jj,50 gulden. Kaartverkoop bij de Gemakswinkels in Leiden en
jnaf acht november aan de kassa van de Stadsgehoorzaal.
Expositie over ontwikkelingen in de 19e eeuw in Boerhaave Museum
Zanger, volgende week in Leidse Stadsgehoorzaal, viert 35-jarig jubileum
B" ïenmalig concert Gary Barlow
Irecht Gary Barlow, voormalig leadzanger van de Engelse jon-
fensband Take That, geeft 4 maart volgend jaar een eenmalig
poneert in Nederland. Het optreden in Muziekcentrum Vreden-
Tirg te Utrecht is het eerste concert van een Take That-lid in
n njederland sinds vorig jaar. Barlow brengt nummers van zijn
ïatste cd 'Open Road' ten gehore. De kaartverkoop voor het
'o t jPncert begint vandaag bij de bekende voorverkoopadressen en
lat IITicketlijn. Aanstaande maandag ligt Barlows nieuwe single
uu%-eyou ready now?' in de winkels,
neet
talenpresentatie Tangka technieken
ergd
ima^iDENBezoekers aan de tentoonstelling 'Naar Tibet met Kuifje'
o né het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden, kunnen mor-
)en. en kennismaken met de Tangka schildertechniek. Tangka-
irkeechilder Tharphen Lingtsang geeft in het museum een demon-
eidejratie van zijn authentieke Tibetaanse rolschilderingen die wor-
ire g|en gebruikt voor meditatie. Tharphen Lingtsang wordt verge-
held door Lakshmi Fransen die de applicatietechniek van een
zal demonstreren. De demonstratie begint om 13.00 uur.
.R^eidse expositie kinderpostzegels
*|iden Bij antiquariaat Van Paddenburgh aan de Diefsteeg in
leiden zijn van 15 november tot 15 december de originele ont-
terpen voor de Kinderpostzegels 1997 van Teun Hoeks te zien.
Wiet thema van dit jaar is 'Sprookjes'. Op de postzegels van 80
40 cent staan scènes uit 'Roodkapje', 'De Geest in de Fles' en
Kleinduimpje'. Twaalf november komen de echte Kinderpostze-
uit. Paddenburgh is elke dag geopend van 13.00 uur tot
^8.00 uur, op donderdag tot 21.00 uur.
Kunst met korting in Alphen
Jlphenaan den run» Kadotip voor Kerst en Sinterklaas: kunst. Op
g 11e kunstwerken van de KKK-expositie (Kunst Kado Korting)
an de Stichting Alphense Ateliers (STAA) krijgen klanten vanaf
5 november twintig procent korting. De galerie aan de Prinses
prenelaan in Alphen is van woensdag tot en met vrijdag geopend
'an 13.00 uur tot 17.00 uur. Zaterdag van 12.00 uur tot 16.00 uur.
Eenakterfestival afwisselend
en^ recensie.wunandzeilstra
avond van het Eenakterfestival Lei-
Gezien: 7/11, Microtheater, Oude
Aldaar nog te zien: 8/11 (hetzelfde
ramma), 9 en 14/11, 15 en 16/11
(andere eenakters),
kom
ntejckett, d'Obaldia en Peter van
raaten - een grotere verschei-
op één avond lijkt nau
welijks denkbaar. Op een een-
Mterfestival kan zoiets echter
orkomen. Drie toneelvereni-
ngen uit de regio zijn namelijk
-yaet het werk van deze drie au-
jurs aan de slag gegaan.
eliefVios uit Oud Ade heeft geko-
rinjln voor een satire van Van
hetjraaten op het 'hulpverlenings-
lisjbeuren'. Het is een heldere
ieletch dat zijn sprankeling ech-
ekef moet krijgen van een uitge
rende timing van de spelers.
Leiijp dat punt valt te zien dat de
jelers nog volop zoekende
Detijn. Dat ze het zelf een leuk
slalik vinden, wordt door de in-
ee[êt bij het spel wel duidelijk.
mist de produktie de
om het pu-
er |iek daarin mee te slepen.
Het Beckett-stuk 'Niet ik'
door Per Express uit Alphen a/d
Rijn blijkt een waagstuk dat het
uithoudingsvermogen van de
toeschouwers tart. We horen
stemmen, die het verhaal over
een eenzame vrouw lijken te
vertellen. Die vrouw zien we op
toneel zitten, temidden yan sta
pels kranten en een tafeltje met
koffiezetapparaat. De vrouw
spreekt geen woord, ze reageert
minimaal op de gesproken
woorden. Zijn het woorden die
van buiten komen, of horen we
wat zich in haar hoofd afspeelt?
De vrouw weet de spanning
knap lang vast te houden, maar
op den duur is deze toch weg.
Daar heeft Toverlei uit Leider
dorp geen last van. De spelers
gaan er met de vrolijke onzin
van d'Obaldia stevig tegen aan.
Het stuk drijft op het spel in het
spel in het spel. Een luchtbel
dus, die de Toverlei-spelers in
hun bonte fantasieuitrusting
even laten schitteren. Ze over
dreven daarbij naar hartelust -
overigens, zonder te ontsporen,
wat minder gemakkelijk is dan
het lijkt.
Z
uii
lak
js roeger, op linkse feestjes, was
tjn et erg in om het volk te willen
;eïrheffen. Onder het motto: 'El-
'nl3 arbeider zijn eigen kunst
je erk' werd toen de Kunstuit-
ne en opgericht, waar armlasti-
j-y en voor een habbekrats een
hilderijtje mochten lenen.
M et kon natuurlijk allemaal nog
looier. Daarom is een paar jaar
eleden het Centrum Beeldende
unst (CBK) in het leven geroe-
Bn-, Naast de Kunstuitleen
e t terd hier ook een expositie-
d limte ondergebracht. Kan de
ewone Leidenaar, als hij een
ei iuk dingetje voor boven de
ank zoekt, in één moeite door
j enieten van een digitale foto-
A culptuur waarin de grensverva-
ing tussen schijn en werkelijk-
eid conceptueel is weergege-
en.
lit onderzoek bleek niet zo lang
eleden dat vooral beter gesitu-
erden in het CBK geïnteres-
etl eerd zijn. Geeft niks, zou ik
eij eggen. Voor sommigen was het
111 en schok, maar zelf had ik al-
jd al het idee dat de Kunstuit-
m ren geen broeinest was van uit-
31 eringsgerechtigden, rand-
roepjongeren of uitgeproce-
eerde asielzoekers. Afgelopen
0 reekeinde nog werd de Dag
an de Kunstuitleen gehouden,
e' ledoeld om het volk te laten sa-
n henstromen op de Hooglandse
'erkgracht. Neemt u maar van
nij aan dat het geen misdeel-
len waren die ik daar gezien
leb. Nee, als ze bij het CBK de
ewone man over de vloer wil-
en, mogen ze wel posters van
Tans Bauer gaan verhuren of
n len look-a-like van Dolly Par-
°n, topless, achter de balie zet-
Boek over 'het turbulente liefdesleven van Wim
Kok'. FOTO CPD
Enfin, toen ik las dat, wat de
Partij van de Arbeid betreft, het
CBK de gemeentelijke subsidie
van zes ton wel op zijn buik kan
schrijven, vroeg ik mij af: moet
ik daar nu treurig van worden?
Is de gemeente wel de aange
wezen mecenas om een kunst
werkje boven de Ikeabank te
subsidiëren. En is het wel een
taak van de gemeente een gale
rie in stand te houden? Met an
dere woorden: zullen we de
markt ook op dit terein niet ge
woon z'n werk laten doen?
Oh, er valt vast wel wat tegen in
te brengen. Wat weetik niet,
want de directeur van het CBK
bleek, gevraagd om commen
taar, haar tong verloren te heb
ben. Maar los daarvan is het na
tuurlijk op z'n minst onfatsoen
lijk van de PvdA om een instel
ling in het leven te roepen en
die een paar jaar later weer kop
je onder te houden.
Wat wil de PvdA dan wel met de
kunsten, vraag ik mij af? Veel
zeggen ze daar niet over. Ik
weet het niet zeker, maar als u
het mij vraagt schrijven ze in (ie
PvdA gemakkelijker een lijvig
boekwerk over 'het turbulente
liefdesleven van Wim Kok' dan
tien regels over de toekomst van
de kunst en cultuur in Leiden.
jan rusdam»
van Jenner. Leve de medische
wetenschap!
De tentoonstelling toont aan
dat de wetenschap aan het be
gin van de 19e eeuw nog in de
kinderschoenen stond. De tv-
programma's die we tegen
woordig zien waarbij mensen
als proefkonijnen uit het pu
bliek worden gehaald, om de
kloof tussen de wetenschap en
leek te dichten, waren toen nog
helemaal niet aan de orde. De
wetenschap was rond 1800 van
iedereen. Alleen begreep men er
nog niet veel van. Elektriseer
machines, die in diverse soor
ten en maten te zien zijn, waren
gekke dingen waarmee je
vonken kon maken. Maar de
werking van elektronen werd
nog niet doorgrond.
De term populair-weten-
schappelijk zou al in de 19e
eeuw verzonnen kunnen zijn.
Burgers konden dc vorderingen
in het natuuronderzoek volgen
door het doen van proeven in
genootschappen, door natura-
Gëncollecties te bezichtigen of
De tentoonstelling Stoom,
Staal Studeerkamers is vanaf
vandaag te zien in het Boer-
haavemuseum, Lange St.
Agnietenstraat 10, Leiden.
Openingstijden: di t/m za 10-
17 uur, zon- en feestdagen 12-
17 uur.
Hij overleefde het Decca-label
waarop 35 jaar geleden zijn eer
ste single verscheen. Zoals hij
zoveel overleefde in die lange
carrière. Rob de Nijs kan als één
van de weinige oude rotten in
de Nederlandse muziek zeggen
dat hij nog altijd meetelt. „Je
moet in Nederland continu la
ten zien dat je er bent. Je moet
altijd blijven optreden, dag in
dag uit. En als je vraagt wat het
geheim is, zeg ik: het plezier in
het werk."
Eind dit jaar viert De Nijs zijn
55ste verjaardag. „Vroeger was
je op die leeftijd echt een ouwe
lui. Dat is niet meer zo. Mijn ge
neratie groeide op met pop- en
rockmuziek en is daarmee ou
der geworden. Het is een mis
verstand om te denken dat je
muzikale smaak verandert
naarmate je ouder wordt. Mijn
vader (82) en moeder (79) hou
den allebei nog altijd van
Queen."
„Het lijkt alsof de popcultuur
ervoor gezorgd heeft dat de
mens langer jong blijft. Natuur
lijk beperkt het ouder worden je
energie. Laatst vroeg iemand of
ik 's ochtends om negen uur
kon komen repeteren. Ik heb
hem voor gek verklaard. Dat
lukt mij niet als ik pas om twee
uur 's nachts thuiskom van een
concert."
„Het aanpassen van die be
perkingen verloopt heel natuur
lijk. Ik ben in die 35 jaar altijd
bezig geweest, dus leer je auto
matisch je energie te doseren. Ik
weet wat ik kan en wat niet. Bij
na dagelijks heb ik tussen vijf
uur 's middags en zeven uur 's
avonds een soort dip. Heb ik die
niet, dan kan ik ook niet twee
uur lang energie spuien."
„Ik heb wel eens gezegd dat ik
een soort spirituele vampier
ben. Ik kom moe het toneel op,
slurp het publiek helemaal leeg
en geef vervolgens alles. Wat er
dan gebeurt, is iets magisch. Ik
ben er redelijk veel mee bezig
geweest om te bestuderen hoe
dat in zijn werk gaat. Uiteinde
lijk draait het steeds om het ple-
Rob de Nijs: „Tijdens een concert b
zier waarmee ik mijn werk doe.
Ik doe elk jaar minimaal vijftig
concerten. Meestal veel meer.
Toen ik dat eens tegen Cliff Ri
chard vertelde, viel hij bijna van
zijn stoel. 'Dat zou ik nooit
doen', zei hij.
Je moet je ook blijven veran
deren. Je mag niet inslapen. Ik
ben samen met de band steeds
bezig om de optredens te vefbe-
teren. Daardoor evolueert je
concert. We hebben nu een
goed geoliede machine. We
werken ons in het zweet, maar
het publiek ziet dat we het leuk
hebben. In het verleden zijn we
wel eens maanden bezig ge
weest om de juiste balans te
i ik net een jonge hond."
FOTO CPD
vinden. Dit seizoen zat die ba
lans er meteen in."
„Ik ben een performer. Ik zing
in principe geen enkel liedje dat
niets te vertellen heeft. Er staan
wel een paar pretentieloze lied
jes op het repertoire. Zoals
'Banger hart', al heeft dat num-.
mer wel een goede tekst. Zo'n
concert is als een geweven tapijt
van emoties en muzikale sferen
waarmee je de mensen het ge
voel wilt geven dat er een hele
boel verschillende dingen op to
neel gebeuren. Dat lukt steeds
beter."
Tijdens een concert ben ik
net een jonge hond. Maar de
rest van de dag voel ik me tach
tig. Zodra ik op de planken sta,
word ik gedwongen om een
dergelijke prestatie te leveren.
Muziek doet dat met je. Er zijn
veel blues-artiesten van ver over
de zestig die als jonge jongens
op het toneel staan. Muziek
geeft je die kracht."
„In deze jubileum-tournee
zitten vooral veel highlights uit
mijn carrière. De mensen ko
men ook om één van hun lieve
lingsstukken te horen. Als ik
naar een optreden van Eric
Clapton of Elton John ga, wil ik
ook bepaalde nummers horen.
Omdat die een bepaalde bete
kenis in mijn leven hebben.
Muziek is niet zo maar enter
tainment, ze wordt altijd gekop
peld aan een herinnering, een
geur ofeen land.
Die bekende liedjes vormen
het vlechtwerk van het hele
concert. Tussendoor kun je ex
perimenten doen. Bijvoorbeeld
nummers van het .nieuwe al
bum dat binnenkort uitkomt. Ik
vind het ook niet erg om voor
de honderdduizendste keer een
liedje als 'Malle Babbe' te zin
gen. Omdat het een te gek en
fantastisch nummer is.'
„In feite is 'Malle Babbe' het
enige stuk dat ik nog nooit niet
heb gezongen tijdens een con
cert. Het is een volbloed-lied.
Alles zit erin: dramatiek, roman
tiek, humor. Om de zoveel tijd
zou je zo'n nummer moeten
hebben. Ik denk dat op hel
nieuwe album 'Over leven' ook
een nummer staat dat die uit
straling heeft. Maar of dat ook
een hit wordt, kun je vooraf
nooit met honderd procent ze
kerheid zeggen.
Insiders hebben enthousiast
gereageerd op dat nieuwe al
bum. De single 'Nu het om haar
gaat' is net uit. Die heeft één
van de mooiste teksten die Bel
inda ooit voor mij schreef. En
een nummer als 'Geloof me'
heeft alles in zich om de zomer
hit van volgend jaar te worden.
Zeg maar een klassieker in wor-
ding."
Rob de Nijs Jubileum theater
tournee: 14 november, Stads
gehoorzaal, Leiden.
Ouborg Prijs voor Auke de Vries
den haag
De gemeente Den Haag heeft de Ouborg Prijs 1997 toegekend aan
beeldend kunstenaar Auke de Vries. Burgemeester Deetman reikt
de onderscheiding 21 december uit. Van De Vries is onder meer het
Maasbeeld, een 200 meter lange sculptuur langs de nieuwe Wil
lemsbrug in Rotterdam. In Den Haag zijn staat een sculptuur van
zijn hand bij het PTT-gebouw naast station Hollands Spoor. Bezoe
kers van de Tweede Kamer moeten zijn zwevende beeld 'Neder
land, Land aan de Zee' hebben gezien dat aan het plafond in het
atrium hangt. Auke de Vries (1937) was jarenlang docent aan de
Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Sinds
1986 is hij verbonden aan de Rijksacademie in Amsterdam.
door populaire-wetenschappe-
lijke werken te lezen. Hoewel je
bij de term 'wetenschapelijk' de
nodige vraagtekens kunt zetten.
Wetenschap bestond voorna
melijk uit een niet te stuiten
verzamel-, beschrijvings- en ar
chiveringsdrang.
De weinige kennis over zoveel
onderwerpen kon leiden tot het
bestaan van zoiets als een we
tenschapscentrum, het huidige
Teylers Museum in Haarlem.
Ver voor de specialisatie in de
wetenschappen, ver voordat we
steeds meer te weten kwamen
over steeds minder.
Op de tentoonstelling hangt
een doek van het interieur van
de ovale zaal met kasten vol
sterrenkijkers. Op de voorgrond
een kolossale elektriseermachi
ne (waarmee je een paard kon
elektrocuteren), en de lange ta
fel daarachter herbergt allerlei
fossielen, ertsen en mineralen.
Een kolossaal rariteitenkabinet
voor natuurkunde, biologie en
scheikunde.
Maar verdergaande speciali
satie leidde tot een grote desin
teresse van het publiek. Eén
museum kon onmogelijk nog
alle disciplines herbergen. We
tenschap werd moeilijk en on-
grijpbaar.
De tentoonstelling levert een
fragmentarisch maar boeiend
beeld op van een tijd dat de we
tenschap dicht bij ons stond.
Nu heeft zij ons hele bestaan
doordrongen. Wetenschappers
zijn tegenwoordig leveranciers
van instant geluk, maar we be
grijpen bijna niets meer van de
dingen waarmee we ons omrin
gen.
In 1871, toen de jonge
botanicus Hugo de Vries
de schedel van een orang-
oetang wilde kopen om de
overeenkomsten tussen
mens en aap aan te tonen,
werd hem dat niet toege
staan. Een jaar later mocht
hij hem wel hebben. Om
dat De Vries toen beargu
menteerde dat hij wilde
wijzen ,,op het verschilvan
aap en mensch." Het is één
van de voorbeelden die
aangeven hoe men dacht
over de wetenschappelijk
ontwikkelingen in de vori
ge eeuw. Het Boerhaave-
museum in Leiden be
steedt in de tentoonstelling
'Stoom, Staal en Studeer
kamers' aandacht aan deze
tijd waarin oude waarden
met sneltreinvaart op de
helling werden gezet.
leiden pablo cabenda
Stoommachines, evolutie, elek
triciteit, en röntgenstralen. In de
vorige eeuw werd de basis ge
legd voor veel verschillende we
tenschappen. Men moest leren
leven met het feit dat men van
de apen afstamde en ziekten
konden worden overwonnen
met wondvocht uit koeienuiers.
Dat de vooruitgang weieens
met argusogen werd bekeken
blijkt uit een spotprent van Ja
mes Gillray. Runderen groeien
uit de hoofden van mensen die
net ingeënt zijn met het koe-
pokvaccin. Aan het einde van
de 18e eeuw was de pokken één
van de voornaamste doodsoor
zaken. In 1796 ontdekte de Brit
se plattelandsdokter Edward
Jenner dat melkmeisjes die met
de koepokken waren besmet,
immuun waren geworden voor
de mensenpokken. Wat hij toen
deed getuigde van een staaltje
medische doortastendheid die
we ons vandaag de dag onmo
gelijk kunnen veroorloven. Jen
ner entte een achtjarig jongetje
in met entstof van een melk
meisje dat besmet was door
koepokken. En het hielp. Het
knulletje leefde na inenting met
de echte pokken nog lang en
gelukkig. In het Boerhaavemu-
seum hangt een groot portret
Projectie
plaatje uit een
serie paleon
tologische to
verlantaarn-
plaatjes van
het Koninklijk
Zoölogisch
Genootschap
Natura Artis
Magistra te
Amsterdam
uit ca. 1850-
1875.
FOTO PR
De KRO is trots op Frits Spits die vandaag zijn derde onderscheiding in korte tijd ontvangt: de Groenman-taalprijs van het Genootschap Onze Taal. K T O
Onlangs kreeg Frits twee Marconi Awards: beste programmamaker voor KRO's Tijd voor Twee en beste radioman in het algemeen.
KRO's Tijd voor Twee met Frits Spits iedere werkdag van 12-i 4 uur op Radio 2. Het gevoel blijft
