Een bruid voor vogelveren
Programma was
Wider de maat
Cultuur&Kunst
Stem van Mexico verstomd
TvdA-plan CBK waardeloos'
JDAG 7 NOVEMBER 1997
chef jan rijsdam. 071-5356444, plv. chef ad van kaam 071 -5356-14 5
Het zal u misschien niet opge
vallen zijn, maar ik heb op 18
oktober niet kunnen schitteren
op de beeldbuis. In tegenstelling
tot wat ik een paar weken gele
den zo stëllig
had aangekon
digd, schitterde
er op de bewuste
avond weinig bij
de TROS. In elk
geval niet uw
columnist als de
corpulente cri
mineel Koos V.
in de comedy
'Alt' van Theo
van Gogh. De se
rie schijnt voor
lopig niet op de
beeldbuis te ko
men. Tijdens het
laatste Zettrge-
beuren had ik de
gelegenheid om
naar het hoe en
waarom daar
van te vragen.
„Tsja, de in
houd he..." gaf
de regisseur als
antwoord.
Maar wan
neer dan wel? Volgens Van Gogh
is daar nog helemaal niets over
bekend. De televisie blijft een on
doorgrondelijk medium.
Vorige week was ik in Rotter
dam aanwezig bij de premie're
van de film 'Lagrimas Negras',
een uitermate onderhoudende
filmdocumentaire over het
hoogbejaarde, maar swingende
Cubaanse muziekgezelschap
Vieja Trova de Santiaguera tij
dens hun Europese tournee. De
film is gemaakt voor en door de
NOS, maar is voorlopig alleen te
zien in de bioscoop. Het draait
om vijf bejaarde vertolkers van
een genre volksmuziek dat 'Son'
heet, vrolijke dansmuziek die
veelal de liefde als onderwerp
heeft. De oudste van de vijf mu
zikanten in deze avondvullende
bioscoopfilm van Sonia Herman
Dolz is vierentachtig jaar, terwijl
de Benjamin pas tweeënzestig is.
In de hoge leeftijd van de heren
ligt ook het belangwekkende van
de film. Niet omdat het zo leuk
is de geriatrische aanval op her
wereldkapitalisme te zien, maar
omdat er op geen enkele verschil
is tournee van bijvoorbeeld een
Nederlands popbandje. Muzi
kanten zijn altijd en overal het
zelfde, ook op hoge leeftijd.
Het is verrassend om te zien
dat alle cliche's die samenhan
gen met de
showbusi
ness overal
op de wereld
hetzelfde
zijn. Het rei
zen, drank
en vrouwen.
Of je nu vie
rentachtig
bent of
achtentwin
tig, het ge
voel blijft
hetzelfde.
Natuurlijk
zijn er wel
een paar li
chamelijke
ongemakken
wanneer je
de leeftijd
der luijzen
hebt bereikt.
Zo klaagt
een van de
muzikanten
over het feit
dat zijn potlood niet meer func
tioneert. niettemin heeft hij wel
twaalf kinderen bij vijf verschil
lende vrouwen. Schalks kijkt een
muzikant de camera in als hij
zegt dat vrouwen het belangrijk
ste zijn op deze wereld, en dat
een man een man blijft. Op dat
moment voel je dat hij ondanks
zijn hoge leeftijd probeert om
Sonia te versieren.
Elk optreden is een sensatie.
De krasse baasjes weten hun
overwegend jonge publiek tel
kens uit de bol te laten gaan.
Dat af en toe een welwillende
arts met pilletjes en prikjes in de
weer is, nemen we maar op de
koop toe. Per slot van rekening
weten we dat een aantal Neder
landse artiesten, die stukken
jonger zijn, ook niet zonder de
medische wetenschap op de
planken kunnen.
Wie de film wil zien kan nu
naar Rotterdam of Amsterdam
of wachten tot volgend voorjaar
wanneer 'Lagrimas Negras' op
de televisie komt. Tegen die tijd
wordt 'Au' misschien ook uitge
zonden.
VALLENTGOED
Ze stond op het punt om terug
te keren naar Mexico waar
haar een uitbundige huldiging
stond te wachten. Het heeft
niet meer zo mogen zijn: de
Mexicaanse volkszangeres
Maria de Lourdes overleed gis
teren plotseling op Schiphol.
'De stem van Mexico', zoals al
jaren haar bijnaam luidde, is
verstomd.
De zangeres heeft zich ja
renlang ingezet voor het be
houd van de Mexicaanse mu
ziekcultuur. Voor dat doel
richtte ze eind jaren tachtig de
Gruppo Impulsor de la Musica
Representita de Mexico op.
Samen met journalisten, poli
tici en andere zangers leidde
ze onder meer jonge Mexica
nen op om de eeuwenoude
muziektraditie van het land
niet verloren te laten gaan.
Bij het grote publiek in Ne
derland was Maria de Lourdes
pas sinds zes jaar bekend. De
basis voor haar imposante car
rière werd echter al in de jaren
vijftig gelegd. Met haar inne
mende manier van omgaan
met mensen en haar warme
stem groeide haar roem ra
zendsnel. Dat resulteerde in
vermoeiende tournees. ,,Maar
de mensen willen deze muziek
horen en dat stimuleert mij
om door te gaan", zei ze vori
ge maand nog in een interview
met deze krant.
Haar bekendheid in Neder
land had ze te danken aan ko
ningin Beatrix. Die vroeg Ma
ria de Lourdes in 1991 om op
te treden tijdens het verjaar
dagsfeest van prins Bernnard.
„Het was voor mij heel bijzon
der om voor iemand te zingen
die zo'n grote belangstelling
heeft voor de Mexicaanse cul
tuur." De relatie met het ko
ningshuis bleef bestaan.
De grote verdienste van Ma
ria de Lourdes is dat zij een
brug wist te slaan tussen ei
gentijdse luistersongs en
folkloristische levensliederen.
Daarmee gaf zij de Mexicaan
se volksmuziek wereldwijd een
enorme impuls. Met het over
lijden van Maria de Lourdes
verliest Mexico dan ook één
van de grootste voorvechters
van de eigen cultuur.
Ex-wethouder Hennie Koek:
leiden ceesvan hoore
Als het aan de PvdA in Leiden ligt wordt het Cen
trum Beeldende Kunst (CBK) binnenkort de
doodsteek toegebracht. In het concept-verkie
zingsprogramma geeft de partij te kennen de
600.000 gulden die het centrum jaarlijks als sub
sidie ontvangt, te willen terugbrengen tot nul. Het
vrijkomende bedrag zou moeten worden besteed
aan het ondersteunen van de amateuristische
kunstbeoefening in .Leiden. Volgens de PvdA
brengt het CBK te weinig exposities met Leidse
kunstenaars, is de drempel voor de meeste Leide-
naars toch te hoog en mag van de kunstuitleen
worden verwacht dat het zijn eigen broek op
houdt.
Het CBK is destijds tot stand gekomen onder
Hennie Koek, wethouder van cultuur. De ex-wet
houder karakteriseert de plannen van haar eigen
PvdA als „Waardeloos. Ik zal bij het partijbestuur
een amendement inbrengen, waajrin ik voorstel
om die passage uit het programma te schrappen.
Juist de beeldende kunst heeft veel ondersteu
ning nodig, niet alleen in Leiden. Ik vind dit echt
een boude uitspraak, die me weinig doordacht
lijkt. Als men vindt dat het CBK niet goed functio
neert, moet er worden bijgestuurd. Maar, nee, dit
kan echt niet."
Beeldend kunstenaar Willem Breddels noemt
het een uitstekende zaak dat het reilen en zeilen
van het CBK eens publiekelijk aan de orde wordt
gesteld. „Maar dit is een lullig standpunt van de
PvdA. Als zij vinden dat de boel niet goed mar
cheert, moeten ze politieke druk uitoefenen om
het beter te krijgen. Maar niet ineens de geld
kraan dichtdraaien. Ik heb best kritiek op dat
CBK. Mijn indruk is niet dat ze zich zo vleselijk
inzetten voor Leidse kunstenaars. Als ik ze ergens
voor benader, krijg ik altijd de indruk dat ik word
afgepoeierd. Dat is misschien erg persoonlijk.
Maar ik denk wel dat het voor het publiek ook
niet zo interessant is wat daar gebeurt."
Rob Steenhorst, kunstschilder en voorzitter van
Ars Aemula Naturae, heeft de indruk dat de PvdA
maar wat „heeft geroepen in het voorbijgaan."
„Voorzover ik weet, hebben ze verder geen idee
over hoe het dan wel moet. De kritiek is dal het
bestaan van het CBK in brede maatschappelijk
zin te weinig oplevert. Er komen niet genoeg 'ge
wone' Leidenaars. Men vindt de instelling kenne
lijk te elitair. Tja, we weten nu al heel lang dat
veel mensen niks zien in beeldende kunst. Maar
je schaft uitvoeringen van Shakespeare toch ook
niet af."
Fred Hansen, de kunstschilder die met zijn Ga
lerie De Gouden Eend de overbuurman is van het
CBK, barst uit in een satanisch gelach als hij van
de PvdA-plannen verneemt. „Uitstekend, dit
plan! Zo'n instelling als het CBK betekent valse,
oneerlijke, concurrentie. Als een groentenboer
slecht fruit verkoopt of een dokter een slechte
diagnoses stelt, ga je hen toch ook niet subsidi
ëren, Kansarme kunstenaars moet men verwijzen
naar de sociale dienst, of ze moeten maar met
een handwagen met appels en peren langs de
deuren gaan. En dat is geen kinnesinne van me.
Ik vind het aardige lui, hoor, die mensen van het
CBK. Het trekt ook een bepaald publiek naar deze
wijk en daar heb ik dan weer klandizie van. Maar
toch, als ik hoor van zo'n plan, denk ik bij mezelf:
'Goede morgen!' Opdonderen met die boel!"
Lichaam van
Yves Miontand
opgegraven
Het lichaam van de in 1991
overleden Franse zanger-ac
teur Yves Montand zal wor
den opgegraven om gene
tisch onderzoek te verrichten
in verband met een al jaren
spelende vaderschapskwes
tie. Het is de bedoeling dat
het onderzoek, dat is aange
vraagd door een jonge vrouw
die beweert de dochter van
Montand te zijn, voor 30 juni
1998 wordt uitgevoerd. Mon
tand heeft bij zijn leven her
haaldelijk geweigerd aan een
dergelijk onderzoek mee te
werken. Hij was getrouwd
met de actrice Simone Sig-
noret en hel paar had geen
kinderen. Na Signorets dood
kreeg Montand een kind bij
zijn partner Carole Amiel. De
jonge vrouw die beweert
Montands dochter te zijn,
heeft de vaderschapskwestie
halverwege de jaren tachtig
samen met haar moeder
aanhangig gemaakt. Als de
proef positief uitvalt kan
Aurore aanspraak maken op
de helft van Montands nala
tenschap.
4(arakter' valt opnieuw in de prijzen
■imrpnAMDe speelfilm 'Karakter' van regisseur Mike van
em blijft internationaal in de prijzen vallen. De vrije interpre-
je van Bordewijks beroemde roman over Dreverhaven en
is deze week onderscheiden met de Grand Jury Pri-
3 hjvan het American Film Institute Film Festival. De jury in Los
Jklgeles bestond uit vermaarde filmmakers. 'Karakter' sleepte tij-
vaps het filmfestival in Cannes ook al de publieksprijs in de
:n.|cht.
','Jscar krijgt Europees zusje
hlun» De befaamde Amerikaanse Oscar als filmprijs krijgt een
et|fopees zusje. De winnaars van de Europese Filmprijzen krij-
enn 6 december in Berlijn ook een beeldje. Dat is even groot als
3n (Hollywood-Oscar, stelt een langharige vrouw voor, met een
t de grond reikend kleed. Het nieuwe beeldje heeft nog geen
Q km. De Oscar, officieel Academy Award, dankt zijn naam aan
^gelijkenis met een oom van één van de functionarissen van
elAmerikaanse Academy die de onderscheidingen jaarlijk uit
—kunsthandelaar lichtte Nicholson op
|u/york Een Newyorkse kunsthandelaar heeft gisteren voor
kt rechter in New York verklaard schuldig te zijn aan oplichting
n beroemde cliënten als de acteur Jack Nicholson en zanger
1 Stanley van de groep Kiss. Hij maakte hen in totaal meer
4 miljoen gulden afhandig. De 49-jarige voormalige direc-
ir van de galerie Jordan-Volpe erkende kunstwerken van Dali,
para Lempicka en Andrew Wyeth voor zijn cliënten te heb-
jjn aangekocht en het geld te hebben achtergehouden, aldus
0pjt openbaar ministerie,
lea
Solden Earring naar Leiden
nq
De Golden Earring komt naar Leiden. De Haagse forma-
die al 35 jaar bijeen is, treedt op 14 november op in de
[oenoordhallen. De band zal onder meer nummers spelen van
m meest recente cd, The Naked Truth II. Het voorprogramma
prdt verzorgd door de zangeres Anouk, een ontdekking van
(rring-zanger Barry Hay. Kaarten zijn verkrijgbaar bij de VW's.
patste aflevering Zeurgebeuren afgeblazen
cen cees van hoore
hl
Jel Willems, projectleider van
den Cultuurstad '97, heeft de
^te aflevering van Het Zeur-
op 30 november we-
s gebrek aan kwaliteit van
vorige shows afgeblazen. „Er
op het Zeurgebeuren tel-
h s over een bepaald cultureel
worden gedebatteerd.
er zijn nu vier afleverin-
r4 geweest en dat is totaal niet
^de verf gekomen. De redac-
toyan het programma was niet
Ik kan er dus niet meer
ter staan."
Organisator René Valient-
T1 beschouwde Het Zeurge-
niren meer als een avondje
^nisement," denkt Willems.
,r aar ik heb een bepaalde op-
,e cht en daar moet ik me aan
tliden. Kijk, zo'n aflevering
bij elkaar misschien 3500
Ik had die laatste avond
t nog kunnen laten door-
n. Maar dat is de weg van de
weerstand."
Iet laatste Zeurgebeuren was
g rogrammeerd als een afslui-
d feest. René Vallentgoed,
het programma al een half
geleden heeft voorbereid, is
I toorlijk aangeslagen door de
van Willems. „Ja, ik
g hiervan toch een beetje 'n
smaak in mijn mond. Ik
i tussentijds wel kritiek van
lems gekregen en dan paste
n het volgende programma
IIk beschouwde dat als op-
r ïwende kritiek. Maar Wil-
„is zegt dat hij daar mensen
rondlopen die een en ander
>ben beoordeeld. Wie dat
geweest, weet ik niet. Maar
heb nooit iets van hen ge
hoord. Terwijl ze me altijd kon
den aanspreken en ik degene
was die het langste bleef han
gen."
„Op die laatste avond zou de
West Coast Big Band optreden,
samen met Chrfs Koene. Daar
naast had ik performers als Jac
ques Bral en Adriaan Bontebal
uitgenodigd. Leidse Kees zou
een lied van Mary Bey zingen
waarvoor een speciaal arrange
ment is gemaakt. Hoe dat nu al
lemaal moet, weet ik niet. Over
mijn eigen inkomsten heb ik
het nog maar even niet, maar ik
krijg dus ook minder. Terwijl ik
dat Zeurgebeuren voor een ap
pel en een ei in elkaar heb ge
zet."
„Erg jammer dat het schilderij
van de gebroeders Donker en
Herman Brood nu ook niet kan
worden geveild. De opbrengst
zou ten goede komen aan 'Lei
den, Stad van Vluchtelingen'. Ik
begrijp echt niet wat de bewee
gredenen van Willems zijn om
dit «zo plotseling af te breken.
Misschien dat hij, over mijn rug
heen, wil laten zien dat hij als
projectleider greep heeft op het
programma."
Willems is verbouwereerd
door het commentaar van Val
lentgoed. „Zo zijn we toch niet
uit elkaar gegaan? Ik heb tegen
René gezegd dat het program-*
ma een mislukking was, maar
een interessante mislukking. En
dat ik er geen spijt van heb dat
het er is geweest. Maar ja, het
programma was echt onder de
maat. Om dan zo'n Zeurgebeu
ren in de laatste aflevering met
een feestje af te sluiten, vind ik
niet gepast. Dat verdient het
Zeurgebeuren niet.
uitreiking van de MTV Euro-
Music Awards 1997 is gister-
- ind in Ahoy' uitgedraaid op
i drievoudige triomf voor
e Prodigy. Tijdens het in vele
landen rechtstreeks
(gezonden televisiespektakel
rd het Britse techno dance
artet onderscheiden met
ar liefst drie onderscheidin-
i, één meer dan de drie zin-
ïde tienerbroertjes Hanson.
opshow MTV
terweldigend
beste dance act: The Prodigy
beste nieuwkomer: Hanson
MTV select award: Back Street
Boys
beste alternatieve act; The Pro-
digy
beste rap-act: Will Smith
beste r b-act: Blackstreet
beste live-act: U2
beste song: 'MMMBop' van
Hanson
beste video: The Prodigy.
Bewoners van de Santa Cruz-eilanden met rollen veren-geld. foto rautenstrauch-joest
Exotisch geld in Leids Penningkabinet
rinses Diana en vooral haar
iële inspanningen werden ge
rende de overweldigende
pshow ook niet vergeten: de
ie You Mind Award ging naar
e Landmine Survivors Net-
rk, een van de hulpprogram-
's waarin de overleden
een of Hearts heel veel ener-
heeft gestoken. De Ameri-
inse acteur en regisseur Den-
1 Hopper overhandigde deze
:ciale onderscheiding aan de
)atische campagnevoerder
menko Priganica, zelf ook
rmijnslachtoffer.
)e uitkomst van de verkiezin-
1 van de dagelijkse Juke-box
>w van de internationale mu-
kzender was voor Backstreet
Back Street Boys: MTV select award,
De verdeling was als volgt:
beste groep: Spice Girls
beste vrouwelijke artiest: Janet
Jackson
beste mannelijke artiest: Jon
Bon Jovi
beste rock act: Oasis
Bankbiljetten die knisperen als herfstbladeren. Muntgeld
waarop onze koningin staat afgebeeld, zodat ze lekker
warm blijft in je zak. Poen, poen, poen, poen. Wim Zon
neveld zong het al: 'De mensen zeggen dat geluk niet zo
te koop is, maar geld doet wonderen, vooral als het een
hoop is'.
Zo had je bijvoorbeeld de zout-
baar, een stuk zout. Voor de in
landers was zout heel belang
rijk. Ze konden er hun vlees
mee conserveren. Ook geperste
thee werd gebruikt. Je ziet aan
de tekening
op dat thee
tablet dat
die betaal
middelen
moeilijk wa
ren na te
maken. Dat
is eigenlijk
bij al dat
geld het ge
val."
Een
woord als
'bloedgeld'
blijkt niet
afkomstig
uit kringen
van mafiosi
maar is al
eeuwenoud.
Van Erve:
„Als de oorlog ten einde was en
de vrede werd gesloten, moest
de partij die de meeste slachtof
fers had gemaakt de andere
partij daarvoor schadeloos stel
len met bloedgeld. De Papoea's
gebruikten daarvoor Diwara's,
kleine schelpen die op rotan
twijgen werden geregen. Voor
een dode moest een ketting ter
lengte van twee uitgestrekte ar
men worden neergelegd. Als je
het goed bekijkt, is het heel ge
makkelijk geld. Makkelijk op-
deelbaar. De rijke Papoea's
hadden hutten waarin ze dat
geld in grote rollen bewaarden.
Er waren zelfs speciale kluis-
wachters aangesteld.
„Heel boeiend is de zoge
naamde geschenkenruil, die
voorkwam bij de Indianen. Ze
organiseerden een feest met
een andere stam en dan schon
ken ze elkaar geld. Dat waren
dekens en koperen schildjes.
Kwam de uitnodigende stam bij
de andere te gast, dan moest die
weer het dubbele aantal dekens
en schildjes teruggeven. Ge
woon een soort blufpoker,
waarbij enorme schulden ont
stonden. Degene met de meeste
vorderingen was het rijkst en
had het meeste aanzien. 'Wij
vechten met ons bezit' was de
leuze. Potlatch noemden ze dat.
De Canadese regering heeft
daar uit-
Veren-geld van de Santa Cruz-
eilanden in de Stille Zuidzee.
Opgerolde band met ca. 60.000
rode vogelveertjes. foto pr
toon van
macht en
rijkdom.
Talloos zijn
de foto's
van inlan
ders die
voor hun
hutten po
seren met
heel hun rijkdom aan hun lijf of
aan hun voeten. De gekste za
ken golden als betaalmiddel. Zo
had je banden van raffia waarop
veertjes van een rood vogeltje
werden gelijmd. Die rollen zijn
soms wel tien meter lang. Op
lokaal niveau worden ze in
Nieuw-Guinea nog steeds bij
banken beleend."
„In wezen is dat vergaren van
al die betaalmiddelen geba
seerd op het fenomeen: een ap
peltje voor de dorst hebben. De
vrucht van de arbeid moest
worden uitgedrukt in iets con
creets. En dat waren die betaal
middelen, dat was dat geld. Ik
denk dan ook dat het tastbare
geld nooit in onbruik zal raken,
ondanks de banken en zeiken
als de chipknip en de giropas.
Mensen willen toch altijd iets
tastbaars hebben. Ze moeten
kunnen voelen dat ze rijk zijn."
'Moneta Exotica', van 8 no
vember t/m 30 augustus 1998,
di. t/m vr. 10.00-17.00 uur, za.,
zon.- en feestdagen 12.00-
17.00 uur. Rijksmuseum Het
Koninklijk Penningkabinet,
Rapenburg 28, Leiden.
Wanneer we het geld mondiaal
bekijken, zien we dat het niet
altijd gaat om biljetten en mun
ten. Nee, vrijwel elk voorwerp
dat, om bepaalde zaken te ver
krijgen, van hand tot hand ging,
werd aangemerkt als geld. De
tentoonstelling 'Moneta Exoti
ca', die op 9 november wordt
geopend in
het Rijksmu
seum Het Ko
ninklijk Pen
ningkabinet
in Leiden, laat
zien dat je
voor wat rode
vogelveertjes
een mokka-
bruine bruid
kon kopen.
Pierre van
Erve, gastcon
servator, leidt
ons rond door
de absurde
wereld van
het geld. „Met
ons geld kunnen we van alles
kopen", zegt Van Erve, als
econoom in dienst van de Ne-
derlandsche Bank maar speciaal
voor deze tentoonstelling als
conservator uitgeleend aan het
Koninklijk Penningkabinet. „In
primitieve gemeenschappen
was dat niet zo. Je had betaal
middelen om kano's te kopen
en geld om levensmiddelen aan
te schaffen. Voor een bruid
moest je weer heel wat anders
op tafel leggen. Toch zie je dat
bij zo'n stam de prijzen eeu
wenlang stabiel blijven. Door de
handel met het buitenland
komt daar pas verandering in."
„In de Indische Oceaan ko
men de zogenaamde kaurie-
schelpjes voor. Die hebben tij
den lang als betaalmiddel ge
functioneerd in Afrika. Het
schelpje heeft een beetje de
vorm van een vrouwelijk ge
slachtsorgaan. Het gold voor de
inlanders als een vruchtbaar
heidssymbool. De Portugezen
haalden tonnen van die schelp
jes van de Maladiven en koch
ten er hun slaven mee. Als het
maar exotisch was en van ver
weg kwam, dan vonden de in
landers het
mooi. Wat
je van ver
haalt, is
lekker. Dat
idee. Voor
tweedui
zend kau-
rieschelpjes
had je een
slaaf. De
Chinezen
gebruikten
dit betaal
middel
overigens al
3000 jaar
voor Chris
tus. In Chi
nese karakters komt het schelp
je nog steeds voor. Bijvoorbeeld
in het woord 'schat'."
In de vitrine liggen een paar
voorwerpen die wel wat weg
hebben van boemerangs. „Dat
zijn de zogenaamde Katanga-
kruisen", legt Van Erve uit. „Ze
lieten zo'n kruis daar in het
zand vallen en goten er dan ko
per in. Je kon met die kruisen
betalen. En daarnaast liggen de
slavenarmbanden. Nee, dat wa
ren geen sieraden maar betaal
middelen. Er was een trucje om
te kijken of ze niet vals waren.
Dat hoorde men aan de klank,
als er-tegenaan werd getikt. Als
zo'n betaalmiddel niet goed
klonk, werd het geweigerd."
„Ook levensmiddelen werden
wel als betaalmiddel gebruikt.
Tasje met kaurieschelpen uit Pa
pua Nieuw Guinea. foto pr
