Ook de kerk leeft van
verlangen
'Leid ons niet in bekoring' mag geschrapt
Kerk Samenleving
m
:!ÉÉg
Leefbaarheid mag wat kosten
Buitenhoflaan
als racebaan
Gedrag Terpstra
Schrijvende lezers
DONDERDAG 6 NOVEMBER 1997
EKD kiest Koek tot voorzitter
wetzlar De 61 -jarige Manfred Koek. preses van de Evangeli
sche Kerk van Rheinland, is gisteren gekozen tot voorzitter van
de Evangelische Kerk van Duitsland. De EKD is met 28 miljoen
leden, die overwegend luthers zijn, veruit de grootste protes
tantse kerk in Duitsland. Koek kreeg op de synode in Wetzlar 116
van de 137 stemmen, bij 8 tegenstemmen en 13 onthoudingen.
Hij volgt bisschop Klaus Engelhardt (65) van Baden op, die eind
dit jaar met emeritaat gaat. Engelhardt heeft de functie zes jaar
bekleed. Koek kwam begin dit jaar aan het hoofd van de 3,2 mil
joen leden tellende kerk in Rheinland te staan nadat preses Peter
Bever plotseling was overleden. Als grotestadspredikant, eerst in
Recklinghausen en sinds 1970 in Keulen, is hij vertrouwd met
secularisering en sociale spanningen.
Aanklacht wegens antisemitisme
den haag/kootwijkerbroek Het Centrum Informatie en Docu
mentatie Israël CIDI heeft gisteren bij de officier van justitie in
Arnhem een aanklacht wegens antisemitisme ingediend tegen P.
van der Meer en W. Oostrum uit Kootwijkerbroek. Zij zijn de au
teurs van een brochure die volgens het CIDI een zwaar beledi
gend karakter heeft. Van der Meer, die eerder voor antisemitis
me is veroordeeld, en Van Oostrum beweren in 'Wie is een jood?
De staat Israël: bedrog of vervulling der profetie?' onder meer
dat joden het bloed van christenen opdrinken om 'hun soort in
leven te houden'. Dat joden hiervan worden beticht, is niet
nieuw, schrijft CIDI-directeur R. Naftaniël aan mr. J. Monsma,
officier van justitie in Arnhem. Maar hij is deze beschuldiging in
de naoorlogse antisemitische geschriften in Nederland niet eer
der tegengekomen.
Jongeren bij presentatie boek Simonis:
UTRECHT «ANP
Als het moet, mag de zin 'Leid
ons niet in de bekoring' uit het
Onze Vader worden geschrapt.
Datzelfde geldt voor 'Uw wil ge
schiede'. Toch houden jongeren
liever vast aan de eeuwenoude
versie van het bekendste gebed
ter wereld. Ze kunnen niet zon
der de bede. Dat bleek gisteren
in Utrecht bij de presentatie van
het boek 'Op de adem van het
leven' van kardinaal Simonis.
Drie jongeren vertelden on
der het toeziend oog van de
aartsbisschop van Utrecht over
hun persoonlijke ervaringen
met het Onze Vader. Voor pries
terstudent Hans Pauw is het ge
bed een 'dagelijks gevecht',
maar vaak ook de belevenis van
het tot rust komen bij God. Hij
bidt het Onze Vader zeker zes
keer per dag. Automatisme ligt
dan op de loer, zei de derde
jaarsstudent aan het Ariënskon-
vikt, de priesteropleiding van
het aartsbisdom Utrecht.
De biomedicus Annette Bui-
ting ervaart het Onze Vader als
een steun en rustpunt. Het was
haar eerste gebed dat ze heeft
geleerd. Ze spreekt de bede uit
bij maaltijden. Bij een snelle
hap tussendoor 'vergeet ik het
wel eens', bekende Buiting.
Peuter
Machiel Kleemans, student na
tuurkunde, bidt het Onze Vader
'geregeld, maar niet regelmatig'.
Als kind snapte hij de zin 'Uw
wil geschiede' niet. Z'n ouders
hadden het goed aangeleerd,
maar de peuter hoorde en zei
Uw wil 'geschiet' en zag schie
tende mensen in hemel en op
aarde.
Wat Kleemans betreft is de
eerste zin van het gebed ('Onze
Vader die in de hemelen zijt')
overbodig. „God is er al als je
bidt." Maar, reageerde de kardi
naal, dat is niet terecht. „De zin
is fie essentie van Jezus' open
baring van God", zei Simonis.
„Ik ben het wel met u eens na
tuurlijk", sprak zijn jongere ge
loofsgenoot. Voor priesterstu
dent Pauw mag de zin die de
meeste vragen oproept uit het
Onze Vader worden verwijderd.
Dat is 'Uw wil geschiede'.
Simonis' boek, dat als onder
titel 'Gedachten over het Onze
Vader draagt', blijkt populair.
De eerste druk, die 3000 exem
plaren telt, is via individuele be
stellingen uitverkocht. De uitge
ver heeft gisteren besloten tot
een tweede druk van 2000
exemplaren. Aanleiding voor de
uitgave is het 40-jarig priester
jubileum dat Simonis dit jaar
viert. Volgens hem is het Onze
Vader het evangelie in een no
tendop, de 'grondslag van ons
christenzijn'.
Bij de presentatie zei Simonis
dat de 'tragische' verdeeldheid
onder christenen in Nederland
alleen op te heffen is 'door en
langs de weg van het gebed'.
n w-
redactie dick van der plas.
BEROEPINGSF"
NEDERLANDSE HERVOIfdv
KERK
Beroepen: te Luntereni
zuid): J.H. van Daalenh
Herwijnen: H.W. Riphajf
dikant voor bijzondere f
zaamheden te Rotterda
(geestelijk verzorger 'Ik
kenhuis'); te Amsterda^
dikant voor bijzondere l
zaamheden (t.b.v. de s(
Tabitha): mevr. J.A. Vei
predikant met een bep^c/LE
dracht te Haarlem(geeg
zorger diakonale tehuizjarig
dit beroep heeft aanger[er
Aangenomen: naar Udfu zj
Mulder te Sommelsdijk
Beroepbaar: mevr. S.C.|®
Floralaan 10-A, 6663 f>or
|ng
J.H. Dunnewind te Zuifr^0
i.c.m. Ruinerwold-Koeiprd\
DE KERKBLADEN
Leidsch Dagblad
ANNO 1897
Zaterdag 6 November
LEIDEN De biscuitfabriek ,,Nutrix", aan de Hoogewoerd al
hier, nog slechts korten tijd in werking, gaat voort haar fabri
kaat steeds meer en meer bekend te maken. Ten einde in de
gelegenheid te stellen de qualiteit er van te beoordeelen, zendt
zij aan dezen en genen kleine proefjes in nette trommeltjes,
opdat men de overtuiging zal erlangen, dat het Nederlandsche
fabrikaat met bij het buitenlandsche behoeft achter te staan.
De fabriek is trouwens geheel op Engelsche leest geschoeid en
voorzien van de nieuwste Engelsche machines, terwijl aan erva
ren Engelschen de leiding der fabricage is toevertrouwd. Voors
hands worden slechts eenige soorten in den handel gebracht.
Later zal ook tot het fabriceren van nog andere worden overge
gaan. De fabriek maakt ook op de volgende wijze reclame. Ze
heeft een damspel doen vervaardigen, dat gratis wordt ver
strekt, als men een zekere hoeveelheid Nutrix-damschijven-
kaakjes koopt. Het is een zwart-wit damspel met lettergrepen
op de witte vakjes, waaruit o.a. het volgende versje is samen te
stellen:
d'Een is verzot op eten, En d'andre op het spel, Ja, heel veel
toch vergeten Daarvoor hun eten wel.
En daarom zijn die beiden In een spel hier vereend, En dan
ken wij 't aan Nutrix, Dat zij 't ons heeft verleend; Al spelen
we onophoudlijk staag, We voeden daarbij onze maag.
ANNO 1972
maandag 6 november
LEIDEN Paul Arts uit de Antillenstraat voelde zich zaterdag
middag een blije Leienaar. Hij kreeg namelijk bezoek van
Ekseptions Rick van de Linden, die als verrassing een splinter
nieuwe tandem mee had genomen. Leidse Paul kreeg de tan
dem omdat hij bij een door het maandblad "Muziekexpres" uit
geschreven prijsvraag als beste Ekseption-kenner naar voren
was gekomen.
LEIDEN Een nieuw doelpunten-record in de Leidse dames-
voetbal-afdeling vestigden de Weteringse Girls tegen UDO II.
Niet minder dan eenentwintig keer moest de Oegstgeester
doelvrouwe naar het net. De doelpunten kwamen van Mary van
der Meer (8x). Joke van Klink (5x), Helena Molkenboer (2x),
Jeanne Kuiper (2x), Corry Bollen (3x) en Anneke van Zanten
lx). Het oude record stond sinds het begin van deze competi
tie op naam van KRV met achttien treffers. De lijst van top-
scoorsters wordt, na aanvulling van de speelsters zelf, nu aan
gevoerd door Marion de Groot (Randstad Sport Ladies) 25 doel
punten; 2. Joke van Klink (Weteringse Girls) 24; 3. Ciska Ho-
gervorst (Randstad Sport Ladies) 23; 4. Nel van Beelen (KRV)
21; 5. Janny Pronk (KRV) 17.
LEIDEN Nadat de laatste koningen gevallen waren, kon Dirk
Sikkel zich winnaar van het snelschaaktoernooi op de Schaak
zolder noemen. Tevens ontving hij de titel Zolderkampioen. Dit
vluggertjes-toernooi werd georganiseerd ter gelegenheid van
het 1 -jarig bestaan van de Leidse Jeugd Schaaksociëteit. Het
ligt in de bedoeling dit tot een jaarlijks terugkerend toernooi te
maken.
il98|v.
M
r
Leiderdorp wil voor de verbreding van de A4 geen tunnel, Leiderdorp wil een over
kapte lange bak. archieffoto wim dijkman
De niet ter zake kundige lezers van uw
serie 'Van Rijkswege' moeten allengs wel
het beeld gekregen hebben dat ze in Lei
derdorp niet meer zo moeten 'zeuren'
over die verbreding van de A4. Na een
fantastisch verhaal over horrorscenario's
die we met een tunnel over ons heen
gaan afroepen (explosiegevaar!), en het
verhaal over Rhijnvreugd, waar men het -
letterlijk - allemaal over zich heen wil la
ten komen, laat u in de derde aflevering
WD-Tweede Kamerlid, mevrouw Ver-
bugt, zeggen dat Leiderdorp blij moet
zijn met de korte bak.
Hoog tijd om de lezers die dit onderwerp
maar zijdelings volgen kort bij te praten
en om misverstanden uit de weg te rui
men.
In de eerste plaats: Leiderdorp wil geen
tunnel, Leiderdorp wil een overkapte lan
ge Bak (indien nodig met ontluchtingsga-
ten, bijvoorbeeld ter hoogte van de
Hoofdstraat). Ook volgens deskundigen
van Verkeer en Waterstaat is die oplos
sing volkomen veilig naar huidige maat
staven. Explosiegevaar is dus geen argu
ment tegen de Leiderdorpse voorkeurs-
variant!
Ten tweede: de korte bak met (voor een
snelweg) een extreem steile helling leidt
op alle fronten tot uitkomsten die, zeker
op lange termijn gemeten, voor omwo
nenden zeer schadelijk zijn: meer geluid,
meer luchtvervuiling, meer barrièrewer
king. Meer mensen moeten bovendien
het huis uit.
'Paars' kan nu aantonen, of leesbaarheid
haar iets waard is en het gaat nog geen
eens om extreem veel geld extra (100 tot
150 miljoen).
Kortom, van matheid is bij ons nog geen
sprake, en we zullen er alles aan doen
om, met de verkiezingen in aantocht, te
proberen of de Haagse politiek zich van
haar menselijke kant kan laten zien. Zijn
het kille(nde) rekenaars of mensen, voor
wie leefbaarheid wat mag kosten.
dr. J.A. Duiser,
namens belangenvereniging A4/HSL,
Leiderdorp.
In het Leidsch Dagblad van 6 oktober 1997
houdt de bewonersvereniging Leyhof een
pleidooi voor verkeersremmende maatregelen
in verband met toekomstig sluipverkeer uit de
wijk Buitenhof naar de provincialeweg N 445.
Een op zichzelf goede actie, doch ik wil de be
wonersvereniging dringend verzoeken ook eens
bij zichzelf (c.q. de bewoners) te rade te gaan.
Na de brug lijkt het er tegenwoordig steeds
meer op dat er voor de bewoners van de wijk
Leyhof geen snelheidsbeperkingen meer gel
den. De Buitenhoflaan wordt als racebaan ge
bruikt om zo snel mogelijk op de Engelendaal
te komen en terug. Ook rond deze laan wonen
mensen en dus ook kinderen.
Misschien kan dit onderwerp ook eens binnen
de bewonersvereniging ter sprake worden ge
bracht.
A.G.G. van der Ark,
Leiderdorp.
Voor mij ligt het Leidsch Dagblad van 4 novem
ber 1997 met een foto van staatssecretaris Erica
Terpstra (WD), bij een bezoek aan het pas ge
opende kindercentrum Petterhaven.
Op de foto zie je de staatssecretaris met haar
hand in het nekje van een van de kinderen.
Hoezo deze intimiteit? Kent zij het kind? Heeft
zij een persoonlijke relatie die deze intimiteit
toestaat of is dit nu één van die 'liefdevolle'
grensoverschrijdende aardige handelingen -
die ouderen zich ten opzichte van kinderen als
vanzelfsprekend toe-eigenen?
Ik vind het stuitend te zien dat een politiek
ambtsdrager zich op deze manier grensover
schrijdend en respectloos gedraagt. Wanneer ik
de moeder van dit kindje zou zijn, zou ik een
aanklacht overwegen. Het past ook politici in
hun dagelijkse, gewone gedrag zichzelf en per
soonlijk uiterst serieus te nemen yvat zij in hun
beleid nastreven: de persoonlijke integriteit en
waardigheid van kinderen, vrouwen en man
nen te waarborgen. Handen thuis geldt ook
voor een WD-staatssecretaris.
Net zo min als je 'je moeder wel in dit bejaar
denoord zou willen stoppen' (citaat Leidsch
Dagblad van dezelfde staatssecretaris tijdens
haar bezoek aan verzorgingshuis Rijn en Vliet),
past haar dit gedrag bij een bezoek aan een
Leids peutercentrum.
Ongeacht mijn mening over haar politieke be
leid. vind ik dat dit soort gedrag openlijk bekri
tiseerd moet worden.
KANTOOR
Rooseveltstraat 82
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma t/m/vr.18 00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
J. Kiel (adiunct)
HOOFDREDACTIE
JG. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
W.l-
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J. Preenen chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning chef Rijn- en
Veenstreek
Redactie: 0
Hoofdredactie. 0
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tc
ABONNEMENTEN !ht(
bijvooruitbetaling: hg
per maand (acceptgiro) g(g|
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro) f
Abonnees die ons een machtiging I
verstrekken tot het automatisch L
van het abonnementsgeld, ontvc|pn
korting per betaling.
VERZENDING PER POSl!
per kwartaal (NL) JkO
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSEIDel
Voor mensen die moeilijk lezen, si
ogen hebben of blind zijn (ot
leeshandicap hebben), is een samen!
het regionale nieuws uit het LeidschPft
geluidscassette beschikbaar. Voor inP
0486-486486 (Centrum voor Gespraat
Lectuur, Grave). LVl
Auteursrechlen voorbehoud 1
Dagbladuitgevenj DamialeF
K
N H U I
ONGEVALLENDIE NST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd/el g
Academisch Ziekenhuis, zaterdag 13 00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf woenslar
13.00 t/m vrijdag 13 00 u t0l
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord geen ongevallendienst ^,e|
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178) dagelijks 14 30-15.15 u. en 19.00-19.45 u
Verloskunde en Gynaecologie: naast de gewone bezoektijden, voor partner
bovendien van 10.30-11.15 en van 19 45-21 00 u.
Special Care Unit: 10.30-11 00 u.. 15 00-15 30 en 19 00-19 30 u en naosp
Kinderafdeling: 1030-12 00 en 14.00-19 00u (ouders de gehele dag), nall;
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth 0
(tel. 071-5454545) dagelijks 14 00-15.00 u en 18 30-19.30 u klasse I enP
daarnaast ook 11.15-12.00 u. P.
Verloskunde en Gynaecologie: 14.30-15.30 u en 18.30-19 30 u. (voorparèid
27.00 u.). Ur
Kinderafdeling: 14 30-19 00 u (voor ouders de gehele dag) m
Afdeling Hartbewaking (CCU) en intensive care (IC) 14.00-14.30 en 18 30i.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131) bezoek is bijna de gehele dag welkom, behalve tussen
14 00 u.
Geopend van maandag 7.00 tot vrijdag 19.00 u.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel 071-5269111) bezoektijden Intensive Care-afdelingen, Beenmerg
transplantatie en Neonatologie op aanvraag c q in overleg met de verplegi
overige afdelingen 14 15-15 00 en 18 30-19 30u met uitzondering van
Endocrinologie en Stofwisselingsziekten 14 00-17 00 en 19.00-21 00
Infectieziekten en Interne Geneeskunde: 15 00-19.30 u
Kinderneurologie/Neurochirurgie 15.30-16.30en 18 30-19.30 u. ('sa
voorkinderen onder 12 /aar)
Klinische Oncologie: 10.30-12 30 en 14.15-20 00 u
Maag-, darm- en leverziekten 14 15-16 00 en 18 30-19 30 u
Neurologie 14 30-15 15 en 19.00-20 00 u
Nierziekten/Niertransplantatie: 14 00-17 00 en 19.00-21 00 u
Verloskunde: 14 15-15.00 en 18.15-19 OOu. (voor partners en eigen kindef
overleg.)
God en de literatuur zijn geen vrienden.
Met die prikkelende stelling richtte de
journaliste Marjoleine de Vos zich onlangs
tot een verzameling Leidse theologen. On
derbouwen wilde ze haar ook wel, zo blijkt
uit een verslag van dominee E. J. de Wijer
in Ons Blad van hervormd Zoeterwoude.
„Literatuur spreekt van verlangen, de lite
ratuur spreekt over het gemis aan zekerhe
den, de literatuur stelt vragen en is niet of
nauwelijks geïnteresseerd in antwoorden,
terwijl gelovigen tot een andere club beho
ren. Zij geloven immers, zij hebben de ant
woorden gevonden en willen die, op het
opdringerige af, meedelen."
Nu zijn godgeleerden, vervolgt De Wijer -
in tegenstelling tot de verhalen die over
hen de ronde doen - 'tamelijk vreedzaam
en welwillend'. Niemand was dan ook wer
kelijk van plan De Vos van repliek te die
nen. Toch vroeg de predikant zich af - 'en
ik heb het haar in de wandelgangen ook
gevraagd' - hoe zij toch aan zo'n water
dichte boedelscheiding tussen twee werel
den komt? „Naar mijn smaak is een derge
lijke weergave zo clichématig, dat mis
schien zelfs Maarten 't Hart het zo niet zou
durven zeggen, al vrees ik van wel.
Kunnen we ons niet, zo voer De Wijer
geestdriftig voort, een veel hechter bond
genootschap voorstellen tussen geloof en
literatuur? „Wordt in beide gevallen niet
vastgehouden aan een geloof in de macht
van het woord boven de werkelijkheid? Al
leen zo kan ik mij de noeste arbeid van de
dichter aan zijn dichtwerk voorstellen en -
in alle bescheidenheid - ook die van de
predikant aan zijn verkondiging. Beiden in
wanhopige gedrevenheid op zoek naar het
hoge en het juiste woord op de juiste
plaats, verbonden in hun streven met hun
woorden de chaos en de doodsmachten te
bedwingen en de pijn die het leven doet,
weg te doen, al is het maar voor een kort
moment?"
Los daarvan, wil De Wijer ook nog wel
even kwijt, 'spreekt de bijbel toch ook in
alle toonaarden van het verlangen naar
God, en zeker ook over de afwezigheid van
God en het verlangen naar een teken van
Zijn nabijheid?'
Nee, met het beeld van de kerk als het ge
bouw van de antwoorden en de onwrikba
re zekerheden en met een God die eist dat
je elke zondag naar de kerk moet, kan de
Zoeterwoudse predikant niet leven. „En als
Marjoleine de Vos meent dat de literatuur
zich daarvan bevrijd heeft, dan meen ik
dat dit in veel gevallen ook voor de kerk
geldt. Wat blijft is de zoektocht naar God.
Of, zoals De Vos het prachtig zei in het slot
van haar betoog: De God die, eventueel,
terug is, is een ander. Die bestaat niet zon
der een vraag, die huist ergens tussen de
regels. Deze nieuwe God is een vormeloze
God, die elke keer weer gezocht moet wor
den en die zich vermoedelijk niet zal laten
vinden, wat reden te meer is om Hem te
zoeken. Meer dan een zekerheid is Hij een
verlangen. En literatuur leeft van verlan
gen."
Zo ook de kerk, wil De Wijer daar wel aan
toe voegen. „Waar zondag aan zondag ge
zocht en verlangd wordt naar deze God
van tussen de regels. Die, zo geloven wij,
met eenzelfde wanhoop en gedrevenheid,
op zoek is naar Zijn mens."
Humanistisch wandelen
De afdeling Leiden van het Humanistisch
Verbond heeft een wandelgroep binnen de
gelederen. „Wie nog nooit meegewandeld
heeft, zal denken: wat is er nu humanis
tisch aan zo'n wandeling?", schrijft Huib
Kalsbeek in het blad Humanistische Stem
men. „Die vraag herinnert mij aan de tijd
dat ik. opgroeiend in een christelijk gezin,
's zondags braaf met mijn ouders naar de
kerk ging. Als het mooi weer was, had ik
daar niet zoveel zin in. Het verbaasde me
dan ook niet dat sommige kerkleden een
wandeling in het bos verkozen boven de
preek van de dominee. Hun stelling was
dat je God in de natuur soms beter leert
kennen dan in de kerk."
Volgens Kalsbeek kan deze stelling ook
worden vertaalt naar 'onze situatie', door
het woord 'God' te veranderen in 'de mens
en de samenleving in relatie tot de ons
omringende natuur'. „Dat is waar wij hu
manisten kennis over willen verkrijgen.
Mijn ervaring is dat een wandeling alleen
of met anderen soms meer bijdraagt aan
kennis en inzicht dan een discussiebijeen
komst of een publiekslezing."
Raadgeving
In de 'Leidse Lutheraan' wordt een finan
ciële raadgeving voor kerkgangers gege
ven: „Doe zoveel in de collectezak dat u
zich niet tegenover de gemeente hoeft te
schamen als het ernaast valt en dat u zich
niet hoeft te schamen tegenover God als
het erin valt."
C O L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
God en literatuur mogen dan geen vrienden zijn, tijdens de
Boekenweek werd wel toenadering gezocht.
