Winters balkon
Tuinieren
fM
Gemaaid gras
verandert
in compost
Vraag en antwoord
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1997
JEF
Gemaaid gras verdwijnt veelal
in de vuilnisbak. Met dit afval
valt echter nog wel iets te doen:
je kunt er compost van maken.
De composteerbak van Stiga
Kitchen maakt er niet-stinkende
mest van. In de bak ruik je er al
thans niets van, maar eenmaal
over de grond gestrooid is de
scherpe geur wel aanwezig.
Via een trechter verdwijnt het
afval in de bak, waarna het door
middel van een hendel moet
worden aangedrukt. Door dit
vaak te doen wordt de eerste, in
compost veranderde laag,
groenafval naar boven gedrukt.
De mest kan dan met een schop
over het gazon worden gegooid.
De inhoud van de bak is 360 li
ter en het duurt vijftig tot ze
ventig dagen voordat de eerste
partij afval is veranderd in
bruikbare compost.
De Stiga Kitchen kost rond de
duizend gulden.
De vorstgevoelige planten die
we willen overhouden moeten
snel naar binnen, nu de planten
op het balkon worden bedreigd
door nachtvorst, al is die op het
balkon later merkbaar dan in de
lager gelegen tuinen. Als het
goed is hebben we de eenjarige
planten al opgeruimd in de
GFT-bak, of beter nog, in de ei
gen compost-container dan wel
op de compost van tuinbezit-
ters.
De grote moeilijkheid bij het
naar binnen halen van planten
is het vinden van een goede
plaats: vorstvrij maar koel. Ge
lukkig is licht niet belangrijk.
Zelf houd ik al jaren mijn olean
ders over in het bijna donker.
Ze bloeien immers toch alleen
op het jonge hout dat zich vol
gend jaar moet vormen. Gerani
ums kunnen eventueel, goed
gesnoeid, in oude nylon panty's
bewaard worden en ook fuchsi
a's blijken tevreden te zijn met
een minimum aan licht. Maar
kurkdroog mag de aarde niet
worden. Dat is slecht voor de
wortels. Dus een heel klein
beetje water af en toe zullen we
moeten geven. Dat is de beste
manier om ze de lange rusttijd
door te laten komen.
Als alle planten weg zijn ziet het
balkon er saai en verlaten uit. Er
zijn mensen die daar geen en
kele moeite mee hebben. Ande
ren willen ook 's winters een
mooi uitzicht. Met groen en
bloem. Dat kan, maar kost wel
moeite en zorg. Om te beginnen
moeten we alle bakken, schalen
en potten zorgvuldig reinigen
met water en soda. Daarmee ra
ken we sporen van schimmels
en algen kwijt. Ook eventueel
achtergebleven eitjes en larven
GREET BUCHNER
van ongedierte verdwijnen op
deze manier. Vooral goed
borstelen moeten we daar waar
zich een witte laag gevestigd
heeft op de buitenkant van pot
ten. Die witte laag is niets an
ders dan een verzameling zou
ten die de plant niet nodig
heeft. Vooral in gebieden met
hard water zijn het kalkzouten.
Die moeten weg.
Potten en bakken van poreus
aardewerk worden 's winters
niet gebruikt omdat er kans is
dat ze bevriezen en gaan scheu
ren. Ze houden te veel vocht
vast. We zetten ze omgekeerd in
een hoekje van het balkon of
zoeken binnenshuis een plaats
je waar ze kunnen overwinte
ren. Van de andere potten wor
den de afvoergaten goed gecon
troleerd, eventueel groter ge
maakt, zodat het teveel aan wa
ter gemakkelijk weg kan. Dat is
heel belangrijk. Op de afvoerga
ten komt altijd een potscherf te
liggen om ervoor te zorgen dat
ze niet verstopt kunnen raken.
Tot slot gaat er goede aarde of
compost in de potten. Komen
er coniferen of heideplanten in,
dan mag er flink wat turf bij de
grond. Deze planten houden
van licht zure grond met een
groot vochtvasthoudend ver
mogen.
En nu komt het allerleukste
werk: het vullen van alle bakken
en potten met planten naar
keuze. Planten waar we de hele
winter naar kunnen kijken.
Daar zijn op de eerste plaats de
groenblijvers, zoals de overbe
kende buxus (geen turf), de Pi-
nus montana en nog veel meer
coniferen zoals bijvoorbeeld de
Thuja's die er in alle maten zijn
en de diverse soorten Chamae-
cyparis. Voor afwisseling met
bont blad kan de Aucuba zor
gen en niet te vergeten de dank
bare sterk bladhoudende Euo-
nymus. De overbekende maag-
depalm kan men met de lange
takken iets over laten hangen
en in het voorjaar zijn er dan
nog lieve lila bloempjes. Tot slot
nog als opvulling hier en daar
een van de vele mooie klimop
soorten.
Willen we kleur, dan eventueel
een besdrager zoals de Gaulthe-
ria of een bloeiende heideplant
(beide turf). Voor liefhebbers
zijn er sierkolen in diverse
kleurschakeringen. Degenen die
meer zien in bloempjes hebben
momenteel volop keuze uit di
verse soorten voorgetrokken
viooltjes. Het woord voorge
trokken zegt het al: behandel
deze planten met zachtheid bij
de overgang van een beschutte
plaats bij de kweker naar het
barre buitenleven in een bal-
konbak. De wortels zullen niet
gauw bevriezen, maar de bloe-
'IlSTRATIF HAN \MA/ DFR VfA
men en bloemknoppen zijn
kwetsbaar als het gaat vriezen.
Een stukje krantenpapier of ve
derlicht textiel over de bloeien
de plant kan veel schade voor
komen,
Degenen die ver vooruit kijken
willen ook een enkel bolletje
voor voorjaarsbloei. Dat kan,
maar kies geen te hoge soorten
en bedek de bollen met mini
maal vijf centimeter goede
grond, anders dreigt er vorst-
schade. Overigens is het bij zeer
lage temperaturen aan te raden
om alle containers te bescher
men met noppenplastic of,
mooie, rieten matten op maat
gesneden, het kost wel wat
moeite, maar men heeft er veel
plezier van als alles in leven
blijft. Tot slot nog de goede raad
om de groenblijvende planten
bij strenge vorst altijd iets lauw
water te geven. Het groene blad
blijft verdampen en de wortels
moeten op de een of andere
manier voor aanvoer van vocht
zorgen. Dat is van evenveel be
lang als het voorkomen van te
veel water bij dooi of regen.
Daarom moeten alle baicken
steeds op een kleine verhoging
komen te staan. Alleen dan kan
overtollig water inderdaad weg.
Een heel moeilijk probleem in
veel tuinen vormen de emelten,
larven van de langpootmug, on
der het gras. Ideaal voedsel voor
hongerige vogels en flinke scha
de aan het gras. Wat nu. Er zijn
giftige korrels in de handel die
ik ten sterkste zou afraden. Men
vermoordt er niet alleen vogels,
maar ook egels, mollen en an
der gedierte mee. Milieuvrien
delijk kan men de emelten be
strijden door zwart plastic over
de aangetaste plekken te leggen.
De emelt is een nachtdier dat
zich laat misleiden, naar boven
kruipt en onder het zwarte plas
tic blijft zitten zodat men de
dieren kan vangen. Ook met
een doorgesneden aardappel, in
de grond gegraven en de vol
gende dag gecontroleerd kan
men ze vangen. Verder veron
derstel ik dat de grond zuur is
en emelten houden niet van zu
re grond. Een goede gift van
kalk, minstens 5 kilo per 100
vierkante meter, helpt vaak. Al
met al blijven de kale plekken
een probleem. Dus toch maar
nieuw inzaaien als alles achter
de rug is. De natuur is nu een
maal nimmer volmaakt. Dit als
antwoord op de brief van me
vrouw Bonda-Parlevliet uit
Leiden.
Mevrouw Van Vrede-van der
Hoeven uit Aerdenhout heeft
de zaden van een gekochte
donkergele pompoen gezaaid.
Het oogstresultaat is: vijf don
kergroene exemplaren, hoe kan
dat? Bij mijn weten zijn pom
poenen en courgettes zaadvast,
dat wil zeggen dat de zaden
vruchten voortbrengen die het
zelfde zijn als de vrucht van de
moederplant. Nu weet ik dat in
de handel ook wel geënt wordt
met pompoenen en komkom
mers, maar de vruchten blijven
leverancier van de zaden. Wie
oh wie kan het raadsel van geel
naar groen voor me oplossen?
Alvast mijn dank!
Mevrouw Los-van de Eijkel uit
Oegstgeest heeft hortensia's, ei
genlijk Hydrangeas, die bijna
niet gebloeid hebben en nu be
laagd worden door wolluis.
Spuiten (met gif?) heeft niet ge
holpen. De late bloei is verklaar
baar, omdat de vorst deze niet
goede winterplanten heeft be
schadigd. De luis is waarschijn
lijk het gevolg van de paar te
hete droge weken. Hortensia's
houden van halfschaduw en
veel vocht. Geregeld gieten had.
naar mijn mening, de luis kun
nen voorkomen. Nu niets meer
doen. De winter doet zijn werk.
In het voorjaar eventueel in-
snoeien maar pas na de late
nachtvorsten en bij droogte gie
ten. Hortensia's hebben vocht
nodig.
Sierhekwerk
Spijlenhekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveldafrastering
Tennisbaanafrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
1
S
E
A
R
L
O
W
N
2
O
V
R
A
D
A
K
T
3
K
M
A
E
N
E
O
N
4
c
A
R
N
T
O
IJ
N
5
D
P
R
V
U
E
1
M
6
L
R
E
K
E
D
N
O
7
P
E
O
O
1
R
D
T
8
M
D
O
E
N
T
O
R
9
M
W
O
E
O
R
T
K
10
E
s
N
C
H
O
D
R
11
S
A
C
N
H
O
T
M
12
L
A
E
M
T
A
N
1
13
E
K
W
T
A
S
R
K
14
S
D
T
O
A
E
N
L
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
1. Ontvangkamer; 2. dikwijls; 3.
vuurmond; 4. kettingzang: 5.
vrucht; 6. verdriet; 7. grote
deur; 8. bloedgever; 9. schijf
vis; 10. hees; 11. Europeaan;
12. schaapkameel; 13. zuivel
product; 14. dierenverblijf.
KRUISWOORDRAADSEL
--hoofd--
-aai-eed-
a-vrees-i
lee-v-kar
mi-bat-ur
a-re-eb-e
nt-sul-de
ave-n-boe
k-veine-1
-vel-oer-
--riant--
T
P S
HEINZ
TOM POES
Heer Bommel en de Pikkin Ring
Heer Bommel stond op het punt zijn
huis binnen te treden toen een uit
roep van Tom Poes hem weerhield.
,,Hier zijn sporen!" riep deze. ,,Rare,
zwarte voetstappen, heer Ollie!"
De aangesprokene wendde zich om
en staarde verblekend naar de grond.
,,R-rare, zwarte v-voetstappen", her
haalde hij. ..Maar dan heb jij..."
,,Ik heb gelijk gehad!" riep Tom Poes
uit. ,,Hier heeft iemand gestaan en
gelopen!"
Een ogenblik bleef heer Bommel ver
stard naar het eigenaardige ver
schijnsel staan kijken. Toen keerde
hij zich om en draafde naar binnen
om de telefoon te grijpen.
„Po-politie!" stamelde hij, nadat hij
met bevende vingers een nummer
gedraaid had. ,,Het is Waar! Doddel-
tje had gelijk!"
Aan de andere kant van de lijn klonk
een geplaagde uitroep. Geen wonder.
Commissaris Bulle Bas was, na een
drukke avond, vermoeid achter zijn
bureau gaan zitten om zijn gedach
ten te ordenen. De woorden van heer
Ollie echter deden daar geen goed
aan.
,,Ben jij het, Bommel?" snauwde hij.
,,Wat betekent dat? Een grap soms?
Ik heb wel wat anders te doen! Hier
voor me liggen allemaal zwarte spo
ren... allemaal rapporten, bedoel
ik..."
„Het is geen grap!" riep heer Ollie
met dunne stem. „Ik word bespied!
Onder mijn raam staan vreemde
voetsporen op de grond! Zwarte!"
,,Jij ook al?" mompelde de politiechef
ontdaan. „Bespied, hè?"
We volgen bereids een spoor, Bom
mel... eh... ik bedoel... onzin, bedoel
ik. Zenuwachtigheid en bijgeloof. Ga
maar gauw slapen.
H
W
R
DOOR JAN VISSER
Dankzij het zonnige en droge weer van de laatste tijd is me
nigeen vergeten dat oktober flink wat neerslag heeft ge
bracht. Gemiddeld over het land is het zelfs een natte j
maand geweest. Er viel namelijk zo'n 80 mm tegen normaé f]
73 mm. De meeste regen, ongeveer 90 procent, viel echter
binnen een periode van negen dagen, van 7 tot en met 15
oktober. Zoals zo vaak in deze tijd van het jaar werden de
grootste neerslagsommen in het westen van het land opge
vangen. Van de KNMI-stations was Bloemendaal het natst
met 116 mm. Verder viel er op Valkenburg bij Leiden 93 er
op Schiphol 97 mm. Dankzij het zeer zonnige karakter van
de laatste dagen is oktober wel een zonnige maand gewor- j
den. In De Bilt scheen de zon ongeveer 123 uur (normaal uc
103) waarvan 62 uur tijdens de laatste elf dagen. Dat houd. m
dus in dat de laatste decade zonniger is geweest dan de eer 'er
ste twintig dagen en dat is deze eeuw nog niet eerder voorg€-^er
komen. 1,61
November begint vandaag rustig maar het is hoogstwaar-
schijnlijk minder zonnig dan de laatste dagen. De lucht is 4
namelijk vochtiger geworden waardoor de afgelopen nacht tm
mist kan zijn ontstaan. De mist, deels overgaand in laaghan-J6.1
gende bewolking, blijft plaatselijk lang hangen. Komt de zon:ni
er nog voor de middag aan te pas, dan wordt het een graad off1
10. Is dat niet het geval, dan haakt de temperatuur af bij 'V1'
omstreeks 5 graden. Daar waar het opklaart kan het de ko- r
mende nacht nog licht vriezen.
Morgen volgt de passage van een zwak front met wolkenvel-
den en mogelijk wat regen. De wind blijft zwak en gaat uit f~a
westelijke richtingen waaien en de temperaturen komen uit
op 10 graden. Na het weekeinde is het eerst nog droog met ?e
wat zon, halverwege volgende week stijgen de regenkansen PeJ
en komt er meer wind. Oftewel, de depressies zijn in aan-
tocht!
Gisteren was het een stralende dag met maximumtempera-
turen tot 10-11 graden.
Ien
da
jsm
E U R O P A 1
m
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Langs de westkust wolken
velden en perioden met
regen, in het noordelijke
deel overgaand in sneeuw.
Vandaag ten noorden van
Trondheim een stormach
tige zuidwester .morgen
stevige noordenwind.
Maxima rond het vriespunt
in het noorden, circa 11 in
het zuiden.
Zweden:
Vrij veel bewolking en van
tijd tot tijd regen, in het
noorden ook sneeuw. In
het zuiden op beide dagen
af en toe zon. Vandaag in
het noorden, morgen ook
elders flink wat wind.
Maxima van iets boven nul
in het nqprden tot cica 10
in het zuiden.
Denemarken:
Wolkenvelden, maar met
name in het zuiden ook geregeld zon.
Op de meeste plaatsen droog Morgen in
het noorden soms veel wind. Middag-
temperatuur rond '10 graden.
Engeland, Schotland/Wales en Ierland:
Wolkenvelden, maar in Engeland ook
zon. Hier en daar kans op mist. Morgen
in het noordwesten toenemende kans op
wat regen. Maxima van iets onder de 10
graden in het zuidoosten tot circa 13
graden in Dublin.
België en Luxemburg:
Flinke zonnige perioden. Droog. Mid-
dagtemperatuur rond 7 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vrij zonnig en droog Middagtempera-
tuur veelal tussen 5 en 10 graden.
Portugal:
Zonnig. Morgen in het westen ook wat
wolken. Middagtemperatuur rond 20
graden.
Madeira:
Perioden met zon. maar soms ook wol
ken en af en toe regen. Middagtempera
tuur ongeveer 20 graden.
Spanje:
Vrij zonnig en droog. Alleen in het oos
ten eerst ook wolken. Meest droog.
Maxima uiteenlopend van 15 graden in
het noorden tot bijna 25 in het zuiden.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, morgen toenemende
kans op een enkele bui Middagtempe
ratuur ruim 25 graden
Marokko:
Westkust: in het algemeen zonnig. Mid
dagtemperatuur tussen de 23 en 28
graden
Tunesië:
In het zuiden zonnige perioden. Naar
het noorden toe meer bewolking en en
kele regen- en onweersbuien. Plaatselijk
kans op zware regenval Middagtempe
ratuur tussen de 20 en 25 graden.
Zuid-Frankrijk:
Droog en flink wat zon. Alleen in het
zuidoosten soms wat wolken, maar.bijna
overal droog. Maxima 9 tot circa 15 gra-
Mallorca en Ibiza:
Steeds meer zon en minder buien. Mid
dagtemperatuur rond de 20 graden.
Italië:
In het noorden meest droog en flink wat
zon. In het midden en zuiden meer-be
wolking en stevige regen- en onweers
buien. Plaatselijk is zware regenval mo
gelijk, en in de bergen zware sneeuwval.
Bovendien staat er soms veel wind
Maxima variërend van circa 10 graden
in het noorden tot ruim 20 graden op Si-
Corsica en Sardinië:
Wisselvallig weer met regen, onweer en
een stevige wind. Morgen minder wissel
vallig. Middagtemperatuur bijna 20 gra-
Malta:
Onbestendig met mogelijk veel regen.
Middagtemperatuur 20 graden of iets
Griekenland en Kreta:
Vooral op het vasteland vrij veel bewol
king en enkele stevige regen- en on
weersbuien. Verder zonnige perioden en
meest droog Middagtemperatuur in het
noorden iets boven de 10 graden. In het
zuiden en oosten maxima tussen 15 en
20 graden
Turkije en Cyprus:
Langs de zuidkust een stevige wind Ver
der meest droog en zonnige perioden
Middagtemperatuur variërend van 13
graden op de Dardanellen tot 23 op Cy-
Duitsland:
Flinke zonnige perioden, maar morgen
in het noorden ook wat wolken. Meest
droog. Maxima tussen 4 en bijna 10 gra-
Zwitserland:
Droog en flink wat zon. In de zuidelijke
en oostelijke departementen af en toe
wolken. Middagtemperatuur van 5 gra-
koutonSjg
den aan de noordkant van de Abe
ruim 10 aan de zuidflank Wl
Oostenrijk: Al
Vrij zonnig en droog. In de nactdt
vroege ochtend nevelig, soms nisvc
het zuidwesten af en toe wat woke,
den. Middagtemperatuur ongeei
graden.
Polen: d<
Wolkenvelden en soms wat lichtere
Plaatselijk mist. Middagtemperabuj}
geveer 4 graden, langs de kust nip
koud. n'
Tsjechië en Slowakije: 111
Wolkenvelden, af en toe zon enoat
meeste plaatsen droog. Middagtenj
tuur ongeveer 5 graden.
Hongarije:
Flink wat zon, maar soms ook vo'
Droog. Middagtemperatuur ongöe-
graden.
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 07 36 Zon onder 1
Maan op 08.18 Maanondel.
Waterstand clc
IJmuiden Katwijk i,r
Hoog 04.02 16.22 03.35 1'
Laag 12.10 24.00 11.51 2>G]
Weerrapporten 31 oktober 07 uur: [rC
Amsterdam onbew
De Bilt onbew.
Deelen onbew
Den Helder grondmist
Maastricht
Aberdeen
Helsinki
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
Stockholm licht bew
Wenen licht bew
Zurich mistbanken
Bangkok licht bew
Buenos Aires zwaarbew
Casablanca onbew
Johannesburg licht bew
Los Angeles onbew.
New Orleans onbew.
New York
26 IS
13 10
8 lis
21 ntn
17 6 ja:
23 20r
5 -6r,
3 -W
16 10 y
0&E W££TJ£ 7
/#>£/£)£-t/£L£
