ïi
Omstreden visie op Jezus' kruisdood
Uitslaande brand bij Olga Matrassen
Kerk Samenleving
'VU moet christ
identiteit behou
Opnieuw bekeken
THEO KRABBE
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1997
Boek levert bijdrage aan toekd
De ruim honderd jaar oude Vrije Univer
sterdam mag haar christelijke doelstellinj
oog verliezen. Want een universiteit me van
christelijke uitgangspunten heeft nog stei'
zame betekenis voor de moderne samenle 1
Dat is de mening van negen (oud-)docderdc
VU, die sinds 1993 als interfacultaire pluraving
bijeenkwamen. Zij zijn de auteurs van h(pegaj
den en zoeken. Het bijzondere van de Vcj r
teit', dat deze week aan de voorzitter vai°
van bestuur van de VU, dr. G.W. Noomei*11^61
geboden. cijker
Het boek wil een bijdrage leveren aan jers i:
van de Vrije Universiteit als bijzondere in
onderwijs en onderzoek. ,Als het boek éC-JAAfM
delijk wil maken, dan is het wel dat het id<
vrije universiteit levenskrachtig is en niet iteur
opgeven", aldus het Vooraf. Het zou vol.8eroe
teurs goed zijn als aan de VU op een peridS var
ken een tijd van vinden zou volgen. bouv\
Door de secularisatie is het voortbestaa:°-
telijke organisaties onder druk komen te si"et 1
weten zich staande te houden, andere, bijvzes 8
Vrije Universiteit, verkeren in een permcSroei
van bezinning op hun identiteit. ien w
Karakteriseringen van de VU waarin vanaar w
beschouwelijk pluralisme wordt uitgega
door de auteurs niet in de eerste plaats als
varen. Ze bergen het gevaar in zich van rel
onverschilligheid jegens de specifieke idenllW
ze bijzondere universiteit eigen is.
Onze samenleving wordt op allerlei terre: map
fronteerd met de gevolgen van een wijze
schapsbeoefening die van normatieve anket be
slagen. Daarom pleiten de auteurs voor ft het
van de christelijke uitgangspunten voor de'an di
Aan de bundel hebben onder anderen cvan c
raar nieuwe geschiedenis dr. A.Th. van Deuders
hoogleraren dr. A.P. Bos (antieke en patrisoude
begeerte) en dr. S. Griffioen (wijsbegeei
werkt.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORM- Vos, De Grutte f
DE KERK BC Hoogevee*
Toegelaten tot de evange- GEREF. KERKEi
liebedieningen niet be- MAAKT
roepbaar: mevr. J. van Beroepen: te
Leeuwen-Pet, Kennemer- jac. Ophoff te
land 254, 9405 LS Assen. de-Frieschepa I
Toegelaten tot de evange
liebediening en beroepbaar:
mevr. K. Bakker-Slettenaar,
Busken Huetstraat 10, GEREFORMEER
3532 GV Utrecht, tel: 030- MEENTEN Lam
2963091D.F. Blom, Beroepen: te E—
Schaarbeeklei 74, Vilvoor- Karens te Werl
de, België; D. Neven, Prin- Rotterdam-Zu
sengracht 862-1, 1017 JN recht-Lombarc
Amsterdam; C.H. Oechies, *e Oostkapelle
Morsweg 48, 2312 AE Lei- DOOPSGEZINDE
den; W. Quak. Hanenbur- SCHAP
glaan 42-B, 2565 GT 's- Beroepen: te F
Gravenhage; mevr. J.W. van en Tjalleberd (T
der Vlist, Sitiolaan 219, Klein NagelvoeY i
3914 PL Doorn; mevr. S.H. gemeente 'Micj^
Gerefonneerde synode buigt zich over 'affaire-Den Heijer'
verschillende interpretaties aan Jezus'
lijden en sterven gegeven. Paulus en Jo
hannes zijn niet hetzelfde. En Mattheüs
heeft weer een ander verhaal. De Kerk
heeft er uiteindelijk één Belijdenis van
gemaakt. Ik heb in mijn boekje willen
laten zien hoe veelkleurig en ruim het
is."
Echt dramatisch wil de Kampense
nieuwtestamenticus niet doen over alle
ontstane commotie, al heeft het hem
wel persoonlijk geraakt. Hij is echter
niet van plan het boekje te herroepen.
Cees den Heyer lacht. „Eerder heb ik de
behoefte het allemaal nog eens uit te
leggen. Ik ben nu bezig met een boek
over Paulus. Daarin zal de verzoening
opnieuw aan de orde komen. Maar ook
andere vragen."
Het leerstuk, dat Jezus
door aan het kruis te
sterven de zonden van de
mensheid op zich heeft
genomen en zo met God
verzoend heeft, is niet in
die vorm in het Nieuwe
Testament terug te
vinden. Dat schrijft de
Kampense hoogleraar
Cees J. den Heyer in zijn
boek 'Verzoening: bijbelse
notities bij een omstreden
thema'. Zijn boek
veroorzaakte binnen zijn
gereformeerde achterban
zoveel commotie, dat het
hem op ontslag kan
komen te staan als
professor aan de
Theologische Universiteit
van de Gereformeerde
Kerken. Komende maand
buigt de gereformeerde
synode zich over wat
inmiddels de 'affaire-Den
Heyer' is gaan heten.
Hoogleraar Cees J. den Heyer „Theologie blijft dikwijls te veel steken in een ivoren toren."
Zelf dacht Cees den Heyer
dat hij een aardig boekje ge
schreven had. Geen mo
ment had hij vermoed dat
het zo omstreden zou wor
den. Want 92 dominees,
verenigd in de georganiseer
de rechterflank, het Gerefor
meerd Confessioneel Be
raad, eisen het ontslag van
Den Heyer als hoogleraar
Nieuwe Testament aan de
Theologische Universiteit
van de Gereformeerde Ker
ken in Kampen. De Kam
pense Universiteit is erdoor
in verlegenheid gebracht.
De 'zaak-Den Heyer' valt
juist in een periode waarin
de Kamper universiteit zich
sterker wil profileren als hét
opleidingsinstituut van pre
dikanten van de (verenigde)
SoW-kerken. Zelf vreest de
hoogleraar dat de affaire ja
renlang gaat slepen.
De felheid van de reacties
heeft Cees den Heyer doen
beseffen hoe diep de kloof
binnen de Gereformeerde
Kerken is tussen theologen
en theologisch geïnteres
seerde gemeenteleden ener
zijds en anderzijds de door
snee kerkgangers. „Theolo
gie blijft dikwijls te veel ste
ken in een ivoren toren. Pre
dikanten durven het vaak
niet aan om datgene wat ze
geleerd hebben aan de ge
meente te vertellen. De bij
bel is ook een moeilijk boek.
Al jaren doe ik mijn best om
de Schriften te begrijpen.
We zijn allemaal opgegroeid
met de Heidelberger Cate
chismus en de traditionele
kijk op de Bijbel, waarin er
van uitgegaan werd dat die
van kaft tot kaft het geïnspireerde
woord van God bevat. Gaandeweg heb
ben de Gereformeerde Kerken afscheid
genomen van die traditionele kijk. Maar
dat is veel kerkgangers ontgaan."
Dogma
Verzoening als uitgewerkt leerstuk is in
het Nieuwe Testament niet te vinden,
concludeert hij in zijn boek. Het dogma
dat Jezus door aan het kruis te sterven
de zonden der mensheid op zich heeft
genomen en zo de mensen met God
verzoend heeft, is pas de vrucht van veel
latere theologische denksystemen.
Daarmee is het fundament van het
christendom niet weggeslagen. Want
essentieel in het Nieuwe Testament is
volgens Cees den Heyer het geloof van
de eerste christenen dat God de gekrui
sigde heeft opgewekt.
„Joodse leiders en Romeinse bezetters
hebben Jezus aan het kruis ter dood ge
bracht. Van Jezus' woorden en daden
heeft God gezegd, dat ze niet in de dood
mochten eindigen. God heeft hem op
gewekt. Ik heb moeite met de gedachte
dat het een vooropgezet plan is geweest.
Dat God het lijden van zijn zoon zo
voorzien en gewild heeft. Eerder denk ik
aan de gelijkenis van die onrechtvaardi
ge pachters, die hun pacht niet willen
betalen. De ene na de andere slaaf ver
moorden ze. Dan stuurt de heer des
huizes ten slotte zijn zoon, vanuit de
veronderstelling 'hem zullen ze ont
zien'. God zond zijn Zoon met het idee
'Hem zullen ze ontzien'. Mensen heb
ben Jezus aan het kruis gedood. God
wékte hem op. Waar mensen kwaad
willen, gaat God daar dwars doorheen."
Veelkleurig
De betekenis van Jezus' leven en kruis
dood ligt volgens de gereformeerde bij-
belgeleerde vooral in het beeld van God,
dat hij de mensen toonde: een God van
menselijkheid, genade en liefde. De
apostelen en evangelisten drukten zelf
twee millennia geleden hun ervaringen
met Jezus uit in een veelkleurigheid aan
begrippen: vergeving van zonden, gena
de, vrede, heil, nieuwe schepping, ge
rechtvaardigd door het geloof, vrijheid,
de dood overwonnen, gestorven en op
gestaan tot nieuw leven, verzoend met
God en mensen. Christenen die het
klassieke leerstuk van de verzoening
blijven aanhangen, wil de Kampense
hoogleraar echter niet in een hoek zet
ten.
„Ook het klassieke dogma heeft recht
van bestaan", schrijft hij in zijn slot
hoofdstuk. „Wie door deze formulerin
gen getroost en bemoedigd wordt, zal
door mij niet tot andere gedachten wor
den gebracht. Ik vraag echter wel begrip
voor al diegenen die zich in de bewoor
dingen van de oude belijdenissen en
dogma's niet meer kunnen vinden. De
eerlijkheid gebiedt mij te erkennen dat
ikzelf behoor tot die categorie gelovi
gen."
Die orthodoxie mag er volgens Den
Heyer zeker zijn, maar kan zich niet be
roepen op de bijbelse 'waarheid'. „In de
vroeg-christelijke traditie zijn er allerlei
u tdeLeidsch Dagblad
ANN01897
Maandag 1 November
N00RDWIJKERH0UT Gistermiddag waren de leerlingen
der Naai- en Breischool, voor rekening van mevrouw douairière
Gevers van Kethel en Spaland alhier gehouden, bij de school
aan het touwtje-springen, toen eensklaps de grond onder een
paar 14-jarige springsters wegzonk en zij onder het noodige
gegil in de diepte verdwenen, zoodat niets zichtbaar bleef dan
een viertal omhoog gestoken, om hulp vragende armen. Een
oude waterput, waarvan de dekking was vergaan, bleek inge
stort waaruit de verschrikte meisjes door hun niet minder ver
schrikte mede-leerlingen spoedig werden gered, gelukkig zon
der dat iemand eenig letsel had bekomen.
ADVERTENTIE Een Loteling (Lichting 1898) vraagt iemand
om voor hem in dienst te treden. Tusschenpersonen komen
niet in aanmerking. Frano brieven, met opgave van ouderdom,
aan het Bureel van dit Blad, onder No. 8488.
LEIDEN Door de heeren Drucker, Greven en Van der Vlugt is
aangekocht het huis met bijbehoorend terrein aan de Haar
lemmerstraat, vroeger bewoond door wijlen dr. Suringar. Het
voornemen bestaat, een gedeelte van dit terrein te bestemmen
voor een stichting in den geest van ,,0ns Huis", te Amster
dam. Wij hopen later nadere bijzonderheden daarover te kun
nen meedelen.
ANNO 1972
woensdag 1 november
LEIDEN Bij het Legermuseum krijgt een nieuwe uitvalsweg
gestalte: de Plesmanlaan naar de rijksweg bij Holiday Inn. Het
weglichaam ligt er al en wordt door de jeugd als grote zandbak
gebruikt. Langs de weg verrijst een flat. Enkele raadsleden
hebben aan B. en W. vragen gesteld, omdat ze bang zijn voor
geluidshinder in het flatgebouw zo dicht bij een belangrijke
toegangsweg.
RIJPWETERING De jury van de kaasdag stond voor een zeer
moeilijke taak. Bij het uitreiken van de prijzen was het nauwe
lijks mogelijk om verschillen te constateren, maar gelukkig
hadden de keurmeesters dat 's middags al gedaan. Eén kaas
maker sprong er uit: Th.J. van der Geest uit Oud Ade. Hij be
haalde 95 van de 100 punten. Dat was in de categorie Goudse
Kaas Jong. Over het algemeen zijn er tegenwoordig veel kazen
met veel gaten. Het publiek schijnt daarom te vragen en aan
de vraag moet worden voldaan. Toch is, aldus arbiter Rose-
boom uit Woerden, de kaas uit Alkemade van zeer goede kwa
liteit.
RIJNSBURG De BloemenveilingFlora" in Rijnsburg heeft
over het boekjaar 1971-1972 bijna negen miljoen gulden
meer omgezet dan vorig jaar. Exact 8.941.791,20. De om
zet steeg van 68.952.504,90 tot 77.894,296.10. Het
gaat dus nog steeds crescendo metFlora". Daarover is men
in Rijnsburg bijzonder verheugd, want de bloementeelt en -
handel zijn de belangrijkste pijlers, waarop de economie van
dit lieflijke dorp rust.
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging;
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
W.F
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J. Preenen chef red. Groot Leiden
A.J.B M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning chef Rijn-en
Veenstreek
ABONNEMENT
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machl
verstrekken tot het automati
van het abonnementsgeld, o
korting per betaling.
VERZENDING PER
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CA
Voor mensen die moeilijk lez-
ogen hebben of blind zijn (ol
leeshandicap hebben), is een sa
het regionale nieuws uit het Lei»
geluidscassette beschikbaar Vo
0486-486486 (Centrum voor G
Lectuur, Crave).
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderó
Academisch Ziekenhuis, zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf wo
13 00 t/m vrijdag 13.00 u.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel 071-5178178) dagelijks 14.30-15.15 u. en 19 00-19 45 u.
Verloskunde en Gynaecologie: naast de gewone bezoektijden, voor part
bovendien van 10 30-11.15 en van 19.45-21.00 u
Special Care Unit: 10.30-11 00 u 15 00-15.30 en 19.00-19.30 u en na
Kinderafdeling 10.30-12 00 en 14.00-19.00 u. (ouders de gehele dag)
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545) dagelijks 14 00-15.00 u en 18 30-19.30 u klasse I1
daarnaast ook 1115-12.00 u
Verloskunde en Gynaecologie: 14.30-15.30 u. en 18.30-19.30 u. (voor/P
21 00 u.)
Kinderafdeling 14 30-1900u (voor ouders de gehele dag).
Afdeling Hartbewaking (CCU) en intensive care (IC): 14.00-14 30 en 18|
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): bezoek is bijna de gehele dag welkom, behalve tussè
14.00 u.
Geopend van maandag 7.00 tot vrijdag 19.00 u.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111bezoektijden Intensive Care-afdelingen, Beenmerg-'
transplantatie en Neonatologie op aanvraag c q. in overleg met de verpk
overige afdelingen 14 15-15.00 en 18 30-19 30u., met uitzondering va2
Endocrinologie en Stofwisselingsziekten: 14.00-17 00 en 19.00-21 00 u.
Infectieziektenen Interne Geneeskunde 15 00-19 30 u
Kinderneurologie/Neurochirurgie: 15 30-16 30en 18 30-19 30u ('sav<p
voorkinderen onder 12 par)
Klinische Oncologie 10 30-12.30en 14.15-20.00u
Maag-, darm- en leverziekten. 14.15-16 00 en 18.30-19 30 u
Neurologie: 14.30-15.15 en 19.00-20.00 u
Nierziekten/Niertransplantatie 14.00-17.00en 19.00-21 OOu. k
Verloskunde: 14.15-15.00 en 18.15-19.00 u. (voorpartners en eigen kinif
overleg.)
Schuimrubber, kapok, polyether en watten. Die ma
terialen lagen opgeslagen in een magazijn van de
Leidse Matrassenfabriek aan de Hansenstraat, waar
op 30 mei 1963 rond drie uur in de middag een
enorme brand uitbrak. Eén van de werknemers zag
eerst een aantal vlammetjes, direct gevolgd door een
steekvlam en een hevige rookontwikkeling.
De Leidse brandweer, die assistentie kreeg van de
collega's uit Leiderdorp, Oegstgeest en Voorschoten,
was het vuur spoedig meester, maar het nablussen
van de brandende troep duurde nog tot de volgende
dag half twaalf in de middag. Toen pas konden de
spuitgasten, die al het beschikbare materiaal had
den ingezet, weer terug naar de kazerne aan de Lan-
gebrug, waar de Leidse brandweer toen nog geves
tigd was. In totaal werden tien auto's ingezet met
zwaar materieel en zeventien man personeel. De
werkzaamheden stonden onder leiding van bevel
voerder Godthelp. De oorzaak van de brand was niet
bekend.
Bij de brand ging het magazijn geheel verloren.
Met veel lawaai stortte het uit golfplaten bestaande
dak na enige tijd in. Het fabrieksgebouw bleef dank
zij de inzet van de brandweer behouden. Het
schouwspel trok veel belangstelling. De schade werd
door de directie van het bedrijf op zo'n twee tot drie
ton geschat.
De getroffen fabriek werd in 1944 opgezet door
Wim Koornwinder. Die begon in een pandje aan de
Witte Singel met een klein matrassenfabriekje. „En
kele jaren later is de zaak overgeplaatst naar de
Hansenstraat", vertelt zoon Joop Koornwinder.
„Daar is het bedrijf ook behoorlijk uitgebreid. In de
vijftiger jaren was het één van de grootste fabrieken
van polyether matrassen. Vervolgens is in 1972 de
fabriek overgeplaatst naar de Evertsenstraat. Drie
jaar eerder had mijn vader het bedrijf verkocht aan
Vredestein."
De Leidse fabriek was vooral bekend onder de
naam Olga Matrassen. Joop Koornwinder: „Dit was
één van de bekendste merken die bij ons werden ge
maakt en door mijn vader waren ontwikkeld. Daar
naast had je ook nog merken als Vredestein en
Boddington." Hij kan zich de brand nog herinneren,
maar heeft de catastrofe niet van nabij meegemaakt
omdat hij destijds op stage in Parijs was. „Wat ik wel
weet is dat de schade enorm was. Vooral ook omdat
de hele voorraad in vlammen opging."
Koornwinder junior is wat verbitterd over de gang
van zaken nadat zijn vader het bedrijf van de hand
had gedaan. „Het bedrijf is door de nieuwe eigena
ren bewust afgebouwd. In 1981 is de zaak in Leiden
dan ook dichtgegaan en is het bedrijf naar Maas
tricht overgeplaatst. In 1981 ben ik weggegaan bij
Vredestein en heb ik in Eindhoven een ldein fa
briekje van matrassen overgenomen en dat verder
uitgebouwd. Zo ben ik toch in de voetsporen van
mijn vader gebleven."
Óp de plaats waar de loods en de fabriek in Leiden
stonden staan nu huizen en is een parkeerterreintje
ingericht.
Met groot materiaal werden de vlammen bij Olga door de Leidse brandweer bestreden.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
De matrassenfabriek heeft plaatsgemaakt voor een parkeerterreintje en woningen.
FOTO HIELCO KUIPERS
