Ramirez dirigeert zelf mis in Leiden
Cultuur Kunst
'Ik vind sport leuk,
maar niet meer dan dat'
Thuis hangt ook
veel mooisin AZL
Ahoy' blijft beetje
verliefd op 'die kleine'
'Geheime dienst' soms overdreven kinderlijk
SJ RIJSDAM, 071 -5356444, PLV. CHEF AD VAN KAAM 071-5356443
Monserrat Caballé zingt in Amsterdam Argentijnse 'Misa Criollaheeft Nederlandse wortels
Amsterdam Monserrat Caballé komt naar Nederland. De we
reldberoemde sopraan zingt op 30 november in het Concertge
bouw. Het is een voor Nederland eenmalig concert, bestaande
uit werken van onder anderen Vives, Turina, Turull en Palomo.
Monserrat Caballé maakt een herfsttournee door Europa. Manu
el Burgueras begeleidt haar tijdens elk concert aan de vleugel.
Oasis eert Diana met donatie
londen De Britse popgroep Oasis schenkt de opbrengst van het
concert op 4 november in Parijs aan een van de liefdadigheids
fondsen waarvoor prinses Diana zich heeft ingezet. De op
brengst gaat naar London Lighthouse, het grootste fonds in Eu
ropa voor mensen met het aidsvirus HIV. ,,Ze hebben het Parijse
concert gekozen omdat dat het grootste is en omdat de prinses
in Parijs is overleden", aldus Johnny Hopkins, woordvoerder van
Creation Records. Er worden 17.000 bezoekers verwacht op het
Oasis-concert in de Franse hoofdstad.
Universiteit weert naakten Rodin
provo De Brigham Young University (BYU) in Provo, in de
Amerikaanse staat Utah, heeft vier naakten, waaronder het be
roemde beeld 'De Kus', van een reizende tentoonstelling met
werken van Auguste Rodin geweerd. „We vinden de aard van
deze werken zodanig dat de kijker zich erop concentreert op een
manier die niet goed voor ons is", zo verdedigde Campbell Gray,
directeur van het BYU-Museum of Arts, het besluit de vier wei
nig verhullende beelden niet tentoon te stellen. De universiteit
en het museum worden geleid door mormonen.
Johnny Cash: ziekte van Parkinson
new york De befaamde Amerikaanse countryzanger Johnny
Cash lijdt aan de ziekte van Parkinson. Hij heeft om deze reden
zijn tournee door de Verenigde Staten afgezegd. Cash (65) heeft
sinds hij eind 1956 met 'I walk the line' internationale bekend
heid verwierf ongeveer 1500 songs geschreven.
CBK: 'Leen kunst, krijg kleur'
leiden Het fraai vorm
gegeven Kunst Kleurboek
is het welkomstcadeautje
voor bestaande en nieuwe le
ners, die zaterdag 1 novem
ber het Leidse Centrum Beel
dende Kunst (CBK) bezoe
ken. Het CBK organiseert
dan onder het motto 'Leen
kunst, krijg kleur', samen
met 80 collega-instellingen,
de achtste Dag van de Kunst
uitleen. Het Kunst Kleur
boek - met tekeningen van
onder anderen Mariene
Dumas, Jacobien de Rooij en
Jeroen Henneman - is een
eenmalige uitgave; de distri
butie blijft beperkt tot 1 no
vember. Het CBK is gevestigd
aan de Hooglandse Kerk-
gracht 19 in Leiden en is op 1
november geopend van
12.00 tot 17.00 uur.
Bijdrage van Jacobien de Rooij
aan het Kunst Kleurboek
FOTO PR
Van de 'Misa Criolla' zijn wereldwijd miljoenen cd's ver
kocht. Vooral de opname, met de Spaanse tenor José
Carreras in de hoofdrol, heeft de Argentijnse componist
Ariel Ramirez wereldfaam bezorgd. Met de middelen die
de muziek van zijn land hem biedt, laat hij daarin volop
zijn hart spreken. Niets wijst er dan ook op dat dit warm
bloedige werk, deze 'groet aan de Schepper', in wezen is
ontstaan in West-Europa. Komende maand wordt de
mis, samen met zijn 'Misa por la Paz y la Justicia', onder
leiding van de componist uitgevoerd in de Hooglandse
Kerk in Leiden en in het Amsterdamse Concertgebouw.
De musici neemt hij zelf mee, het koor is de Leidse Scho-
la Cantorum.
amsterdam cpd
„Als componist weet je natuur
lijk nooit of een stuk dat je ge
schreven hebt ooit nog eens
buiten jouw huis zal klinken. En
het succes van de Misa Criolla,
was natuurlijk al helemaal nooit
te voorspellen. Het is een stuk
dat ik destijds gewoon heb
moeten maken, een innerlijke
drang. Toch zijn er onder de zo
ongeveer vierhonderd composi
ties die ik in de loop der jaren
heb geschreven, genoeg werken
die veel interessanter zijn. Maar
alleen die mis en het lied 'Alf-
onsone y el mar' zijn over de
grens bekend geworden.
De geschiedenis van zijn mis
begint in 1950. Ramirez was
toen 26 en wilde naar Europa
om zijn blik te verruimen. „Niet
om te leren componeren in de
traditie van de grote componis
ten. Wel wilde ik onderzoeken
hoe zij de Europese volksmu
ziek in hun werk gebruikten."
Hij reisde per schip met een
derde klas ticket dat vrienden
hem hadden geschonken en
met honderd dollar zakgeld. En
zo begon een periode van vier
jaar leven op een minimum. Hij
vertelt hoe hij in Duitsland, in
de buurt van Bonn aan de Rijn
enige rijd in een ziekenhuis
woonde. „Ik was kerngezond,
had een mooie kamer met vol
pension en de verpleegsters wa
ren erg lief. Een formidabele
tijd."
„In het Spaanse Santander
leerde ik een Nederlandse dame
uit Eindhoven kennen. In 1952
ben ik ook drie maanden bij
haar en haar man in huis ge
weest. Via hen heb ik zo'n vijf
tien concerten kunnen geven,
thuis, bij allerlei families. Toen
ik op die manier bij een dame
in Utrecht was, kreeg ik kies
pijn. Ze bracht me bij een tand
arts, een vriend van haar, dacht
ik. Maar toen we na de behan
deling weggingen zag ik haar
toch betalen. Zo leerde ik Euro
pa kennen en de gulheid van
het volk."
„Na vier jaar ging ik terug
naar Argentinië. Ik had veel ge
leerd, maar had ook een onbe
vredigd gevoel. Want voor al die
goedheid, die ik had ondervon
den, had ik nooit iets terug kun
nen doen. Midden op de Atlan
tische Oceaan kreeg ik een idee.
Ik zou als dank een religieus
werk moeten maken, vond ik,
een Ave Maria misschien. En
langzaam begon het idee te rij
pen."
Ramirez besloot een mis te
schrijven. Een werk met Argen
tijnse ritmes, stemmen en in
strumenten. Een encycliek van
de paus die de liturgie meer
vrijheid bood, maakte het bo
vendien mogelijk dat de kerk
geen bezwaar zou kunnen heb
ben tegen het gebruik van de in
het Spaans geschreven teksten.
En zo ontstond zijn beroemde
'Misa Criolla'. Bij de uitgave van
de mis heeft hij zijn Europese
weldoeners niet vergeten. Op
het titelblad van de partituur
staat een klein lijstje namen: de
vrienden van weleer.
Zo populair als Ramirez in de
Is het kunst of is het sport of is het beide? Waar ligt de grens, wie gaan daar over heen en waarom
gebeurt dat? In de rubriek Kunstgras gaan we op zoek naar de raakvlakken en de snijpunten van
deze op het eerste gezicht zo uiteenlopende culturen. In aflevering 2 de Leidse schilder Wim Hoog-
straaten, die uitleg geeft over zijn passie voor 'de beweging'.
het nog niet eens over zijn
sportkalenders.
„Dat klopt, dat is waar en daar
ben ik ook hartstikke trots op.
Een galerie in Amsterdam ver
kocht er zomaar 1200 in een
jaar. Ik denk dat ik zo'n 25 ver
schillende takken van sport in
beeld heb gebracht. Ja, ook
autoracen en motorracen. Nee,
geen voetbal. Dat lag zo voor de
hand, die duels zijn doodgefo-
tografeerd in de kranten. Nog
maals, mijn fascinatie lag over
duidelijk bij het individu. De ge
concentreerde spanning van
een tennisser, een atleet of een
zwemmer. Dat vond ik mooi."
Hij spreekt nu in de verleden
tijd; betekent dat dat hij die fas
cinatie inmiddels weer is kwijt
geraakt? „Ja, dat is juist. Het was
een hoofdstuk in mijn carrière,
dat heb ik uit en ik ben nu met
andere dingen bezig. Het ver
kocht goed, ik had er een leuke
boterham aan, maar ik had des
ondanks geen zin om me te
herhalen. Dat is dodend voor
een kunstenaar. 'Ah, daar heb je
die jongen van de sportlitho's
weer', hoor je dan en ik had er
geen trek in om een dergelijk
etiket opgeplakt te krijgen. Nee
hoor, het was een leuke perio
de, maar die is afgerond en
Westerse wereld mag zijn, in ei- geweest. Ten tijde van het gene
gen land is dat wel eens anders raalsbewind schreef hij zijn 'Mi-
sa por la Paz y la Justicia', een
mis voor de vrede en gerechtig
heid. „Het is een partituur van
250 pagina's, maar het werk
'slaapt'. Ook al is het naar mijn
smaak veel beter dan de 'Misa
Criolla'. Gelukkig kunnen we
die mis in Nederland nu einde
lijk weer eens laten horen.
„Ik heb hem voltooid in 1980,
maar hij mocht niet worden uit
gevoerd. De generaals konden
de waarheid niet verdragen die
sprak uit de woorden van de
profeet Jeremia, hoofdstuk 31,
vers 15. Teksten als 'God zal de
Nederigen beschermen en het
opnemen voor de onderdruk
ten'. Dat waren woorden die
verkeerd vielen. Want vergeel
niet: er zijn toen meer dan
30.000 mensen spoorloos ver
dwenen. De mis werd wel uitge
voerd in 1988 voor de Verenigde
Naties in New York en mis
schien dat hij nu toch wat be
kender gaat worden. Ik zou
graag zien dat dit werk op cd
verschijnt."
Intussen kan Ramirez het
succes van de 'Misa Criolla' nog
steeds niet verklaren. „Mischien
zoekt de wereld een rustpunt in
dit soort spirituele werken. Veel
mensen die het Spaans in de
mis niet begrijpen, worden er
toch door getroffen. Het geheim
zit misschien in de eenheid van
de tekst en de muziek. Want dat
is de manier waarop ik werk:
schrijven doe ik in combinatie,
nooit is er eerst een tekst of mu
ziek. Mijn werk ontstaat als een
eenheid van tekst en muziek.
Tja, misschien dat daar het ge
heim schuilt. Maar dat weet je
natuurlijk nooit."
Twee missen en instrumentaal
werk van Ariel Ramirez: 22 en
23 november, Hooglandse
Kerk, Leiden; 24 november,
Concertgebouw, Amsterdam.
M.m.v. o.a. Facundo Ramirez
(piano), Javier Rodriguez (te
nor), Peter Tuinman (spreek
stem), Schola Cantorum Lei
den en een Argentijns instru
mentaal ensemble. Dirigent:
Ariel Ramirez. Van elk ver
kocht entreebewijs gaat vijf
gulden naar Amnesty Interna-
leiden pablo cabenda
Waarom vinden we iets mooi?
Kun je iets pas mooi vinden na
dat je het hebt getoetst aan al
lerlei wetten van je eigen goede
smaak? Of is schoonheidsbele
ving iets puur instinctmatigs?
Hebben collega's dezelfde
smaak?
Het zijn vragen die een ten
toonstelling als 'Thuis hangt
ook veel moois...' oproept. Ie
dereen die het AZL bezoekt, kan
ze beantwoorden. De expositie
is geheel door medewerkers van
het Academisch Ziekenhuis Lei
den samengesteld. Medewer
kers van wie je overigens weinig
te weten komt. Behalve dan dat
ze allemaal thuis kunst hebben
hangen. En dat ze bereid zijn
die te onderwerpen aan de
nieuwsgierige blikken van voor
bijgangers. Bij geen enkel schil
derij wordt de naam van de be
wonderaar vermeld. Slechts de
naam van de bewonderde, de
kunstenaar, en een uitleg van
de anonieme liefhebber die
dient als een beknopte handlei
ding voor het kijken zijn bijge
voegd.
Het enige dat de tentoonge
stelde werken met elkaar ge
meen hebben, is dat ze de mo
derne kunst vertegenwoordi
gen. Geen lieflijke 17e eeuwse
stillevens of vergezichten, maar
abstract, uitdagend en expres
sief werk. De stukken komen
aardig tot hun recht in een sfeer
van witte steriele muren en ver
pleegsters die functioneel voor-
bijzoeven op hun gifgroene
stepjes met medicijnen in roest
vrij stalen mandjes.
Er hangt een foto uit de serie
'Blacks' van Erwin Olaf, omdat
'de bizarre tableaux vivants vol
seksuele fantasieën ook iets af
schrikwekkends hebben'. Al
thans volgens de eigenaar. En
ja, het is inderdaad een bizar
portret van een kokkin in diepe
grijstinten, omgeven door een
krans van keukenattributen.
Zelfs een deegroller en een mat
tenklopper krijgen een on
heilspellend bijna sado-maso
chistisch karakter. Verder geen
naam van de eigenaar, geen fo
to, niets.
En of je het er nou wel of niet
mee eens bent, de uitleg op zich
maakt al nieuwsgierig naar de
gene die kiest voor een bizarre
Olaf in plaats van bijvoorbeeld
een rustig stilleventje. Hangt de
bloeddorstige 'Zeis' van Theo
Kuypers in de woonkamer van
de chirurg en is het zwoele ver
pleegstertje verliefd op 'Mond
met rozenblad' van mej C. Tol
lens? Heeft de verloskundige of
de kinderarts gekozen voor
'Portrait of an infant'? Het blijft
onbekend. Wat wel opvalt, is
dat de meeste mensen ade
quaat en overtuigend onder
woorden kunnen brengen
waarom ze iets mooi vinden. En
in een enkel geval dat helemaal
niet willen. Bij een litho op glas:
'Ik had geen Filosofische of es
thetische overwegingen om
mijn uitgave te verantwoorden.
Ik dacht 'gewoon hebben!'." En
dat mag ook.
De tentoonstelling 'Thuis
hangt ook veel moois...' is nog
tot 2 november in het AZL te
zien. Op de begane grond.
RECENSIE JOHN BUNTE
Concert: Andre' Hazes. Gehoord: 27/10,
Ahoy', Rotterdam.
Het was het nummer waar
voor hij vooraf de meeste
angst had, bekende André Ha-
zes. Een afgeladen Ahoy' had
gisteravond de primetir van
zijn nieuwe single 'Vaarwel',
opgedragen aan Lady Diana.
De vrees was terecht. Want
een deel van het publiek kon
de ode, afgaand op het gefluit,
niet waarderen. Waar 'Vaar
wel' precies over gaat werd
niet helemaal duidelijk. Hoe
wel zo te horen hersteld van
zijn recente griep waren de
teksten uiterst moeizaam te
verstaan. Dat is op zich nor
maal bij Hazes. En meestal is
dat geen enkel probleem. Ie
dereen kent de teksten al en
zingt toch wel mee. Maar
komt er een nieuw nummer,
zoals 'Vaarwel', dan is het jam
mer. Eén troost: de nieuwe cd
'Mijn Gevoel' is gisteren uitge
komen.
Daar zou hij tijdens het con
cert in Rotterdam het nodige
van laten horen, kondigde Ha-
zes vooraf aan. Het bleef be
perkt tot een enkel nummer.
Het twee uur durende optre
den werd een lange aaneen
schakelingvan hits. En dat zijn
er in de afgelopen 21 jaar (het
begon in '76 met 'Eenzame
Kerst') heel veel geweest. 'Slin
gers', 'Zij Gelooft In Mij' (met
Jan Rietman eventjes achter
de piano), 'Koud Zonder Jou',
'Een Beetje Verliefd', 'De
I-aatste Keer' en natuurlijk 'De
Vlieger'; het vólgde elkaar in
hoog tempo op. Met tussen
door af en toe een nummer uit
zijn Italiaanse periode.
Drieënhalf jaar geleden
stond Hazes, de korte optre
dens tijdens de 'Nachten van
Oranje' even daargelaten, voor
het laatst in Ahoy'. Hij had
zich erop verheugd en het
moest iets bijzonders worden.
De afgelopen weken was druk
gerepeteerd met het zeven
tien-koppig orkest. Toch ging
er nog wel hel een en ander
mis. Zo waren de achtergrond
zangeressen de eerste twintig
minuten alleen maar bezig
met vergeefse pogingen de
tekstvellen in de juiste volgor
de te leggen.
Het moest een bijzonder
feestje worden van de Mo-
kummer.en zijn Rotterdamse
en Amsterdamse vrienden. En
met heel veel voetballers, had
hij al gezegd. Als die voetbal-
gasten typerend waren voor
het punt waarop de carrière
van Hazes is aangeland dan
belooft dat niet veel goeds.
Aangeschoven waren voorma
lige coryfeeën als Bennie Wijn
stekers, Ruud Heus en John de
Wolf en uit het Amsterdamse
kamp Sjaak Swart en Bennie
Muller (met zijn zoon Danny).
Onder de gasten ook Ron
Brandsteder, die de aankondi
ging ('We houden allemaal
van die kleine') verzorgde,
Frans Bauer en Bassie en Adri-
aan.
Tijdens het laatste nummer
ging Hazes met een grote bos
rozen onder de arm nog even
bij zijn gasten langs. Bij 'Amo-
re, Amore, Amore' maakte hij
een rondgang door de arena.
En het publiek genoot.
daarmee basta."
Een laatste vraagje toch nog.
Hoe kon hij zo 'levensecht' de
sport in beeld brengen en waar
haalde hij die kennis van dat
specifieke wereldje vandaan, als
hij zegt toch eigenlijk maar een
buitenstaander te zijn, een toe
schouwer? „Niet uit de stadions,
de sporthallen of de zwemba
den, nee. Daar kwam ik niet.
Mijn inspiratie haalde ik ge
woon uit bladen, uit kranten,
van de tv. Visueel verzamelen
en dan omzetten. Daar is niets
bijzonders aan. Zo werken kun
stenaars wel vaker, hoor."
jeugdtheater
recensie paulien koopmans
Voorstelling: 'Geheime dienst' door Stichting Katoen. Ge
zien. 26/10, LAKtheater, Leiden.
Een sjieke Italiaanse dame en haar sullige
echtgenoot stappen op de trein naar Italië.
In de haast vergeten ze een doos. Die blijft
achter op het perron. Dit voorval leidt tot
grote chaos in de jeugdtheatervoorstelling
'Geheime dienst'. Het stuk is aangekondigd
als een explosieve slapstick. Maar het ver
haal is soms traag en de grappen zijn voor
spelbaar.
De voorstelling gaat over de verwikkelin
gen tussen een keurige krantenverkoopster,
een conducteur, een mallotige beveiligings
agent en een junk. De verkoopster stalt haar
spullen uit en helpt klanten met een dun
geknepen stemmetje. Op haar toonbank
staat een verdachte doos. Die neemt de
conducteur stiekem mee naar zijn kantoor.
Hij vermoedt dat het de zoekgeraakte doos
is van het Italiaanse echtpaar. Onderwijl
speurt de beveiligingsagent naar onraad en
de junk bedelt om geld.
Op verschillende ogenblikken ontbreekt
het de voorstelling aan zeggingskracht. Dit
komt vooral door zwak acteerwerk, dat af
en toe overdreven kinderlijk is. De teksten
worden onnatuurlijk uilgesproken en de
dialogen zijn slecht te volgen. Door gebrek
aan timing vallen muziek en tekst vaak sa
men. Alleen de gitaarsolo van de junk is
verrassend. liet spel is in driedubbel per
spectief te zien: op een televisietoestel en in
silhouet achter twee stoffen schermen.
Het stuk is gemaakt op instrumentale
muziek van The Doors. Er is gekozen voor
vrij neutrale fragmenten. Dat is jammer,
want andere vaak opzwepende muziek van
de groep had de teksten misschien beter
kunnen ondersteunen.
Ook de structuur van 'Geheime dienst' zit
ietwat krakkemikkig in elkaar. Er is geen lo
gisch handelingsverloop, maar de scènes
staan ook niet op zichzelf. Je raakt daardoor
al snel de draad kwijt. 'Geheime dienst' is
hiermee vooral een zwakke voorstelling,
waarin maar weinig te lachen valt.
