Simonis: Onze Vader is evangelie in notendop
MlCHIEfEN
Bali zit niet op pretmakers te wachten
Kerk Samenleving
Eerste internationale Acht
Mei-mamfestefeopkomst^ Kerkendag mikt op 10.000 deelnemerJ
DINSDAG 28 OKTOBER 1997
REDACTIE* DICKV
In San Antonio de Los Banos, een stadje in de buurt van Havana,
maakten de Cubaanse gelovigen zich tijdens een open lucht-mis op
voor het bezoek van de paus. De pauselijke woordvoerder Navarro
Valls woonde de mis bij. foto» cp
Problemen bij pausbezoek Cuba
havanna» De schrijnende economische omstandigheden op Cu
ba hebben ook hun uitwerking op de voorbereiding van het ko
mend pausbezoek aan dat land. Dat bleek uit de woorden van
loaquin Navarro Valls, de woordvoerder van het Vaticaan, die
afgelopen zondag ruim zes uur met president Castro heeft ge
sproken. Het grootste probleem is het tekort aan transportmid
delen. Daardoor kunnen veel gelovigen paus Johannes Paulus II
niet zien tijdens zijn eerste bezoek aan het communistisch gere
geerde Cuba. Een ander probleem is het onderbrengen van de
honderden journalisten die de paus volgen. Ook is er nog ondui
delijkheid over de aanwezigheid van journalisten in de kerken
waar de paus zal voorgaan. Maar president Fidel Castro zal er al
les aan doen om van het pausbezoek een succes te maken, aldus
Navarro Valls, die een week op Cuba heeft doorgebracht ter
voorbereiding van het bezoek van 21 tot 25 januari volgend jaar.
De Cubaanse president had hem een boodschap voor de paus
meegegeven met de verzekering dat het pausbezoek een succes
zal worden.
De Soefi Tempel Universel Mi
Open dag Soefi-beweging
katwijk» De Soefi Beweging Nederland organiseert op zaterdag
15 november een open dag in de Soefi Tempel Universel Murad
Hassil in Katwijk. Het thema is 'Opvoeding'. Er worden in de
ochtenduren vier inleiding gehouden en 's middags worden de
thema's besproken in gespreksgroepen en bestaat de mogelijk
heid voor meditatie. Voor de kinderen is er een speciaal pro
gramma. Inlichtingen over de open dag zijn verkrijgbaar bij het
Algemeen Secretariaat, telefoonnummer 070-3461594.
Thema 'Uit op verzoening'
Europa staat volgend jaar cen
traal op de eerste internationale
Acht Mei-manifestatie. Die
wordt overigens niet in mei,
maar op 29 augustus in Maas
tricht gehouden. Dat heeft voor
zitter Hedwig Wasser gisteren
gezegd.
Met rk vernieuwingsbewegin
gen uit Vlaanderen, Wallonië en
Duitsland werkt het Acht Mei-
bestuur aan een meertalig pro
gramma dat volgens de werkti
tel gericht is op de ziel van Eu
ropa. Europa moet niet alleen
over de centen en de economie
gaan, maar moet ook een ziel
hebben", aldus Wasser.
Het is voor de eerste keer dat
de manifestatie niet in mei
wordt gehouden. „We willen de
derde landelijke Kerkendag vol
gend jaar april in Kampen niet
in de wielen rijden." De deelne
mers uit het diepe Zuiden had
den allang gevraagd eens een
bijeenkomst in Limburg te or
ganiseren. Een meerlandenma
nifestatie in Maastricht is daar
voor een passende aanleiding.
De Acht Mei Beweging ont
stond uit het Platform Initiatie
ven Pausbezoek, dat in Den
Haag een tegenmanifestatie or
ganiseerde aan de vooravond
van het bezoek van paus Johan
nes Paulus II in mei 1985. Het
PIP was een protest tegen het
feit dat er in het officiële pro
gramma geen plaats was voor
progressieve stemmen.
De Nijmeegse hoogleraar fe
ministische theologie, dr. Tine
Halkes, was een van degenen
die de paus niet mochten toe
spreken. Wasser mocht dat wel.
Zij week echter van de van tevo
ren afgesproken tekst af en
vroeg de aandacht van de paus
voor mensen die het moeilijk
hebben in de Rooms-Katholieke
Kerk, zoals homoseksuelen, uit
getreden priesters en hertrouwd
gescheidenen.
kampen gpd
De Raad van Kerken, organisator van de
Derde Nederlandse Kerkendag in Kampen,
mikt op 25 april 1998 op zo'n tienduizend
deelnemers. „Een aantal dat heel goed
mogelijk is", zei coördinator Mijnke Bos-
ma-Huizinga gisteren tijdens de presenta
tie in Kampen van het programma voor de
oecumenische dag. De eerste twee Kerken-
dagen in 1989 in Utrecht en in 1992 in
Amersfoort trokken respectievelijk nog
17.000 en 18.000 bezoekers.
Algemeen secretaris van de Raad van Ker
ken Ineke Bakker benadrukte dat de dag in
april, met als thema Uit op verzoening, er
één moet worden van 'ontmoeting en in
spiratie'. „Daarnaast natuurlijk ook vooral
een feest, een uitje voor alle bezoekers."
Twee jaar geleden, bij de keuze van het
thema, leek dat er niet op. „Verzoening
was voor veel mensen een stoffig iets",
verklaart Bakker. Onder meer vanuit de
politiek is verzoening echter op de agenda
gezet met kwesties als de Waarheidscom
missie in Zuid-Afrika en de problematiek
in voormalig Joegoslavië.
Ook kerken vragen zich steeds meer af of
ze het wel zonder samenwerking kunnen
redden. „In werkelijkheid zit de kerk vol
van onverzoend lijden. Er is voor de kerk
daarom nog heel veel huiswerk te doen",
aldus Bakker. „Mede omdat verzoening in
de christelijke traditie een kernthema is."
Volgens Bosma-Huizinga is de Kerkendag
niet alleen een dag van 'words, words,
words'. Zo kunnen deelnemers ook luiste
ren naar veel muziek, genieten van toneel
of bijvoorbeeld zien hoe een landmijn
wordt gedemonteerd.
Het programma van de Kerkendag be
staat onder meer uit debatten, workshops,
een oecumenisch leerhuis en een doorlo
pend programma rond de interreligieuze
dialoog. Ook komt men terug op het Con
ciliair Proces. De drie thema's daarvan,
vrede, gerechtigheid en heelheid van de
schepping, worden nu vanuit de invals
hoek van verzoening belicht.
Over de sprekers op de oecumenische
manifestatie kon de Raad, die de dag
de Evangelische Alliantie en de migrar
kerken organiseert, nog weinig
maken. De grote kerkleiders uit Neder
zijn zeker aanwezig. Veel anderen zi
gevraagd, maar hebben nog niet to i
zegd. Uit het buitenland is de Anglica
aartsbisschop Desmond Tutu uit
Afrika een kandidaat. In februari won
officiële lijst van sprekers gepubliceen
dag in Kampen kost zo'n 770.000. In
dels is 470.000 bijeengebracht door de
schillende lidkerken. Driehonderd vriji
gers op 26 verschillende locaties mo
het geheel in goede banen leiden.
Voor jongeren kan de Kerkendag
vrijdagavond beginnen met de Nachi
Kampen. Er zijn 's avonds sprekers iet
treden bands op. Het programma vaist
Derde Kerkendag wordt de komende iet
gen naar de verschillende kerkgen
schappen en kerkelijke gemeenten in
land verstuurd. Vijftienduizend bladei
reet, nog eens dat aantal is te bestelle irr
de organisatie.
BOEKBESPREKING
utrecht» anp
Het Onze Vader, het gebed dat Jezus
ons heeft geleerd, is het evangelie in
een notendop. Dit schrijft kardinaal
Simonis, aartsbisschop van Utrecht,
in het boek 'Op de adem van het le
ven. Gedachten over het Onze Vader',
dat eind deze maand in de boekwin
kels ligt.
Het Onze Vader is diep geworteld in
joodse bodem, maar het is, schrijft de
kardinaal, toch meer dan enkel een
joods gebed. Het is het gebed van Je
zus, de verwachte Messias, de werke
lijke Zoon Gods. Daarom is het Onze
Vader toch meer een christelijk dan
een joods gebed.
Hoe enorm rijk het Onze Vader is,
blijkt volgens Simonis alleen al uit het
feit dat het nooit verveelt. „Het Onze
Vader is als een bron die nooit op
droogt en steeds opnieuw onze dorst
naar God kan lessen." Tallozen héb
ben in de twintig eeuwen christen
dom nagedacht en geschreven over
het gebed. Dit boek heeft volgens de
auteur dan ook niet de pretentie origi
neel te zijn.
Naar aanleiding van zijn 40-jarig
priesterjubileum in juni werd Simonis
gevraagd een boek over het Onze Va
der te schrijven. Omdat de overvolle
agenda van een aartsbisschop daartoe
nauwelijks ruimte biedt, is het boek
aan de hand van enige vragen 'spre
kenderwijs' tot stand gekomen. Op
dezelfde wijze heeft paus Johannes
Paulus II zijn boek Over de drempel
van de hoop 'geschreven'. Het is het
eerste boek van Simonis na zijn proef
schrift in 1966.
„Ik schrijf dit boek niet als een be-
Kardinaal Si
monis.
archieffoto
anp
roepsbidder." Het zijn gedachten van
iemand die zo goed en zo kwaad als
het gaat probeert Jezus na te volgen
en zo goed en zo kwaad als het gaat
probeert te bidden. „Talloze mensen
kunnen veel beter bidden dan ik,
mensen die geen bisschop en geen
priester zijn", schrijft Simonis.
Elke dag weer bidden is een discipline
die hij als priester op zich heeft geno
men. Hij staat op met het bidden van
het gebed De Engel des Heren, waarin
driemaal het Wees Gegroet voorkomt.
Dan mediteert hij een kwartier,
'eigenlijk te weinig voor een bis
schop'. Na de dagelijkse eucharistie
viering bidt hij tien minuten in stilte.
Verder bidt hij het officiële kerkelijke
getijdengebed (het brevier), ongeveer
drie kwartier per dag.
Bidden is voor Simonis ook: op adem
komen, 's Avonds bidt hij, 'typisch ka
tholiek', de rozenkrans. Dat doet hij
meestal buiten. „Dan loop ik hier op
de Maliebaan in Utrecht. Dat is voor
mij het nuttige met het aangename
verenigen."
De kardinaal heeft het boek, met ge
beden van onder anderen moeder Te
resa, Maarten Luther en Dag Ham-'
merskjöld, opgedragen aan de kerk in
Nederland, 'hopend en biddend dat
eenheid onder de christenen groeien
mag'. Het 'eerste' exemplaar wordt op
5 november aangeboden aan de voor
zitter van de Raad van Kerken in Ne
derland, dr. R.G.W. Huysmans.
'Op de adem van het leven' is uitge
geven door Kok in Kampen, 141 pa
gina's, ISBN 90-242-8848-7.
u t i Leidsch Dagblad
ANNO 1897
Donderdag 28 October
LEIDEN Een dienstbode, in een der perceelen aan den
Zoeterwoudschen Singel, nabij de Doezabrug, dienende, is
hedenmorgen, terwijl zij bezig was op een bovenwoning met
glazenzemen, door een ongelukkig toeval van haar trapje en
door een glazen dak naar beneden gevallen. Op het gegil, dat
men een eind weegs hoorde, kwamen velen hunne woning
uitgeloopen. De dienstbode is er nog levend afgekomen. Al
leen één harer polsen moet gebroken zijn. Per vigilante werd
zij naar hare woning op de Hoogewoerd gebracht.
LEIDEN De Engelsche klokkenspelers gaven gisternamid
dag in de Stadszaal een uitvoering voor kinderen, welke zeer
goed bezocht was, de jeugdigen van jaren gedurende een uur
kostelijk amuseerde en hun tevens gelegenheid bood uit volle
borst welbekende liederen aan te heffen Wilhelmus" en
,Een vaste burcht"). Ook gisteravond waren de groote zaal
en het balkon flink bezet, niettegenstaande de Sleutelstad
reeds meermalen en zelfs nog niet zoo heel lang geleden de
eer van een bezoek der English Royal Handbell Ringers ge
noot. lets nieuws omtrent hen valt er dan ook niet mee te
deelen, behoudens, dat de vijf heeren thans optraden in mid-
deleeuwsch kostuum. Evenals voorheen vielen ook nu weer
den uitvoerenden, die met hun carillon van 131 welluidende
klokken muziek van verschillend karakter voordroegen, leven
dige bijvalsbetuigingen ten deel. Men was te kwartier voor
tienen (kwartier voor achten was er aangevangen) zeer vol
daan over het aangebodene, zoowel over de gewone als over
de extra nummers.
ANNO 1972
zaterdag 28 oktober
LEIDERDORP In 1339 stond op de plaats waar nu het
Interkerkelijke Verpleegtehuis en Reactiveringscentrum
„Leythenrode" staat, een monnikenklooster, genaamd
,,Engelendael". Het klooster werd zo genoemd, omdat men
op die plaats, zoals de overlevering wilde, het gezang van de
engelen had gehoord", aldus de heer J. van Namen, secreta
ris van het bestuur van ,,Leythenrode", in de eerste uitgave
van de ,,Leythenrodese krant". Gistermiddag bestond dat ge
luid echter uit de toespraken van de notabelen, die in de py-
ramide van het verpleegtehuis bijeengekomen waren om het
splinternieuwe Leythenrode officieel te openen. Een televi
siecircuit zorgde ervoor dat alle patiënten en verplegend per
soneel de ceremonie kon meebeleven. Ruim tien jaren is aan
voorbereiding en uiteindelijke bouw van Leythenrode be
steed. De totale kosten inclusief de grond zijn 10,7 miljoen
gulden.
ALPHEN AAN DEN RIJN Gistermorgen werd er in het re-
creatiemeer van Alphen-Ridderveld 200 kg 2-zomerige kar
per uitgezet. De karper werd door de O.V.B. (Organisatie ter
Verbetering van Binnenvisserij) geleverd en was afkomstig
van haar viskwekerij in de Flevo-polder.
L O F O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
Net teruggekeerd van een reis
naar Indonesië trof ik al blade
rend in uw blad van 4 oktober jl.
een interview met OAD-direc-
teur Joop ter Haar aan.
Los van het feit, dat ik het een
rampzalige ontwikkeling vind,
dat een betrekkelijk klein eiland
als Bali met zijn eigen specifieke
cultuur in toenemende mate
wordt overspoeld door hiphop-
pende toeristen, heb ik mij zeer
geërgerd aan een uitspraak van
deze reisorganisator, die wat
onhandig manoeuvrerende
Indonesiërs 'klootzakken' en
'amateurs' noemt.
De officiële Indonesische taal
(bahasa Indonesia) kent twee
woorden, die tegengesteld aan
elkaar zijn en waaraan in dat
land grote waarde wordt toege
dicht: hallis (verfijnd, beleefd,
beschaafd) en kasar (grof, lomp,
onbeschaafd). Ik ben bang dat
op genoemde organisator het
eerste woord niet van toepas
sing is.
De 'slimme' zakenman
schudt zijn hoofd en staat op
het punt in te grijpen als de
veerboot niet snel genoeg naar
zijn zin wordt afgemeerd en de
chauffeur van een bus moeite
heeft met het nemen van een
berghelling.
Als Joop de Tukker nu eens
begint met enig inzicht te krij
gen in de adat van dit uitermate
vriendelijke volk en dan pas zijn
klanten richting Bali en/of Lom
bok stuurt. In het eerste de bes
te boekje over de zeden en ge
woonten in Indonesië kan hij
lezen dat ongeduld en zich pu
bliekelijk ergens aan ergeren
niet op prijs wordt gesteld. Dus
Joop, als het wachten langer
duurt dan voor ons verwende
westerlingen prettig is: vermijd
ongeduld en ga je niet autoritair
gedragen. En word vooral niet
kwaad, want je verliest er als be
moeial alleen maar alle respect
mee. De tijden van Cultuurstel
sel zijn al lang voorbij! Niets in
Indonesië is erger als iemand
'malu' maken (in verlegenheid
brengen), want dat betekent ge
zichtsverlies. Er geldt nu een
maal de regel dat men elkaar
langs een omweg (dus niet
recht voor zijn raap) de waar
heid zegt. Iedereen zal er de an
der altijd de ruimte laten om
zijn gezicht te redden.
Ten aanzien van het toerisme
in Indonesië zijn er nu eenmaal
enkele knelpunten, waarmee
men als reiziger rekening moet
houden. Deze knelpunten zijn
een tekort aan gekwalificeerd
personeel en een soms wat ge
brekkige infrastructuur.
Voor wat mijn zorg over het
toenemende aantal Bali-gan-
gers betreft, het is een gegeven
dat bijna een kwart van dit ei
land ter grootte van ruim
550.000 ha. al wordt bestempeld
als kawasan wisata (toeristenge
bied). En de verwachting is dat
nog vóór het jaar 2000 het aan
tal hotelkamers op dit cultuur-
en natuurrijke eiland zo'n
40.000 zal bedragen, waarvan
meer dan de helft in de luxe-ca
tegorie.
Het mag duidelijk zijn, dat
veel buitenlandse investeerders
in het toerisme op Bali een
goudmijn zien. Ooit is er een
plan geweest om een groot
luxe-hotel te bouwen vlak bij
het befaamde tempeltje van
Tanah Lot, maar mede als ge
volg van heftige protesten van
de bevolking en cultuurbe
schermers heeft men het plan
laten varen.
Er zijn in het begin van de ja
ren negentig ook demonstraties
geweest, niet alleen tegen de
landonteigening voor de bouw
van hotels, maar ook tegen de
uitwassen van het toerisme,
zoals het 'zedenloze' gedrag van
buitenlandse gasten.
Voorstanders van massatoe
risme naar Indonesië in het al
gemeen (en Bali in het bijzon
der) beweren, dat een groot
deel van de deviezen in het land
blijft, dat toerisme werkgelegen
heid schept, dat het een betrek
kelijk schone industrie is en dat
het culturele erfgoed er juist
door in stand wordt gehouden.
Anderen echter zien er een neo-
koloniale tendens in. De reisin
dustrie ter plaatse wordt welis
waar veelal gefinancierd met
westers kapitaal, maar de baten
(lees: de verdiende dollars)
vloeien uiteindelijk terug naar
de rijke investeerders, van wie
de sultan van Brunei er één is...
Het land zelf blijft zitten met de
lasten, zoals de ontwrichting
van het ecologische en sociale
systeem.
De OAD-directeur in al zijn
wijsheid zegt, dat men een juis
te mix moet zien te vinden.
Welnu, het is mijn ervaring en
overtuiging, dat op Bali de ba
lans al bezig is de verkeerde
kant uit te slaan. In Jakarta
wordt trouwens toegegeven dat
de ontwikkelingen op dit eiland
te snel gaan en dat ze bijgesteld
moeten worden.
Zeker, er is een compensatie
fonds in het leven geroepen
voor die bewoners van Bali,
veelal arme tani's (boeren), die
moeten wijken voor grootscha
lige projecten in de toeristische
sector, maar de uitkeringen
staan bepaald niet in verhou
ding tot de opbrengsten van de
ze projecten.
Hoe dan ook, op pretmakers,
die vijftien dagen Benidorm
verruilen voor negen dagen Bali
(na aftrek van reistijd blijven er
in feite maar vijf over) zit de
kunstzinnige Balinees bepaald
niet te wachten.
KANTOOR
Rooseveltstraat82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma.t/m/vr.18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071 -5128 030
DIRECTIE
B. M Essenberg,
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
r. van Brussel (adjunct)
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J. Preenen chef red. Groot Leiden
AJ.B M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W, Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning chef Rijn-en
Veenstreek
Redactie: 0
Hoofdredactie: 0
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tc
T"
071-
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
verstrekken tot het automatisch afsi
van het abonnementsgeld, ontvang u
korting per betaling.
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTf
Voor mensen die moeilijk lezen, sled
ogen hebben of blind zijn (of een
leeshandicaphebben), is een samen'
het regionale nieuws uit het Leidsch Da
geluidscassette beschikbaar. Voorinfoi
0486-486486 (Centrum voor Gesproko f
Lectuur, Grave)
ui
K E N H U I
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd feest
Academisch Ziekenhuis: zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13,00 en vanaf woensda E
13.00 t/m vrijdag 13 00 u
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord- geen ongevallendienst.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 u. en 19.00-19.45 u.
Verloskunde en Gynaecologie: naast de gewone bezoektijden, voor partners
bovendien van 10.30-11.15 en van 19.45-21.00 u.
Special Care Unit. 10.30-11 00 u., 15.00-15 30 en 19.00-19.30 u. en naoved
Kinderafdeling: 10.30-12.00 en 14.00-19.00 u. (ouders de gehele dag), na ov
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel 071-5454545): dagelijks 14 00-15 00 u. en 18.30-19 30 u„ klasse I en II
daarnaast ook 11.15-12.00 u.
Verloskunde en Gynaecologie. 14.30-15.30 u. en 18.30-19.30 u. (voorpartni
21.00 u.).
Kinderafdeling: 14,30-19.00 u. (voor ouders de gehele dag).
Afdeling Hartbewaking (ccu) en intensive care (ic): 14.00-14.30 en 18.30-1
Geopend v
indag 7.00 tot vrijdag 19.00 u.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111) bezoektijden Intensive Care-afdelingen, Beenmerg
transplantatie en Neonatologie op aanvraag c.q. in overleg met de verpleging
overige afdelingen 14.15-15.00 en 18.30-19.30 u., met uitzondering van:
Endocrinologie en Stofwisselingsziekten: 14.00-17 00 en 19.00-21.OOu.
Infectieziekten en Interne Geneeskunde: 15.00-19.30 u.
Kinderneurologie/Neurochirurgie: 15.30-16 30 en 18.30-19.30 u. ('savondsi
voorkinderen onder 12 jaar)-:
Klinische Oncologie. 10.30-12.30 en 14.15-20.OOu.
Maag-, darm- en leverziekten: 14 15-16 00 en 18 30-19 30 u
Neurologie. 14.30-15.15 en 19.00-20.00 u.
Nierziekten/Niertransplantatie. 14.00-17.00 en 19.00-21.00u.
Verloskunde: 14.15-15.00 en 18 15-19.00 u. (voor partners en eigen kinderei
overleg)
„Dat Bali in toenemende mate wordt overspoeld door hiphoppende
toeristen, is een rampzalige ontwikkeling." foto archief
