Zalm wacht grote schoonmaak
Woningcorporaties koesteren
hun nieuwe zelfstandigheid
Feiten &Meningen
Leemhuis Van Loon
hangt aan zijden draad
Taai-acrobatie voor
'tweederangs Europa'
Parkeerleed
MAANDAG 27 OKTOBER 1997
John Fentener van Vlissingen,
één van de rijkste mensen in
Nederland, moet flink zijn ge
schrokken, toen hij afgelopen
vrijdagavond laat hoorde van de
inval op de beurs bij Leemhuis
Van Loon. Sinds eind septem
ber is het commissionairshuis
voor 30 procent zijn eigendom
en hij had grootste plannen.
Naar verluidt wilde hij het ver
mogensbeheer van Leemhuis
Van Loon combineren met
fondsen van zijn eigen Noro-
beleggingsorganisatie.
Van die plannen zal niet veel te
recht komen. Mogelijk is Leem
huis Van Loon zo zwaar be
smet geraakt dat het ondanks
de direct aangekondigde mana-
gementwisseling is afgelopen
met de business. Beursfraudes
liggen heel gevoelig bij klanten,
vooral bij grote institutionele
beleggers.
Dat werd al heel duidelijk in de
cember 1993 naar aanleiding
van een fraudezaak rond een
toenmalige medewerker van het
commissionairshuis, daarvóór
werkzaam bij de NMB Bank.
Onmiddellijk toen die affaire in
de publiciteit kwam, zegden
vier institutionele beleggers hun
relatie met Leemhuis Van
Loon tijdelijk op. In die zaak
werden in totaal twaalf mensen
door de interne accountants
dienst van de NMB ervan be
schuldigd zich persoonlijk te
hebben verrijkt door het rom
melen met dagorders in de ef
fectenhandel. Dat is ook één
van de vergrijpen waaraan ook
de huidige hoofdverdachte en
zijn twee medewerkers zich
mogelijk schuldig hebben ge
maakt.
De truc is eenvoudig. Al naar
gelang de koersontwikkeling
werden effecten voor eigen re
kening danwel op naam van de
bank verhandeld. In jargon heet
dat frontrunning Je lift bij het
kopen van aandelen gewoon
mee met een grote instelling die
via jouw huis een order in
brengt. Loopt de koers van ver
volgens op, dan reserveer je een
portie van de aandelen voor je
zelf, dalen de koersen dan zet je
alles gewoon op naam van de
instelling. Via die weg zijn in de
afgelopen decennnia waar
schijnlijk vermogens verdiend
op de Amsterdamse beurs, al
dus directeur De Jong van Van
Meer James Capel (VMJC). Zijn
bank kreeg afgelopen vrijdag
avond overigens ook bezoek
van Justitie.
Het schuiven met het eigendom
van de aandelen gebeurt door
valse data in te vullen order
briefje. Dat is verboden. Daar
om hoort ook op elk kantoor en
ook in de werkruimtes op de
beurs een klok te staan, waar
mee je je orderbriefje bij ont
vangst afstempelt. ,,In de prak
tijk meen ik te weten dat niet al
le partijen zich aan die regel van
timestamping houden", zegt De
Jong voorzichtig.
Van Leemhuis Van Loon be
heert vermogens, verricht effec-
tenresearch en belegt voor insti
tutionele beleggers. Het huis is
pas in 1989 opgericht door
Leemhuis en Van Loon. Het telt
27 werknemers en was over de
eerste helft van dit jaar goed
voor een winst van meer dan 3
miljoen gulden. Vorige maand
stapten twee van de vier direc
teur-eigenaren op, onder wie
Van Loon. Het grootste deel van
hun stukken gingen naar Fente
ner van Vlissingen.
Leemhuis Van Loon was be
gin 1993 bijna overgenomen
door VMJC onder leiding van de
hoofdverdachte, een paar dagen
voor 's mans ontslag bij VMJC.
Maar de overnameplannen
werden door de Londense moe
der HSBC van VMJC op het al
lerlaatst afgeblazen, leemhuis
Van Loon was naar de Lon
dense maatstaven niet betrouw
baar genoeg.
Naar Leemhuis Van Loon zijn
volgens ingewijden ook de be
ruchte ESC-rekeningen overge
heveld. Dat waren rekeningen
met schuilnamen onder de hoe
de van de Zwitserse vermogens
beheerder ESC, met statutaire
vestiging op de Antillen. Naar
verluidt zit hier veel zwart en
crimineel geld achter. ESC is
ook aandeelhouder in Leem
huis Van Loon geweest. In
1992 moest de huidige hoofd
verdachte die rekeningen van
het Londense HSBC afstoten.
„The water is poisoned" (het
water is vergiftigd, red.), was de
enige uitleg die de toenmalige
VM JC-directeur kreeg.
amsterdam hans verbraeken
Amsterdamse Effectenbeurs kan toezicht zelf niet waar maken
„Wij zijn het zat om als twee
derangs Europeanen behandeld
te worden", fulmineerde de
Bulgaarse premier Videnov eer
der dit jaar nadat de Europese
Unie zijn smeekbede om extra
hulp resoluut had afgewezen.
Precies dat gevoel trachtten de
vijftien Europese ministers van
buitenlandse zaken afgelopen
weekeinde in Luxemburg weg
te masseren. Maar behalve een
indrukwekkend staaltje taai
acrobatie, kwam er niets op ta
fel.
Welke minister de toverformule
'passief onderhandelen had be
dacht, was niet meer te achter
halen. „Een geweldige vondst",
zei een van de aanwezige diplo
maten, „het geeft kandidaat-
toetreders het gevoel dat ze
meedoen, terwijl je toch niet
echt met ze praat". Er waren
meer zalvende woorden. „Euro
pa is één grote familie, waarbij
niemand mag worden buiten
gesloten", zei bijvoorbeeld de
Luxemburgse voorzitter Poos.
Sinds de Europese Commissie
in juli dit jaar zijn lijstje met
'eerste toetreders' tot de Eu
ropese Unie bekend maakte,
heerst er tweespalt in de grote
Europese familie. Tussen de uit
verkorenen Polen, Hongarije,
Tsjechië, Estland, Slovenië en
Cyprus enerzijds en de vijf ach
terblijvers Letland, Litouwen,
Roemenië, Bulgarije en Slowa
kije anderzijds werd onbedoeld
een wig gedreven. „De landen
in de tweede groep voelen zich
vernederd en buitengesloten",
signaleerde de Deen Petersen.
De Europese staats- en rege
ringsleiders moeten medio de
cember besluiten over de te vol
gen 'strategie' bij de oostwaart-
se uitbreiding van Europa. Een
voudig zal dat niet worden, om
dat de vijftien het met elkaar
vooralsnog oneens zijn over de
te volgen koers. Zweden, Dene
marken, Griekenland en Por
tugal zien de uitbreiding liefst
als een regatta, een zeilrace
waarbij iedereen tegelijk start
en de snelste schepen het eerst
de finish bereiken. De overige
lidstaten willen een race met
een 'kopgroep': de zes landen
die het verst zijn in hun ontwik
keling mogen dan als eerste
over hun toetreding onderhan
delen.
Ook zijn de vijftien verdeeld
over het idee een 'permanente
Europese conferentie' te organi
seren: een nieuwe praatclub die
iedereen het gevoel moet geven
erbij te horen. Groot-Brittannië
zou zo'n mega-conferentie van
regeringsleiders en staatshoof
den al in februari in Londen
willen houden.
Een extra probleem vormt Tur
kije, dat al dertig jaar geleden
een aanvraag deed tot de EU
toe te mogen treden, maar
sindsdien met wisselende tact
aan het lijntje wordt gehouden.
In juni vorig jaar riep de toen
malige Turkse premier (giller
nog verrukt dat haar land als
'volwaardig kandidaat' was er
kend omdat zij in Amsterdam
een top met de overige elf gega
digden mocht bijwónen. Maar
in Luxemburg drong de Duitse
minister Kinkel er gisteren weer
op aan Turkije een 'aparte be
handeling' te geven. „Voor Tur
kije is de afstand tot Europa nog
te groot", zei hij.
Over één principe waren de mi
nisters van buitenlandse zaken
het wel eens. Welke methode
ook gevolgd wordt: in eerste in
stantie mogen niet meer dan
vijf landen de eindstreep passe
ren. Dat heeft alles te maken
met het verdrag van Amster
dam, dat werd geschreven om
Europa op de uitbreiding voor
te bereiden. Bij meer dan twin
tig lidstaten moet de hele Eu
ropese besluitvorming op de
schop worden genomen, zo
werd in Amsterdam afgespro
ken. En voor dat karwei is nog
niemand klaar. Maar dat mag
de premier van Bulgarije en zijn
'tweederangs' collega's niet on
der de neus worden gewreven.
mondorf paul koopman
en marc peeperkorn
'Wij weten heel goed wat de samenleving van ons verwacht'
De politiek kan blijkbaar nog maar
moeilijk wennen aan het feit dat de
woningcorporaties zelfstandige be
drijven zijn geworden. Afgelopen
week, tijdens de behandeling van de
begroting van het ministerie van
VROM in de Tweede Kamer, werd
zoals te doen gebruikelijk, tegen de
woningcorporaties aangeschopt. Dit
keer kwam de PvdA met een wets
voorstel tegen te grote huurverhogin
gen.
Directeur Van Leeuwen van de NCIV,
een koepelorganisatie van woningcor
poraties, is de kritiek behoorlijk beu.
„De effectiviteit van de volkshuisves
ting is groter dan ooit. Ik begrijp de
kritiek op ons niet."
Tijdens het vorige kabinet werd al be
sloten de banden tussen woningcor
poraties en overheid door te snijden.
De overheid stopte met het geven van
subsidie voor de bouw en het onder
houd van woningen. In ruil daarvoor
hoefden corporaties de leningen aan
de overheid niet meer terug te beta
len.
Ook het beleid wordt niet meer in
Den Haag bepaald. „We zijn zelfstan
dig opererende bedrijven geworden
en niet de uitvoerders van het over
heidsbeleid. Daar heeft de politiek
blijkbaar nog wel eens moeite mee",
aldus Van Leeuwen.
„Dat er zorgen zijn of wij wel vol
doende betaalbare huizen hebben is
legitiem. Die zorg kunnen wij echter
wegnemen", aldus Van Leeuwen. „We
hebben aan het begin van vorige week
ons Nationaal Plan Volkshuisvesting
(NPV) gepresenteerd. In dat plan kon
digen de corporaties aan dat ze tot het
jaar 2001 voor veertig miljard gulden
te investeren in nieuwe woningen en
verbetering van bestaande woningen.
Daarmee hebben we toch duidelijk
aangegeven wat de samenleving van
ons mag verwachten."
Van Leeuwen geeft toe dat het NPV
bewust vlak voor de behandeling van
de begroting in de publiciteit is ge
bracht. „Onze leden zijn niet hele
maal gerust op de bedoelingen van de
politiek. Vandaar dat we voorafheb
ben laten zien wat ze van ons mogen
verwachten. Ik had eerlijk gezegd wel
wat meer reacties vanuit de politiek
op ons plan verwacht."
Uit de hoek van de politiek kwam
slechts kritiek op de corporaties. Vol
gens PvdA-Kamerlid Duyvestein ma
ken de corporaties misbruik van de
huurharmonisatie. Dat betekent dat
de huurprijs van de woning wordt
verhoogd tot een marktconforme
prijs. Dat gebeurt als de woning leeg
komt. Vooral de betere woningen in
populaire wijken kunnen zo fors
duurder worden. Duyvestein verwijt
de corporaties dat ze op deze manier
de woningen onbetaalbaar maakt
voor de laagste inkomens.
Eerder al kregen de corporaties het
verwijt huurders in te dure huurhui
zen te zetten. Dat was mogelijk omdat
de huursubsidie werd verhoogd. Op
die manier konden mensen met een
te laag inkomen toch in te dure hui
zen zitten. Een verkapte vorm van
subsidiëring vond de politiek dat.
Van Leeuwen kan zich flink boos ma
ken om deze beschuldigingen. „Die te
dure huurhuizen is onzin. Het betreft
hier huizen op Vinex-locaties (nieuwe
woonwijken aan de rand van de ste
den, red.). Dat zijn gewoon dure loca
ties om te bouwen. Pas bij een huur
van 1100 gulden per maand is het
kostendekkend. Wij vragen 800 gul
den voor zo'n woning. Hoe kun je dan
zeggen dat we te duur verhuren?"
Voor de huurharmonisatie geldt een
ander verhaal. „Dat zijn de goede en
grotere woningen die wij niet tot de
kernvoorraad betaalbare huurwonin
gen rekenen. In dat segment mag de
markt zijn werk doen. Als zo'n woning
leegkomt kunnen wij de huur verho
gen en die woning zodoende voor een
andere doelgroep bestemmen. Daar
verdienen we geld mee dat we gebrui
ken om onze sociale huur betaalbaar
te houden."
Van Leeuwen wijst erop dat woning
corporaties niet alleen huizen voor
sociale minima beheren. „Wij zijn
geen verlengstuk van de sociale
dienst. Alle woonconsumenten zijn in
principe onze klanten, dus we willen
ook de mensen die een dure huurwo
ning zoeken kunnen bedienen."
De zelfstandigheid is de corporaties
goed bevallen. En niet alleen de cor
poraties, ook de huurders zijn beter af
vindt Van Leeuwen. „De huurverho
gingen zijn elk jaar minder geworden,
sinds we zelfstandig opereren. In de
tijd dat de politiek nog bepaalde hoe
veel de huren jaarlijks moesten stijgen
zaten we met huurverhogingen van
zes procent. Nu zitten we op drie tot
3,5 procent voor de komende vier
jaar. En van die verhogingen betalen
we ons investeringsplan van veertig
miljard gulden. Dat soort investerin
gen was vroeger ondenkbaar, want
dat had het rijk nooit willen betalen.
Er zit nu dynamiek in de volkshuis
vesting."
Er kan nog meer dynamiek in de
volkshuisvesting komen, denken de
corporaties. Ze willen op nog grotere
afstand van de overheid komen. „Hoe
meer zelfstandigheid we krijgen, hoe
meer regeltjes we van Den Haag op
gelegd krijgen", aldus Van Leeuwen.
Een grotere afstand is voorlopig ech
ter nog niet aan de orde. Pas in 2001
wordt het huidige beleid geëvalueerd.
Dan worden er tussen de corporaties
en de politiek afspraken gemaakt over
verdergaande zelfstandigheid. „Dan
willen we laten zien dat we een vol
wassen bedrijfstak zijn die aan de
streep tussen markt en maatschappe
lijk middenveld staat. We verliezen
onze sociale taak echt niet uit het oog.
Daarover maken we nu al goede af
spraken met de gemeenten."
den haag peet vogels
Wachtlijsten
voor een par-
keervergunning,
hoge parkeerta
rieven, steeds
minder parkeer
plaatsen of de
klem. Het autoluwe beleid in de
Amsterdamse binnenstad stijgt
de gemiddelde automobilist
steeds meer als water naar de
lippen.
En het parkeerprobleem
waaiert uit. Het begon met be
taald parkeren in de binnen
stad. Daarop steeg de parkeer
druk in omliggende buurten.
Toen ook daar betaald parkeren
werd ingevoerd, zocht de auto
mobilist een gratis plekje nog
verder van het centrum. Door
dit repeterend effect moet de
automobilist tegenwoordig niet
zelden ook al aan de rand van
de stad zijn munten in de meter
werpen.
Om de verwarring nog groter
te maken voert elk stadsdeel
zijn eigen parkeerbeleid, met ei
gen regels, automaten en par
keertijden. De dienst Parkeerbe
heer spint garen bij alle par
keerleed. Jaarlijks toucheert die
zo'n dertig miljoen gulden
winst aan het innen van par-
keergelden.
Het moet nu maar eens afge
lopen zijn, vindt een tiental ac
tie- en belangengroepen tegen
het huidige parkeerbeleid. On
langs hebben zij zich verenigd
in DAP, De Amsterdamse Par-
keerbelangengroep. Zij die met
DAP durven meedenken, zijn
gebombardeerd tot de Dappe
ren.
De belangengroep is bezorgd
over het feit dat steeds meer
middenstanders en bewoners
de stad de rug toe keren vanwe
ge het parkeerbeleid. „Tot nu
toe hielden allerlei kleine actie
groepjes zich bezig met het par
keerbeleid. Door de krachten te
bundelen sta je steviger in de
schoenen", aldus woordvoerder
Tom de Bruin.
„Winkels en bedrijven zijn
onbereikbaar. Bewoners ver
eenzamen omdat ze geen be
zoek meer krijgen door die hoge
parkeertarieven. Steeds meer
parkeerplaatsen op straat ver
dwijnen en de bouw van beloof
de parkeergarages blijft uit."
De wachtlijst voor een par-
keervergunning in de Amster
damse binnenstad is inmiddels
opgelopen tot ruim 3.500 aan
vragen. De wachttijd bedraagt
vele jaren. „We durven tegen
woordig al niet eens mi
aantal jaar in te schatten'
een woordvoerster van P
beheer. „En je kunt ook n[<
gelimiteerd vergunninge
verstrekken. Dan blijft e n
plek meer over voor ni d
gunninghouders.
Het bezit van een autolei
leen nog voor de zeera;
weggelegd. Afgelopen
werden aan de Prinsei e
recordbedragen neergete o
een plekje in de parkeeir
van een nog te bouwen n
tementencomplex. Voo
parkeerplaats werd daar
blikken of blozen 135.01"
den neergeteld. Ze vlog
als zoete broodjes. Mo»
nen als je een dikke i
miljoen voor een apparte
kunt missen.
Minder gefortuneerd»
aangewezen op de s»
parkeergarages of een du
keerplaats op straat. Het
rief daar bedraagt 4,751
een dagkaart 25 piek. 0
betaal je 12,50 gulden vo
dag parkeren, inclusief tl
tours voor de metro. Eel
busje pendelt tussen me
tion Bijlmer en het transfi
Dit aantrekkelijke alt»
loopt echter voor geen
Het transferium staat
deels leeg. Veel automol
parkeren liever bij het ev
der gelegen metro
Strandvliet. Daar kun je
parkeren en je hoeft nie
zo'n enge parkeergarage.
Tegen al dit parkeerlei
DAP nu een krachtige vu
fen. Voorlopig nog rustig
vorm van brieven aan I
meentebestuur. En als d
helpt, desnoods harde
blokkades van belangrijl
keersknooppunten of hl
leggen van Parkeerbeheei
De Autolozen doen i
hetzelfde voor het omg»
belang. Deze actiegroep
genbeweging van het au
bilisme kan alle park»
niet erg genoeg zijn. M
lijks organiseren de Aut
een 'vrolijke fietstocht
stinkend Amsterdam' en
het verkeer voor enige tij
Ze houden niet van autoi
parkeergarages en tunnel
van fietsenrekken. HelaJ j
daaraan is een schreeuwt
kort in de hoofdstad.
thea van beek
De Amsterdamse Effecten
beurs geeft het nu zelf toe:
zelf kan AEX Exchanges de
jaarlijkse handel van ruim
3000 miljard gulden niet vrij
houden van criminelen en
fraudeurs. In een taai ge
vecht met de ministers Zalm
van financiën en Sorgdrager
van justitie heeft de beurs al
tijd geprobeerd zelf politie
agent en waakhond te blij
ven spelen, maar dat heeft
weinig vruchten afgeworpen.
De faillissementen van effec
tenmakelaars Nusse Brink en
Regio Effekt, aanwijzingen
dat criminele elementen de
beurs infiltreren en meldin
gen van witwas-constructies
illustreren dat.
De beurs, niet te vrijwaren
van fraude. foto anp
Zalm had er al een tijdje genoeg van:
tegen de zin in van de beurs maakte
hij een rapport over Nusse Brink
openbaar, waaruit onomstotelijk
bleek dat de eigen waakhonden te
zeer aan de leiband liepen. De stich
ting Toezicht Effectenverkeer werd
van zware bewapening en extra
manschappen voorzien, ondanks
verzet van de beurs. De wet Toezicht
Effectenverkeer, nu bij de Tweede
Kamer, is aanmerkelijk aange
scherpt, ook al niet tot genoegen van
Beursplein 5.
Ook bij Justitie, de Economische
Controledienst (ECD) en de Fiscale
Inlichtingen en Opsporingsdienst
(FIOD) kwamen meer mensen en
betere opleidingen. „Het gaat om de
reputatie van de Nederlandse beurs.
Integriteit staat voorop. De gevestig
de orde beschermt te zeer de eigen
belangen", aldus Zalm, die de ko
mende tijd nog meer fraudemeldin
gen verwacht nu er scherper toezicht
wordt gehouden.
De inval op de effectenbeurs en het
grootschalige opsporingsonderzoek
zijn bij uitstek het bewijs van het
veranderde denken over toezicht op
de beurs. „Vormen van criminaliteit,
die behoorlijk complex zijn en met
groot raffinement worden bedreven,
dat is dat heel wat anders", zei
woordvoerder Hoedemakers dit
weekeinde berustend, „of je een
beurs bent, of een andere organisa
tie, je bent een willoos instrument.
Wij kunnen niet kunnen beschikken
over de mogelijkheden en de be
voegdheden van justitie en de FIOD
om op een dergelijke zaak te stoten
en vervolgens te kunnen navorsen.
Men moet ook rekening houden met
de complexiteit van deze zaak en de
internationale vertakkingen.
'Morgen wordt alles beter' is de toon
die tal van betrokkenen aanslaan, nu
de beurs de werkvloer van zware
jongens is geworden. Directeur
Brouwer van de effectenbeurs pro
beerde dit weekeinde zo veel moge
lijk de schade te beperken. „Tuurlijk
waren het vriendjes, ze hebben sa
men een voetbalclub en zitten sa
men op de toneelclub. Maar als het
op de centen aankomt zijn ze eikaars
kei- en keiharde concurrenten." Ook
Brouwer legt inmiddels de taak van
waakhond niet meer bij de beurs.
„Er gaat onvoorstelbaar veel geld
om, er is een ongehoord aantal be
leggers. De beurs heeft niet de ver
antwoordelijkheid en kan niet con
troleren of mevrouw Jansen en me
neer Johnson werkelijk mevrouw
Jansen en mijnheer Johnson zijn."
Met andere woorden: financiële en
justitiële opsporingsdiensten kun
nen nu met medewerking van de
beurs de rotte appelen uit de mand
halen. De stichting Toezicht Effec
tenverkeer (STE) heeft inmiddels een
groot aantal controletaken van het
controlebureau van de beurs zelf
overgenomen.
Volgens plan moet de STE uitgroeien
tot een zware bewakingsdienst, net
zo onafhankelijk als De Nederland-
sche Bank en met verregaande be
voegdheden om de beurshandel op
orde te houden. De nieuwe wet toe
zicht effectenverkeer biedt de STE
daartoe bijvoorbeeld mogelijkheden
del werkzaam zijn. Betere
i/vf
met anc
armslag verder vergroten.
Een smetteloze beurs,
dalen, dat is de inzet van
Zalm. „Er komen nog meer
in iedere beroepsgroep heb
appels - maar daarna zal nei a-
n omdat niemand het meej?
durft", zei hij dit weekeinde v
trouwen. Samen met Sorgdra;1
heeft hij inmiddels de za;
hand.
Van Leeuwen: niet gerust op de bedoelingen van de politiek.
foto gpd
