De gluiperige griep Gezondheid Heimwee MAANDAG 27 OKTOBER 1997 SASKIA STOELINCA 02 Maandagochtend open ik de deur van de wachtkamer en ik zie tot mijn ver rassing mevrouw A, een 56-jarige Marokkaanse zitten, samen met haar man. Hoe is dat nu mogelijk? Nog geen drie weken geleden is ze op het spreek uur geweest met de boodschap dat ze voor drie maanden naar Marokko ging. Ze kwam toen de medicijnen halen die ze in die periode nodig zou hebben. Me vrouw A heeft suikerziekte (diabetes mellitusen hoge bloeddruk. Mevrouw A, die nu ruim tien jaar in Nederland woont, is moeder van een groot gezin: de oudste drie kinderen wo nen in Marokko, in het zuidelijke berg land op de grens met Algerije; de jongste vier zijn met haar meegekomen toen ze zich in het kader van gezinshereniging bij haar man voegde. Ze gaat traditio neel gekleed, kan zich wat verstaanbaar maken in het Frans, maar spreekt en verstaat geen Nederlands. Als ze op het spreekuur komt, is dat in gezelschap van haar man of een van de kinderen, die het woord voor haar doen. Niette min kan ze haar emoties heel goed ken baar maken. Bij de begroeting omhelst ze me altijd en als het goed gaat, lacht ze. Deze keer is ze verdrietig. Zonder woorden geeft ze aan waar ze pijn heeft. Ze wrijft over haar hele bovenbuik. Ze is onrustig, kijkt me vragend aan, is dui delijk gespannen. Ik vraag haar man of ze hierom al zo snel weer naar Nederland zijn terugge komen. Hij vertelt dat zijn vrouw na aankomst in Marokko alras buikpijn en pijn in de hartstreek had gekregen. De dokter in de naburige grote stad had het niet vertrouwd en haar ter observatie opgenomen in het lokale ziekenhuis. Daar waren ze in korte tijd door de spaarcentjes heen geraakt, terwijl haar situatie niet verbeterde. Uiteindelijk gaf ze aan heimwee te hebben naar haar gezin in Nederland, terwijl ze zo uitge keken had naar de vakantie, waarin ze de oudste drie kinderen zou zien. Hij had toen de knoop doorgehakt en beslo ten haar per vliegtuig terug te brengen naar Nederland. Luisterend naar de woorden van haar man, wordt mevrouw A. rustig. Er breekt een voorzichtig lachje door. Het blijkt allemaal wel mee te vallen. De suiker is door de spanning wat ontre geld, maar dat regelen we wel met haar en haar zoon. Haar man kan weer naar Marokko gaan, voor de rest van zijn va kantie. Ik realiseer me dat mevrouw A. zich toch meer aan het Nederlandse leefpa troon heeft aangepast dan tot nog toe duidelijk was geworden. Ze is niet al leen meer die ogenschijnlijk zo traditio nele Marrokaanse vrouw. Ze is een schoolvoorbeeld van de vele Marok kaanse vrouwen, die na de gezinsher eniging ontdekten dat een aantal van de kinderen te oud (ouder dan 18) was om zich bij het gezin te mogen voegen. Sindsdien is ze moeder in twee landen. In feite had ze afstand moeten doen van een deel van haar nauwste banden. Een deel van de kinderen en kleinkin deren voor goed ver weg, bij welk deel van de familie ze zich ook voegt. Veel moeilijk te duiden lichamelijke klach ten blijken met zo'n situatie te maken te hebben. Een echte oplossing kan ook de dokter daarvoor niet bieden. Onbekend virus nog niet gesignaleerd THEO KOOPMAN CPD Marieke van Schie huisarts Het is een gluiperd van de bovenste plank. Het influenza A-virus, in de volksmond beter bekend als het griep virus, is een wel heel wonderlijk pro duct van moeder natuur. Als het niet zoveel ellende veroorzaakte, zou je er nog wel bewondering voor kunnen op brengen. Per slot van rekening is het ook niet niks dat een schepsel van pak weg een tienduizendste millimeter in staat is om het gezinsleven en het soci ale en maatschappelijke leven op ge zette tijden volledig te ontwrichten. Ook staat het in ons land garant voor jaarlijks gemiddeld ruim tweeduizend dodelijke slachtoffers. Elk jaar duikt het virus op om nu eens mild en dan weer wild om zich heen te slaan. De medische wetenschap is het virus nog steeds niet de baas. Wel zijn er midde len die er in slagen om de schade zo veel mogelijk binnen de perken te houden. Schrik en opwinding streden om de hoogste eer toen in het voorjaar in Hong Kong een kind van drie jaar overleed aan griep die werd veroor zaakt door een tot dan toe onbekend influenza A-virus. De grote vraag was of we aan de wieg stonden van een griep-pandemie, dat wil zeggen een griepgolf die over de hele aardbol stroomt. Een griep waar het lichaam geen antistoffen voor heeft en waarvan het nog maar de vraag is of de mens er wel op tijd een tegenvaccin voor kan maken. „Influenzavirologen raakten er inder daad opgewonden van. Ze keken met spanning toe of het virus zich thuis voelde in het menselijk lichaam of dat het zich verder gaat aanpassen aan de mens. Het lijkt erop dat het virus zich niet thuisvoelt en dat er sprake is van een incidenteel geval", zegt dr.CA Benne, arts-microbioloog aan het Aca demisch Ziekenhuis en het Streeklabo- ratorium in Groningen. De opwinding en schrik is wel begrij pelijk, want op basis van statistische gegevens wordt al enige jaren gewacht op de komst van een onbekend virus. „Maar op dit moment zijn er nog steeds geen aanwijzingen dat het nieu we en onbekende virus op de stoep staat", aldus Benne. Viroloog dr. E. Claas van het Nationaal Influenza Cen trum in Rotterdam zegt: „Iedereen weet dat het virus eens zal komen. Maar wanneer? Het kan volgend jaar de kop opsteken, maar het kan ook nog wel twintig jaar duren. Het is on voorspelbaar." Op het ministerie van Volksgezond heid neemt men ondertussen al wel het zekere voor het onzekere. Er ligt een, regelmatig aangepast, Plan van Aanpak klaar waarin maatregelen en afspraken zijn neergelegd die moeten voorkomen dat het leven totaal ont wricht raakt als het onbekende virus misschien wel honderdduizenden mensen doodziek onder de wol houdt. Op dit moment is er volgens dr. Benne nog geen griepgolf in ons land gecon stateerd. Toch hoor je al veel mensen zeggen dat ze zich grieperig voelen. Ze hebben lichte verhoging, hoesten, proesten, snotteren en hebben hoofd pijn. Zij zijn echter het slachtoffer ge worden van een van de vele rhino- en adenovirussen. Ze zullen daarnaar te rugverlangen als ze ooit eens echt door de griep onderuit zijn gehaald. Wie echt de griep heeft gehad, zal ver tellen dat het een verschrikking is. Een lijdensweg. Het verkoudheidsvirus is een lieverd vergeleken met het influen za A-virus. Laatstgenoemde is een on berekenbare gluiperd die in onze stre ken meestal in januari het menselijk li chaam in een razend tempo binnen dringt via neus of mond. Daar merkje overigens helemaal niets van. Eenmaal binnen rust het virus een paar dagen uit, waarna het supersnel toeslaat. Bin nen een paar uur voelt het slachtoffer zich doodziek. Het virus vreet letterlijk en figuurlijk gaten in de beschermlaag van de slijmvliezen in de keel: zware keelpijn. Het lichaam reageert getergd en stuurt troepen op de indringers af om ze te vernietigen. Die strijd in het lichaam is aan de bui tenkant via de thermometer te volgen. Koorts, regelmatig zelfs veertig graden of meer. Eenmaal binnen de slijmvlie zen aangekomen, begint het virus aan een opmars door het lichaam. De lon gen liggen dichtbij en niet zelden le vert dat als complicatie bij de griep een longontsteking op. Ook de spieren zijn een geliefde route van het virus. De pa tiënt zal dat merken aan vreselijke spierpijnen en krampen in maag en darmen. Ook de hartspieren worden gebruikt met soms fatale afloop voor mensen die al hartklachten hadden. Bij een normaal gezond mens moet het influenza A-virus na vijf dagen de finitief het onderspit delven tegen het leger antistoffen. Daarna duurt het nog wel een paar weken voordat men zich weer helemaal de oude voelt. Bij oude re en minder gezonde mensen zijn de antistoffen wat trager en hebben meer tijd nodig om het virus aan de zegekar te binden. Is het virus eenmaal verslagen, dan zal men deze vorm van griep niet terug krijgen. Maar dat wil niet zeggen dat men nooit meer griep zal krijgen. Want, en dat is het gluiperige, het virus is behalve een snelheidsduivel ook een soort kameleon. Er zijn niet alleen drie types influenza virussen (A, B en C), vooral het veelvuldig opduikende type A kan steeds weer een ander postuur aannemen, waardoor het onherken baar is voor het lichaam. Normaal is het virus omgeven door een eiwitjasje met daarop twee uit steeksels, antigenen genoemd. De een is groen gekleurd en luistert naar de naam hemaglutinine (H-antigeen) en de ander is geel en heet neuraminidase (N-antigeen). Dit uiterlijk herkent het lichaam en het heeft daarvoor ook wel antistoffen in voorraad. Het wordt voor het lichaam moeilijker als het uiterlijk een kleine verandering ondergaat, in medische kringen een 'drift' genoemd. De meest voorkomende eerste drift is een kleine wijziging van het H-anti- geen. Dat gebeurt meestal na een jaar of drie. In de loop der jaren veranderen zowel de H- als N-antigenen steeds weer licht van vorm, hetgeen het li- Het leed dat griep heet. chaam dwingt in actie te komen. Dit gaat vele jaren zo door. Daarna gaat het influenzavirus wat rigoureuzer te werk en komt plotseling tevoorschijn met een totaal ander H-antigeen. Zo iets heet een 'shift'. Het lichaam heeft hiervoor absoluut geen antistoffen in huis en moet razendsnel op zoek naar een passend antwoord. Het gevolg van een shift is een flinke epidemie. Gedurende ruim dertig jaar kan het vi rus het lichaam op het verkeerde been zetten door steeds weer het H-anti geen te manipuleren. Als het lichaam er na dertig tot veertig jaar eenmaal re delijk vat op heeft gekregen, gooit het virus een nieuwe troef in de strijd. Hij verandert zowel het H- als het N-anti geen (de zogenaamde 'total shift') met als gevolg dat een wereldwijde griep epidemie, een pandemie, de kop op steekt. Deze eeuw heeft de mensheid een paar influenza-pandemieën voor de kiezen gekregen. De Spaanse griep uit 1918 en de Aziatische griep (A-griep) uit 1957. Elf jaar later hadden we na een 'total shift' de Hong Kong-griep, maar die wordt niet door iedereen als een pandemie beschouwd. Uitgaande van een cyclus van tussen de dertig en veertig jaar ligt er statistisch gezien weer een pandemie op de loer. Hoe ernstig die zal worden is onduidelijk. Want de ene pandemie is de ander niet. Ook dr. Benne weet geen ant woord op de vraag waarom de Spaanse griep zoveel krachtiger en heftiger was dan bijvoorbeeld de A-griep of de Hong Kong-griep. Hoewel nog maar weinigen erover kunnen meepraten, is toch de Spaanse griep het schrikbeeld voor velen. Die pandemie ontstond in 1918, het jaar dat er een eind kwam aan de Eerste Wereldoorlog. Waarschijnlijk was het virus afkomstig van varkens (zoals wel vaker gebeurt) en meegekomen met Amerikaanse militairen die in Europa met de Geallieerden meevochten. De H1N1, zoals de griep in de medische annalen wordt weergegeven, kostte twintig miljoen mensenlevens (10 mil joen meer dan de oorlog), terwijl naar schatting 400 miljoen mensen erdoor werden besmet. Nederland kwam er nog genadig van af met bijna 30.000 doden (vooral in het noordoosten van het land). Er was absoluut geen remedie tegen de griep, zodat het kon gebeuren dat tij dens de vredesconferentie van Versail les die een eind aan de oorlog maakte, president Wilson (Amerika) en de pre miers Clemanceau (Frankrijk)Lloyd George (Engeland) en Orlando (Italië) met koorts aan de onderhandelingsta fel zaten. De bron van alle ellende kon ook niet worden getraceerd. In die tijd ging men er ten onrechte var#uit dat de griep werd veroorzaakt door een bacterie. Het eerste influenzavirus werd overigens pas in 1933 ontdekt. Hoewel niemand antistoffen heeft te gen het nieuwe, nog onbekende influ enzavirus, ligt het niet voor de hand dat er zoveel slachtoffers zullen vallen als tijdens de Spaanse griep. Ernstige complicaties als bijvoorbeeld longont steking kunnen tegenwoordig veel be ter worden bestreden. En als het virus op tijd wordt gelokaliseerd, is het zelfs niet onmogelijk om op tijd een vaccin te ontwikkelen. P U Z z E L H O ij R A L E T T O B N R F O T S D N O R G U T E E R A L E E M T E Z H T O 1 D E F R U E L K c S K R B R R D V B A A U R N N G K R E E L U R L E A E L N 0 E ij 1 D E L G T L E N E B K R T B L K L A T O E R G 1 E U R N E R E H L M E N U W O E E E K E N 1 Y R 1 S U T T N G T R 1 S Z T T T O S 1 A 1 D H E B N L S U R M L ij D B A C G E 1 1 O B S L E B P O H U A F G M E R E N E S L 1 P R L A B R E D N U M T R O D V N abdij filtreren mineralen afvullen gerst moutsuiker beslagketel groen nagisting bierkelder grondstof pilsener bokbier hopbel silo bottelarij kleur stout brouwerij lagerkelder tank dortmunder liter vruchtenbier enzymen lucht zetmeel OPGAVE OPLOSSING WOORDZOEKER In deze mengelmoes van let ters zijn al de genoemde woor den verstopt. Ze zijn te lezen van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden of omgekeerd of schuin. Sommige letters wor den dubbel gebruikt. Streep al le woorden door. De resteren de letters vormen dan regel voor regel van boven naar be neden nog een woord. CITAAT Haard, staaf, spaak, drom, ka pot. kapok, speer, pier, flank, schar, kolom, snaak, haas, vloot. Het citaat is van Voltaire: 'Wie een verkeerde weg inslaat, moet een heel eind lopen. O/vaa/2£>/<£>£ VOBTBALL&Z, AAAAR VA/V M/J CJI /voorr *ZC//V/V£/V W/A//V£tV TOMPOES Tom Poes en het Kukel Zoals de oplettende lezertjes weten is de goede stad Rommeldam een wel varende gemeente. Zelden of nooit neemt men er bedelaars of krepeer- gevallen waar; handel en bedrijf bloeien er en onder de voortvarende leiding van burgemeester Dickerdack neemt het aantal ijskasten, televisie toestellen en voertuigen dagelijks toe. Achterbuurten worden opge ruimd om plaats te maken voor frisse nieuwbouw en de gemeentereiniging ziet er op toe, dat de straten blinken van reinheid. Op een avond, nog niet lang geleden echter, kon men in de Mosterdsteeg een zwart voetspoor waarnemen. En omdat dit voetspoor het begin is van vreemde gebeurtenissen, zullen we het verhaal hier aanvangen. Brigadier Snuf, die op dat uur de ron de deed, was de eerste die de ge heimzinnige voetstappen ontdekte. We kunnen hem hier in gebukte houding bezig zien het spoor terug te volgen. ,,Ik wil weten waar de smeer boel vandaan komt", zo sprak hij tot zichzelf. „Zoiets komt niet van pas; wat zullen de toeristen wel niet den ken? En overigens vraag ik me af wie dit gedaan heeft. Iemand met onge wassen voeten? Of ligt de oorzaak dieper? Kijk, dat prikkelt me nu, als politieambtenaar. Op dat moment werd hij commissa ris Bule Bas gewaar, die peinzend over een putdeksel gebogen stond. „Hier is wat aan de hand, Snuf', sprak deze. „Het zijn geen vuile voe ten; de zaak is ernstiger! Ik zal je zeg gen wat ik denk; vreemdelingen uit de onderwereld zijn bezig Rom meldam binnen te dringen. Dat denk ik, Snuf en dat is lelijk!" ET WEE DOOR JAN VISSER Het heeft er even naar uit gezien dat een nieuwe storing de exodus van een verse hoeveelheid koude luchtmassa's dezer dagen zou doen vertragen. Daar is echter weinig van terecht gekomen. Tijdens de afgelopen nacht stroomde de kou vanuit noord- Duitsland ons land binnen. Om 7 uur stond de thermometer in de Groningse veenkoloniën op bij na -2 graden. Bij ons was het op dat moment a koeld tot omstreeks 4 graden. De komende nacht vriest het licht, in onze streken worden minimumtemperaturen verwacht tussen -2 j en -5 graden. Wat dat betreft is het aan te raden op vorstgevoelige planten zoals geraniums van het bal kon of uit de tuin te halen. Morgen loopt de tempe ratuur niet hoger op dan een graad of 5-6 en dat bij overwegend zonnig weer en weinig wind. De ooste lijke wind is namelijk niet sterker dan matig. Het zonnige maar koude weer hangt samen met een voor deze tijd van het jaar bijzonder sterk hoge- drukgebied. Het centrum van het hogedrukgebied ligt tot en met woensdag min of meer boven ons land met een luchtdrukwaarde van zo'n 1040 hPa. Daarna be weegt het systeem zich naar midden-Europa maar tegelijkertijd ontstaat een nieuwe cel boven de Britse eilanden. Het rustige weer houdt daardoor maar doordat minder koude lucht wordt ingevan gen gaan de temperaturen geleidelijk wat omhoog. Bovendien wordt de lucht vochtiger waardoor de kans op bewolking of mist stijgt. Dat hoge barometerstanden geen garantie zijn voor mooi weer werd het afgelopen weekeinde duidelijk. In Bloemendaal viel gistermiddag bij een luchtdruk van 1026 hPa 5 mm regen. Ook zaterdag viel er la ter op de middag en tijdens de avond enige regen. De nattigheid werd veroorzaakt door een pendelend front. De temperaturen waren gisteren in het oos ten en noorden een fractie lager dan zaterdag, bij ons juist iets hoger. In Lissewerd het zelfs 12,0 graden. E U KNMI Weersvooruitzicht Geldig tot en met dinsdag. Noorwegen: Vooral langs de westkust bewolking en een aantal winterse buien. In het zuidoosten droog en op klaringen. Maxima in het zuiden en langs de west kust tussen 3 en 7 graden, elders rond het vriespunt. Zweden: Opklaringen, maar vooral langs de Oostzee ook wol kenvelden. Maxima in het noorden eerst nog onder het vriespunt, verder mid- dagtemperaturen rond +3 graden. Denemarken: Rustig en geregeld zon. Middagtemperatuur rond 5 graden Engeland, Schotland, Wales en Ierland: Vooral langs de Noordzee kust wolkenvelden <$f\ wSt (mot)regen. Ook hier en daar zon. Een stevige zuidoostenwind. Middagtempe ratuur in Ierland rond 13 graden, elders tussen 8 en 11. België en Luxemburg: Vandaag aanvahkelijke enkele wolken velden en een kleine kans op (mot)re- gen. Verder droog en flink wat zon. Maxima zakkend naar 4 tot 7 graden. Noord- en Midden-Frankrijk: Vandaag in het noorden aanvankelijk flink wat wolkenvelden. Verder zonnige perioden. Droog. Een aantrekkende oos telijke wind. Kouder, met op morgen maxima van 5 graden in het noordoos ten tot 10 in de Vendee. Portugal: Aanhoudend wisselvalig, maar vooral in het zuiden toch ook wel van tijd tot tijd zon. Middagtemperaturen rond 22 gra den. rond Porto vaak iets lager. Madeira: Soms zon, maar ook wolkenvelden en kans op regen Middagtemperatuur on geveer 21 graden. Spanje: In het zuidoosten overwegend droog en nu en dan zon. Verder wolkenvelden en plaatselijk regen, misschien ook onweer. Maxima rond 21 graden, in het zuidoos ten mogelijk net nog 25. Canarische Eilanden: Naast zon ook wolkenvelden en waar schijnlijk overal droog. Middagtempera tuur ongeveer 26 graden Marokko: Westkust: In het noorden geregeld wol kenvelden en kans op een bui, naar het zuiden toe flink wat zon. Middagtempe ratuur tussen de 20 en 25 graden. Tunesië: Afwisselend zon en bewolking. Waar schijnlijk droog. Middagtemperatuur omstreeks 23 graden. Zuid-Frankrijk: Langs de Zuidkust en rond de Pyrenee- en soms wat bewolking en misschien wat regen. Verder veel zon. Middagtem peratuur meest tussen de 15 en 20 gra den, maar morgen rond Lyon aanmerke lijk kouder. Mallorca en Ibiza: Geregeld wolkenvelden en kans op buiige regen. Middagtemperatuur onge veer 23 graden. Italië: Eerst flink wat zon. morgen meer bewol king en langs de westkust kans op enke le buien. Langs de oostkust veel wind. Maxima van 15 graden plaatselijk in het noorden tot 22 op Sicilië, maar morgen langs de oostkust aanzienlijk lager. Corsica en Sardinië: Geleidelijk meer bewolking en toene mende kans op buiige regen. Bovendien morgen flink wat wind. Middagtempera tuur circa 20 graden Malta: Vandaag flink wat zon, daarna meer be wolking en misschien een bui Middag temperatuur ongeveer 22 graden Griekenland en Kreta: Eerst geregeld zon. Morgen vooral langs de westkust van Griekenland meer be wolking en toenemende kans op buiige regen. Op Kreta en boven de Egeische Zee eerst nog flink wat wind. Middag temperatuur tussen 15 en 20 graden Turkije en Cyprus: Rond Cyprus nog kans op een regen- of onweersbui. Verder geregeld zon Maxi ma van 12 graden rond de Dardanellen tot 24 op Cyprus. Duitsland: Vandaag in het zuiden nog tamelijk lang bewolking Verder veel zon. In het zui den op beide dagen flink wat wind Maxima meest tussen 3 en 8 graden. Zwitserland: Aan noordkant van het Alpenmassief koud, tamelijk winderig en aanvankelijk bewolkt; middagtemperatuur rond 5 graden. Aan de zuidkant geregeld zon en maxima nog boven de 10. Oostenrijk: Overgang naar kouder weer n op vandaag bewolking en sneeuw. Morgen in de bergen zon. Maxima 5 graden of lager. Polen: Opklaringen, maar ook hier en regen- of sneeuwbui. Middag tuur op veel plaatsen net iets bi Tsjechië en Slowakije: Zowel zon als wolkenveldei steeds meer plaatsen droog, temperatuu r tussen 0 en 5 gra Hongarije: Naast zon ook wolkenvelden meeste plaatsen droog. Middag tuur dalend tot 5 graden of lage DINSDAG 28 OKTOBER 1997 Zon- en maanstanden Zon op 07.28 Zononde Maan op 04.03 Maanoni Waterstand IJmuiden Katwijl Hoog 01.55 «14.12 0128 Laag 09.44 22.16 09.25 Weerrapporten 27 oktober 07 uu Eindhoven zwaar b Den Helder zwaar b Rotterdam halt bei Twente onbew Vlissingen regen Maastricht hall bei Aberdeen zwaar b Athene onbew Barcelona zwaar b Boedapest zwaar b Brussel zwaar b Cyprus half be< Dublin zwaar b Frankfurt zwaar b Genève zwaar b Helsinki zwaar t Innsbruck regen Istanbul licht be Klagenfurt regen Kopenhagen onbew Las Palmas

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 14