Bosaanleg Randstad blijft achter bij planning
Natuur Milieu
Baltische en Friese otters in Wieden en Weerribben
Iepenhout geen brandhout
WOENSDAG 22 OKTOBER 1997
REDACTIE BERT DE JONG 072-5;
DEN HAAG BERT DE JONG
"En dan, wat is natuur nog in
dit land? Een stukje bos, ter
grootte van een krant". Be
roemde, en zeer toepasselijke
dichtregels van J.C. Bloem in
1995. Het huidige patroon van
natuur in Nederland kenmerkt
zich door een groot aantal piep
kleine groene vlekken. Circa
tachtig procent van de natuur
gebieden (8509 stuks) is kleiner
dan tien hectare. Zelfs bij elkaar
opgeteld vormen die miniter-
reintjes, omdat ze zo klein zijn.
slechts vijf procent van de totale
oppervlakte natuur.
Ons land heeft maar zes grote
natuurgebieden, van vijfdui
zend hectare of meer. Echter,
omdat nogal wat van die terrei
nen doorsneden worden door
wegen en/of andere barrières
(hekken), zoals op de Veluwe, is
de effectief benutbare opper
vlakte voor planten en dieren
aanzienlijk kleiner dan de op
pervlakte van het gebied sugge
reert.
Bovenstaande blijkt uit de on
langs verschenen 'Natuurver
kenning 1997', waaraan twee
honderd onderzoekers ander
halfjaar hebben gewerkt. Gesig
naleerd wordt - en dat is een
trendbreuk - dat de oppervlakte
natuur niet meer afneemt, maar
licht stijgt. Vooral de hoeveel
heid bos groeit, al worden de
doelstellingen lang niet gehaald.
Met name in de Randstad blijft
bosaanleg achter bij de plan
ning. Wat vooralsnog onveran
derd blijft is de achteruitgang
van de soortenrijkdom in de na
tuur. Wel ligt het tempo van de
teloorgang gelukkig lager dan
voorheen. Vooral tussen 1950
en 1980 moesten flora en fauna
harde klappen incasseren,
sindsdien gaat het langzamer.
De bio-diversiteit in Nederland
bestaat uit naar schatting
36.000 soorten meercellige or
ganismen. De bulk wordt ge-
Dode eiken op de Veluwe. De Nederlandse bossen zijn erg gevoelig voor
vormd door de insecten met
ruim 22.000 soorten. In deze
eeuw is 13 procent van het aan
tal soorten dat in water leeft uit
gestorven en 4 procent van het
aantal soorten dat op land leeft.
Nog altijd zitten veel vogels,
vlinders, reptielen en amfibieën,
zoogdieren, paddestoelen, en
planten op de wip van zijn of
verdwijnen.
De Natuurverkenning 1997 sig
naleert iets waarvan boeren
mogen blozen: buiten de echte
natuurgebieden zijn in de stad
tegenwoordig meer zeldzame
soorten planten en vlinders
aanwezig dan in agrarisch ge
bied. In Amsterdam bijvoor
beeld zijn meer dan vijftig soor
ten planten gevonden die op de
rode lijst staan. Ook voor zeld
zame libellen en vogels is de
stad een voornaam toevluchts
oord geworden.
Toch moeten natuurliefhebbers
in de stad op hun tellen passen.
Er dreigt gevaar. Tot 1985 nam
de portie groen in steden ge
staag toe. Tegenwoordig staat
verdroging, verzuring en vermesting.
de 'compacte stad' in de schijn
werpers. Groen wordt opgeof
ferd aan bebouwing. De stad
wordt steniger. Ook in nieuwe
wijken wordt minder gro^n
aangelegd dan voorheen. Bo
vendien verdwijnen door reno
vatie onder andere broedplek-
ken voor gier- en huiszwaluwen
en groeiplaatsen voor zeldzame
muurflora.
Wie veel verschillende soorten
planten wil zien kan het best
naar de kalkrijke duinen in
Noord- en Zuid-Kennemerland
FOTO MARTIJN DE JONCE
gaan. Vooral het gebied ten zui
den van het Noordzeekanaal is
floristisch van zeer groot be
lang. Er zijn talrijke plekken
waar per hok van een kilometer
bij een kilometer meer dan 25
verschillende soorten planten
groeien.
Mensen vinden bos 'natuur'.
Toch is liefst 83 procent van het
Nederlandse bos (totaal 335.000
hectare) doormensen geplant.
Van de ongeveer 100 inheemse
boom- en struiksoorten is de
helft zeldzaam tot zeer zeld
zaam. De bossen bestaan vooral
uit geweekte (gecultiveerde) en
uitheemse soorten. Er is enige
verbetering merkbaar. Steeds
meer buitenlands naaldhout
ruimt het veld voor inheemse
loofbomen. Ook wordt de aan
wezigheid/noodzaak van dood
hout in het bos steeds meer ge
accepteerd, hetgeen het bos-
ecosysteem goed doet.
Helaas meldt de natuurverken
ning ook slecht bosnieuws: 75
procent van de bossen is ver
droogd, 90% van de bossen is
gevoelig voor verzuring, 52
proccent is gevoelig voor ver
mesting. Het gevolg: grassen,
bramen en brandnetels rukken
op. Daarentegen ruimen pad
denstoelen, bosgebonden zoog
dieren en vogels het veld. Des
kundigen spreken van nivelle
ring. Die slaat vooral toe in
voorheen natuurrijke bossen.
Algemene soorten nemen toe,
bijzondere soorten nemen af.
Het mag als bekend worden
verondersteld dat de natuur
waarden van het agrarisch ge
bied sinds 1950 sterk achteruit
zijn gegaan. Het is de prijs voor
schaalvergroting en intensive
ring. Akkers zijn het armst, ge
volgd door grasland. Flora en
fauna zijn veelal teruggedron
gen tot perceelsranden en sloot
kanten of wegbermen. Voor kri
tische en zeldzame flora- en
fauna-elementen is op het plat
teland in het algemeen geen
plaats meer.
Natuurverkenning 1997 signa
leert echter enige lichtpuntjes:
méér biologische landbouw,
braaklegging, ecologisch beheer
van perceelsranden en sloot
kanten, aanleg van landschap
pelijke beplantingen (boomsin
gels) en poelen. Vogéls, vlinders
en amfibieën profiteren. Daar is
heel recent betaalde natuurpro-
ductie bij gekomen: boeren krij
gen geld voor bloeiende planten
en broedende vogels.
LEEUWARDEN GPD
In Zuidwest-Friesland en Noordwest-
Overijssel worden over drie jaar waar
schijnlijk vijftien tot twintig otters uit Let
land uitgezet. Directeur Addy de Jongh
van het Leeuwarder otterpark Aqualutra
gaat begin november met een natuurdes-
kundige van de provincie Overijssel een
week naar het Baltische land om pools
hoogte te nemen.
In de Weerribben en aangrenzende na
tuurgebieden worden over drie jaar dertig
tot veertig otters losgelaten. Dan zullen er
weer otters in ons land leven. Het
Leeuwarder fokcentrum en andere centra
leveren de helft van de nieuwe populatie.
Door deze gefokte exemplaren te mengen
met wilde soortgenoten uit Letland wordt
een goede genetische variatie bereikt, no
dig ter voorkoming van inteelt.
Anders dan in Nederland telt Letland nog
erg veel otters. „Daarom is het verant
woord ze daar vandaan te halen", vindt
De Jongh. De dertig tot veertig otters ko
men in een gebied dat zich uitstrekt van
de Lindevallei en de Rottige Meenthe bij
Wolvega tot de Weerribben en de Wieden
in Overijssel. Deze moerasachtige gebie
den zijn schoongemaakt (vuile bagger ver
wijderd) en middels verbindingszones
met elkaar verbonden.
De otters zullen met zendertjes in de ga
ten worden gehouden. Als De Jongh weet
waar ze uithangen, kan hij uitwerpselen
van de dieren verzamelen, voor onder
zoek. De directeur van Aqualutra is onder
andere zeer benieuwd of en in hoeverre
de otters uit Letland zich in hun nieuwe
leefomgeving zullen mengen met de ge
kweekte Friese dieren.
Op den duur zullen, mits aan de hoge
milieu-eisen van de otters kan worden
voldaan, op meer plaatsen in Nederland
'ambassadeurs van het zoete water' uitge
zet worden. Onder andere Noord-Holland
heeft al jaren herintroductieplannen. Al
lerlei nieuwe verbindingsroutes tussen
versnipperde natuurgebieden zijn/worden
aangelegd, waarmee als het ware het bed
je voor de otters wordt gespreid. De dieren
moeten zich frank en vrij door de provin
cie kunnen bewegen -otters reizen veel en
ver- zonder risico onder autobanden te
sneven.
Met die infrastructuur voor otters lukt het
wel. Wat vooralsnog blijft - en herintro
ductie belemmert - is het veel te smerige
water, alsmede de nog smeriger onderwa
terbodems.
MIDDELBURG» ANP
De grote hoeveelheid hout van
zieke iepen moet niet worden
gebruikt als brandhout of
grondstof voor de vezelplaten
industrie, zoals nu gebeurt.
Door een hoogwaardiger toe
passing zou ons land minder
hout hoeven importeren.
De Zeeuwse partij 'Delta An
ders' heeft als eerste organisatie
het provinciebestuur gevraagd
initiatieven in die richting te ne
men. Volgens 'Delta Anders' is
er door de iepenkap dit jaar al
leen in Zeeland al meer dan
1000 kubieke meter hout be
schikbaar dat geschikt is voor
hoogwaardige toepassingen,
zoals de meubelmakerij.
Ook in provincies als Noord- en
Zuid-Holland komt jaarlijks een
grote hoeveelheid iepenhout
beschikbaar. De iep is een van
de weinige bomen die het in het
westen van het land goed doet.
Probleem is de iepenspintkever,
waaraan elk jaar duizenden bo
men ten prooi vallen.
Volgens 'Delta Anders' moeten
de gekapte en geschilde iepen,
alvorens ze tot meubels ver
werkt kunnen worden, een paar
jaar 'verwaterd' worden. Maar
waar vind je een plek waai' al
die boomstammen lange tijd
verwaterd kunnen worden?
Nu leveren iepen voor de vezel
platenindustrie of als brand
hout maximaal 35 gulden per
kuub op. Bij een hoogwaardiger
toepassing zouden bedragen
van 350 tot 500 gulden gehaald
kunnen worden.
OPGAVE
OPLOSSING
CRYPTOGRAM
Horizontaal: 3. Beschreven ton
nen (7); 6. Maat die z'n wilde ha
ren verliest (6): 8. Flink geldbak-
je (4); 11Breng een toost uit op
de sluiting! (5); 13. Onnodig om
't naar de zee te dragen (5); 14.
Achter de vacht van een stad (6).
Verticaal: 1Geld van naam (4);
2. In een glas water stelt het wei
nig voor (5); 4. Maar korte tijd
deelbaar (4); 5. Het zijn grote
hoeveelheden die vallen (7); 7.
Maak carrière als een plant! (6);
9. Hij maakt 't beter ondanks z'n
vreemde kunsten (4); 10. Engels
man die de reeks omdraait (3);
12. Aan de kust is dit beest niet
populair (4)..
KRUISWOORDRAADSEL
wtmÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊmi
SIR
HEINZ
TOMPOES
Heer Bommel en de grauwe razer
Commissaris Bulle Bas begreep, dat
zijn tijd gekomen was. Hij gaf een
kort bevel tot omsingeling van het
verdachte pand, trok zijn revolver en
stapte de vervallen deuropening bin
nen.
,,Hier ben ik", sprak hij kort. ,,En
daar is de verdachte. Op heterdaad
betrapt met zachte frenesie."
,,Praw!" prevelde de professor en de
doctor fluisterde: „Ssst!"
„Gaat u beiden voorzichtig achteruit!
hernam de politiechef. „Als u uit de
vuurbaan bent, kunt u springen!
Maak geen onverwachte bewegingen
waar het monster van zou kunnen
schrikken."
De beide geleerden wendden zich nu
gehinderd naar hem om en legden
de vinger op de lippen.
„U stoort de wetenschap!" siste de
heer Zielknijper. „Er heeft een om
wenteling in dit ventje plaatsgevon
den. Het begint te communiceren en
wij observeren hem."
„Het verstaat onzer spraak!" vulde de
professor aan. „Een monstrum dat
spraak verstaat, kan gans wonder
baar omgesteld worden.
„Spraak!" riep het monster. „Mooie
spraak! Lieve razer. Heer van stand.
Lekkere wetenschap!
Nu kreeg de commissaris er genoeg
van.
„Niks wetenschap!" snauwde hij
overspannen. „Ik heb mijn orders.
Dit monster moet worden overmees
terd en ter observatie in de kliniek
worden ingesloten!"
H
W
DOOR JAN VISSER
De atmosfeer heeft de laatste jaren in toenemende
mate een geblokkeerd karakter gekregen. Over de
periode april 1995 tot augustus 1997 bedroeg het
aantal dagen waarop zuidelijke, noordelijke of oos
telijke circulaties de dienst uitmaakten 481 tegen
normaal 352. Dat is een toename van maar liefst
15 procent. Tegelijkertijd daalde het aantal dagen
met westcirculaties (ruim 8 procent) en ook de ge
mengde circulatievorm (ondermeerde noordweste
lijke en zuidwestelijke typen) ging omlaag. De toe
name van de blokkeringen is overigens niet iets van
de laatste jaren. Na 1987 is er een duidelijke trend
tot meer blokkades en minder westenwinden.
Kortom er bestaat dus een duidelijk verband tussen
het oplopen van de gemiddelde temperatuur en een
gewijzigde luchtdrukverdeling. Thans is de atmos
feer ook geblokkeerd. Öceaandepressies zijn ge
dwongen hun activiteiten te richten op het zuidwes
ten van Europa doordat het noordelijk deel van de
Oceaan en de Britse eilanden door hogedrukgebie-
den worden bezet. In deze situatie komt voorlopig
geen verandering. Langs de oostflank van het hoge-
drukgebied stroomt morgen wat minder koude
lucht over ons land. Daarin komen enkele wolken
velden voor maar het blijft wel droog. De tempera
turen bereiken waarden omstreeks 11-12 graden
en er waait een zwakke tot matige wind uit noorde
lijke richtingen. Aan de kust neemt de wind later
toe tot vrij krachtig.
Vervolgens trekt op vrijdag weer een nieuwe hoge-
drukcel over de Noordzee naar het zuidoosten,
daarna volgt een zwak storingsgebied waarachter in
de loop van het weekeinde een verse hoeveelheid
koude, uit de poolstreken afkomstige luchtmassa's
het Noordzeegebied bereikt.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
Vrij veel wolken en vooral
langs de westkust een re-
gen- of (natte)sneeuwbui.
In het binnenland droger
en ook wat zon. Middag-
temperatuur tussen -3 in
het noorden en 7 graden
bij Oslo, langs de kusten
ruim boven nul.
Zweden:
Wolkenvelden, ook af en
toe zon en vooral vandaag
hier en daar sneeuw. Mid-
dagtemperatuur uiteenlo
pend van -3 graden in
Lapland tot +7 langs de
zuidkust.
Denemarken:
Wolkenvelden, ook gere
geld zon en alleen van
daag kans op een buitje.
Middagtemperatuur onge
veer 8 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wolkenvelden, maar ook geregeld zon,
vooral in de westelijke regio's, en meest
droog. Middagtemperatuur ongeveer 11
graden.
België en Luxemburg:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 9 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel bewolking en af en toe wat regen.
In het uiterste noorden met name mor
gen droger en kans op zon. Middagtem
peratuur tussen 9 graden bij Lille tot 15
bij Clermont-Ferrand.
Portugal:
Vandaag bewolkt en enkele regen- of on
weersbuien. Morgen zon en veelal
droog. Maxima ongeveer 22 graden.
Madeira:
Naast enkele wolkenvelden ook van tijd
tot tijd zon en vooral morgen enkele bui
en. Middagtemperatuur ongeveer 23
graden.
Spanje:
Vrij veel wolken en een enkele regen- of
onweersbui. Later op morgen opklarend.
Middagtemperatuur van 20 graden in
het noorden tot 26 in het zuiden.
Canarische Eilanden:
In het zuiden flinke perioden met zon en
droog. In het noorden meer wolken en
vooral morgen een enkele bui. Middag
temperatuur ongeveer 27 graden.
Marokko:
Westkust: Geregeld zon, maar ook, wol
kenvelden en vooral in het noorden een
enkele bui. Midddagtemperatuur onge
veer 27 graden, vandaag warmer.
Tunesië:
Geregeld zon, maar ook een plaatselijke
regen- of onweersbui. Middagtempera
tuur ongeveer 27 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag geregeld zon en op de meeste
plaatsen droog. Morgen bewolkt en be
hoorlijk veel regen. Middagtemperatuur
dalend naar ongeveer 20 graden.
Mallorca en Ibiza:
Geregeld zon, ook wolken en een enkele
bui. Maxima ongeveer 25 graden.
Italië:
Wolkenvelden, ook geregeld zon en een
enkele regen- of onweersbui. Middag
temperatuur ongeveer 21 graden, in het
noorden rond 17 graden.
Corsica en Sardinië:
Veel wolken, ook wat zon en in de loop
van morgen een pittige regen- of on
weersbui, Middagtemperatuur ongeveer
23 graden.
Malta:
Vrij veel wolken en een enkele regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur onge
veer 24 graden.
Griekenland en Kreta:
Van tijd tot tijd zon en meest droog. In
het noordwesten morgen toenemende
kans op buien. Middagtemperatuur on
geveer 20 graden.
Turkije en Cyprus:
Af en toe zon, maar ook wolken en voor
al ten oosten van Antalya een enkele re
gen-of onweersbui. Maxima van ^gra
den rond de Dardanellen tot 22 op Cy-
Duitsland:
Perioden met zon en droog. In het uiter
ste zuiden eerst nog hardnekkige bewol
king en af en toe regen. In de loop van
vandaag droog. Middagtemperatuu r van
6 graden in Sleeswijk-Holstem tot 12 in
het zuiden.
Zwitserland:
Overwegend bewolkt en hier en daar wat
regen. Maxima rond 15 graden.
Oostenrijk:
Veel bewolking en vrijwel overal droog.
Middagtemperatuur ongeveer 12 gra-
Geregeld zon, ook enkele wolkenve^
Op beide dagen in het noorden baj
en kans op regen of sneeuw. Miij
temperatuur dalend tot ongeveer 5|
Tsjechië en Slowakije:
Geregeld zon en vrijwel overal dro:j
de nacht en ochtend kans op mist.II
dagtemperatuur dalend naar ongevei
graden.
Hongarije:
Steeds meer zon, maar in de ochü
kans op mistbanken. Droog. Maxima
lend naar een graad of 10.
DONDERDAG 23 OKTOBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08.19 Zon onder lf!
Maan op 24.00 Maan onderlij
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09 39 22.16 09.12» 2H
Laag 05 24. 17.24 05.05171
Weerrapporten 22 oktober 08 uur:
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Dublin
Frankfurt
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Locarno
onbew.
onbew.
half bew.
onbew.
licht bew
motregen
Nice half bew
Oslo licht bew
Parijs onbew
Praag licht bew
Rome half bew
Split half bew
Stockholm zwaar bew
Warschau zwaar bew
Wenen zwaar bew
Zurich motregen
Bangkok zwaar bew
Buenos Aire
Casablanca
Johannesburg onbew.
Los Angeles zwaar bei
