Trefzekere vertolking van opera Socrates
Within Temptation gaat als een speer
Leiden
Een beetje Tibet week lang
in de Leidse stationshal
Cultuur&Kunst
culturen
'Nieuwe
Lakenhal
mag niet op
oude lijken'
OENSDAG 22 OKTOBER 1997
n rijsdam. 071-5356444, plv chef ad van kaam 071 s356443
Sommige historische gebeurtenissen blijven de mensen
alijd raken, hoe lang ze ook geleden zijn. Zo ook de dood
van de Griekse filosoof Socrates. Zijn idealisme werd
door niemand begrepen en leidde tot zijn doodvonnis.
Hierover schreven de Leidse componist Warner van Es
en librettist Rob van der Starre een ontroerende opera:
een nieuw hoogtepunt in Leiden Cultuurstad 97. De regie
is van Karin Jönsthövel.
OPERA
recensie maarten baanders
Voorstelling 'Socrates Een haan voor Asdepius'. Productie LAKtheater Gezien, 21/10,
LAKtheater, Leiden. Nog te zien aldaar: 22/10,24/10,25/10.
Een echt wijs mens trekt zijn ei
gen wijsheid in twijfel. Socrates
vindt zelf dat hij niets weet,
maar via een orakel hebben de
goden laten weten dat niemand
wijzer is dan
Socrates. Zijn
leven lang
heeft hij ge
probeerd dit
orakel te be
grijpen, o.a.
door de wijs
heid van an
deren te on
derzoeken.
Hij stelt kriti
sche vragen
waartegen
niemands
wijsheid
standhoudt.
Dit maakt hem gehaat. Hij
wordt beschuldigd van godde
loosheid en het bederven van
de jeugd. Het doodvonnis is on
afwendbaar.
De opera is doortrokken van
deze tragiek. Muziek, decor en
regie vormen een sterke een
heid en roepen zeer dwingend
de sfeer op van de doem die op
de hoofdpersoon rust. Metalen
bekers kondigen vanaf de eerste
minuut de gifbeker aan. De
confrontatie tussen Socrates en
de burgers speelt zich af
rondom een groot raamwerk
met vierkanten, waarachter in
een fraaie be
lichting de
rechters zeer
dreigend op
doemen. Óp
zeer suggestie
ve, lange elek
tronische to
nen en piano
klanken klin
ken de recita-
tief-achtige
zangpartijen
van de solis
ten. Tegenover
deze moeilijke,
maar mooi uit
gevoerde melodielijnen druk
ken de woordloze korte klanken
van het koor de muur van on
begrip ijzersterk uit. 'Tö-ke-tö-
ke-tè-ke-tö...', klinkt het, totdat
tenslotte de woorden 'ter dood!'
erdoorheen breken. Je kunt snel
struikelen over die klanken,
maar ze worden trefzeker uitge
voerd. Ook in andere scènes
brengen de mannelijke leden
van het Leidse koor 'Het Zin-
st ad van
Leids Cabaretfestival zoekt talent
ifiDEN» Tot en met januari 1998 kan nieuw cabarettalent zich
aanmelden voor de twintigste editie van het Leids Cabaret Festi-
ial in de Leidse Schouwburg. De voorronden zijn gepland op
maandag 9 en dinsdag 10 februari 1998. De halve finale is op 12
februari, de finale op zaterdag de 14de. Potentrële opvolgers van
de winnares van 1997, Hetty Feteris, kunnen zich schriftelijk
aanmelden bij het Leids Cabaret Festival, Steenschuur 17, 2311
ES, Leiden. Telefonische aanmelding op nummer 071-5133985.
Con Amore zingt Mozart
•iden Het christelijk zangkoor Con Amore uit Leiden houdt in
samenwerking met leden van het Aalsmeer koor op 1 november
om 20.00 een jubileumconcert in de Hooglandse Kerk in Leiden.
Het 85-jarige koor zingt onder begeleiding van het Randstedelijk
Begeleidings Orkest, gedirigeerd door Piet Kiel jr., werken van
yiozart. De solisten zijn sopraan Hanneke Kaasschieter, de alt
|oke de Vin, tenor Rein Kolpa, bariton Palle Fuhr Jorgensen en
organist Jan van Eijk. Kaarten kosten 25 gulden en zijn te koop
bij de VW Leiden, de Stadsgehoorzaal en aan de zaal. Studenten
en 65+-pashouder krijgen 5 gulden korting.
Slapen in Museum voor Volkenkunde
•IDENNieuwe leden van de Verrekijkerclub van het Rijksmuse
um voor Volkenkunde in Leiden kunnen zaterdag 1 november
een nachtje blijven slapen in het museum. Tijdens de overnach
ting kunnen ze de tentoonstelling 'Naar Tibet met Kuifje' zien
en Tibetaanse meditatie bijwonen, 's Ochtends is er een ontbijt.
De Verrekijkerclub is er voor kinderen tussen 9 en 14 jaar. Voor
meer informatie: 071-5168800.
Blues Foundation eert B.B. King
anceles Blueslegende B.B. King is in Los Angeles onder-
heiden met de prijs van de Blues Foundation voor zijn hele
erk. De 72-jarige gitarist Riley B. King is een van de laatste mu
zikanten in dit oorspronkelijke genre die zelf ook uit de baker
mat van de blues afkomstig is: de delta van de rivier de Missis
sippi. De bluesmuziek uit het einde van de jaren veertig uit deze
streek geldt als de voedingsbodem voor de rock and roll. Kings
stijl heeft als voorbeeld gediend voor talrijke gitaristen.
Expositie 'Phantom of the Opera'
Brabants Museum
brengt vanaf 1 novem
ber een galerij tentoon
stelling rond het thema
'The Phantom of the
Opera'. Aanleiding
vormt de vertoning van
de film uit 1925, op 31
oktober, alsmede 1 en 2
november. De zwijgen
de film is onlangs geres
taureerd en wordt bege
leid door recent gecom
poneerde muziek van
Catl Davis. Davis treedt
tevens op als dirigent.
Gedichten Benschop gebundeld
kampen Op 1 november ligt in de Nederlandse boekhandel de
verzamelbundel van de gedichten van Nel Benschop, die op 18
januari 1998 tachtig jaar hoopt te worden. De bundel telt 600
bladzijden. Uitgeverij Kok in Kampen neemt hiermee geen on
voorzienbaar commercieel risico. De vijftien gedichtenbundels
die Benschop op haar naam bracht haalden de voor Nederland
ongekende oplage van tegen de drie miljoen exemplaren. In de
bundel zijn zestien niet eerder gepubliceerde gedichten opgeno
men. Overigens zijn ook de losse bundels nog steeds verkrijg
baar.
A Clockwork Orange' afgelast
ien haag Het Nationale Toneel uit Den Haag heeft alle nog ge
plande voorstellingen van 'A Clockwork Orange' afgelast. Hoofd
rolspeler Victor Löw heeft zijn enkelbanden gescheurd. Het stuk,
dat geheel was uitverkocht, zou nog tot en met 1 november op
de planken worden gebracht. Löw, die vorig jaar de Louis d'Or
ontving voor zijn rol van Sukarno, scheurde zijn enkelbanden
vorige week toen hij tijdens een voorstelling in Utrecht een
sprong moest maken. Hij speelde het stuk toen nog wel uit,
maar inmiddels kan hij niet eens meer lopen. Zijn rol in 'A
Clockwork Orange' vereist juist veel beweging.
Saturday Night Fever op toneel
roNDENBritse theatermakers zijn bezig met de musicalproduc
tie van de discofilm 'Saturday Night Fever'. Twintig jaar nadat
ihn Travolta op het witte doek de sterren van de hemel danste,
het de beurt aan de Australische zinger-danser Adam Garcia
het toneel. De Amerikaanse popgroep Bee Gees, die met de
nmuziek een reeks wereldhits scoorde, schreef speciaal voor
musical twee liedjes. De nieuwe 'Saturday Night Fever' staat
iaf volgend jaar mei in Londen op de planken.
'Candle in the
Wind '97'
grootste hit
ooit gemaakt
Het zat er al een tijdje aan te
komen, maar nu is het zover:
Candle in the Wind '97', het
lied van Elton John ter ere
van prinses Diana, is uitge
roepen tot 's werelds grootste
hit ooit.
Het Guinness Book of Re
cords maakte gisteren be
kend dal wereldwijd 31,8
miljoen exemplaren van de
single naar de detailhandel
zijn gestuurd, waarmee Bing
Crosby's klassieker 'White
Christmas' naar het tweede
plan werd verwezen. Van
Crosby's plaatje zijn naar
schatting 30 miljoen exem
plaren verkocht sinds het 55
geleden voor het eerst
erd uitgebracht. John deed
aanzienlijk korter over om
de toppositie te bereiken.
Forensen langs Kuifje, yeti en Himalaya
Niet alleen in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde heerst de
sfeer van Yeti, Himalaya en
Dalai Lama. Tibet komt nu ook
een beetje naar het Leidse cen
traal station. Een week lang
stellen de Nederlandse Spoor
wegen de stationshal beschik
baar om aandacht te schenken
aan de expositie 'Naar Tibet
met Kuifje' die tot augustus
volgend jaar te zien is in het
museum aan de Steenstraat in
Leiden. Met zang, dans. een Ti
betaanse tent en een informa
tiestand krijgt de bezoeker een
indruk van de tentoonstelling
die in de eerste twee weken al
5000 bezoekers wist te trekken.
Gistermiddag beet een Tibet
aanse zanggroep het spits af.
Als drie dames en een heer het
podium bij de hoofdingang be
klimmen, klinken door de
speakers nog ijle klanken. 'Ge
ïmporteerd van het dak van de
wereld' zoeken ze hun weg
door het geroezemoes van de
treinreizigers. Medewerkers
van Volkenkunde overhandi
gen gehaaste forensen flyers
van de Kuifje tentoonstelling.
Slechts een handjevol mensen
blijft staan om te luisteren.
De vocale verrichtingen zijn
niet echt om je trein voor te
missen, en ook de klederdracht
van de zanggroep trekt niet de
aandacht. Eén van de dames
en de enige heer dragen hun
alledaagse, westerse kloffie. Ze
staan verdekt opgesteld achter
de andere zangeressen die
(toeval?) tenminste de schijn
ophouden met weelderig ge
borduurde hoeden.
Donderdag is vanaf half vijf
een nog onbekende zang- en
dansgroep te bewonderen (het
aangekondigde Phuntsok Tse-
ring is afgelast). Aanstaande za
terdag is er van 11.00 tot 15.00
uur een Tibet-informatiemarkt
waar verschillende organisaties
met stands aanwezig zullen
zijn. Het Rijksmuseum voor
Volkenkunde en de Foundation
Hergé geven informatie over de
tentoonstelling 'Naar Tibet met
Kuifje'. In een authentieke Ti
betaanse tent kan het publiek
deelnemen aan demonstraties
van Tibetaanse schilder- en
volkskunst. Ook zondag staat
de stationshal nog in het teken
van Kuifjes Tibetaanse avontu- Een zanggroep in de Leidse stationshal moet de aandacht voor de Tibet-expositie trekken,
ren. fo to dick hoc,f woning
Muziek, decor en regie vormen sterke eenheid in LAK-productie
LEIDEN PABLO CABENDA
Fons Verheijen, de geestelijke
vader van onder meer hel Na
tionaal Natuurhistorisch Muse
um Naturalis, liet gisteravond in
De Lakenhal zijn licht even
schijnen op de naderende uit
breiding van het stedelijk muse
um. Mijmeren zoals bij liet zelf
zegt. Geheel vrijblijvend. Want
wie de groei van hel museum
gaat uittekenen en wanneer dat
gaat gebeuren is nog onbekend.
I let enige dat zeker is, is dat De
Lakenhal dringend behoefte
heeft aan uitbreiding.
Hoe maak je van een muse
um dat door zijn collectie en
zijn geschiedenis zo verbonden
is met de stad I-eiden, een gro
ter en bijdetijds museum zon
der hel oorspronkelijke gebouw,
en daarmee ook de oude stad.
geweld aan Ie doen? In elk geval
niet door het nieuwe gebouw
op het oude te laten lijken, al
dus Verheijen. „Grote openbare
gebouwen zoals musea zijn te
genwoordig wat kerken vroeger
waren, cultuurdragers. Ze ver
klappen iets over hoe we nu
denken," verklaart de architect.
Hij toont dia's van de glazen pi
ramide van het Louvre, het
Guggenheim museum in New
York en het Groningermuseum.
Er is lichte beroering merkbaar
onder de wat oudere toehoor
ders.
Als illustratie van hoe de om
geving rond het museum er kan
uitzien verschijnt een plaatje
van het gebied rond Molen de
Valk. Op de voorgrond staat een
ouderwets lantaarnpaaltje. ,,Ik
erger me wild aan die lantaarn
paal. We vinden zo'n ding blijk
baar mooi. Maar waarom moet
het dan zo authentiek mogelijk
nagemaakt worden. Doe het
dan voor mijn part in plastic.
Dan zeg je tenminste iets over
onze huidige tijd."
Verheijen is geen voorstander
van een prijsvraag om aan een
ontwerp voor de uitbreiding
van De lakenhal te komen.
„Want daarmee geef je te ken
nen geen Hauw benul te hebben
van wat je wilt." Hoe moet het
dan wel? In elk geval eigentijds,
waarmee de architect definitief
de deur dicht gooit voor het
'historiserend' bouwen. Verheij
en geeft met een voorlopig ont
werp van twee net afgestudeer
de architectuurstudenten vast
een indruk hoe het probleem
van de onherkenbare ingang
van de Lakenhal opgelost zou
kunnen worden. Een soort ste-
genstelsel zou voor een geleide
lijke overgang van straat naar
museum moeten zorgen.
Na de lezing lijken de toe
hoorders het vooral eens over
het lantaarnpaaltje. Die blijken
de meeste mensen best aardig
te vinden.
De confrontatie tussen Socrates en de burgers speelt zich af rondom een groot raamwerk met vierkanten. foto marc de haan
gend Hart' de Atheners overtui
gend tot leven: hard in hun oor
deel, maar ook twijfelend om
dat Socrates immers één van
hen is.
Tragisch is ook de relatie tus
sen Socrates en zijn vriend
Agathon. Agathon houdt van
Socrates en wil dat hij zijn prin
cipes opgeeft om niet te hoeven
sterven. Bernard Loonen ver
tolkt Socrates gedreven, met
grote uitstraling en fraaie stem.
Zijn samenzang met Agathon,
sterk en integer gezongen door
Auke Kempkes, levert ontroe
rende scènes op. De derde so
list, Anthony Heidweiller, is de
kelner, die wijn serveert en ook
de gifbeker aanreikt. Jammer
dat hij, met zijn mooie volle
stem, zo'n kleine rol heeft.
Grote kracht heeft ook de
poëtische tekst, die de niet ge
makkelijke inhoud helder over
brengt. Het eind brengt ons iro
nie in de hoogste vorm. Als So
crates de gifbeker in handen
heeft, vraagt hij of hij niet wat
van het gif aan de goden moet
offeren: voor de Atheners spot
tende woorden, maar ze raken
tegelijk aan de diepste overtui
ging van de filosoof, nl. dat zijn
dood door de goden gewild is.
Zij immers hebben gezegd dat
wijsheid zijn lot is en dal hij die
niet los mag laten. Hoe kan ie
mand die zo denkt van godde
loosheid beschuldigd worden?
Nieuwe Metalband uit Alphense regio kan succes nauwelijks bevatten
alphen aan den rijn han neuenhuis
Er zijn slechts weinig bands die
zo snel carrière maken als Wit
hin Temptation. Nauwelijks een
jaar oud leverde de groep uit de
regio Alphen aan den Rijn met
'Enter' al een veelgeprezen de
buutalbum af en stond ze op de
meest recente editie van Dyna
mo Open Air. En hoewel de
groep tot dan toe nog maar vier
optredens had gedaan, werd de
symfonische, naar gothic nei
gende metal van het zestal op
dat befaamde rockfestival bij
zonder goed ontvarlgen. Niet in
de laatste plaats tot verbazing
van de groepsleden zelf.
„De respons van het publiek
was prachtig", vertelt gitarist
Michiel Papenhove met zicht
baar enthousiasme. „We had
den dat nooit verwacht. Voor
het optreden hadden we zoiets
van 'we zien wel wat het wordt'.
Maar toen we begonnen te spe
len stroomde de tent vol. Veel
mensen bleken onze nummers
te kennen en er waren zelfs
spandoeken speciaal voor ons."
„Het voelt allemaal nog wat
onwerkelijk, wat er allemaal
met ons gebeurt", zegt drum
mer Ivar de Graaf. „We zijn in
een jaar tijd uitgegroeid van he
lemaal niets tot heel veel. Ei
genlijk van niets tot alles. Want
een optreden op Dynamo is
voor een Nederlandse metal
band toch eigenlijk één van
mooiste dingen die je kunt be
reiken."
Within Temptation: „Heel maf wat er gaande is." foto pr
Maar de metalwereld is toch
een stukje groter dan Nederland
en Dynamo Open Air alleen?
Papenhove: „Kijk, we zijn deze
band begonnen met het idee
om eens te kijken wat we er
mee konden bereiken. En een
jaar later hebben we echt al
meer bereikt dan we ooit had
den durven dromen. Natuurlijk
kunnen we nog veel verder.
Maar we moeten kalm blijven.
Het is heel maf wat er nu alle
maal gaande is, we kunnen het
eerlijk gezegd allemaal nog niet
zo goed bevatten. Dus wat de
toekomst betreft hebben we op
dit moment nog geen duidelijk
beeld. We hebben nu even zo
iets van 'dat zien we dan wel
weer'."
De basis voor de band werd al
eind 1995 gelegd. De uit The
Circle afkomstige gitarist/zan
ger Robert Westerholt had een
duidelijk beeld van de nieuwe
band die hij wilde beginnen.
Eentje met heavy gitaren, een
loodzware basis en een 'deathg-
runt'. Maar ook met hemelse
vrouwenzang en toetsen. Veel
toetsen zelfs. Samen met zange
res Sharon den Adel begon
Westerholt nummers te schrij
ven en vervolgens ging het duo
op zoek naar geschikte muzi
kanten. Behalve Papenhove
(ook ex-The Circle) en De Graaf
werden dat bassist Jeroen van
Veen en toetsenist annex Ro
berts jongere broer Marlijn
Westerholt.
En sinds het voorjaar van
1996 is Within Temptation dus
een feit. De muziek van de band
is niet gemakkelijk onder één
noemer te vatten, maar termen
als symfo, metal, gothic, doom
en sfeervol zijn zeker van toe
passing. Een vergelijking met la-
belgenoten Orphanage en voor
al met die andere populaire Ne
derlandse symfometalband, The
Gathering, ligt voor de hand.
„Ja, dat klopt", beaamt Mi
chiel Papenhove. „Vooral om
dat wij ook een zangeres heb
ben die klassiek aandoende me
lodieën zingt. Maar wij hebben
eigenlijk nooit zo nagedacht bij
de vergelijking met The
Gathering. Wij vinden dit soort
muziek simpelweg erg mooi."
„Alle muzikale paden zijn al
zo'n beetje bewandeld", vindt
Ivar de Graaf. „Wat je ook gaat
spelen, het feit dat het op één of
andere manier aan een andere
band doet denken is haast on
vermijdelijk."
Sinds half augustus is Within
Temptation op tournee. Behal
ve een aantal eigen shows doet
de band veel optredens samen
met stalgenoten Orphanage.
„Live spelen is uiteindelijk toch
het leukst. Zeker nu we de ultie
me vuurdoop zo goed hebben
doorstaan. Dus we gaan nu lek
ker veel spelen en vervolgens
werken aan een nieuwe plaat.
Die zal wellicht iets anders uit
pakken dan 'Enter'. Want daar
op staan alleen de nummers
van Robert en Sharon. Een vol
gend album zal echt een pro
duct van de hele groep wor
den."
„Voorlopig zijn dat dus onze
enige plannen voor de toe
komst. Wat die verder gaat
brengen houdt ons dus nog niet
zo bezig. Er is al zoveel moois
gebeurd, het kan eigenlijk al
niet meer stuk wat ons betreft."
Within Temptation, zaterdag 1
november in het Kasteel, Con-
certweg 1 in Alphen a/d Rijn.
