ERMOOS
SELLARONDA:
trekpleister voor gezinnen
Skiën in VS tussen
bergen
en
voedsel
'n beetje Elfsteden in de bergen
Wintersport
(AT KOST HET?
ILCARDENA SAM DE JAGER
;ou nee, de Elstedentocht heb ik
'eens van gehoord maar daar kan
Sellaronda nog niet aan tippen, al
ifide ronda natuurlijk een bijzon-
'ski-evenement". Doctor Rudolf
Kner, de directeur van de VW
"Gardena, lacht een beetje als een
*rdie kiespijn heeft. Hij vindt de
"dacht voor de Sellaronda bij Val
•rdena in de Dolomieten wat over
een. "Wat moet ik ervan zeggen?
®szijn op zondag tienduizend
10 tegelijk de Sellaronda aan het
len, terwijl hier nog zoveel prachtige
Klere skigebieden zijn, waar het dan
Jendien nog rustig is ook." Nee, de
"llaronda is toeristisch een meevaller
or Val Gardena en omstreken maar
^aantrekkelijkheid is de ronda
^Mussner niet het einde, al zal hij
'n magneet niet graag missen.
E$ellaronda dus dan toch maar.
111 het einde van het Grödnertal
ÜI een enorm brok Dolomietengra-
et de Sellagroep; een bergmassief
om U tegen te zeggen. De toppen van
het massief reiken naar zo'n kleine
3.000 meter. Om het gebergte heen
loopt een aantal eeuwenoude berg
wegen inclusief een aantal pas-over
gangen, gemiddeld zo'n beetje op
2.200 meter. De vier passen rond het
massief die in vroeger eeuwen het
isolement van dit gebied verbraken,
zijn in deze moderne tijden onderling
verbonden door een stelsel van liften
en afdalingen. En daar skiën dan jaar
lijks duizenden en duizenden mensen
langs. Op zo'n zonnige winterdag
doet het geheel een beetje denken
aan een mooie poldertocht op de
schaats; van dorp naar dorp, van koek
naar zopie. Geen ruisend riet aan de
oevers, maar net nog niet bevroren
watervallen. Geen eindeloze weiden
maar besneeuwde bergen met bos
sen. Maar toch ...het ritme van de
tocht, het rime van het skiën woelt
herinneringen los aan onze Neder
landse schaatstochten.
De Engelsen noemen de Sellaronda
een ski-ring en dat is eigenlijk een
mooie betiteling. Aan deze ring ligt
een aantal dorpen zoals Canazei,
Arabba, Corvara, stuk voor stuk ju
weeltjes van pleisterplaatsen met alle
maal een eigen karakter. Deze dorpen
zijn trouwens weerverbonden met
andere moeilijkere secties van Dolo-
miti Superski. Echter voor minder ge
vorderden is het raadzaam vooral op
de Sellaronda te blijven omdat het an
ders toch wel ploeteren wordt om
weer thuis te komen. En er rijdt geen
Sellaronda- bezemwagen. "Weldjken
wel uit", zegt Mussner. "De dames en
heren skiërs belanden halverwege
'hun tocht ergens op een leuk terras,
zijn na verloop van tijd niet meer
vooruit te branden en dan kunnen wij
zeker een bus laten rijden om hen op
te halen. Nee, zo gek krijgen ze ons
niet. De Sellaronda doen is een vrije
keuze en wie niet meer skiënd thuis
kan komen, moet zelf zijn probleem
oplossen."
Doorskiën dus. Wie de Sellaring doet,
begint aan een behoorlijk karwei. Een
ring kan men met de klok mee, maar
ook tegen de klok in 'ronden'. De Sel
laronda biedt beide mogelijkheden
die heel verschillend zijn. In beide ge
vallen hoeft men niet bang te zijn
voor gebrek aan sneeuwAls het
maar een beetje wil vriezen, gaan op
de zonrijke gedeelten volautomati
sche kunstsneeuwmachines aan het
werk en al is het dan geen echt goede
sneeuw, om de slechte stukken te
overbruggen is alles beter dan lopen
met de ski's op de nek.
De Sellaring wordt dus volautoma
tisch besneeuwd door middel van
thermometers, hygrometers en aller
lei voelers. Er komt nauwelijks meer
een mensenhand aan te pas. De Sel
laronda is ook uitstekend bewegwij-
zerd, zowel op de grote pistes die men
moet passeren als op de bospaadjes
en de kruisingen. Alleen men moet er
ruim de tijd voor nemen en zeker in
het echte winterseizoen rekening
houden met het wegvallen van het
daglicht. Als dat gebeurt, begint de
Sellaronda waarachtig nog een beetje
op de Elfstedentocht te lijken.
een container) onverkort ge
handhaafd.
Tirol spant zich ook met name
in om gezinnen te trekken. Om
die reden is drie jaar geleden
een keurmerk ingevoerd voor
horecabedrijven, die zich on
derscheiden qua accommodatie
en originele Tiroler keuken. „De
selectie is streng", zegt Helene
Wegmair van de Tiroolse VW
„De bedrijven worden jaarlijks
bezocht door een horeca-in-
specteur. Hij bepaalt of zij hun
schild van kwaliteitsbedrijf op
de deur mogen behouden. Te
genwoordig werken beide ou
ders vaak allebei. Een vakantie
samen met de kinderen is voor
hen dus heel belangrijk. Daar
om mag het gezinnen op va
kantie bij ons in Tirol aan niets
ontbreken."
Wie Lermoos als vakantie-oord
kiest mag een bezoek aan de
Zugspitze beslist niet overslaan.
Met de Tiroler Zugspitzbahn,
een gondel voor honderd perso
nen, wordt de hoogste berg van
Duitsland bereikt. Dankzij een
fraai staaltje Oostenrijkse
hightech is het mogelijk om in
amper tien minuten een lengte
van 3600 meter en een hoogte
verschil van 1725 meter te over
bruggen. Op 2950 meter biedt
het bergstation van de Zugspit
ze - compleet met restaurant en
weerstation - een ongekend pa
norama. Waar men ook kijkt,
overal zijn er imposante berg
toppen en ketens te ontwaren.
Bij helder weer is het totale al
pengebied te zien met onder
meer de fameuze Grossglocknei
(3798 m, op een afstand van 135
km), de Marmolata (3342m, 128
km ver) in de Italiaanse Dolo
mieten en de Piz Bernina
(4055m, 141 km ver) in de Zwit
serse Alpen. I Iet aantrekkelijke
gletsergebied rond de Zugspitze
is absoluut sneeuwzeker van
december tot mei. De skiër
en/of snowboarder doet er wel
goed aan om zijn paspoort bij
zich te steken, want het Zugs-
pitzemassief geldt als de grens
tussen Oostenrijk en het Duitse
Beieren.
Sneeuw spuiten op de Loon Mountain. Dankzij de kunstmatige sneeuw kun je hier altijd skiën. foto cpd
s maakt deel uit van de Tiroler Zugspitze en heeft een
gtebereik van 1004 tot 2120 meter, 's Winters biedt het vakan-
p een kabinekabelbaan, vijf stoelt jesliften en vier sleepliften,
tal zijn er 28 km geprepareerde pistes, waarvan tien blauw,
yen rood en twee zwart. De langlaufer heeft er 60 km loipen tot
jn beschikking, waarvan vijf blauw, een rood en een zwart.
DE PRIJZEN PER PERSOON PER ZES DAGEN ZIJN:
lidpas Happy Ski Card, geldig voor de gehele regio inclusief Zugs
pitzbahn 273
skiles (vier uur per dag) 193
iuur skiuitrusting/ 118
ünglaufles (5 dagen, 2 uur per dag) 143
juurlanglaufuitrustmg (per dag) 14
snowboardles (5 dagen, 2 uur per dag) 172
huur snowboard 50
kinderskischool (vanaf 4 jaar, 6 uur per dag) 186
Voor kinderen onder 4 jaar is er een crèche.
Een kop koffie kost circa 3,70 en een halve liter
bier circa 4,80.
Amsterdam-Lermoos per auto bedraagt circa 900
km. Op de weg vanaf de Duits-Oostenrijkse grens naar Ler
moos is geen vignet voor het gebruik van de autosnelwegen
verplicht. Men dient in het grensgebied rekening te houden
met vertraging, zodat het hebben van een alternatieve route
wenselijk is.
Met de Alpen Expres is Lermoos ook per trein te bereiken. Ver
trek vanaf Utrecht CS met overstappen in Innsbruck. Informa
tie: tel. 030-29 77 22 2.
Met Tyrolean Airways, Tirools eigen luchtvaartmaatschappij
samenwerkingsverband heeft met de KLM, vliegt u
vanaf Schiphol naar Innsbruck, met een korte tussenlanding
in Salzburg. De transfer vanaf Innsbruck naar Lermoos duurt
per auto/bus circa een uur.
inlurmatie: tel. 020 - 47 47 74 7.
Idyllisch vakantiedorp
in veelzijdig skigebied
Op het eerste gezicht lijkt Lermoos in Tirol op zoveel andere win
tersportplaatsen in Oostenrijk, maar schijn bedriegt. Het dorp
van amper duizend zielen gelegen in een imponerend decor
van twee bergreuzen: de Zugspitze (2964 m) en de piramide-ach-
tige Sonnenspitze (2412 m) kan bogen op een roemrijke histo
rie. Ooit was het een pleisterplaats voor de Duitse koning Frans
II op weg naar zijn kroning tot keizer door de paus in Rome. En
het gastenboek in het eeuwenoude hotel Post leert dat Oosten
rijkse vorsten en andere hoogwaardigheidsbekleders Lermoos
aandeden om zich 's winters in de sneeuw te verpozen.
Het idyllische vakantiedorp
(1004 meter boven de zeespie
gel) koestert zijn verleden, maar
werkt tegelijkertijd ook hard aan
de toekomst. Leden van konink
lijke huize komen al jaren niet
meer naar het fraaie Tiroler
oord, hedendaagse vakantie
gangers des te meer. Met bijna
3.000 toeristenbedden noteert
Lermoos jaarlijks ruim 400.000
overnachtingen, bijna gelijkelijk
verdeeld over winter en zomer.
Als een trekpleister in Tirol
heeft Lermoos in de afgelopen
jaren ook veel geïnvesteerd om
de concurrentie van nieuwe ski
landen als Tsjechië, Slovenië en
Bulgarije het hoofd te bieden.
In 1860 werd al de eerste aanzet
voor het toerisme gegeven,
waarmee Lermoos zelfs het
mondaine Kitzbühel enkele ja
ren voorblijft. Befaamd is de pa
rochiekerk van Lermoos uit
1754. Het in barokstijl gebouw
de godshuis heeft een fraai ro-
coco-interieur (beeldhouw
werk) en plafondschilderingen.
Lermoos is nog altijd trots op de
in hun dorp wonende wereld
kampioen skiën. De nu 64-jari-
ge Josl Rieder wil er ook wel
voor uitkomen, dat hij in 1958
in Bad Gastein op alle discipli
nes niet te kloppen was. Een
fraaie muurschilderij op de ge
vel van zijn imposante Sportho
tel Loisach getuigt van de
mondiale triomf.
Als skicentrum richt Lermoos
zich op de Grubigstein. Rond de
werkt, kan je hier dankzij de
kunstmatige sneeuw altijd ski-
en. In Amerika is men veel ver
der met het maken van sneeuw
dan in Europa. Op de vier skige
bieden in de White Mountains
(niet zo genoemd vanwege de
sneeuw, maar om de berken op
de hellingen) kan men zo'n 98
procent van de pistes kunstma
tig besneeuwen. Gegarandeerd
sneeuw dus.
In en rond het stadje Lincoln
met circa 3000 inwoners liggen
de skigebieden tussen de 1500
en 1900 meter. Weer zo'n dui
delijk verschil met Europa: niet
zo hoog en de bergen doen
meer aan heuvels denken. Door
die geringe hoogte ski je altijd
tussen de bomen, wat veel ge
zelliger is dan op kale pistes. De
ski-gebieden zijn ook niet groot
in vergelijking met sommige
Europese super-oorden. Maar
het is er wel ontspannen en dat
komt ook omdat alles veel gedi-
ciplineerder verloopt: niemand
dringt voor of staat op je ski's.
Sleepliften zijn er alleen op oe
fenweitjes, voor de rest wordt er
gewerkt met snelle twee- of
vierzitsstoeltjes die altijd vol
naar boven gaan. Er is speciaal
iemand mee belast om daar op
te letten. Hoewel snowboarden
ook zeer populair is kijken de
jongeren wel uit om gevaarlijk
te skiën, want dan krijgen ze
een waarschuwing. Nóg een
overtreding en je ski-pas wordt
ingenomen.
Het gebied is ideaal voor cross-
country-skiën - er zijn zo'n 500
kilometer gespoorde loipes -
maar je kunt ook aan 'back
country skiing' doen, in je een
tje door de enorme bossen. Dat
kan ook met snowmobiles.
White Mountains ligt namelijk
in een enorm natuurreservaat
dat zo'n 3000 vierkante kilome
ter groot is.
Niet alleen het landschap, ook
de mensen stralen rust en
vriendelijkheid uit. Zo brandt
overal in de ruime hotellounges
altijd het het haardvuur en staat
de hele dag koffie en thee (gra
tis) klaar, rond vijf uur vergezeld
van een schaal met crackers en
kaas. Alsof je niet genoeg kunt
eten hier. Goedkoop, en vooral
véél. Het bordje leeg eten is
veelal een probleem, zelfs al
gaat het alleen maar om een
voorgerecht.
Rond Lincoln liggen de ski-ge-
bieden allemaal op zo'n twintig
kilometer afstand. I Iet is dus
nodig om een auto bij de hand
te hebben. Waterville Valley,
Cannon Mountain, Bretton
Woods en Loon Mountain zijn
de namen van de skigebieden.
Het laatste ligt praktisch in Lin
coln. Als er genoeg natuurlijke
sneeuw is, kun je bijna tot de
hoteldeur terugskiën. Elk gebied
heeft een eigen sfeer. Cannon
Mountain heeft de moeilijke
pistes en ook de hoogste top.
Met de Tiroler Zugspitzbahn wordt de hoogste berg van Duitsland bereikt.
2255 meter hoge bergtop ligt
een compact en overzichtelijk
skigebied. De gemiddelde skiër
en snowboarder komt hier
ruimschoots aan zijn trekken.
Mocht aan nieuwe pistes be
hoefte bestaan, dan kan men -
i het bezit van een skipas - met
de gratis skibus zo uitwijken
naar het naburige Ehrwald en
Biberwier.
Ook langlaufers hoeven zich in
Lermoos allerminst te vervelen.
Via zestig kilomter geprepareer
de loipen kunnen tochten on
dernomen worden naar Ehr
wald en Biberwier. Tevens ligt
er een aansluiting naar de hon
derd kilometer lange loipe die
voert in de richting van Heiter-
wang-Reutte-Lechtal.
De gastvrijheid is in Lermoos
onovertroffen. Zowel in hel dal
als op de berg zijn vriendelijk
heid en service troef. Dat gaat
zowel op voor de oude als nieu
we hotels, restaurants en bar
ren. Gezien de kostbare investe
ringen van de afgelopen jaren in
skiliften en horecazaken wil Ti-
rol, en in het bijzonder Ler
moos, onderhand weieens af
van het wat stoffige en oubollige
imago. In de avonduren zijn er
immers ook voldoende moge
lijkheden voor vertier, al blijft
het traditionele ijsstokschieten
compleet met Oostenrijkse
koek-en-zopie (glühwein uit
Sommige skiërs kiezen voor
Oostenrijk, andere juist voor
Frankrijk. Een derde groep heeft
Amerika ontdekt. Omdat het
daar zo anders is. Bergen die
meer heuvels lijken, mensen die
zo vriendelijk zijn, en goed eten.
Goedkoop en vooral héél veel.
Waarom zou je in Amerika gaan
skiën als Europa op dat gebied
al zoveel te bieden heeft? Ge
woon, omdat Amerika anders is.
Vorig jaar gingen zo'n zesdui
zend Nederlanders in de VS ski-
en, voornamelijk in de Rocky
Mountains. Maar ook in het
noordoosten, boven Boston, lig
gen goede ski-gebieden.
En wat is er dan zo anders? Om
te beginnen de bergen, ronder
en vriendelijker. De hotels en
zeker de appartementen ver
schillen nogal van die in Euro
pa. De mensen zijn aardig, de
service is uitermate goed. De
pistes en loipes zijn perfect ge
prepareerd, de bewegwijzering
is uitstekend. En het is er ook
nog goedkoop, zeker het eten
en drinken.
Prijzen en afstanden spelen al
tijd natuurlijk een grote rol bij
het kiezen van een wintersport
vakantie. Qua prijzen valt het
inderdaad mee: men kan via het
'Do New England'-programma
al voor f1095 negen dagen naar
Amerika, al moet je dan met z'n
achten in een chalet en komt er
nog zo'n f 200 per persoon bij
voor een huurauto. Vliegen gaat
dan met Icelandair via IJsland.
Dat is een 'omweg', maar de to
tale reistijd valt toch mee. Bin
nen twaalf uur kan je in je hotel
zijn en die tijd heeft menigeen
óók nodig om per auto op een
Europese piste te komen.
Als de natuur dus niet mee-
Ijoenen mensen gaan jaarlijks op wintersport. Op deze foto maken skiërs zich klaar om te kunnen beginnen aan een afdaling nabij Davos.
archieffoto
