Cameroense president weet van geen wijken
Uit?
Zet 'm aan!
smtzm
Politie-uniform straalt niet meer automatisch gezag uit
Binnenland Buitenland
Advocaten van Clinton en
Jones slijpen de messen
VoiceMail
0842-333
IDAG 14 OKTOBER 1997-
^DACj^
ANP Algemeen Nederlands Persl
2 man van Ka
le Den, Paul Biya, is maar
klein manneke. En dat
v >n van zijn grote frus-
es. Groepsfoto's wor-
daarom altijd nauw-
g in scène gezet om te
rkomen dat een echt
it iemand naast de klei-
'grote man' komt te
n en het verschil al te
opvalt. Het volk zou
eens kunnen gaan on-
vaarderen. Hoe het
na vijftien jaar Biya
bejkelijk over haar leider
kt, bleek afgelopen
bij de presidents-
jezingen. Alles blijft bij
)ude.
Ril |BI» FRANS VAN DEN HOUDT
ISPONDENT
(64) is behept met nog veel
eigenaardigheden. Als een
ig spreekt hij altijd over
en laat hij zich graag al
end, met zijn hand vol
me gouden ringen, door de
en van de hoofdstad
indé rijden. Straten die wel
naai verkeersvrij moeten
gemaakt, want Biya vreest
er voor aanslagen. Om on-
reg niet te worden gestoord
jgehouden, worden zodra
zich buiten zijn paleis be-
overal door Israël getrain-
ilite-troepen ingezet, die
tanks en hun machinege-
n in de aanslag het gewone
afstand moeten hou-
Biya houdt verder van keu-
strak gesneden pakken en
iste vriend en vijand enkele
geleden door plotseling
el verjongd op de televisie
rschijnen. De kale plek op
chterhoofd was verdwenen
ijn haar dat reeds aardig
was geworden, was plots
gitzwart.
nukken en grillen hebben
overigens niet belet om
in jaar lang zowat onge-
juld aan de macht te blijven.
en bloedige maar mislukte
ha sgreep in 1984 na, is zijn
Paul Biya op een verkiezingsbijeenkomst in de hoofdstad Yaoundé.
positie nimmer echt in gevaar
gebracht. Problemen en conflic
ten zijn er overigens genoeg ge
weest, maar Biya heeft ze steeds
met een mix van hard optreden,
slimme politieke spelletjes en
populistische trekjes adequaat
het hoofd weten te bieden.
Toen hij in 1982 aan de
macht kwam, stond het land er
trouwens veel beter voor dan
nu. Als een echte koning had hij
geen gooi naar de macht hoe
ven doen, maar was hij als pre
mier gewoon Kameroens eerste
president Ahmadou Ahidjo op
gevolgd, en kon hij zich onmid
dellijk in de luxe baden van een
land dat rijk geworden was van
wege hoge olie-, koffie- en ca-
caoprijzen. Het Westen haalde
Kameroen graag aan als een
land dat het economisch goed
deed en aantrekkelijk was om in
te investeren. Maar toen het
met de prijzen op de wereld
markt slecht ging, donderde
ook Kameroens economie in el
kaar. Toen in 1994 de West-Afri
kaanse munteenheid CFA-frank
werd gedevalueerd, krabbelde
het land weer overeind en
groeide de economie met 3,3
procent, terwijl de hierop vol
gende jaren een groei van 5
procent werd bereikt.
Ook op het politieke front is
Biya door de jaren heen op de
nodige problemen gestuit. De
verkiezingen van '84 en '88 wa
ren voor hem nog een fluitje
van een cent hij was tenslotte
de enige kandidaat maar de
eerste meerpartijen-verkiezin-
gen in 1992 verliepen niet meer
zonder slag of stoot.
Allereerst had zijn aanvanke
lijke weigering om een meer-
partijen-stelsel in te voeren al
voor maanden van geweldda
digheden, stakingen en demon
straties gezorgd. En vervolgens
was hij zijn eigen positie niet
meer zeker. Dus haalde hij alle
trucjes uit de kast om de verkie
zingen te manipuleren en zijn
overwinning veilig te stellen. De
internationale gemeenschap
verwierp de uitslag en aanhan
gers van oppositiekandidaat
fa de jaren zestig is het hard bergafwaarts ge-
ir aan met het gezag van de Nederlandse politie-
arigent. Het stopteken dat vroeger netjes werd
•lgd, wordt nu beantwoord met een op-
estoken middelvinger. Het uniform dwingt
iie een respect meer af. Integendeel: de agent zit
i de hoek waar letterlijk de klappen val-
;n. De politie doet hard haar best het gezag te-
</ntig te winnen. Alleen over de manier waarop
arschillen de meningen.
I HAAG EDWIN CORNELISSE
Irie vrouwen proberen bij het station een fiets
stelen. Een agent in burger betrapt het drietal
n grijpt in. Ze zijn echter niet onder de indruk
an de mededeling dat de man politieagent is
n willen er met twee fietsen vandoor gaan. De
i gent houdt ze vervolgens aan. Eén van de
e' rouwen begint dan op hem in te schoppen ter-
ajl de andere twee er vandoor gaan. Kort daar-
aziet hij dit tweetal terug, samen met een gro-
e groep jongeren. In de vechtpartij die dan ont
laat, delft de agent al snel het onderspit. Onder
e blauwe plekken en met een gekneusd zelf-
ertrouwen wordt hij ontzet door collega's.
Het voorval in Olst is niet uniek. Dit jaar al
ien al zijn er tientallen voorbeelden van agen-
in die hardhandig ondervonden dat respect
oor de politie niet vanzelfsprekend is. Het poli-
e-uniform is verworden tot bedrijfskleding,
loewel er geen harde onderzoekscijfers be-
taan over geweld tegen agenten - het eerste
nderzoek op dit gebied is net begonnen - zijn
onden en de meeste criminologen het erover
ens dat het toeneemt.
,Alle aandacht is de laatste jaren uitgegaan
aar geweld dóór agenten", zegt H. Albers van
e Algemene Nederlandse Politie Vakvereniging
ANPV). ,,Maar over het geweld tégen agenten is
he 'rinig bekend. Terwijl verkenningen van de
ijksuniversiteit Leiden hebben aangetoond dat
9 procent van de agenten dagelijks last hebben
an verbaal en fysiek geweld.
De vakbondsman constateert, eri met hem de
akbonden ACP en NPB, dat het geweld een
flnptoom is van het afgenomen gezag van de
olitie. Dat is een ontwikkeling die volgens cri
minoloog dr. A. R. Hauber van de Rijksuniversi-
:it Leiden niet van de laatste jaren is. ,,Het is al
ertig jaar aan de gang", zegt hij. „Het begon
iet de overgang van gezags- naar onderhande-
ngshuishouding in de jaren zestig. Als de poli-
e je vroeger iets opdroeg, deed je dat ook. Het
I wam niet in je hoofd op in discussie te gaan.
egenwoordig moet de politie met argumenten
omen en dan zullen we nog wel eens zien of
je luisteren."
Volgens de Leidse criminoloog leverde de
vergang naar het onderhandelingsmodel in
et begin geen problemen op. Iedereen kende
S l'n verantwoordelijkheid en hield zich aan de
~"1 igels. Maar invloeden uit andere culturen en
et complexer worden van de maatschappij
M urgden ervoor dat de veranderde gezagsver-
S£ °uding problemen ging opleveren. „Mensen
0! breeuwden dat ze hun verantwoordelijkhe
en aankonden. Maar in de praktijk bleek het
igendeel. De maatschappelijke grenzen die tot
oor koit heilig waren, werden veelvuldig be
hoefd en overschreden."
Ook ontwikkelingen binnen de politie zelf
J, Iroegen bij aan het afkalven van haar gezag.
4: Joder invloed van maatschappelijke ontwikke-
ngen werd de politieagent minder autoritair.
De afkalving van het gezag van de politie is al dertig jaar aan de gang. Het stopteken bijvoorbeeld wordt steeds vaker beantwoord met een opgestoken middel
vinger. ARCHIEFFOTO
De'politie was niet langer een norse anonieme
diender maar je beste vriend.
Er zat echter een keerzijde aan deze menselij
ke benadering. „De politie schoot te ver door
richting praten", zegt Hauber. „Alles kon in de
jaren zeventig. Maar sommige problemen lieten
zich niet met woorden oplossen en daar liep het
dan ook spaak. Bovendien werd de maatschap
pij harder terwijl de politie 'softer' werd. Dat
versnelde het tempo waarmee het politiegezag
afnam."
De politie is zich sinds kort bewust van haar
verlies aan gezag. „De burgers zijn mondiger
geworden en de politie is blijven steken in de
veronderstelling dat een uniform automatisch
gezag uitstraalt", zegt ANPV-bestuurder Albers
bijvoorbeeld. Ook binnen de politieorganisatie
zelf klinken sinds kort dat soort geluiden. Het
gezag moet worden teruggewonnen, vindt ie
dereen. Over de manier waarop verschillen ech
ter de meningen.
De opvatting die de meeste bijval krijgt, is dat
de politie ieder delict consequent moet aanpak
ken. Dat ze zich niet alleen moet concentreren
op de zware misdaad maar ook moet optreden
bij kleine overtredingen. In Amerika heet de ui
terste uitwerking van dit beleid Zero Tolerance.
De koers van niets tolereren en overal tegen op
treden lijkt daar goed te werken. Zo wist burge
meester Giuliani van New York onlangs te mel
den dat de misdaadcijfers dalen, voor het eerst
sinds tijden.
Misschien een optie voor Nederland? Crimi
noloog Hauber ziet voor ons land een aardige
toekomst in 'een beetje' Zero Tolerance. „Ik
voorspel een pittiger gedrag van de politie",
zegt hij. „Daar zie je nu al de voortekenen van:
minister Sorgdrager (justitie) die absoluut niet
tevreden is over het aantal opgeloste misdrij
ven, burgers die harder en consequenter optre
den van de politie verwachten omdat ze 's
avonds de deur niet meer uit durven. Ook zie je
dat er korpschefs aantreden die neigen naar een
hardere lijn."
ANPV-bestuurder Albers sluit zich hierbij aan.
Maar wel met de aantekening dat justitie een
vervolg moet geven aan die hardere lijn. ,,Als
een agent iemand aanhoudt en die persoon
staat een paar tellen later weer op straat, dan
zegt iedereen: kijk, dié agent heeft geen gezag.
Je ziet nu ook dat het vaak misgaat als justitie
het overneemt. Let wel: wij pleiten niet voor
zwaarder maar consequenter straffen."
Maar niet iedereen ziet een overname van het
Amerikaanse model van Zero Tolerance als een
goed middel om het gezag van de agent te her
winnen. „Dat past helemaal niet in de Neder
landse cultuur", vindt prof. dr. J. Naeyé, hoogle
raar politierecht aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam. „Natuurlijk: we stellen als samen
leving hoge eisen aan het politievak. Agenten
moeten omgaan met flippende en dronken
mensen. Desondanks eisen wij dat ze dat fat
soenlijk en zonder geweld doen. Maar je mag
het niet omkeren: hét is een lastig vak, dus sla er
maar op los."
De Nederlandse politie moet haar humane
traditie volgens Naeyé niet te snel over boord
zetten. „Anders dan in veel andere lqnden
wordt geweld in de Nederlandse politieverhou-
dingen al snel als een exces gezien. De afgelo
pen jaren is er hard aan gewerkt dat tot een mi
nimum te beperken. Van massale training in
sociale vaardigheden tot aan de oprichting van
arrestatieteams, die tussen 1992 en '95 een bij
zondere prestatie hebben neergezet met vier
gewonden op 5.060 aanhoudingen van vuurwa
pengevaarlijke verdachten
De hamvraag is volgens Naeyé hoe de politie-
inzet zo efficiënt mogelijk wordt georganiseerd.
Daarbij komt ook het hete hangijzer van de so
lo-surveillance op tafel. „Dan moet je als poli
tieagent niet meteen roepen: maar da's onvei
lig. Het is de uitdaging vqn het vak het zo te or
ganiseren, dat risico's zoveel mogelijk worden
uitgebannen. Onderzoek wijst uit dat alleen
surveilleren niet gevaarlijker is dan met zijn
tweeën. Het politievak is ook niet extreem ge
vaarlijk: er sterven meer bouwvakkers op het
werk."
John Fru Ndi, die een serieuze
bedreiging voor Biya vormde,
gingen met geweld de straat op
om vervolgens door het Biya-re-
gime onder huisarrest te wor
den geplaatst.
De mensenrechtenorganisatie
Amnesty International meent
dat de regering sindsdien veel
harder optreedt tegen haar op
ponenten, die zonder proces
gevangen worden gezet, wor
den gemarteld en soms ver
moord. Ook zijn diverse keren
demonstranten door veilig
heidstroepen doodgeschoten.
De situatie is vooral explosief in
het engelssprekend westelijk
deel van het land, waar de auto
riteiten enkele maanden gele
den nog zwaar geschut inzetten
tegen de daar opererende groep
die pleit voor afscheiding (de
groep wil een onafhankelijke
staat, daar zij door franstalig
Kameroen gediscrimineerd zegt
te worden).
En nog onlangs kwamen be
richten uit de gevangenissen
naar buiten over de hemelter
gende omstandigheden in de
instituten en de mishandelin
gen waaraan de ook politieke
gedetineerden worden bloot
gesteld. Reactie van de overheid
op alle aantijgingen: Amnesty
liegt en Kameroen kent geen
politieke gevangenen.
Gefrustreerd met de wijze
waarop president Biya het be
grip democratie invult en in
vloed uitoefent op de huidige
kiescommisie, hebben de be
langrijkste oppositiepartijen de
verkiezingen van zondag geboy
cot. Zij wilden dat er een onaif-
hankelijke kiescommissie kwam
en pleitten daarom voor uitstel
van de verkiezingen. Biya wilde
daar echter niets van weten en
behaalde dus een gemakkelijke.
De acht tegenkandidaten waar
tegen hij het zondag opnam,
vormden namelijk geen van al
len een serieuze bedreiging. En
zo hoort het ook, oordeelt de
huidige president. „Het land
kan mij nog niet missen, en ik
kan, als het moet, nog wel vijf
tien jaar doorgaan.
WASHINGTON SANDRA SOBIERAJ
Met het onder ede horen van
getuigen breekt deze week
een nieuwe fase aan in de
zaak die de voormalige amb
tenares Paula Jones tegen
president Bill Clinton heeft
aangespannen wegens
seksuele intimidatie. Beide
partijen zijn naarstig op zoek
naar bewijsmateriaal om de
tegenpartij zwart te maken
en lijken zich in te graven
voor een langdurig gevecht.
Uitzicht op een schikking is
er vooralsnog niet.
De getuigenverklaringen
begonnen gisteren in Little
Rock, Arkansas, nog over
zichtelijk: De moeder en zus
ter van Paula Jones verklaar
den dat zij hun van de ver
meende ontmoeting met
Clinton in 1991 op een hotel
kamer had
verteld.
Volgende
week wor
den oud
collega Pa
mela
Blackard
en vriendin
Debra Bal-
lentine,
destijds intimi van Jones, ge
hoord. Daarna wordt de zaak
onduidelijk, maar de dag
vaardingen die zijn uitge
bracht, geven aan welke stra
tegieën zullen worden ge
volgd: de zijne dat zij een
door winstbejag gedreven
leugenares is, de hare dat hij
een man is die chronisch
vreemdgaat.
Behalve Clinton is ook zijn
vroegere lijfwacht Danny
Ferguson gedaagd in de
zaak, die districtsrechter
Susan Wright Webber vol
gend jaar mei zal behande
len. Aan de zelden genoemde
Ferguson wordt het overgela
ten het seksuele verleden van
Jones op de korrel te nemen.
Het advocatenteam van Clin
ton zag die verdedigingsweg
maanden geleden afgesloten
toen na een suggestie in die
richting een storm van pro
test opstak van de kant van
vrouwengroepen.
De advocaat van Ferguson,
Bill Bristow, heeft zes getui
gen opgeroepen om licht te
werpen op de seksuele repu
tatie van Jones. Onder hen
zijn onder anderen enkele
vroegere vriendjes en een
voormalige werkgever.
Susan Carpenter McMil
lan, die optreedt als woord
voerster van Jones, verweet
Bristow voor Clinton het vui
le werk op te knappen. „Ik
walg ervan en de advocaten
van Clinton laten toe dat het
gebeurt. Het zijn dezelfde
versleten tactieken die vroe
ger tegen verkrachte vrou
wen en misbruikte kinderen
werden toegepast.
Clinton wordt beschuldigd
van seksuele intimidatie om
dat hij zich als gouverneur
van Arkansas aan Jones zou
hebben opgedrongen door in
een hotelkamer zijn broek
voor haar te hebben laten
zakken en haar om orale seks
te hebben gevraagd. Fer
guson is door Jones wegens
laster aangeklaagd omdat hij
de bron zou zijn geweest van
berichten in de pers waarin
zij werd afgeschilderd als een
vrouw die er op uit was Clin
tons minnares te worden.
Bristow zegt niet onder in
vloed van de advocaten te
staan en zijn eigen plan te
trekken. „Ik doe wat het bes
te is voor mijn cliënt. Als ie
mand een zaak aanspant we
gens laster, brengt men ie
mands persoonlijke reputatie
in het geding", aldus de ad
vocaat, die in Arkansas ooit
een van Clintons politieke
vijanden verdedigde in een
strafzaak.
Het advocatenteam van
Clinton,
aange
voerd
door Ro
bert Ben
nett, dag
vaardde
de afgelo
pen twee
weken
verschil-
Ex-vriendjes en
oud-werkgever moeten
licht werpen op
seksuele reputatie Jones
lende groepen die banden
hebben met Carpenter Mc
Millan of het juridisch steun
fonds van Jones. Bennett wil
onder meer inzage in de boe
ken om te achterhalen welke
donateurs in het fonds heb
ben gestort. Bennett en zijn
partner Mitchell Ettinger wil
len bewijzen dat Jones be
taald wordt door politieke te
genstanders van Clinton.
„Wij denken dat zij gestuurd
wordt door extreem-rechtse
politieke Clinton-haters", zei
Bennett.
Onderhandelingen om de
zaak te schikken hebben niet
meer plaatsgehad sinds deze
maand het advocatenkan
toor Rader, Campbell, Fisher
Pyke uit Dallas zich voegde
aan de zijde van Jones, zei
Bennett. Volgens bronnen in
het Witte Huis is first lady
Hillary overtuigd door de
ontkenningen van haar echt
genoot, maar dringt zij aan
op een schikking om een ge
nante vertoning voor de
rechter te vermijden.
Het team van Bennett wil
ook uitzoeken of Jones haar
rechtsbijstandsfonds heeft
misbruikt voor belastingaf
trek. „Als blijkt dat zij van de
ze zaak voordeel heeft, tast
dat direct haar motief en ge
loofwaardigheid aan", zei Et
tinger.
De uiterste termijn voor
het indienen van de beëdig
de getuigenverklaringen is
door de rechter bepaald op
30 januari. Het team van Jo
nes heeft zo zijn eigen dag
vaardingen uitgebracht,
waaronder volgens Bennett
een die de president zou ver
plichten 'iedere vrouw naast
zijn echtgenote te
die hij ooit heeft gezoend'.
Wereldsteden tegen armoede
DEN HAAG GPD
Honderd steden uit vijf conti
nenten willen gezamenlijk de
strijd aanbinden tegen de ar
moede. Het uitbannen ervan
beschouwen zij, op de drempel
van een nieuwe eeuw, 'als de
grootste uitdaging' voor de
mensheid. De oprichting wordt
vrijdag, op 'wereldarmoededag',
in Genève bekendgemaakt.
De alliantie van 'wereldste
den' is een initiatief van de
UNDP, de VN-organisatie voor
ontwikkelingssamenwerking.
De UNDP waarschuwt al enkele
jaren voor toenemende armoe
de. Aan het einde van deze
eeuw verwacht de UNDP dat
1,3 miljard 'mensen moeten
rondkomen van minder dan
een dollar per dag. UNDP-se-
cretaris Speth: „Per jaar sterven
twaalf miljoen kinderen door
ondervoeding of ziekte als ge
volg van armoede.
mmmmmÊmmÊÊÊÊmmm
Als u VoiceMail aan hebt staan, is er altijd iemand thuis
VoiceMail is gratis, dus u hoeft vanaf nu geen bericht meer te
missen. Meer informatie? Bel 0800-0402 of ga naar Primafoon.
VoiceMail. De gratis berichtenbox
in uw eigen telefoon.
altijd dichtbij.
iiiimiH
