Kohl is weer in vorm
S
1
Sierra Leone raakt steeds verder in het nauw
Het moderne China werpt
zich op geestelijke zorg
iar,U|
Buitenland
Zuid-Afrika moet
wennen aan droogte
rERDAG 11 OKTOBER 1997
ike
dachten een vaste baan te hebben en een
Oi ist inkomen. Toen werden ze ontslagen en
tarnen ze psychisch in de problemen. De
linese psychiater Wang Kunming ziet onder
n patiënten steeds vaker werklozen; zij ver
ren aan de donkere keerzijde van de econo-
ische omwenteling in China en het is aan
tsen als Wang om die mensen er weer bo-
nop te helpen.
:estelijke gezondheid ooit door de com-
unistische machthebbers afgedaan als bur-
ijkwordt in het moderne China een be-
igrijker punt van zorg. Dat blijkt onder meer
teen conferentie van de World Psychiatrie
sociation die onlangs in Peking plaatshad.
bijeenkomst, met honderden deelnemers
t binnen- en buitenland, was volgens de or-
nisatoren de grootste in zijn soort die ooit in
ïina is gehouden.
vintig jaar economische verandering heeft
Chinezen voldoende stof gegeven om zich
rgen over te maken: ooit zekere banen wor-
>n geschrapt, studenten staan onder intense
■uk om uit te blinken, ouderen moeten zich-
lf zien te redden omdat hun kinderen het te
uk hebben om hen te kunnen verzorgen
ang, die een psychiatrische praktijk heeft in
anjin, ten oosten van Peking, behandelt toe-
imende aantallen arbeiders die op straat zijn
men te staan doordat China druk bezig is
rliesgevende bedrijven te reorganiseren. „Ze
ibben jarenlang werk, een vaste baan met
n geregeld inkomen. Dan gaat de fabriek
er de kop en zitten ze zonder geld. Daar
innen ze niet mee overweg", aldus Wang.
ihina was een zeer evenwichtige samenle-
ïg; mijn buurman en ik verdienden even-
el", zegt Zou Yizhuang, een psychiater uit
iking die steeds vaker stuit op gevallen van
pressie en door stress veroorzaakte stoomis-
n. „Vandaag de dag heeft een man te maken
et vrouw en kinderen, die zeggen: 'waarom
n onze vader geen geld verdienen?' Dat ver-
Land krijgt steeds vaker te maken met welvaartskwalen
KING.JOHN LEICESTER
oorzaakt veel druk en mentale spanning."
Shen Yucun, een van de deelnemers aan de
conferentie, hield afgelopen donderdag een le
zing over het toenemende alcoholisme onder
de Chinese bevolking. Volgens haar is het aan
tal alcoholverslaafden gestegen van 0,16 per
duizend mensen in 1982 naar 0,68 per duizend
mensen in 1993. „Dat is een opmerkelijk snelle
toename", aldus Shen. Alcoholisme is slechts
een van de problemen waar China sinds de
modernisering mee heeft te kampen. Ook het
drugsgebruik neemt hand over hand toe, aldus
Shen.
Andere thema's die tijdens het psychiatrisch
congres aan de orde kwamen, zijn depressie
en zelfmoord, geestelijke gezondheidszorg
voor ouderen en huiselijk geweld - zaken die
China met toenemende openheid tegemoet
treedt. Op de agenda stond zelfs een lezing
van een buitenlandse deskundige over de re
validatie van slachtoffers van foltering - op
merkelijk, gelet op de Chinese gevoeligheid
met betrekking tot aantijgingen over de folter
praktijken in de eigen Chinese gevangenissen.
Het is een wereld van verschil met dertig jaar
geleden, toen geestelijke gezondheidszorg bij
de toenmalige radicale communistische
machthebbers in een kwade reuk stond. Wie
psychische problemen had, kreeg als remedie
het Rode Boekje met politieke gedachten van
partijvoorzitter Mao voorgeschreven.Terwijl
de rest van de wereld voorwaarts ging, ging
China achteruit", zegt Ding Qinzhang, een
dokter uit de noordelijke provincie Hebei. „Je
kunt psychologische problemen niet oplossen
met politiek."
Het moderne China doet zijn best de opgelo
pen achterstand in te halen. Kranten staan bol
met artikelen over geesteÜjke gezondheids
zorg. Er zijn legio telefonische hulpdiensten
waar mensen advies kunnen vragen. Ook stelt
de overheid meer geld beschikbaar. De groei
ende openheid waarmee psychologische pro
blemen worden besproken, helpt de taboes
rond geestesziekten in China doorbreken.
Hij heeft een paar beroerde
maanden achter de rug,
maar precies op tijd voor
het CDU-congres dat mor
gen in Leipzig begint, lijkt
de maestro zijn oude vorm
te hebben hervonden.
Bondskanselier Helmut
Kohl straalt tijdens zijn tal
rijke optredens in het land
weer de energie en daad
kracht uit die de kiezers er
van moeten overtuigen dat
ze in deze dagen van eco
nomische tegenspoed al
leen bij de doorgewinterde
staatsman in goede han
den zijn.
BONN PETER VAN NUUSENBURC
CORRESPONDENT
Het is nog te vroeg om de zo
veelste glorieuze wederopstan
ding te voorspellen van een po
liticus die minstens één keer per
jaar door vriend en vijand is af
geschreven, maar de tot voor
kort vrijwel unaniem verkondig
de stelling dat Kohl definitief op
zijn retour is, blijkt ook nu weer
voorbarig. Dat is na een jaar vol
tegenslagen en blunders een
klein wonder. Niets ging meer
in Bonn, zoals uit de volgende
lang niet volledige opsomming
mag büjken.
De 'belastinghervorming van
de eeuw1, die het pronkstuk van
deze regeerperiode had moeten
worden, verschrompelde tot
een minimale belastingverla
ging. De invoering van de euro
zorgde voortdurend voor gekra
keel. Het onophoudeüjke gejen
gel van de kleinste coalitiepart
ner, de FDP, om belastingveria
gingen begon menig CDU-kop
stuk, inclusief Kohl, op de zenu
ledereen beseft dat maar één CDU'er de verkiezingen kan winnen, en die heet nogal altijd Helmut Kohl.
FOTO EPA
wen te werken. Zijn rechter
hand, minister van financiën
Waigel, had een nieuwe metho
de gevonden om zich te profile
ren. Hij maakte zich belachelijk
bij elke gelegenheid die zich
voordeed.
Waigel wilde beslag leggen op
het goud van de Bundesbank
om het begrotingstekort binnen
de drie procent van Maastricht
te trimmen en trad daarmee het
grote taboe van de Duitse poli
tiek, de Bundesbank is on
schendbaar, met voeten. Ver
volgens kaartte hij uit de losse
pols een discussie aan over de
reconstructie van het kabinet en
liet hij weten na negen jaar
geen lol meer in zijn baan te
hebben. Van zijn ombouwplan-
nen voor het kabinet had hij
Kohl, de regeringsleider, niet op
de hoogte gebracht. En met zijn
ontboezeming over de afne
mende arbeidsvreugd had hij
zijn toch al aangetaste slagvaar
digheid verder ondermijnd. Ka-
BI «FRANS VAN DEN HOUDT
temationale druk op het
lire regime in Sierra Leone
afgelopen dagen flink op-
ird. Vijf maanden nadat hij
acht greep, heeft majoor
ïyPaul Koroma te kampen
lombardementen door het
■Afrikaanse interventiele-
;omog, sancties door de
eiligheidsraad en toene-
le diplomatieke druk van
anden en het Westen om
in onderhandelen over de
ang naar een burgerregi-
)e kans dat dit alles op kor-
mijn leidt tot de herinvoe-
an een bestuur van bur-
is overigens uiterst klein,
na had, nadat hij op 25
e macht had overgeno-
van burgerpresident Ah-
Tejan Kabbah, aanvanke-
iloofd maar even te zullen
ijven. Hij wilde alleen orde
ken stellen: een eind ma
an de volgens hem door
ah aangerichte chaos en
met het Revolutionair
ligd Front (RUF). Koroma
zich open voor onder-
elingen met de afgezette
:s en kondigde aan spoedig
ezingen te zullen houden,
hij kwam al snel op zijn
den terug. Met Kabbah
lij niks te bespreken en
izingen zouden zeker niet
iet jaar 2001 plaatsheb-
(oroma wel op korte ter-
zag zitten, was een over-
imst met de RUF-rebellen,
ort na zijn machtsoverna-
et wapens en al in de
stad Freetown opdoken
h meteen als onderdeel
3 nationale strijdkrachten
irpen. Als een zootje onge-
1 droegen ze echter meer
het creëren van chaos
et handhaven van orde en
Zo braken in augustus
mutselingen uit in de stra
in Freetown, nadat hon-
n voormalige rebellen zich
pend met kapmessen, gra-
i en machinegeweren op
roep demonstrerende bur-
tortte. Het Leger van het
zoals de strijders zich te-
oordig noemen, loste links
•hts schoten, mepte men-
i elkaar en voerde arresta-
zijn zijde meevochten tegen de
rebellen. Bovendien is ook het
verzet onder de burgers tegen
de militaire junta groot. Ambte
naren weigeren te gaan werken
en belangengroeperingen boy
cotten het nieuwe regime, roe
pen op tot acties en gaan regel
matig de straat cp om te de
monstreren. De belangrijkste
link met het buitenland, de
Lungi internationale luchtha
ven, is in handen van Ecomog-
soldaten en buitenlandse za
kenlui zijn het land reeds ont
vlucht.
Bovendien worden de eerder al
door West-Afrikaanse landen
ingestelde sancties steeds ster
ker gevoeld. Belangrijke pro
ducten zijn niet meer verkrijg
baar en de inflatie rijst de pan
uit. Ook het tekort aan brand
stof wordt steeds nijpender, wat
weer gevolgen heeft voor de
productie van elektriciteit. In
augustus wisten de militairen
echter een schip met brandstof
de haven binnen te loodsen om
in ieder geval de generatoren
van de elektricteitsbedrijven
weer een paar maanden aan de
gang te houden, maar Nigeria
was er als de kippen bij om te
waarschuwen dat dergelijke
'schendingen van de economi
sche boycot zwaar gestraft zou
den worden'.
Nigeria, zelf een militaire staat,
heeft van meet af aan een hard
standpunt ingenomen ten op
zichte van het Koroma-regime
in Sierra Leone, maar heeft het
tot dusver niet op de knieën
kunnen dwingen. Integendeel,
de via het Ecomog-leger uitge
voerde militaire acties in Free
town leverden meer vernede
ringen op voor Nigeria dan Sier
ra Leone. De dreiging van een
grootschalig militair optreden
door Ecomog bestaat nog
steeds, maar is vanwege het
groot aantal burgerslachtoffers
die dat ongetwijfeld oplevert,
nog altijd niet omgezet in da
den.
Sierra Leone's buren hopen dat
het ook nooit zover hoeft te ko
men en Koroma en de zijnen er
via overleg van overtuigd kun
nen worden dat zij plaats moe
ten maken voor een burgerregi
me. Werd in eerste instantie
steeds gehamerd op de terug
keer van Tejan Kabbah's be
wind, inmiddels wordt vrij alge
meen gesteld dat dat niet direct
noodzakelijk is, als er maar ver
kiezingen en een nieuwe rege
ring van burgers komen. De af
gelopen maanden is de kritiek
op Kabbah namelijk gestaag ge
groeid. Steeds meer mensen
wijzen hem aan als het grote
struikelblok voor vrede, daar hij
nimmer serieus met de RUF
wilde onderhandelen, diverse
stammen tegen elkaar heeft op
gezet en de Kamajors veel beter
behandelde dan zijn eigen le
ger.
Het vredesinitiatief van Ecowas
(de economische gemeenschap
van West-Afrika), die Ghana,
Guinea, Nigeria en Ivoorkust
heeft aangewezen om te bemid
delen, heeft tot dusver overi
gens nog maar weinig opgele
verd. Daar tegelijk met hel over
leg (dat eerder deze week is her
vat in het Nigeriaanse Abuja)
nieuwe bombardementen wor
den uitgevoerd door Ecomog, is
het zaak dat haast gemaakt
wordt op het diplomatieke
front. Een militaire confrontatie
kan ieder moment escaleren.
mikaze-politiek heet zo iets.
Het gemodder vond zijn
weerslag in de peilingen, waarin
de CDU ver achter de grootste
oppositiepartij, de SPD, aans
trompelde. De achterban begon
te morren en sommige CDU-
parlementariërs hoorden in hun
kieskringen, dat het 'tijd werd
voor nieuwe gezichten'. Daar
werd natuurlijk één nieuw ge
zicht mee bedoeld, dat van een
verse bondskanselier en partij
leider. Veel steun kreeg dit ver
langen dit keer niet; alleen de
voorzitter van de jongerenorga
nisatie van de CDU en een am
bitieuze provinciebons meld
den zich bij de pers. Want ie
dereen beseft dat maar een
CDU'er de verkiezingen kan
winnen en die heet nogal altijd
l lelmut Kohl.
En als het er op aankomt, kan
Kohl altijd rekenen op een oude
bondgenoot, het geluk. Het goe
de nieuws kwam dit keer uit
Hamburg, waar de SPD twee
weken geleden bij de gemeen
teraadsverkiezingen een ver
pletterende nederlaag leed en
de CDU het beter deed dan ver
wacht. Een ander lichtpunt was
de overeenstemming die de re
gering bereikte over de finan
ciering van de verlaging van de
solidariteitstoeslag, de speciale
belasting voor de wederopbouw
van het oosten. Als lastenver
lichting stelt die 'soli-verlaging'"
weinig voor, je kunt er hooguit
een pizza per maand extra door
kopen, maar, zo kon je in Bonn
horen, als 'signaal' was ze van
veel grotere betekenis: de rege
ring was wel degelijk in staat
knopen door te hakken.
Dat moet Kohl in de Leipziger
jaarbeurs als wapenfeiten zien
te verkopen om de duizend ge
delegeerden te mobiliseren. De
'fascinerende discussie over de
uitdagingen van de toekomst'
die ook op het programma
staat, zal van ondergeschikt be
lang zijn. Het congres zal, als de
regie van de partijtop klopt,
vooral een demonstratie van
eensgezindheid worden. Er vin
den volgend jaar drie belangrij
ke deelstaatverkiezingen plaats,
in Neder-Saksen, Saksen-Anhalt
en Beieren; op 27 september
gevolgd door de grote finale, de
Bondsdagverkiezingen. En die
verkiezingen kunnen alleen ge
wonnen worden als de rijen
rond Kohl gesloten zijn.
KAAPSTAD RUNA HELLINCA
CORRESPONDENT
Na een van de droogste en
warmste septembermaanden
sinds mensenheugenis heeft het
in Kaapstad eindelijk weer gere
gend. Voor schoolkinderen, die
in september twee weken va
kantie hadden, kwam het mooie
weer tijdens die maand als ge
roepen. Maar Zuid-Afrikaanse
meteorologen en boeren maken
zich zorgen: het warme weer
was waarschijnlijk de opmaat
voor een serieuze droogte.
Aan de andere kant van de aar
de doet El Nino van zich spre
ken, de om de zoveel jaar terug
kerende warme golfstroom die
voor perioden van droogte in
grote delen van de wereld zorgt.
Maar El Nino meldt zich in dit
decennium vaker dan normaal.
Zuidelijk Afrika is net bijgeko
men van de vorige droogte aan
het begin van de jaren negentig,
die met name in Zimbabwe
voor ernstige voedseltekorten
zorgde.
De Zuid-Afrikaanse maïsboeren
hebben bij voorbaat al de nood
klok geluid en de regering ge
vraagd gelden ter beschikking te
stellen om de te verwachten
schade aan hun oogsten te ver
goeden. In het verleden konden
ze zonder enig probleem reke
nen op financiële steun. Maar
de huidige regering is niet zon
der meer bereid de boeren tege
moet te komen.
Het grootste deel van Zuid-Afri-
ka bestaat uit half-woestijn en
boeren zowel als stedelingen
zullen dat moeten aanvaarden.
„We moeten stoppen de jaren
met slechte regenval te zien als
periodes van droogte. We moe
ten daarentegen jaren met veel
regen gaan zien als natte perio
des. We zijn een droog land dat
zich op waterschaarste moet
voorbereiden. Natte jaren zijn
een bonus", aldus Guy Preston,
directeur van de Nationale Wa-
terbesparingscampagne.
Onder de apartheid werden
blanke boeren niet direct aan
gespoord zuinig met water om
te gaan. Ze konden vrijwel on
beperkt beschikken over de ge
ringe watervoorraad in het land.
Een groot deel van de gedwon
gen verhuizingen van zwarte
plattelanders in de apartheids-
tijd vond plaats omdat blanke
boeren wilden beschikken over
een bron of rivier die zo'n zwar
te gemeenschap ter beschikking
had.
Een uitgebreid subsidiesysteem
stimuleerde de aanplant van ge
wassen die eigenlijk niet ge
schikt zijn voor Zuid-Afrika. Zo
is het land een grote producent
van dorstige maïs en is de
droogte bestendige sorghum,
een inheemse graansoort, vrij
wel geheel verdreven. Die situa
tie is niet meer zo eenvoudig te
rug te draaien, want maïs, in de
vorm van pap, is inmiddels het
voornaamste voedsel van de
zwarte bevolking.
Een van de belangrijkste bespa
rende maatregelen van het mi
nisterie van water en bosbouw
is de nationale campagne tegen
beplanting die veel water nodig
heeft. Zo zijn overal in Zuid-
Afrika op grote schaal snel
groeiende eucalyptusbomen
voor de houtwinning aange
plant. Maar eucalyptusbomen
verbruiken zeer veel water, net
als een aantal andere uit Ameri
ka of Europa geïmporteerde bo
men en struiken. In massale
campagnes probeert het minis
terie nu dergelijke beplanting te
rooien.
De nieuwe droogteperiode kon
voor Zuid-Afrika niet op een on
gelukkiger moment komen. Een
van de grote successen van deze
regering is de aanleg van drink
watervoorzieningen voor zwarte
dorpen en woonwijken. Een
miljoen huishoudens heeft de
afgelopen drie jaar beschikking
gekregen over schoon drinkwa
ter. Dat betekent dat miljoenen
vrouwen verlost zijn van hun
dagelijkse, soms uren durende
tocht te voet naar de dichtstbij
zijnde rivier of bron. Maar met
een toenemend aantal consu
menten groeit ook de druk op
Zuid-Afrika's krappe watervoor
raad.
Een groot deel van het Zuid-
Afrikaanse drinkwater is afkom
stig uit meren achter dammen.
Maar dammen zijn in een warm
land niet de meest efficiënte
manier op water op te slaan.
Het waterpeil van het stuwmeer
de Vaaldam daalt jaarlijks één
tot twee meter door verdam
ping en via de talloze damme
tjes op de boerderijen gaat meer
water verloren dan er jaarlijks
door de huishoudens wordt ge
bruikt.
Een oplossing lijkt niet in zicht
en wordt eigenlijk ook nauwe
lijks gezocht. Het ministerie
waarschuwt weliswaar geregeld
voor de structurele aard van
Zuid-Afrika's waterschaarste.
Maar terwijl er onder de vorige
regering veel onderzoek werd
gedaan naar technische oplos
singen voor het watertekort, ligt
de nadruk tegenwoordig vooral
op de grote sociale problema
tiek, dat wil zeggen, op het ont
breken van schoon drinkwater
in veel zwarte dorpen.
Blanke Zuid-Afrikanen, die veel
al hun hele leven hebben ge
leefd met een zwembad in de
tuin, zijn zich er nauwelijks van
bewust dat zij deel zijn van het
waterprobleem en dat ze hun
verspillende leefwijze moet ver
anderen, wil Zuid-Afrika over
tien, twintig jaar zijn hele bevol
king van water kunnen voor
zien. Besparing is voor hen een
onbekend concept. El Nino zal
velen de komende maanden
vooral stimuleren de sproeier in
de tuin nog vaker en langer aan
te zetten, opdat ook de horten
sia's de droogte overleven.
Anarchie in de straten van Freetown. Een gewapende strijder van het 'Leger van het Volk', zoals de RUF-rebellen zich tegenwoordig noemen, toont zijn minachting voor de fotograaf.
FOTO EPA
