Rick Engelkes:
'In alles een laatbloeier'
ZATERDAG 11 OKTOBER 1997
Rick Engelkes is, speelt en
produceert Gek van Liefde, en als
hij terugdenkt aan Parijs en z'n
jeugdverwarringen en vooral aan
de slapeloze nachten die hij z'n
ouders bezorgde door op 18-jarige
leeftijd een relatie te beginnen met
een 38-jarige vrouw met drie
kinderen, dan zal deze Marlboro-
man in alle nuchterheid
vaststellen dat hij in feite altijd
Gek van Liefde is geweest.
wmtmunnmAa
Het station in Alphen aan den Rijn
had een spoor naar Gouda en één
naar Leiden. Als ik om 08.03 uur
de trein naar rechts nam kwam ik
op school, maar als ik om 08.07 de trein naar
links nam, zou ik binnen 'n half uurtje bij
m'n vriendin onder de wol liggen. Ik was
toen achttien jaar, dus elke morgen stond ik
op dat perron in een vreselijke tweestrijd
welke richting ik zou kiezen.
Die verwarring heeft een halfjaar geduurd.
Op 't laatst deed ik op school geen flikker
meer. Ik was compleet de weg kwijt. Totdat
mijn moeder op een zaterdagmorgen in de
garage de was stond te doen en een vriend
langs kwam om te kijken of ik thuis was.
Nee, zei mijn moeder, hij is bij z'n vrien
din.
Oh, antwoordde hij losjes, bij die vrouw
met die drie kinderen.
Wat, riep m'n moeder, wat zeg je? Een
vrouw met drie kinderen? Volgens mij moet
de grond onder haar voeten zijn weggezakt,
want ze stond al op de uitkijk toen ik terug
kwam en ik moest gelijk bij mijn vader op
rapport komen en toen kreeg ik me toch de
wind van voren.
Eigenwijs
Nu, twintig jaar later, wordt er in familiekring
nog wel eens smakelijk om gelachen, maar
toen, kan ik je verzekeren, toen niet. Het huis
was te klein en ik eigenwijs. Ik gooide eerst
aan je gevoelens enige waarde
toe te kennen. Vervolgens liep
ik weg; alles in een tijdsbestek
van een uur. Op het station
nam ik de eerste de beste trein,
naar links natuurlijk. Ik had een
tas bij me die heel leeg was,
maar 't kon me allemaal niks
schelen, ik dacht: ik trek bij
haar in.
De volgende dag haalden ze
me er weer weg en toen werd 't
heel tricky, want ik hoorde die
vrouw roepen: dan spring ik nu
van het balkon af.
Ja, je lacht erom, maar dat
zijn toestanden geweest, waar
van ik achteraf nog wel eens
denk: hoe heb ik in godsnaam
m'n ouders in die problemen
kunnen brengen? Maar ik ben
hen nog altijd dankbaar dat ze
't niet hebben getolereerd.
Maar god ja, je weet hoe gaat
dat, ik was verliefd. Ze was een
heel mooie vrouw die er inder
daad tien jaar jonger uitzag. Te
gen m'n ouders zei ze dat ze achtentwintig
was en dat geloofden ze. Ik zal je het nog
sterker vertellen: ik geloofde het zelf óók. Ze
kwam bij ons over de vloer en at mee. Af en
toe bracht ze een nichtje mee en dat was ge
zellig. Totdat ik van lieverlee in de gaten
'Ik denk
dot ik
zoekende
ben
geweest
tot ik
ging
acteren'
Later, toen ik in plaats van tij
dens schooltijd ook 's nachts bij
haar bleef slapen, kwam ik bo
vendien tot de ontdekking dat er
nog twee andere kinderen waren.
Maar ik had zoiets van: nou en? Ik
vond 't spannend en was tamelijk
beïnvloedbaar. Ze was een rijpe
vrouw. Ze had het overwicht. Bo
vendien, maar dat beredeneer je
pas achteraf, was ik een zoeker en
veel te veel avonturier.
Ook wel naïef eigenlijk, want
toen ik in Amsterdam op de mo
de-academie zat, woonde ik op
kamers met twee jongens van wie
er één verliefd op me werd. Dat
zei hij ook. Maar in plaats van dat
ik nu direct zei dat dit vergeefse
energie was, liet ik 't maar een
beetje waaien, want ik wist niet
hoe ik ermee om moest gaan. Je
zit op zo'n mode-academie en
daar waren wel meer jongens ho
mo, dus soms dacht ik óók nog:
als ik nu voor dit vak gekozen
heb, moet ik het dan zelf ook niet
zijn? Die twijfels, weetje wel.
Maar op een goeie dag werd ook de huis
baas verliefd op me. Hij bood me die kamer
aan voor een hele schappelijke huur en op
dat moment begon ik me toch wel een beetje
bezwaard te voelen. En toen ik uiteindelijk,
vrij laat, begreep wat ze werkelijk van me wil
den, werd het me te heet onder m'n voeten
en heb ik als de sodemieter uitgelegd dat ik
dan weliswaar op die mode-academie zat, en
dat ik ook wel 'n beetje avonturier was, maar
wel strikt aan de heterokant.
Ik was in m'n hele leven nog nooit zo dui
delijk geweest, want van oorsprong ben ik erg
verlegen. Eigenlijk ook onzeker. Ik heb een
tijd gehad dat ik eerst absoluut zeker moest
weten of een meisje me leuk vond voordat ik
überhaupt op haar af durfde te stappen. Ik
ben nooit een macho geweest. Ik liet me ver
sieren, dat vond ik prettiger.
Puinhoop
Ik zal je zeggen, en dat is nog niet eens zo gek
lang geleden, dat ik mezelf er eigenlijk al bij
had neergelegd dat dit kennelijk aan mij ge
bakken zat en dat dit ook zo zou blijven. Ik
heb altijd geklooid met relaties en ik maakte
er overal een puinhoop van.
Maar nu komt het, drie jaar geleden speel
ik De Minnaar op de Waddeneilanden. Het
was midzomer, en we waren er zes weken
lang. Het was m'n eerste eigen productie,
waaraan ik 20.000 gulden zou verliezen, maar
dat terzijde. We hebben plezier, kleine hotel
letjes, overdag bruinen op het strand. Het
was net een schoolkamp. Ik ontmoet er een
meisje van Wrangier en ineens was de knop
om. Op een heel automatische manier. Dat
was me nog nóóit eerder overkomen.
Ik had jarenlang tegen mezelf gezegd: word
nou in godsnaam 's serieus. En als ik het zelf
niet zei, dan zei m'n moeder het. Waarna ik 't
ook keurig een tijd volhield, maar altijd onder
dwang. En nu, nu ging het vanzelf. Dat was
drie jaar geleden. Ineens die chemie en nu
word ik op m'n zevenendertigste jaar zelfs
vader.
Terugredenerend ben ik dus in alles een
laatbloeier. Ook in de keuze van m'n vak. Ik
denk dat ik zoekende ben geweest tot ik ging
acteren. Overal en altijd onrust. Toen ik in
Parijs woonde, vond ik Amsterdam een dorp.
Maar als ik dan vervolgens voor 't eerst in
New York kwam, dacht ik: wat doe ik in Pa
rijs? Hier gebeurt het.
Die dingen.
Ik rommelde maar een eind weg. Toen ik 't
op m'n achtentwintigste eindelijk een beetje
in de mode voor elkaar had, en m'n ouders
dachten: hè hè, hij is gesetteld, gooide ik die
hele opbouw weer om en ging acteren en viel
van de ene op de andere dag terug in een
soort studentenleven.
Aan de andere kant, en dat is een eigenaar
dige discrepantie, ben ik op de momenten
dat ik ergens mee bezig was altijd heel ambi
tieus geweest. Misschien dan niet op de mid
delbare school, ofschoon ik 'm wel voltooid
heb. Maar bijvoorbeeld op de mode-acade
mie dacht ik: en nu zal ik ook laten zien.
Driestuiverhotel
Ik heb de academie keurig afgemaakt en ben
naar Parijs gegaan. Eerst één weekend, met
afgepast geld logeren in een driestuiversho-
telletje. Later nog 'n keer, ook samen met
m'n ouders, want ik had al gauw in de gaten:
hoe kom je in hemelsnaam aan een apparte
ment? Ik wist heg noch steg. Dan moet je Le
Figaro kopen, zei een vriend, want daar staan
de advertenties in. Maar dan zie je óók dat ze
niet te betalen zijn.
Bovendien als je een appartement wilt hu
ren, moet je in Parijs een baan hebben. Als je
je bij een bureau laat inschrijven, moet je
zeggen wat je verdient en je moet óók kun
nen aantonen dat je in Nederland uitge
schreven bent. Dus ik had een megapro-
bleem. Zelfs toen m'n vader zei: dan huur ik
't wel. Want toen moest ik tot overmaat van
ramp ook nog een referentie hebben in die
stad, enfin, m'n vader heeft 't uiteindelijk wel
voor elkaar gekregen, maar vraag niet hoe.
Mijn zusje ging mee om Frans te studeren
en ik ben vervolgens met m'n tekenmap on
der m'n arm alle mode-ontwerpers langs ge
gaan. Aanbellen, dame van de receptie, wilt u
even wachten en meestal na een uur: kunt u
morgen terugkomen? De volgende dag bleek
er dan géén belangstelling. Zo gaat dat als je
twintig bent. De eerste week denk je dat ze
op je zitten te wachten, maar in de tweede
week denk je daar al heel wat genuanceerder
over.
Het vervelende was bovendien dat mijn
zusje verliefd was op een jongen in Neder
land, dus binnen de kortste tijd zat ik alleen
op die kamer. Slapertjes had ik nog niet, die
kwamen pas later. En dan zit je daar, zonder
telefoon. Dus ik heb werkelijk avond aan
avond zitten tekenen. En zodra ik weer iets
ontworpen had waarvan ik dacht: daar kan ik
redelijk mee voor den dag komen, verzamel
de ik weer moed en belde bij de volgende
aan. Totdat er eindelijk iemand zei: je mag
terugkomen.
In het derde gesprek kreeg ik dan ook de
grote baas te zien, die je vervolgens niet aan
kijkt, maar alleen tegen z'n manager zegt:
laat 'm maandag maar terugkomen. Ik stond
erbij alsof ik een etalagepop was.
Maar ik kreeg een onbetaalde baan op een
grote internationale ontwerpafdeling en op
de eerste dag zeiden ze: ga jij de schoenen
maar doen voor de nieuwe collectie. Wat we
willen is een speedbotenaspiratie, ga je gang.
Godverdomme, dacht ik, want ik had zo'n
dik boek gemaakt, ik had werkelijk alles gete
kend wat me te binnen schoot en waarvan ik
dacht dat het nieuw was en trendy, maar
géén schoenen. Dus moest ik weer stad en
land aflopen om ideeën op te doen. Maar
goed, ik heb de speedbootschoenen ontwor
pen en pakweg na drie maanden heb ik voor
zichtig gevraagd of ik er wellicht ook iets mee
kon verdienen. En verdomd, dat kon. Niet
van harte, want die stagiairs werden uitge
wrongen als een spons. Maar ik zat natuurlijk
wel met de huur van m'n appartement en
m'n ouders hadden twee dingen gezegd toen
ik naar Parijs ging: luister eens, we willen je
wel een half jaar sponsoren, want binnen een
half jaar moet je toch ongeveer wel weten of
het enige kans van slagen heeft en denk er
om, géén 38-jarige vrouw met drie kinderen.
Druk
Er zat zodoende wel een druk achter, en wa
rempel na een halfjaar kreeg ik een normaal
salaris en toen hoorde ik er ook echt bij. En
als je eenmaal op zo'n afdeling de lijn te pak
ken hebt, dat moet ik die jongens oprecht na
geven, dan willen ze je ook houden. Maar, en
daar ging ik weer, ik had intussen tijdens een
van m'n bezoeken een meisje leren kennen
in Amsterdam en ineens was er die onrust
weer. Ik wilde terug en toen ik terug was ging
ik Amsterdam ook weer met heel andere
ogen bekijken. Ik vond het geen dorp meer
en kreeg er een lekker thuisgevoel over. Dus
zegde ik die baan op, juist op 't moment dat
die een beetje glans kreeg.
Vervolgens ben ik gaan freelancen. Samen
met een vriend hebben we toen voor een he
leboel losse klanten gewerkt, waaronder Van
Gils. Ik kwam in contact met mensen die de
reclames verzorgden. Op een gegeven mo
ment werd ik gecast voor de Ster. Ik mocht
de reclame van Bols doen en in feite waren
dat allemaal opwarmertjes voor het toneel.
En ik wilde de serieuze kant, dus ik had het er
voor over om zelfs op m'n achtentwintigste
nog naar de toneelschool te gaan. Maar toen
kwam Goede Tijden Slechte Tijden. Dat bete
kende een baan, een kans en het was ook iets
nieuws en avontuurlijks. Dat heb ik vier jaar
gedaan.
Maar dat zie je wel meer bij mij: als dingen
zich gaan herhalen en het een automatisme
wordt en ik er ook niet meer van leer, ja, dan
raak ik erop uitgekeken. Ik was eigenlijk een
van de eersten die stopte. Op een gegeven
moment merkte ik dat ik ongeïnteresseerd
raakte. Ik ben iemand die zichzelf telkens
voor het blok moet zetten en dat kon ik niet
meer. Alleen ik zat met één dilemma: het was
wel een warm bad en het blijft een risico als
je dat beëindigt. Bovendien waren die eerste
twee jaren de leukste. Wij hebben in feite die
soap gemaakt, wij kregen de eerste shit over
ons heen, maar we profiteerden óók van de
leuke dingen.
Rentree
Ik had de rol van dokter Simon, dus die
moest de pijp uit. Hij is hartstikke dood ge
gaan op een expeditie ergens in IJsland. Hij is
ook begraven. Alleen nu blijkt dat de verkeer
de begraven is, dus in november kom ik nog
even terug. Dat kan in een soap allemaal.
Ik vind die rentree ook wel weer leuk moet ik
je zeggen, want het is maar voor kort. Ik hou
van die variatie in dit vak. Ik heb bij SBS6 een
eigen mode-programma. Daarnaast heb ik
opnamen gemaakt voor een film en we staan
het komende jaar met Gek van Liefde in alle
grote schouwburgen. Ik heb dus over de hoe
veelheid werk geen enkele klacht, maar wat
nog veel belangrijker is: ook niet over de
kwaliteit. Want alles wordt nu via mijn eigen
productiebureau geregeld. Ik ben een kleine
zelfstandige, en dat ben ik vooral geworden
om bij de keuzes niet alleen naar de centen
te hoeven kijken. Mijn insteek is nu of ik het
mooi vind of niet. Dat vind ik een rijkeluis-
keuze.
Ik ben heel erg geïnteresseerd in drama in
het algemeen en het maakt mij niet uit of dit
nu voor toneel is of voor film of tv. Maar ik
vind het wel prettig om zo'n keuze onafhan
kelijk te kunnen maken. Ik wil best dingen
doen die ook wat opleveren, maar niet met
m'n rug tegen de muur. De grote jongens in
Amerika, zoals Kevin Costner en Robert de
Niro, hebben ook allemaal hun eigen pro
ductiebureaus om dingen te kunnen doen
die ze leuk vinden. Ik doe dat nu in het klein.
Vertrouwen
Ook m'n zusje hoort nu tot de company.
Daardoor kan ik zelf een redelijk grote stap
terugdoen. Bovendien is er ook een groot
vertrouwen. Bij m'n eerste productie ging ik
nog voor 25.000 gulden de pottenbak in, om
dat ik blindvoer op een vent die zei dat hij de
sponsoring in orde had. Weer die naïviteit
dus. Toen het lek aan het licht kwam, dacht
ik: hiermee bedoelen ze dus dat mensen har
der worden, 't Was mijn eerste slechte erva
ring. Ik ben daardoor toch iets gestresster ge
worden. Tegen mensen met wie ik een ak
koord heb, zeg ik nu: als we het nu toch hele
maal eens met elkaar zijn, laten we het dan
maar zwart op wit zetten. Dat is
een hele omschakeling in mijn
karakter geweest, want in de ba-
sis geloof ik iedereen op z'n
woord. Zelfs als vrouwen van 38 J
zeggen dat ze 28 zijn.'
