ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
ctievoeren
via satelliet
Groenoord:
het succesvolle
poldermodel
isch Dagblad
ZATERDAG 11 OKTOBER 1997
con
k.
Dialoog aan de vooravond van de
ontruiming van Groenoord.
prekspartners: burgemeester Patijn
Amsterdam en woordvoerder Peter
het actiekamp. Patijn: „Hoe is het
vandaag gegaan?" Peter: „Alles is
dzaam verlopen. "Patijn: Dat was
precies ook onze bedoeling. Succes
er." Peter: „Ja, bedankt, het zal nog
wel een paar dagen duren.Patijn:
Beter een dagje langer dan dat er
lemen komen. "Peter, terzijde: „We
hebben een goede aan Patijn. Hij
eert conflicten altijd te vermijden.
ut is er in vredesnaam aan de hand
t actievoerend Nederland? Waar is
d gebleven dat Mobiele Eenheid en
activisten met bebloede koppen
nover elkaar stonden? Nu bouwen
idealistische jongeren aan een
'3 lermodel op actiegebied. Overleg is
mtrale thema geworden. Overheid
tivisten strijden gezamenlijk om de
Sijfers en de publieke opinie. Kosten
tgeval: 1 miljoen gulden, vanwege
vertraging van het werk en de inzet
van de ME. Typerende uitspraak:
„Natuurlijk komt die haven er. We
wilden ze alleen treffen in hun
portemonnee.
19
door JACOB VAN DER MEULEN
De truc slaagt volledig. Er mag te
genwoordig dan werkoverleg
plaatsvinden tussen de bewa
kers en de verstoorders van de openbare or
de; dat wil niet zeggen dat meteen maar alle
'oude' listen en lagen uitgebannen zijn. Het
anoniem verspreide bericht dat Groenoord
ontruimd zal worden op de dag dat vrijwel
alle activisten het kamp hebben verlaten om
in Amsterdam te protesteren tegen de Euro
toppers, mist z'n uitwerking niet.
Net op het moment dat de ongeregeldhe
den in het centrum van de hoofdstad op hun
hoogtepunt zijn, wordt het protesterende
volk via de mobiele telefoon teruggeroepen
naar het vredeskamp. Zo'n zeventig perso
nen duiken de touringcar in, waarmee ze
naar de Dam zijn gekomen. Even later snelt
de bus door het westelijk Havengebied om
luttele minuten later te arriveren bij het eind
punt in de ruige vacht van Amsterdam, de
Houtrakpolder. In de bus wisselen de actie
voerders van outfit: van anti-Euro worden ze
weer anti-Afrikahaven maar de verontwaar
diging blijft hetzelfde. Brandende vraag aan
boord: zal de Amsterdamse politie het wagen
hun afwezigheid aan te grijpen om Groen
oord in te nemen? Geheel tegen de afspraken
in?
Vredig
Eerder die ochtend biedt Groenoord een vre
dige aanblik. Het is er zelfs nog rustiger dan
gewoonlijk. Het vredeskamp ligt er verlaten
bij. Er zijn nog vijf personen, de rest is ver
trokken om de ministeriële deelnemers aan
de Eurotop de huid vol te schelden.
Machiel (17), die sterk doet denken aan de
hoofdpersoon uit Bomans' roman Erik, of het
klein insectenboek, ligt met een joint in de
hand te dromen. Hij is een van de jonge
woordvoerders van GroenFront! die geweld
loosheid prediken. Het doet hem al pijn als
hij zijn jonge hond af en toe lijfelijk moet cor
rigeren. Dat botst met zijn principes, vertelt
hij.
Zijn collega's hebben inmiddels hun
schaapskleren uitgedaan en gaan op De Dam
de confrontatie met de ME aan. Op het hoog
tepunt van de proteststrijd, meldt zich een
anonieme tipgever. Diens boodschap:
Groenoord wordt ontruimd.
Ook in het vredeskamp is dat alarmerende
bericht binnengekomen. Omdat die ochtend
al een aantal politie-auto's in de nabijheid is
gesignaleerd, wordt het kamp in staat van
paraatheid gebracht. Via de mobiele telefoon
worden de activisten ijlings teruggeroepen,
maar als de gewaarschuwde pers en 'protest
bus' vrijwel tegelijkertijd in Groenoord arri
veren blijkt van een ontruiming geen sprake.
Wel kan het ANP-joumaal melden dat er een
abrupt einde is gekomen aan de ongeregeld
heden in de Amsterdamse binnenstad.
De tussenstand is 1-0 voor de politie.
Afspraken
Er hangt een baaistemming in het kamp
waar druk wordt gespeculeerd over een com
plot. Eerder die week immers waren daar
'goede werkafspraken' gemaakt met een gro
te delegatie van de Amsterdamse politie. Na
dat de eerste schrik over het onverwachte be
zoek van vijfentwintig agenten was weggeëbt
merkte GroenFront! dat de bezoekers met
vreedzame bedoelingen kwamen. Onder het
motto 'veiligheid eerst' werden vervolgens
sluitende afspraken gemaakt over de nade
rende ontruiming. Als tevreden onderhande
laars gingen beide partijen uiteen. Een
Groenoordwoordvoerder zou later verklaren,
dat de politiedelegatie het actiekamp die dag
zonder slag of stoot had kunnen ontruimen.
Zo deden zich dus in een paar dagen tijd
twee gelegenheden voor waarop de onge
wenste bewoners van de Houtrakpolder kon
den worden verwijderd. Zonder veel kosten.
Dat viel echter buiten de werkafspraken tus
sen GroenFront! en de politie. Die betroffen
een geweldloze houding van beide kanten,
het achterwege blijven van arrestaties en het
ruim vooraf aankondigen van de Ontruiming.
Verder beloofde de politie er geen haastklus
van te maken.
Stage
Die afspraken waren gemodelleerd naar En
gels voorbeeld. Niet vreemd want zowel acti
visten als politiemensen volgden het afgelo
pen jaar een intensieve stage bij hun colle
ga's in Groot-Brittannië.
Peter (22) kwam twee jaar geleden tijdens
de Klimaat-top in Berlijn voor het eerst in
contact met de radicale milieu-activisten van
Earth First! De aankomende GroenLinks-po-
liticus raakte onder de indruk van de militan
te ecowarriors, die met groot succes de aan
leg^ van een startbaan bij Manchester en een
snelweg bij Londen traineerden.
Met de dromerige Machiel las hij de Britse
handleiding voor actievoerders 'Road Raging,
Top Tips for Wrecking Roadbuilding', een
epistel waarin tips worden gegeven voor het
saboteren van de aanleg van wegen. Als in
een spannend jongensboek wordt daarin de
bouw van ondergrondse tunnels en boom
hutten beschreven. Verder staan er tips in
om burn-out, het geestelijk opbranden, te
voorkomen. Engelse acties worden immers
vooral gekenmerkt door de lange tijdsduur.
Met de factor tijd als strijdwapen bracht
Earth First! voor tientallen miljoenen schade
toe aan Engelse projectontwikkelaars. Zo
werd bij Devon in het zuidwesten van Enge
land de aanleg van een snelweg jarenlang
vertraagd. Een spectaculaire achtervolging in
een imposant tunnelcomplex'tussen met in-
ffaroodcamera's gewapende politie en actie
voerders duurde zelfs drie weken.
Machiel en Peter stonden aan de basis van
de Hollandse tak van Earth First!; Groen
Front! Een jaar geleden werd de bedreigde
vlakte bij Ruigoord door de jonge strategen
aangewezen als het eerste strijdtoneel. Alle
ingrediënten waren hier immers aanwezig.
Hier hongerde een overheid naar een enor
me hap uit een uniek natuurgebied omwille
van een discutabele haven. GroenFront! be
In het alternatief aangeklede vredeskamp in Groenoord legt Roel van Duijn via de mobiele telefoon aan burgemeester Patijn uit v
niet door de ontruiming mag worden verstoord.
i de openbare fractievergadering van De Groenen
FOTO BURO FRITS NEVENZEL
trok afgelopen zomer de stellingen en groef
zich in.
Het eerste wapenfeit van GroenFront! be
trof een indrukwekkend publiciteitsoffensief,
waarbij dankbaar werd meegelift op de
naamsbekendheid van de Britse moederor
ganisatie. Bezoekers troffen op de vlakte al
leen een gemoedelijk 'jeugdkamp' aan, waar
af en toe een eenzame wolf uit het harde ac
tiewezen bij aanschoof. Zoals Johnny uit En
schede. Bij de commando's werd hij er uitge
gooid waarna een jarenlange zoektocht van
actie naar actie begon. Tijdens het DoeWat
Festival in 1984 stond hij in de frontlinie bij
Holland Signaal en ving harde meppen op. In
de jaren daarna kerfde elke actie een litteken
in zijn lichaam. In Johnny's hoofd zit kennis
opgeslagen over het plaatsen van booby
traps, survival en vuurmaken zonder lucifers.
Egel'
Op de vlakte van Groenoord maakt Johnny
nu kennis met de nieuwe vorm van actievoe
ren. Hij heeft zichtbaar moeite om oude bal
last overboord te zetten. Met zijn kapmes
scherpt hij punten aan bamboestaken. Hij
plaatst ze in een dreigende cirkel rond zijn
ondergrondse hut. Binnen het kamp wekt hij
daarmee de indruk van een opgerolde egel,
die zijn stekels opzet. Machiel bekijkt het al
lemaal zwijgend. Johnny's demonstratie
wordt mogelijk een agendapunt op een van
de frequente bewonersvergaderingen. Daar is
al eerder gestemd over actievoerders die wild
trokken aan de leidsels van geweldloosheid.
Een aantal is zelfs het kamp uitgestuurd.
Zakelijk
Zondagavond 5 oktober. Het gonst weer in
Groenoord. Zelfs Roel van Duijn van de Am
sterdamse Groenen acht de tijd rijp om met
zijn slaapzak naar het vredeskamp te komen.
De tips over een ontruiming de volgende
ochtend stapelen zich op. Ook de vrouw van
een opgeroepen ME'er heeft ervoor gewaar
schuwd. Andermaal spuwen de faxen op de
vaderlandse krantenredacties alarmsignalen
uit. Binnen korte tijd versterken televisieploe
gen de al aanwezige leden van de schrijvende
pers.
De mobiele telefoon van woordvoerster
Karina in het kamp riedelt tot vervelens toe:
NOS, SBS6, AT5, RTL4, de Volkskrant, NRC
aan de lijn. Alle bellers krijgen de korte zake
lijke informatie die van een 'professionele'
voorlichter mag worden verwacht. De hoge
organisatiegraad en de moderne communi
catiemiddelen, die zich tijdens de Eurotop
tegen GroenFront! keerden, bewijzen bij de
nadering van het uur U hun waarde.
Boomhut Iepenfront praat via de satelliet
met het Egeltjesfront. Beide worden draad
loos op de hoogte gebracht van de laatste
ME-manoeuvres door de grondtroepen, die
verbinding onderhouden met scannerluiste
raars in een ruime cirkel rond Ruigoord.
Een treffend tafereeltje doet zich voor bij
de tent, die het tijdelijk onderkomen vormt
van de Amsterdamse Groenen. Roel van
Duijn heeft voor de gelegenheid een zaktele
foon meegekregen en staat er wanhopig een
boodschap in te tetteren. Met opgeheven ar
men loopt hij naar een groepje jongeren en
roept: „Hoe werkt zo'n ding!" Hij wordt be
keken alsof hij van een andere wereld komt.
Iemand legt hem uit dat hij 'aan de kant van
de lampjes' moet praten. In de nachtelijke
stilte ketst een steen in de onpeilbaar diepe
kloof tussen twee generaties actievoerders.
Handenschuddend
Nog geen 48 uur later is de operatie Groen
oord afgelopen. Handenschuddend hebben
Groenfront en de Mobiele Eenheid het ter
rein verlaten. Alom heerst tevredenheid over
het verloop van de ontruiming. Shovels be
delven het strijdtoneel onder een dikke laag
zand. De aanleg van de Afrikahaven kan be
ginnen. GroenFronti-woordvoerder Peter had
het al voor de ontruiming verklaard:
„Natuurlijk komt die haven er. Je moet de
planontwiJdcelaars alleen pakken waar je ze
het hardste treft: in hun portemonnee."
