'Democratie moet geweld stopped
Wie zit er nog te wachtf;
op politieke bevlogenhè,
Feiten &Meningen
N ederland-T urkij e
Rechtvaardig
Familie Spoor,
vaarwel
ZATERDAG 11 OKTOBER 1997
C
Vanavond wordt Nederland-Turkije gespeeld! Herin-
nert u zich die vorige wedstrijd nog, Turkije-Nederland?
Toen verloor Nederland met 1-0 van Turkije en miste
Clarence Seedorf vlak voor tijd een strafschop.
Iedereen heeft toen schande gesproken van het Ne
derlands elftal in het algemeen, en van Clarence See
dorf in het bijzonder. Dat was volstrekt onterecht. Vlak
voordat namelijk het Nederlands elftal van Schiphol
vertrok, werd het nog even op een geheim gehouden
plek toegesproken door niemand minder dan de minis
ter-president zelf.
„Jongens", zei Kok, „jullie weten dat ik een groot
voetballiefhebber ben en daarom zeg ik met pijn in
mijn hart wat ik nu naar voren moet brengen. Het zal
jullie bekend zijn dat de Turks-Nederlandse betrekkin
gen onder zeer zware druk staan als gevolg van die
brand onlangs in de Haagse Schilderswijk waarbij bijna
een heel Turks gezin om het le-
x ven is gekomen. Jullie hebben
U misschien ook gezien dat er
zelfs een zware delegatie van
M ;.:M' hooggeplaatste Turken naar Ne
derland is gekomen om zelf in
Den Haag poolshoogte te ne
men. Nu zou het, ja ik weet dat
zoiets heel moeilijk is, maar het
landsbelang smeekt erom, ons
geweldig helpen als jullie daar
in Turkije zouden verliezen. Dat
zou de druk terstond van de ke
tel halen. Dat zou voor ons, de
regering, een geweldige opluch
ting betekenen. Wat ik dus, be
grijp me goed: met bloedend
hart, van jullie vraag is dat jullie
die wedstrijd zo spelen dat je
verliest. Jullie staan er heel goed voor, de kwalificatie
voor het wereldkampioenschap kan jullie bijna niet
meer ontgaan, dus jullie kunnen het je permitteren om
te verliezen. Eén-nul is genoeg, meer hoeft echt niet.
Mochten jullie per ongeluk een strafschop krijgen,
schiet die dan hoog over."
„Wat zit daar voor ons aan vast", vroeg Clarence See
dorf op zijn gebruikelijke uiterst gemelijke manier.
„Jongens", zei Kok, „we hebben nog wel een geheim
potje op Binnenlandse Zaken. Dijkstal kan jullie een
flinke verliespremie uitkeren. Mits jullie verliezen, na
tuurlijk, één-nul is genoeg."
Nu is het gek genoeg voor voetballers eigenlijk veel
moeilijker om een wedstrijd van een zwakke tegenstan
der te verliezen, dan om er één te winnen. Je kon toen
al zien hoeveel moeite het ons elftal kostte om niet te
scoren. Ze bleven maar combineren voor het doel van
de tegenstander. Niemand dorst een schot op doel te
lossen, bang dan toch nog van de Turken te winnen. En
het was ook niet eenvoudig om die Turken een doel-
puntje te laten maken. Ze klungelden enorm. Gelukkig
wisten ze er met veel moeite toch nog ééntje te zetten.
Maar toen kreeg Nederland vlak voor tijd een straf
schop. Niemand dorst hem te nemen, want ja, zo'n
strafschop moedwillig overschieten, en dus met schan
de overladen worden, dat is helemaal niet makkelijk.
Toen heeft Clarence Seedorf zich opgeofferd. Die heeft
toen, ogen dicht, manmoedig die strafschop met een
verwoestende knal over gepegeld.
Zo is het dus in werkelijkheid gegaan bij die vorige
wedstrijd Turkije-Nederland. Reken daarom maar dat
die Turken er vanavond glorieus pp hun falie zullen
krijgen. Onze getergde voetballers zullen ze eenvoet
ballesje geven.dat .ze. zal heugen. Maar pas op, jongens,
zou ik willen zeggen, dat je het niet te gek maakt. De lol
van voetbal gaat er de laatste tijd met al die idiote reuze
uitslagen (negen-één, tien-nul) wel een beetje vanaf.
MAARTEN 'T HART
medewerker
Algerijnse journalist zoekt in Amsterdam rust om te schrijven
De fundamentalisten probeerden hem te ver
moorden, de regering zette hem gevangen. Ah
med Ancer, Algerijns journalist, woont geduren
de een jaar in Amsterdam. Om een boek te
schrijven, om uit te rusten en om na te denken.
„De enige oplossing voor Algerije is meer de
mocratie."
Ahmed Ancer schuifelt moei
zaam cultureel centrum De Ba
lie in Amsterdam binnen. Met
een zakdoek dept hij het zweet
van zijn gezicht. De groeven in
zijn gezicht en het korte grijze
haar versterken zijn strenge
blik. Is dit een man getekend
door de strijd tegen de censuur
van de Algerijnse regering en de
terreur van de gewapende groe
pen in zijn land? Een gebroken
man die de hoop op een uitweg
uit de tragiek van zijn land heeft
verloren en naar de relatieve
rust van Amsterdam is gevlucht?
Nee. De geest van Ahmed Ancer
is helder, zijn strijdlust nog on
verminderd groot. Maar Ancer
vecht op het moment een ande
re strijd. Ancer is op de fiets. „Ik
heb in Algerije jarenlang niet
gefietst. Ik ben hier nu twee we
ken en ik heb één keer geoe
fend, een uur in het park. Ben
een paar keer gevallen."
De Algerijn krijgt nog tijd ge
noeg om het fietsen weer onder
de knie te krijgen. Hij is op uit
nodiging van de stad Amster
dam, het Rushdie Defence
Committee en het Steunpunt
Algerijnse Intellectuelen Am
sterdam (SAIA) een jaar in Ne
derland. Een jaar waarin de chef
van de redactie binnenland van
El Watan (Het Vaderland) een
boek wil schrijven over de ge
schiedenis van de Algerijnse
pers. Daarvoor heeft hij in zijn
eigen land de tijd en de rust
niet. Een land dat sinds 1992
wordt verscheurd door een
bloedige strijd tussen de rege
ring en gewapende groepen die
in naam van Allah zoveel moge
lijk burgers de keel doorsnijden.
Waren eerst alleen buitenlan
ders, militairen, intellectuelen
en journalisten schietschijf voor
de fous de Dieux (de gekken van
God), de Heilige Oorlog van is
lamitische fanatici en criminele
bendes kost nu ook hele dorpen
het leven. Honderd doden in
een nachtelijke orgie van ge
weld is geen uitzondering meer.
De overheid kijkt toe, bestem
pelt de moordpartijen als laatste
stuiptrekkingen van een bijna
overwonnen rebellie en reageert
furieus op elke poging tot in
menging vanuit het buitenland.
Het vak van journalist, het vak
van Ancer, is in eigen land al ja
ren bijna onmogelijk. Zo'n zes
tig van zijn collega's zijn al ver
moord, honderden vluchtten
naar het buitenland. „Elke dag
op een andere tijd, via een an
dere route naar je werk." Regel
maat is dodelijk. Een moord
commando kan om elke hoek
staan. „Geen reportages in on
veilige gebieden. De informatie
moet je per telefoon zien te krij
gen", zegt Ancer. Al meerdere
keren stonden gewapende groe
pen voor zijn huis, maar steeds
was hij er niet. Al enkele keren
zat hij in de gevangenis, opge
sloten omdat zijn artikelen niet
naar de zin van de regering wa
ren. „Op een gegeven moment
bracht onze directeur zijn da
gen afwisselend door op de re
dactie en de rechtbank."
Ancer vertrok, verwisselde de
gekte van Algiers voor de grach
ten van Amsterdam. Maar van
een vlucht wil hij niet spreken.
Begrijpelijk, want eind 1994 zei
Ancer in Vrij Nederland nog dat
hij het laf van zichzelf zou vin
den het land te verlaten. De
strijd moest daér gestreden
worden. Nee, Ancer is niet ge
vlucht. Hij is uitgenodigd, twee
keer. Anders was hij niet geko
men. „Ik heb eerst geweigerd. Ik
vond dat ik een bepaalde ver
antwoordelijkheid voor mijn re
dactie had. Maar die redactie
vond dat ik moest gaan. Om te
schrijven heb je rust nodig, en
die heb je niet in Algiers. Daar
kun je niet serieus leven. Daar
woon je in bewaakte complexen
met verschillende mensen op
één kamer."
Maar ook in Amsterdam wordt
Ancers veiligheid nauwlettend
in het oog gehouden. Zijn adres
is slechts bij een klein groepje
vrienden bekend. Noodzakelijk,
zo leerde het verleden. Toen be
gin dit jaar zijn collega's Omar
Belhouchet en Huda Bouchaib
in Nederland waren, was er ook
iemand aanwezig van de GIA,
de beruchtste islamitische
groep. De lange arm van de fun
damentalisten reikt tot de Am
sterdamse grachten. Ancer
praat ook niet over zijn familie.
Toch is hij niet bang voor de
terreur van de gewapende groe
pen, zegt hij. Hun invloed
neemt af. Een groot deel van de
bevolking mag de fundamenta-
Ancer poseert in De Balie in Amsterdam. Het adres van de Algerijnse journalist blijft zorgvuldig geheim uit
angst voor moordcommando's. foto gpd/capital press
listen dan gesteund hebben bij
de verkiezingen in 1990 en
1992, maar toen de groepen be
gonnen met moorden, viel hun
steun weg. In Europa beginnen
steeds meer mensen te twijfelen
of het annuleren van de verkie
zingen in 1992, waarbij het Isla
mitisch Heilsfront (FIS) de
macht dreigde te grijpen, wel
zo'n goed idee was. Was het
niet beter geweest de islamisten
een kans te geven? Hun over
winning was immers de wil van
het volk?
Ancer heeft geen twijfel: het was
een goede beslissing. „De isla
misten hadden niet de steun
van het volk. Ze hebben de an
dere partijen weggedrukt. De
mensen wilden protesteren te
gen het corrupte regime. Ze
hadden geen andere keus dan
het FIS. Toen de mensen in de
gaten kregen dat het FIS geen
democratische partij was, trok
ken ze hun steun in.
„Ik heb één islamitisch experi
ment gezien: in Iran. Daar is de
democratie verdwenen. Er zijn
500.000 doden gevair
dat het FIS zegt dat»!
zijn. Dat ze zich nicT
Iran, maar op Turkijli
zo'n soort islam wiljeL
hebben in Algerije nl
aangevallen, ze heb»
aangevallen die op eM
bier zaten te drinker!
islamisten werkt detL
niet." w
Aanpakken dus, dat E
Ancer. En met het RW
fundamentalistische!1
die het land in een n»c
dreigen te verander®*
schetst een draaiboein
toekomst van Algen1
mocratie moet de gqii
in het land stoppen
draait het om: drmoL
onafhankelijke rechtfr
macht, een neutraal tj:
apparaat, een neutra*
persvrijheid en een»
loze strijd tegen henfcj
pens opnemen. t
Ancer is dus voorsta»
harde lijn. Hij schaa!s
mee achter de strontL
het Algerijnse leger dj
risten tot de laatste a
roeien. Het zijn de tt£.
gers van de duiven iT
een groep die met
praten. In die laatster'
ook de Algerijnse prl1
mine Zeroual zich bi1?
„Ja, ik wil de terrorist1
en. Dat hebben de EP1
landen toch ook gedP
lianen hebben de Rof
(een linkse terreurgrr1
jaren zeventig - red.0
uitgeroeid. De Fransj
hetzelfde gedaan n%
van de GIA op hun gf
bied. Elke groep dieje
king aanvalt, moet uë
worden." E
Ancer neemt de laatfle
en zet het glas terugei
ten tafel. Opeens lijkfet
oude man. Zestig zojj.
geven, maar hij is pafte
is zwaar om te zien Ipr
land kapot gaat. Ik htvi
mijn land. Toen ik hs
die grote massamooi
pen week wist ik nie
moest doen. Ik ben'
naar De Balie gelopi
ben meteen weer n;
gegaan. Ik ben misse
seconden binnen gt
dat was een heel mt_
nacht. Dan denk je: t
ben ik daar niet? Ma
aanwezigheid daarz
iets moreels hebben|j
voel. Een journalist 1
macht iets te verand
AMSTERDAM CYRIL ROS sl
Het oogt zo onvriendelijk: overal worden
de trouwe klanten beloond, maar bij de
spoorwegen worden ze geplukt. Zij moe
ten volgend jaar immers veel meer gaan
betalen voor hun abonnement. Maar al
voeren de spoorwegen daarvoor een valse
argumentatie aan, gelijk hebben ze in
Utrecht wel.
Net als op de wegen is het op de stations
in de ochtend- en avondspits file. Per dag
vervoeren de NS ongeveer een miljoen rei
zigers, waarvan bijna de helft in die paar
uur 's morgens en 's avonds. Overdag
heeft de treinreiziger een coupé voor zich
alleen, maar dat is blijkbaar niet aantrek
kelijk genoeg: volgens NS zitten er nog te
veel plezierreizigers in de spits.
Maar als de NS de plezierreiziger uit de
spits wil verjagen, ltiezen de spoorwegen
daar wel een hele rare methode voor. Als
je er van uit gaat dat die plezierreizigers
maar incidenteel treinen, ligt het voor de
hand om de oplossing dan te zoeken in de
tarieven van de losse kaartjes, bijvoor
beeld via een spitstoeslag.
Maar dat gebeurt niet. De tarieven stijgen
volgend jaar gemiddeld met 2,5 procent,
maar losse enkeltjes en retourtjes worden
maar 1,5 procent duurder en van een
spitstoeslag is geen sprake. Losse kaartjes
worden dus ontzien, terwijl de trajectkaar-
ten - bij uitstek de kaarten die worden ge
kocht voor het woon-werkverkeer - juist
stukken duurder worden.
Zo'n aanpak valt alleen te verklaren vanuit
een puur bedrijfsmatige optiek. De losse
klant moet je daarbij zoveel mogelijk te
vriend houden. Gezien het feit dat hij
maar af en toe met de trein gaat, heeft hij
waarschijnlijk de keuze om het station
links te laten liggen. Maak zijn kaartje dus
niet te duur, want anders komt hij niet
meer. Trajectkaarthouders zijn daarente
gen vaste klanten die over het algemeen een meer dwingende reden hebben om voor
hun woon-werkverkeer de trein te kiezen. Zij zijn dus ook veel minder gevoelig voor
prijsverhogingen. Waarschijnlijk niet in de laatste plaats omdat veel werknemers die
trajectkaarten bij hun baas kunnen declareren.
Maar er is ook een argument van rechtvaardigheid. Bedrijfsmatig bezien zadelen die
piekreizigers de NS met hoge kosten op. De spoorwegen moeten voor hen veel mate
rieel aanschaffen dat buiten de piekuren stil staat en dan dus geld staat te kosten. De
niet-spitsreizigers zorgen er daarentegen voor dat de NS een deel van het materieel
ook tussen de spitsen nog kan laten rijden. Hoe meer mensen in de spits rijden - dit
jaar weer acht procent meer - des te meer van dat relatief dure 'piekmaterieel' er no
dig is en des te hoger die piekkosten uitvallen. Wat ligt er dan meer voor de hand dan
om de kosten daarvan neer te leggen bij de veroorzakers daarvan, de spitsreizigers?
Temeer als die toch wel in de trein blijven stappen?
Maar met zo'n verhaal kun je natuurlijk niet aankomen. Dus verpakt de NS het met
een strikje en een lintje: kijk eens, u betaalt wel meer, maar met een beetje geluk krijgt
u als trouwe klant daar een zitplaatsje in de spits voor terug. Van die belofte komt na
tuurlijk niets terecht. Maar het neemt niet weg dat er weinig valt af te dingen op de
weg die de NS voor volgend jaar hebben uitgestippeld.
SJ AAK SMAKMAN
Met hun besluit om een belangrijk deel van de
vaste reizigers inde spits fors meer te laten beta
len voor hun kaartje, raken de NS opnieuw ver
der weg van hun maatschappelijke functie. Die
houdt in, dat de trein zo veel mogelijk mensen
als milieuvriendelijk alternatief dient voor de au
to.
Toen eindjaren '60 de onaangename gevolgen
van de massa-motorisering meer en meer aan
het daglicht traden, greep de overheid de moge
lijkheden van het spoor dankbaar aan. De Spoor
wegen, die in de versukkling waren geraakt, be
leefden in het overheidsbeleid een herwaarde
ring. Het besef brak door dat de asfaltering van
het land niet eindeloos kon doorgaan en dat de
trein het verkeersinfarct waaraan de Randstad
chronisch was gaan lijden, kon matigen.
Er werd een campagne bedacht om gezinnen uit
de auto te praten, de 'Familie Spoor' kreeg natio
nale bekendheid en het begrip 'dalurenkaart'
deed zijn intrede in de Dikke Van Dale. Met die
dalurenkaart kon een geheel gezin, ongeacht de
grootte, op reis met slechts twee in prijs geredu
ceerde kaartjes. Dat voordeel kwam warempel
aardig in de buurt van dc goedkope gezamenlij
ke ritten in de gezinswagen.
Datzelfde gezin Spoor stond prominent op de re
clameborden, waarop de voordelen van de OV-
jaarkaart breed werden uitgemeten. Voor een ge
ringe meerprijs konden andere gezinsleden mee
profiteren. In dat gunstige klimaat verhuisde de
familie Spoor naar een plaatsje als Culemborg,
vanwaar per uur vier treinen naar Utrecht gin
gen. Met de voordelige OV-kaart kon moeder in
Utrecht gaan werken terwijl vader dagelijks nog
even doorreisde naar Amsterdam.
Maar helaas, in een vergaderzaaltje in Brussel
werd de doctrine over het zegenrijke markt -
mechnisme heilig verklaard en ook de spoorweg
bedrijven moesten daar -letterlijk- aan geloven.
Dat betekende privatisering en een verminderde overheidsbemoei
enis. In plaats van dienstbaarheid aan de samenleving werd geld
verdienen het doel. De dalurenkaart was het eerste slachtoffer; de
NS hadden plotseling geen boodschap meer aan de voorbeeldige
familie Spoor.
De NS wissen de nagedachtenis aan de familie Spoor per 1 januari
verder uit: in de spits mag alleen vader (of moeder) nog met de OV-
jaarkaart reizen, de andere gezinsleden op weg naar hun werk mo
gen fors bijbetalen. Als de overheid vindt dat de Spoorwegen nog
meer forensen uit de auto moeten halen, moet er geld bij, zo luidt
de boodschap van de NS. Maar dat botst dan wel met de marktdoc-
trine.
De familie Spoor overweegt intussen toch maar de aanschaf van
een (tweede) auto. De familie draagt het milieu een goed hart toe
maar wil geen dief zijn van de eigen portemonnee. Bovendien wil
len de NS de dure, maar maatschappelijk zeer nuttige, stoptrein
diensten op Culemborg en andere kleine plaatsen te halveren.
Want de sneltrein die er niet stopt levert meer geld op.
RIEN POLDERMAN
foto united photos de boer
Niet alleen de titels klinken het
zelfde, 'Een wereld te winnen'
en 'Bewogen in beweging'. De
ontwerp-verkiezingsprogram-
ma's van PvdA en D66 lijken
ook op elkaar. Om de paarse
lotsverbondenheid te onder
strepen, mag van de WD even
eens een mooie alliteratie wor
den verwacht. Werken aan wijs
heid, bijvoorbeeld. Zodat paars
de komende vier jaar kame
raadschappelijk verder kan
Werken aan een Wereld in Be
weging.
Als de bladeren vallen is het
eens in de vier jaar tijd voor wij
ze woorden in conceptverkie
zingsprogramma's. Tot nu toe
zijn er twee gepresenteerd, zij
het niet tot ieders tevredenheid.
In de PvdA wordt lichtjes
gemokt over het gebrek aan be
vlogenheid, bij D66 heeft de
voorzitter van de programcom
missie, oud-staatssecretaris Mi
chel van Huiten, bijna onmid
dellijk na verschijning de ge
wenste economische groei van
drie procent ter discussie ge
steld.
Volgende week volgt het CDA,
de week erop de VVD. Onge
twijfeld leiden ook die program
ma's intern tot enige discussie.
Bij het CDA komt de vernieu
wing van zaken als zorg voor
kinderen en duurzame econo
mie niet uit de verf, zo wordt
verwacht. Bij de WD kan dis
cussie ontstaan over de ge
wenste hoogte van het financie
ringstekort.
Die interne discussies kunnen
nog tot aanpassing van de con
ceptverkiezingsprogramma's
leiden. Maai' in wezen weet de
kiezer eind oktober tot in detail
wat hij van de vier grote partijen
te verwachten heeft. Nu staat al
vast dat ze allemaal willen in
vesteren in gezondheidszorg,
onderwijs, werkgelegenheid,
veiligheid op straat, lastenver
lichting en terugdringing van
het financieringstekort. De een
legt alleen wat andere accenten
dan de ander. Zeker in de altijd
ingewikkelde afweging tussen
milieu en economie. Aangezien
de economie groeit, is er ook
geld voor investeringen. Maar
ook voor alles?
De geringe politieke verschillen
worden tijdens de verkiezings
campagne uitvergroot, maar de
strijd spitst zich met name toe
op de sfeer, de persoonlijkhe
den en de traditie van de partij
en. En vooral om de waardering
voor vier jaar kabinet Kok.
Daarop wordt straks afgere
kend. Wil de burger nog eens
vier jaar 'werken aan een wereld
in beweging'?
De regeringspartijen PvdA, WD
en D66 hebben alledrie een ge
meenschappelijk'probleem'.
Voortzetting van dit kabinet is
de inzet van de verkiezingen, en
dus is het zaak in het verkie
zingsprogramma niet te veel af
stand te nemen van het huidige
beleid. Wensen zijn er natuur
lijk, maar wie nu te hoog van de
toren blaast, wekt de indruk kri
tisch te zijn over de paarse pres
taties.
Verkiezingsprogramma's mo
gen geschreven worden door
aparte commissies of voorafge
gaan worden door talloze brain-
storm-sessies in het land, de in
vloed van de partijtop en de
fractie is heel erg groot. Er is
voortdurend overleg met partij
voorzitters, fractievoorzitters en
bewindspersonen.
Leden van de fracties leveren
vaak hele stukken tekst aan. De
D66-top heeft alle onwelgevalli
ge rariteiten uit het program ge
haald. Het PvdA-program is zo
ongeveer geschreven door
PvdA-minister Ad Melkert. Het
is geen wonder dat beide con
cepten dan ook geheel en al de
coalitie-geest van dit kabinet
uitademen. Het is allemaal heel
erg down to earth.
Er is veel tijd gestoken in het
formuleren van elegante bezwe
ringen en paarse compromissen
in spe, zoals over Schiphol. Het
huidige kabinetsbeleid moet
worden verdedigd en doorge
trokken. Niet voor niks verwees
D66-minister Borst bij de pre
sentatie van het programma tal
loze malen naar het kabinetsbe
leid. Het programma van de
PvdA is op het lijf van Kok ge
schreven: nuchter, d n
woon dan doe je
De inleiding van
kiezingsprogram is e
opsomming van de
van het kabinet. Je ki
moeilijk de verkiezir
met de leuze 'Kies Ki
niet eerst uitlegt hoe
het beleid is geweesi
'PvdA-verweerschrif
Er is op 'integere wij«_
naar de optimale ba! j]
het economisch noi
en het sociaal rechtv
zonder daarbij het n k
waarlozen'. Dit kabi
inzet en energie
aal-democratische p
honderd procent vva
was dan weliswaar:
dan anders, maar wi
en open, algemeen
deerd als voorbeeld
hoorlijk bestuur'
Misschien moeten v
zijn dat noch PvdA,
pogingen doen hetv
grootse bespiegelinj
blinden. Want hoeg
dig zou dat zijn? Vol
bleek uit een enquel
GPD - waarbij deze
aangesloten - dat bi
van de Nederlander
gemeenheid tevred?
het kabinetsbeleid.
Daar stond tegenovi
slechts één op de di
vindt dat hij of zij
op vooruit is gegaan)
veel kritiek op al die
pen die de partijen
belangrijk vinden -
wijs en gezondheid!
maar die ze de
hebben laten liggen.
Met hun verkiezingsj
ma's nodigen PvdA
kiezer uit hen af te
het beleid in de afg(
en hen de regerings*!
delijkheid opnieuw
trouwen. Niet meen
minder. Als je het zol
teleurstelling over df
wervingskracht en vi
van de programma'
DEN HAAG ANS BOUWjf
