Niet-roker kost
veel meer aan zorg
Vrije keuze van kleding bestaat nog steeds niet
Binnenland
ïnior-politici dagen
kaar voor de rechter
OM Groningen en Lancee
koersen aan op vergelijk
Kritiek op VVD voor
aanpak migranten
Symbool van rust en studie
iïietspad vanaf 1999
boe voor brommers
Dijkstal verandert niets bij benoemingen burgemeesters
Even pauze
rs Teleurgesteld en teleurstellend
I
_DAG 10 OKTOBER 1997
j>ks van Kaatje aan gevaar ontsnapt
guL. De koks van het gerenommeerde restaurant Kaatje bij
jjuïsin Blokzijl zijn aan een akelig ongeluk ontsnapt. De va-
fceermachine (bedoeld om plastic zakjes met vis en vlees va-
jn te zuigen) zoog zichzelf plotseling vacuüm, waardoor de
it aan de bovenkant van de machine uit elkaar barstte. Vlijm-
grpe scherven van drie centimeter dik plexiglas vlogen de
^cen door, waar vijf koks en een stagiaire aan het werk waren,
"^restauranthouder is onthutst over de mededeling van de fa-
iant van het apparaat, dat het wel vaker was voorgekomen
i^de machines explodeerden.
^(eetplaatsen langs snelweg succes
Iaag Rijkswaterstaat overweegt op de parkeer- of rustplaat-
langs de snelwegen speelplaatsen voor kinderen te maken.
Sanleg van twee van dergelijke gelegenheden langs de Al is
Jiccesvol gebleken, dat er in elk geval twee nieuwe bijkomen;
Ek de Al bij Muiden en langs de A8 bij Zaandam. De speel-
itsen moeten kinderen weghouden bij de op- en afritten van
lustplaatsen waar de auto's veel vaart hebben. Het gaat vol-
ini Rijkswaterstaat om een betrekkelijk lage investering. Op
i,per tegels zijn onder meer een klimrek, een wip en een
3e|mniel geplaatst, waar kinderen zich kunnen vermaken.
iiejrbod hormoonvlees maakt kans
^aag Minister Van Aartsen van landbouw is optimistisch
Fde uitkomst van de strijd die de Europese Unie (EU) en de
Inigde Staten voeren over de import van hormoonvlees. De
findsman denkt dat het via een juridische constructie moge-
boet zijn dat vlees uit Europa te weren, zei hij gisteren bij de
indeling van zijn begroting. De EU wil de import verbieden
Blees dat met hormonen is behandeld. Volgens Europese
enschappers is het eten van dat vlees schadelijk voor de ge-
jr Hheid. De Amerikanen en de Wereldhandelsorganisatie be-
"nïen dit.
N, ilcrl.inil-, IVr.lHirr.iu ,l'I - „mv- »U.- I'.-rs l l.-n
nende echtgenote niet weg te
slaan leek bij een door het Am
sterdamse Stedelijk Museum sa
mengestelde expositie van mo
derne tekeningen, hield prins
Claus het in de tentoonstellings
ruimte al snel voor gezien. Hij kui
erde naar buiten en ging op zijn
gemak op de monumentale trap
van het gebouw zitten. Dat er een
hele meute pers onderaan de trap
pen stond, deerde hem niet. De
prins, die enkele ogenblikken later
gezelschap zou krijgen van de
echtgenote van de Griekse am
bassadeur, liet zich een glaasje
water brengen en stak bedaard
een sigaartje op. Een ontspannen
eind aan het staatsbezoek, foto
Dementie is duurder dan kanker
Roken is duur, maar als Nederland massaal zou stoppen
met roken gaat de gezondheidszorg miljarden guldens
extra kosten. Wie niet rookt, leeft namelijk langer en zal
daardoor meer gebruik maken van de gezondheidszorg,
aldus onderzoekers van de Erasmus Universiteit in Rot
terdam.
Volgens de onderzoekers Ba-
rendregt, Bonneux en Van der
Maas dalen in eerste instantie
de kosten van de gezondheids
zorg als Nederland massaal met
roken stopt. Na vijf jaar wordt
het minimum bereikt. Tien jaar
later zijn de kosten weer net zo
hoog als op het moment dat
werd gestopt. Daarna stijgen ze
verder. Niet-rokers lijden vaker
aan dementie en andere chroni
sche en geldverslindende ou
derdomsziekten dan rokers.
Volgens becijferingen die de
onderzoekers gisteren publi
ceerden in het gezaghebben
New England Journal of Medici
ne zouden de kosten bij man
nen 7 pocent hoger zijn en bij
vrouwen 4 procent hoger dan
nu als niemand zou roken. Het
verschil tussen mannen en
vrouwen word veroorzaakt om
dat mannen nog altijd meer ro
ken dan vrouwen. Daar levert
stoppen met roken dus meer
extra levensjaren op. Omgere
kend in guldens zou de zorg nu
ongeveer 3,5 miljard gulden
meer kosten als niemand zou
roken.
De hogere kosten zitten hem
vooral in de aard van de klach
ten. Rokers krijgen veel vaker
dodelijk vormen van kanker,
vooral longkanker, waardoor ze
op jongere leeftijd overlijden.
Dat voorkomt dat ze op hoge
leeftijd gebruik maken van
langdurige en dure voorzienin
gen als verpleeghuizen. Per sal
do zijn ze daardoor goedkoper'
voor de gezondheidszorg.
Overigens vinden de onder
zoekers dat geen reden om het
huidige anti-rookbeleid te wijzi
gen. Roken brengt de gezond
heid in gevaar en moet daarom
worden ontmoedigd", stellen
ze.
groningen «gpd
Ex-politiechef Lancee van
Schiermonnikoog en het Gro
ninger Openbaar Ministerie
koersen aan op een
'alomvattende oplossing'. De
partijen hebben gisteren in een
eerste onderhandelingsronde
over een pakket van wederzijd
se eisen en concessies gespro
ken. De ontmoeting, die het
einde van de affaire-Lancee
moet inluiden, vond plaats op
het bureau van procureur-gene
raal Steenhuis in Leeuwarden.
Hoofdofficier Daverschot sprak
ruim drie uur met Lancee en
zijn advocaat. Excuses zijn
daarbij niet gemaakt.
,,Het gesprek had ten doel na
der zicht te bieden op de span
ning die is ontstaan tussen de
beslissingen die de autoriteiten
hebben genomen in de straf
zaak tegen Lancee en de beoor
deling daarvan achteraf, waarbij
een aantal van die beslissingen
als fouten en onvolkomenheden
moeten worden aangemerkt",
aldus een gezamenlijke verkla
ring. Beide partijen willen ,,op
afzienbare termijn tot een al
omvattende oplossing komen".
Lancee werd vorig jaar opge
pakt door een arrestatieteam
nadat zijn dochter Bianca hem
beticht had van incest. Bewijzen
waren er niet. Over de zaak zijn
meer dan honderd Kamervra
gen gesteld.
Binnen enkele weken zal een
tweede gesprek plaatsvinden.
Lancee heeft tegen het open
baar ministerie twee strafzaken
aangespannen, en er loopt een
procedure tegen de rijksrecher
che wegens meineea en vals
heid in geschrifte. Ook eist Lan
cee een forse schadevergoeding.
'Moeten we vrouwen en kinderen opsluiten?'
Het voorstel van de WD om het
aantal asielzoekers en andere
vreemdelingen drastisch te be
perken, is slecht gevallen bij de
PvdA en D66. De beide coalitie
genoten van de WD hebben
vooral bezwaar tegen de vijan
dige toon in het WD-voorstel,
die behalve wat aanscherpingen
op zich weinig nieuws bevat.
De WD-fractie pleit in de giste
ren gepresenteerde nota onder
meer voor aanscherping van de
voorwaarden voor gezinsher
eniging en voor daadwerkelijke
uitzetting van uitgeprocedeerde
asielzoekers en illegaal in Ne
derland verblijvende vreemde
lingen. Het stuk is geschreven
door de liberale 'hardliners'
Kamp en Rijpstra en wijkt af
van de standpunten van de
paarse coalitiegenoten D66 en
PvdA.
PvdA en D66 hebben vooral
bezwaar tegen de voorgestelde
beperking van de gezinshereni
ging door strenge voorwaarden
en tegen het idee om illegalen
in gesloten opvang te houden.
De WD wil dat bij verzoeken
om gezinsvereniging de aanvra
ger moet kunnen aantonen dat
hij over voldoende ongesubsidi
eerd inkomen beschikt en moet
bewijzen dat het daadwerkelijk
gaat om zijn eigen familie.
De bewijslast ligt dan bij de
vluchteling en in twijfelgevallen
kan volgends Rijpstra worden
gedacht aan een (vrijwillige)
DNA-test. Volgens Middel en
Dittrich is dat in strijd met in
ternationale verdragen. Boven
dien vindt Dittrich 'het inhou
delijk onjuist om gezinnen te
splitsen'.
De woordvoerders van de
twee regeringsfracties wijzen
ook het opsluiten van illegalen
af. ,,Dat betekent dal deze men
sen in de praktijk wel jaren in
een gesloten opvang moeten
doorbrengen", aldus Dittrich,
Middel vraagt zich af of de WD
beseft dat het ook gaat om
vrouwen en kinderen. „Wil de
WD ook vrouwen en kinderen
opsluiten?"
Stel dat er een grondrecht bestond als
'vrijheid van kleden'. Dat recht zou nooit
voor honderd procent gegarandeerd
kunnen worden, laat staan toegepast.
Want een bruin pak is in de zakenwereld
absoluut fout. En de dresscodes op scho
len zijn zo mogelijk nog strenger. In de
dienstverlenende sector raakt bedrijfs
kleding meer en meer in zwang, terwijl
er ook al stemmen opgaan voor het
schooluniform.
Al deze aspecten komen vandaag in
Utrecht aan de orde tijdens de najaars
dagvan de Nederlandse Kostuumvereni
ging over kledingcodes en bedrijfskle
ding. Een gedurfd onderwerp voor een
vereniging die normaal gesproken bol
staat van klederdrachten en folklore. In
eerste instantie viel de belangstelling
voor de bijeenkomst in Utrecht dan ook
tegen. „Meestal gaat het bij ons over his
torische kledingzaken", zegt Ellen ter
Hofstede, bestuurslid en conservator van
het Drents Museum in Assen. „Maar de
actualiteit is ook een onderdeel van de
geschiedenis. En kledingcodes en be
drijfskleding zijn ontzettend actueel."
De verpakking van de mens is weer
belangrijk geworden. Bioloog Midas
Dekkers spreekt vandaag over de 'Vacht
van de Zaak', uitgaande van de stelling
dat de mens een naakte aap is. Voor be
drijven is de kleding van de werknemers
een manier om zich te onderscheiden.
„Het is onderdeel van hun corporate
image. Bedrijfskleding bepaalt de uitstra
ling van je bedrijf en zorgt voor herken
baarheid", zegt Ter Hofstede. Zij denkt
er dan ook over de hostesses in het
Drents Museum in hetzelfde tenue te
hullen. „Maar dat is een kostbare opera
tie."
In het Academisch Ziekenhuis in Gro
ningen bijvoorbeeld gaat het om miljoe
nen. Vierduizend man personeel wordt
daar volgend jaar in het nieuw gestoken,
omdat de werknemers nu wel erg afste
ken bij het nieuwe gebouw dat deze zo
mer werd geopend. Daarmee komt een
einde aan de 'anarchie', lacht Ingrid
Bousema, projectleider bij de civiele
dienst van het AZG. Het ontwerpersduo
Liesbeth in 't Hout en Clemens Ramec-
kers, waarvan de eerste ook spreekt in
Utrecht, ontwierp een collectie voor alle
soorten medewerkers in het AZG. Met
voornamelijk donkerblauw voor de por
tiers en receptionistes, jeans-blauw voor
onder meer de technische dienst en
lichtblauw voor het verplegend perso
neel. Bousema: „We wilden eenheid cre-
eren."
Wie echter niet door zijn werkgever in
het pak wordt gestoken, kan nog niet
aantrekken wat hij wil. Want alle gele
dingen van de maatschappij hebben hun
eigen kledingcodes, al zijn ze niet zo
streng als in Amerika. „Maar in de za
kenwereld en politiek zie je toch alleen
maar grijze en blauwe pakken. In bruin
schijn je niet serieus genomen te wor
den."
Conservatief kleden is veilig, stelt ter
Hofstede. „Je weet niet hoe degene met
wie je een contract gaat afsluiten of een
afspraak hebt over kleding denkt. Als
vrouw kun je dan bijvoorbeeld maar be
ter een rokje aantrekken, dat is altijd
goed. Je wordt in eerste instantie toch op
je uiterlijk beoordeeld."
Slechts weinigen kunnen zich aan die
kledingcodes onttrekken. „Het is eigen
lijk een soort bedrijfskleding. Alleen
mannen die het echt hebben gemaakt,
kunnen het pak laten voor wat het is en
in spijkerbroek hun bedrijf leiden." Ook
bekende Nederlanders kunnen zich aan
de norm onttrekken. Ter Hofstede: „Bij
de opening van de tentoonstelling met
glas van mode-ontwerper Frans Mole
naar hier in het museum liepen er heel
wat rond. Het was bloedheet die dag,
maar Paul de Leeuw was de enige in kor
te broek. Hij kan zich dat veroorloven."
Kledingcodes zijn niet nieuw. Alleen is
volgens Ter Hofstede de gedachte erach
ter veranderd. Kleren hoorden bij een
beroep of status. Achter het keurslijf zat
een maatschappelijke dwang. „Daarom
werd groepskleding in de jaren zestig
een vies woord. Men wilde zelf bepalen
wat men aantrok. Nu is het negatieve
eraf. Je trekt een pak aan omdat je iets
wilt bereiken of om te laten zien bij welk
bedrijfje hoort. Kleding is blijkbaar toch
belangrijker dan iedereen dacht."
Ondanks codes of bedrijfskleding blijft
de mens zoeken naar wegen om zich te
onderscheiden. Ook in het Academisch
Ziekenhuis in Groningen is in de nieuwe
collectie rekening gehouden met de in
dividualisering. „Zo kan verplegend per
soneel kiezen uit 'uni', streepjes of ruit
jes, moderne tuinbroeken en vrouwelijke
jurken", zegt Ingrid Bousema. „Naar de
nieuwe jurken is trouwens meer vraag
dan naar de huidige, die door maar
twintig vrouwen worden gedragen. De
meesten vind het een tent."
Juist de keuzemogelijkheid is het leuke
van de nieuwe bedrijfskleding, vindt
.Bousema. „Die individuele inbreng is
belangrijk. Alleen is het beeld in het zie
kenhuis nu heel divers, met'verschillen
de T-shirts bijvoorbeeld. Als je alle men
sen nu op een foto zou zetten, lijkt het
een bij elkaar geraapt zooitje. Straks
kunnen ze ook allemaal iets anders aan
hebben, maar dan is het toch in harmo
nie met elkaar."
„Die drang zich te onderscheiden, zit
in ieder mens", weet Ellen ter Hofstede.
„Naakt zijn we allemaal hetzelfde, zegt
men. Maar dat is niet waar. Ook naakt
heeft de mens zich altijd geprobeerd te
versieren, met ringen door de neus of
krassen in het gezicht. En tegenwoordig
gaat dat met frivole bretels, sjaaltjes,
stropdassen of sokken."
Maar dan houdt het ook wel op met de
vrijheid van kleden. Zelfs op dress down
Friday de laatste dag van de week waar
op men in Amerika het kantooruniform
aflegt, gelden nog kleedregels: spijker
broeken blijven taboe. „Je kleedt je naar
de rol die je speelt".
litieman schond ambtsgeheim
Jcht» De politierechter in Utrecht heeft gisteren een politie-
,ht uit Bleiswijk veroordeeld tot vijf maanden cel wegens het
inden van zijn geheimhoudingsplicht. Uit telefoontaps was
leken dat de verdachte gegevens over een kenteken door-
ïlde aan de nieuwe vriend van zijn ex-vriendin. De vriend
id bekend als crimineel en de politieman was meermalen
I collega's gewaarschuwd zich niet met hem in te laten. Ook
lij aan een kennis gegevens door over een arrestatie van een
Hielid wegens bedreiging.
en bromscooters
^|n vanaf 1999 niet meer op
^den rijden binnen de be
lde kom, behalve als het
(liet anders kan. Buiten de
Livvde kom blijven ze op
ietspad, zo zijn Rijk, pro
ts, gemeenten en water-
Ipen overeengekomen.
f maatregel maakt een ein-
n een jarenlange discussie
yle vraag of de veiligheid op
aden kan worden vergroot
'Tjromfietsers naar de ge-
,1 rijbaan te verplaatsen,
hiding voor deze discussie
en de duizenden ongeluk-
op fietspaden waarbij
bromfietsers waren betrokken.
Enkele jaren geleden begon
nen in Den Haag, Tiel en Apel
doorn proeven met het toelaten
Vein brommers op de gewone
weg. Deze experimenten heb
ben uitgewezen dat het voor
bromfietsers niet onveiliger
wordt als ze op de gewone weg
rijden. Bovendien kan het aan
tal ongevallen op fietspaden af
nemen, evenals de ernst ervan.
Op 1 januari 1999 krijgt ver
der alle verkeer op rotondes
voorrang. Verder zullen fietsers
die van rechts komen voorrang
krijgen en komen er meer ge
bieden waar maar dertig kilo
meter per uur mag worden ge
reden.
Minister negeert bezwaren PvdA en D66
Minister Dijkstal van binnenlandse zaken
(WD) geeft niet toe aan druk van D66 en
PvdA om zijn beleid bij het benoemen van
burgemeesters te wijzigen. In ongeveer een
kwart van de benoemingen volgt Dijkstal
niet de aanbeveling op van de vertrouwens
commissie van de gemeenteraad, en daar
mee wijkt hij vaker af van de voorkeur bin
nen de gemeente dan zijn voorgangers.
Dat leidt tot veel 'ophef, zei PvdA'er De
Cloe gisteren bij de behandeling van Dijk-
stals begroting. Hij vindt dat de minister al
leen om zeer zwaarwichtige redenenen
mag afwijken van de voorkeur van de ge
meenteraad.
Dijkstal houdt echter ook rekening met
de politieke kleur van de burgemeester,
voert een voorkeursbeleid voor vrouwen en
geeft vooral voorrang aan burgemeesters
die door samenvoeging van gemeenten hun
baan verliezen. Dat betekent in de praktijk
dat mannen en CDA'ers voorlopig blijven
oververtegenwoordigd, terwijl vrouwen en
D66'ers nog steeds niet aan de bak komen.
D66-Kamerlid Scheltema was dan ook boos
op Dijkstal, terwijl CDA'er Van der Hoeven
zich achter de bewindsman schaarde. Hij
hield Scheltema voor dat het maar om een
tijdelijk probleem gaat, want de gemiddelde
leeftijd van de burgemeesters is 55 jaar.
PvdA en D66 spreken zich in hun verkie
zingsprogramma's uit voor de gekozen bur
gemeester. Het kabinet zet nog in deze pe
riode e voor- en nadelen van een gekozen
en benoemde burgemeester op een rijtje.
flfcas vóór haar Kamerlid
schap bekender dan nu.
per gewaardeerd. Anne Li-
ieti der Stoel (42) verlaat al
nr|r jaar de Tweede Kamer.
Jprivé-redenen, heet het,
^waarschijnlijk spelen te-
ijfelling en frustratie over
jnnenhof ook een rol.
)ejj°ld als een belofte toen ze
e|4 voor de WD naar Den
j»kwam: links-liberaal, pro-
K vrijzinnig en met maar
^zo'n 9.000 voorkeurstem-
ervaring ze genoeg: twaalf
gemeenteraad in Amster-
Iwaarvan de laatste jaren
tievoorzitter.
werklust in de Tweede
was enorm. De Amster-
#p domineesdochter heeft
'|gezegd dat ze graag op
werkt, omdat het dan zo
rustig en ze flihk kan op-
•n. Van der Stoel stortte
de onderwerpen spciale
ontwikkelingssamenwer-
i - haar stokpaardje - het
iuwelijk. Want discrimi
natie van homoseksuelen ligt
haar na aan het hart.
Haar grote voorbeeld is de in
1990 overleden WD-prominen-
te Annelien Kappeyne van de
Coppello. Ze vindt dat er meer
vrouwen voor de politiek moe
ten kiezen. „Ze moeten dur
ven", zei ze tijdens een discus
siebijeenkomst in 1995, „vrou
wen verschuilen zich vaak ach
ter het valse excuus dat ze iets
niet kunnen, terwijl ze het in
werkelijkheid niet durven. Ik
heb ook genoeg blauwe plekken
opgelopen. Maar ik deel ook
klappen uit."
Óndanks deze vechtlust en
ijver maakte Van der Stoel de
hooggespannen verwachtingen
niet waar. Terwijl de geheimen
van het Binnenhof haar toch
bekend hadden kunnen zijn
-ze heeft er ooit vijf jaar als
WD-fractiemedewerlbter ge
werkt - vond ze haar draai niet.
Ze kwam niet echt uit de verf.
Terwijl de liberale kandida
tenlijst voor de Kamerverkiezin
gen van 1998 al in de steigers
staat, liet Van der Stoel haar col
lega's deze week ineens weten
er genoeg van te hebben. De
verrassing was niet voor ieder
een compleet. Volgens ingewij
den zat haar vertrek 'er wel aan
te komen'. De WD'ster zou eie
ren voor haar geld hebben ge
kozen. Na haar beoordelingsge
sprek zat een hoge notering op
de lijst er voor haar niet meer
in.
Zelf wil ze niet praten over
haar vertrek. Redenen daarvoor
geeft ze niet, maar volgens een
voorlichter heeft ze geen zin in
vragen als 'Is Bolkestein wel
aardig'. Het enige wat ze kwijt
wil op de dag dat haar vertrek
bekend wordt, is: „Ik heb mijn
eigen besluit genomen. Ik ver
ander net als zoveel Nederlan
ders gewoon eens in de zoveel
tijd van baan."
den haag margit kranenburg
delft» De nieuwe bibliotheek van de Technische Universiteit Delft is geen gebouw maar een landschap, oor
deelt de universtiteit over de nieuwe aanwinst die vandaag wordt opgeleverd. Het dak wordt gevormd door
een grasveld, dat 'als een velletje papier aan een punt wordt opgetild'. Uit het landschap rijst een kegel op,
symbool van rust, studie en kennis. Een symbool van de universiteit zelf dus. De bibliotheek heeft een opper
vlak van 15.000 vierkante meter. De totale lengte aan boekenplank bedraagt 45 kilometer. foto anp
<j\ag anp
Tweede-Kamerlid Nijpels
Ipren 2000) daagt haar
yhalig fractiegenoot Van
prden (Algemeen Ouderen
ind) voor de rechter. Op
jeurt eist Van Wingerden
;|0 gulden van Nijpels. De
J' nebben al jarenlang ruzie,
i kort geding van Nijpels
ïVan Wingerden dient op
jtober in Den Bosch. Nij-
3Jril weten 'of Van Winger-
■Jerhalen en geruchten over
cènag verspreiden'. Ze eist
1 *0 gulden schadevergoe-
1995 viel het AOV uit el-
Nijpels beschuldigde Van
ferden er destijds van dat
hij niet deugde en de macht
probeerde over te nemen. Van
Wingerden werd, met fractiege
noot Verkerk, uit de fractie ver
bannen. Zij gingen door onder
de naam AÖV, terwijl Nijpels
met twee andere Kamerleden
Senioren 2000 oprichtte.
Van Wingerden beschuldigt
Nijpels ervan dat ze zijn partij
in allerlei media zwart maakt.
Ook hij eist 25.000 gulden we
gens smaad. Volgens Van Win
gerden is Nijpels er in 1995 bij
de splitsing met de volledige
partijkas vandoor gegaan. Nij
pels had tweevijfde van dit be
drag, ruim 86.000 gulden, aan
het AOV moeten geven, aldus
Van Wingerden. Ook dit geld
eist hij op.
tTRET: ANNE LIZE VAN DER STOEL
Thessaloniki Het is maar weini
gen gegeven: de show stelen door
het doen van helemaal niets. Prins
Claus presteerde het, gisteren in
Thessaloniki aan het eind van het
driedaagse staatsbezoek aan Grie
kenland. Terwijl zijn kunstmin-
