'Schmitz ziet kerken als steun in rug'
M 'MS WW W'W
Bestand tussen Israël en Harnas
niet meer dan een vrome gedach
Feiten &Meningen
'Een getraind oor herkent Iraaks dialect'
Asielzoekers mogen*
op straat worden gezl
WOENSDAG 8 OKTOBER 1997
Niet met pek en veren overladen, maar
met de complimenten van staatssecre
taris Schmitz (justitie) verliet de delega
tie van de Raad van Kerken gistermid
dag het ministerie. Onderwerp van ge
sprek was het tentenkamp in Dwinge-
loo, waar 'technisch onverwijderbare'
asielzoekers verblijven. Ze kunnen niet
terug naar huis, omdat ze niet meewer
ken (zegt Justitie), of om dat ze van hun
moederlanden geen medewerking krij
gen (zegt de Raad)
Schmitz, die het tentenkamp
een paar weken geleden publie
kelijk nog fel afkeurde, ziet de
Raad van Kerken nu plotseling
als een bondgenoot. ,,Ze is blij
dat er momenteel zoveel aan
dacht is voor de onverwijderba
re asielzoekers", aldus Ineke
Bakker, secretaris van de Raad
van Kerken. ,,Ze beschouwt de
kerken als een steun in haar rug.
In de Tweede Kamer kreeg ze
zelf geen bijval voor plannen
om technisch niet verwijderbare
asielzoekers te helpen. Het pro
bleem staat nu tenminste volop
in de politieke belangstelling."
Dan is de actie dus gelukt.
Bakker: „Nee, want het pro
bleem is nog niet opgelost. Over
en weer is wel de bereidheid
uitgesproken tot werkbare op
lossingen te komen voor de
mensen die in het kamp zitten.
Zo worden de individuele dos
siers van de uitgeprocedeerden
nog nader bestudeerd."
Het is gelukt, omdat het pro
bleem nu hoog op de politieke
agenda staat.
„Ja, in die zin is de actie zeker
geslaagd. Er is een Kamerdebat
aan gewijd. De staatssecretaris
is daar met concrete voorstellen
gekomen voor degenen die wel
weg willen, maar niet kunnen."
Schmitz stelde voor de criteria
voor wat onder meewerken en
In het tentenkamp in
Dwingeloo verblijven
'technisch onverwij-
derbare' asielzoekers.
wat onder niet meewerken
wordt verstaan nog eens onder
de loep te nemen. Bakker: „Het
is nog niet de definitieve oplos
sing van het probleem. De men
sen die niet terug willen, blijven
erbuiten vallen."
Kan het tentenkamp nu niet
dicht. Het was toch een signaal
dat goed is opgepakt?
„Het is altijd iets tijdelijks ge
weest, daar hebben we geen ge
heim van gemaakt. Maar zolang
de veiligheid gewaarborgd kan
blijven en het weer niet tegen
zit, gaan we door. Tot er een op
lossing is voor iedereen."
Wat wil de Raad van Kerken
dan?
„We willen dat de overheid een
voorlopige verblijfsvergunning
geeft aan mensen die buiten
hun schuld niet terug kunnen
naar het land van herkomst. Zij
die niet meewerken, dienen mi
nimale opvang te krijgen. Onder
begeleiding moeten ze zelf tot
de conclusie komen dat ze hier
geen toekomst hebben. De
staatssecretaris is dat met ons
oneens. Het is hun eigen ver
antwoordelijkheid, zegt ze.
Daarnaast is er de lastige vraag
wie er nu wel meewerkt en wie
wel weg wil, maar geen mede
werking van het thuisland krijgt.
Daarin verschillen we ook nog
steeds van mening met
Schmitz."
Als er geen oplossing voor komt,
zet u dan die mensen op straat?
„We gaan door tot er een oplos
sing is voor alle mensen. Maar
dat kan natuurlijk niet al te lang
doorgaan. Voor de winter zijn er
de bungalows en eventueel ga-
stadressen. Maar daarna...?
Voor de kerken is een lastig
punt of je mensen die zelf niet
meewerken aan een vertrek wel
verder moet helpen. Maar voor
kerken is het ook heel moeilijk
mensen zomaar op straat te zet
ten."
Mient-Jan Faber van de vredes
beweging IK\f vindt dat de ker
ken moreel verplicht zijn de
mensen die nu in het tenten
kamp zitten hoe dan ook op
vang te blijven bieden.
TOM JANSSEN
Voor de Nederlandse arabisten
hangt de vraag al een tijdje bo
ven de markt. Wilt u aan de
hand van dit ingesproken band
je analyseren uit welk land of
welke regio degene komt die
spreekt? Het is de arabist R. Kon
van de vakgroep Talen en Cul
turen van het islamitische Mid
den-Oosten van de Rijksuniver
siteit Leiden nog niet gewaagd
door Justitie, maar hij zegt het
te kunnen. „Taalkundigen en
zeker degenen met een getraind
oor kunnen het Iraakse dialect,
dat zeer specifiek is, direct her
kennen."
Op die manier zouden asielzoe
kers uit bij voorbeeld Syrië,
Egypte of Koerden uit Turkije
die zich voordoen als Iraakse
vluchteling (omdat die in Ne
derland recht hebben op een
voorlopige verblijfsvergunning
vanwege de situatie in hun
land) kunnen worden ontmas
kerd. De Zweden doen het al ja
ren zo. Nederland doet het
sinds vorige maand. Het enorm
gestegen aantal asielzoekers uit
Irak' dat naar Nederland komt
(10.000: het dubbele van vorig
jaar), is daarvoor de aanleiding.
„Niet dat we iedereen die uit
Irak zegt te komen zo'n taalana
lyse laten ondergaan", zegt
woordvoerder D. Asser van het
ministerie van justitie. „Je doet
het als je op basis van verkregen
informatie vermoedt dat ie
mand eigenlijk iemand anders
is dan hij zegt." Dat dat aan de
hand van het gesproken Ara
bisch kan, wordt bevestigd door
taaldeskundigen. Asser: „Ik ken
zelfs een klein land aan de
Noordzee waar zo al zes of ze
ven dialecten worden gespro
ken en die worden herkend."
De asielzoeker wordt gevraagd
vrijwillig aan de bandopname
mee te werken. Maar wat als ie
mand dat niet wil? „Dan moet
je het op een andere manier
zien uit te zoeken. Dat gaat dan
langer duren. En hoe langer het
duurt, hoe langer hij hier zit.
Zonder dat dat betekent dat hij
kan blijven. De ervaring leert
overigens dat asielzoekers altijd
heel bereidwillig zijn aan onder
zoeken mee te werken. Alleen,
als je door de mand valt, ga je
weg."
Het gesprek dat wordt gevoerd
voor de bandopname gaat per
tinent niet over de asielaan
vraag. Asser: „Daar hebben we
juist de controverse over. Ge
sprekken met het asielverhaal
worden niet opgenomen. Dat
wordt als te intimiderend erva
ren omdat vluchtelingen vaak al
meer verhoren achter de rug
hebben en bang zijn. Het heeft
ook te maken met privacy. De
beslissingsambtenaar maakt
zijn besluit vanaf papier."
De bandjes worden naar Zwe
den gestuurd, waar de immigra
tiedienst de procedure al enige
jaren gebruikt, of naar Neder
landse experts. Kon: „Het Ara
bisch kent verschillende vor
men, in de wandelgang dialec
ten genoemd. Ik noem het om
gangstalen, de vorm van Ara
bisch uit eenzelfde landstreek.
De taal is altijd lokaal gevormd.
Zo kan je horen of een Egypte
naar uit Zuid-Egypte komt of uit
de Delta. Iemand uit Dubai
spreekt niet hetzelfde als een
Syriër. Daarbij gaat het niet al
leen over de manier van uit
spreken, maar ook over de
woordkeus. Daarnaast zijn er
ook mensen die een veel neu
tralere vorm van Arabisch kun
nen spreken. Omdat ze niet re
gionaal herkend willen worden.
Zoals ik een soort Wassenaars-
Haarlems spreek.
De Vereniging Vluchtelingen-
Werk, op de hoogte van de
plannen, vindt het nog te vroeg
voor een oordeel over de me
thode. „We kunnen nog niet
eens zeggen waarom het aantal
Iraakse vluchtelingen is toege
nomen. Het is slechts een voor
onderstelling te menen dat het
om niet-Irakezen gaat. Het is al
tijd heel moeilijk geweest uit
Irak weg te komen, maar het
kan zijn dat er in die situatie
verandering is gekomen", zegt
mevrouw F. Bierman. De orga
nisatie heeft contact gehad met
het Zweedse bureau dat de taal
analyses daar uitvoert. „Ze ver
telden dat de universiteit in
middels onderzoek doet naar de
betrouwbaarheid van de me
thode, omdat er ontzettend veel
dialecten zijn en je die als on
derzoeker allemaal goed moet
kennen."
Arabist Kon zou 'als ik slim was'
in de gesprekken voor de taal
analyse dan ook vragen naar de
culturele achtergronden uit het
land of de streek waaruit ie
mand zegt te komen. „Als je
weet dat in Irak rogge wordt
verbouwd, zou je kunnen vra
gen wat iemand oogst: tarwe of
rogge."
Asser van Justitie wil voorko
men dat de indruk ontstaat dat
de methode wordt gebruikt om
'de toestroom van asielzoekers
tegen te houden'. „Het gaat uit
sluitend om mensen waarover
vermoedens bestaan, zodat de
goeden niet onder de kwaden
hoeven te lijden."
leiden* maaike oppier
„Het is een enorme belasting
voor kerken. Op termijn krijg je
een reservoir van mensen die je
moet onderhouden. Er zit ook
een principieel punt aan: de
overheid moet hier een defini
tieve oplossing bieden, niet
wij."
U heeft de afgewezen asielzoe
kers in Dwingeloo niet de garan
tie gegeven dat ze pennanent
onderdak krijgen
„Nee, nee. Van tevoren is dui
delijk gesteld dat we ze niets
kunnen toezeggen. We zouden
ons best voor ze doen, meer
konden we niet beloven."
Bent u tevreden dat de kerk in
het maatschappelijk debat weer
een rol van betekenis speelt?
„Ik constateer dat, maar ik be
treur het dat het nodig is. Er val
len blijkbaar gaten in het beleid.
Helaas moeten wij daar aan
dacht voor vragen, maar we
hebben wel wat beters te doen."
De Tweede kamer had dit eigen
lijk moeten oppakken?
„Ja, de politici hadden zich eer
der op dit probleem moeten
richten. Dan was alle ellende
van mensen die zomaar op
straat worden gezet niet tot
stand gekomen."
den haag wilfred scholten
Uitgeprocedeerde asielzoe
kers die uitzetting naar hun
land van herkomst pertinent
tegenwerken, mogen uitein
delijk op straat worden gezet.
Een ruime meerderheid in de
Tweede Kamer van D66, WD,
PvdA en CDA liet dit gisteren
weten tijdens een spoeddebat
met staatssecretaris Schmitz
(justitie).
Het spoeddebat vond plaats
naar aanleiding van de ophef
die is ontstaan over het ten
tenkamp bij het Drentse
Dwingeloo. Daar zijn afgewe
zen asielzoekers onderge
bracht door de Raad van Ker
ken en de stichting Inlia, die
hiermee de aandacht willen
vestigen op de situatie van de
vluchtelingen, die uit de op
vang zijn gezet. Volgens de
Immigratie- en Naturalisatie
dienst (IND) is dit gebeurd
omdat ze niet meewerken aan
hun terugkeer. Alleen uitge
procedeerde asielzoekers die
buiten hun schuld niet uitge
zet kunnen worden, omdat ze
bijvoorbeeld geen reisdocu
menten krijgen van hun land
van herkomst, hebben vol
gens de huidige regels recht
op opvang.
De afgelopen weken.is echter
onduidelijkheid ontstaan over
de vraag in hoeverre de asiel
zoekers in het tentenkamp in
Dwingeloo medewerking aan
hun terugkeer hebben gewei
gerd. Volgens de Raad van
Kerken en Inlia willen de
achttien bewoners van het
tentenkamp, met uitzonde
ring van een Chinese familie,
wel degelijk meewerken aan
hun terugkeer.
Diverse partijen, waaronder
PvdA en D66, zijn van mening
dat asielzoekers pas uit de op
vang mogen worden gezet als
overduidelijk vaststaat dat ze
hun terugkeer traineren. An
ders verdienen de uitgeproce
deerde, vluchtelingen het
voordeel van de twijfel en p*
moet de overheid opvang?11
ven bieden, vinden ze. 1°
Staatssecretaris Schmitz isfg
hiermee in grote lijnen eeiF
maar ze is ervan overtuigd!,,
de IND juist heeft gehand^11
Om toch elke twijfel uit te
sluiten, heeft ze met de Rar
van Kerken en met Inlia alrc
sproken dat deze instelling1'
zich samen met de IND noe
eens buigen over de dossie?r'
van de vluchtelingen in her'
tentenkamp. Tot die tijd isr
overigens niet van plan der
woners van het tentenkamf
weer opvang te bieden, zoPr'
Kamerlid Sipkes (Groen-
Links) bepleitte. Groen Lil1^
wil verder, net als de kerkek,
ke instanties en Vluchtelin*'
genwerk, dat ook weigeraL
ge asielzoekers sobere opCj
houden. Bijvoorbeeld eenU
nimale 'bed-, bad- en brocL
regeling', zonder enigper-gtJ
spectief op een verblijfsvei^
gunning. Uit ervaringen iifyj
Denemarken zou blijken dL
de vluchtelingen uiteindekj
eieren voor hun geld kieze|
en alsnog meewerken aan j,
hun uitzetting. De rest vair
Kamer was niet erg enthoisg
siast over het voorstel van^i
Groen Links. Schmitz wildp e
niet verder gaan dan de tojge
zegging deze regeling een:ln.
nader te bestuderen. L
Wèl wil de staatssecretaris^!
een kleine commissie melpa
vertegenwoordigers van d
kerken en vluchtelingenoi Ct
nisaties nog eens kritisch I
of de criteria op basis waa
van nu beoordeeld wordti
een uitgeprocedeerde asie&de
zoeker meewerkt aan teruaa
keer of niet, wel duidelijk:
Binnen twee maanden me
deze commissie verslag ui
brengen.
den haag hans geurens
Het Amerikaanse televisiesta
tion C/V/Vmeldde het afgelopen
weekeinde dat de islamitische
verzetsbeweging Harnas Israël
een aanbod heeft gedaan voor
een bestand. De organisatie zou
onder bepaalde voorwaarden
bereid zijn tien jaar lang de wa
pens en explosieven neer te leg
gen. Israël ontkende het bericht
aanvankelijk in alle toonaarden,
maar het blijkt waar. Gisteren
zei een woordvoerder dat pre
mier Netanyahu ervan hoorde
op 26 september, een dag na de
mislukte moordaanslag op Ha-
mas-leiderKhaledMisha'al. Het
aanbod was toen al een paar
dagen oud.
Wat het precies inhield is niet
bekendgemaakt, maar wel dat
het voor Israël onaanvaardbaar
was. Waarschijnlijk week het
weinig af van het bestandsvoor-
stel dat de maandag in triomf
naar de Gazastrook terugge
keerde sjeik Achmed Yassin
heeft gedaan. De stichter van de
Harnas zei dat de organisatie
bereid is tot een bestand, als Is
raël zich volledig terugtrekt uit
de Westelijke Jordaanoever en
de Gazastrook, en alle nederzet
tingen daar ontmantelt. Hij zei
ook dat de Harnas bereid is alle
aanvallen op burgers te staken
als Israël hetzelfde doet. „In de
islam is het verboden een kind,
een vrouw of een oudere man te
doden", zei hij. „Maar als ie
mand mijn vrouw, mijn dochter
of mijn zoon doodt, heb ik het
recht me te verdedigen."
Premier Benjamin Netanyahu
en andere Israëlische regerings
vertegenwoordigers hebben na
de Misha'al-affaire gezegd dat
ze toch al van plan waren sjeik
Yassin vrij te laten. Hij is ernstig
ziek, vertelden ze, en als hij in
de gevangenis zou zijn overle
den, zouden zijn aanhangers Is
raël veel moeilijkheden hebben
bezorgd. Maar dergelijke uit
spraken waren alleen bedoeld
om het Israëlische publiek te
kalmeren. Het dagblad Ha'aretz
meldde gisteren dat de Pales
tijnse Autoriteit twee maanden
geleden nog heeft gevraagd om
de vrijlating van Yassin. Maar
de Israëlische veiligheidsdienst
wilde daar niets van weten om
dat de sjeik zelfs in de gevange
nis nog actief was en groot aan
zien genoot in de Harnas.
In deze moeilijke tijden lijkt de
Israëlische regering bereid iede
re strohalm te grijpen. De voor
waarden die de Harnas heeft ge
steld, zijn voor Netanyahu zon
der meer onaanvaardbaar.
Maar zijn media-adviseur, Da
vid Bar-Ilan, noemde Yassins
aanbod 'een positieve verande
ring'. Hij zei te hopen dat het
betekent dat de sjeik vrede pre
dikt in plaats van geweld.
De Harnas en aanverwante isla-
mistische bewegingen verpak
ken hun boodschap in religieus
getinte taal en teksten uit'de ko
ran. Maar ze is betrekkelijk een
voudig. Palestina - dat wil zeg
gen het huidige Israël, de
Westoever en de Gazastrook -
moet een islamitische staat
worden. Die staat, met de heili
ge stad Jeruzalem als hoofdstad,
gaat uiteindelijk op in een isla
mitisch wereldrijk. De rest is
een kwestie van tactiek.
Het aanbod van een tienjarig
bestand, waarvan sprake was in
de berichtgeving van CNN, is
oude koek. Twee jaar geleden
gaf sjeik Yassin in zijn Israëli
sche cel een uitgebreid inter
view aan het Arabische dagblad
Al-Hayat, Niet met toestem
ming van de gevangenisdirectie
uiteraard; het vraaggesprek
werd gevoerd door medegevan
genen en vervolgens naar bui
ten gesmokkeld.
De islam verbiedt het sluiten
van vrede met Israël, geeft Yas
sin als algemene regel. Maar
een tienjarig bestand is toege
staan om de moslims de gele
genheid te geven genoeg kracht
op te bouwen om Israël te over
winnen. Volgens de sjeik kan
daarmee niet worden goedge
praat wat Yasser Arafat doet.
Arabieren die naar vrede met Is
raël streven, rechtvaardigen im
mers de bezetting van Palestina.
De moslims moeten geduld
hebben, maar een machtseven
wicht is nooit statisch, meent
Yassin. „Zij die vandaag sterk
zijn, zijn morgen zwak. En zij
die morgen sterk zijn, zijn over
morgen zwak." Die waarschu
wing herhaalde hij vorige week,
kort na zijn vrijlating, aan het
adres van Netanyahu.
Kunnen de Harnas en de Pales
tijnse Autoriteit vreedzaam sa
menleven? „Dat is mogelijk en
onmogelijk", luidt het raadsel
achtige antwoord. „Het is mo
gelijk als de Autoriteit afziet van
vijandige stappen tegen de isla
mitische beweging, die alleen
maar de joden dienen. Ze moet
zich ook onthouden van het
streven naar een dictatoriaal
eenpartijstelsel, en ophouden
met het bestrijden van de ope
raties van de Kassem-brigades
(de gewapende arm van de Ha
rnas, red.), die immers in het
jTiiiij'.ujjj jjjij.yjJjj.il Juujj ui/ijj*
-li/jJ jjJuJiJiijJjjJüJ jjJuiijijJij iijJijiuujjY
Primafoon maakt mobiel bellen in vrijwel heel Europa
heel gemakkelijk met de Pocketline Swing met Hi GSM-abon-
:ment. Met één toets kun je allerlei extra mogelijkheden van je
telefoon benutten. Maar Hi GSM is ook heel voordelig. Neem je
vóór 2 november een Hi GSM-abonncnicnt? Dan krijg je dit
abonnement de eerste Bovendien ontvang
je t/m 25 oktober naar keuze t.w.v. f 50,-.
Ga dus snel naar Primafoon. Of bel gratis 0800-0402.
nf
stelt, zijn het 'afrekenen n n
nederzettingen en het vei
ven van de rest van het gi
gebied waarop de Autorite^
gens de Oslo-akkoorden
rekenen.
Als dat niet gebeurt, en de
tegen de Harnas voortduu
kan Arafat zijn borst natm
waarschuwt Yassin. „Waiu^
beschouwen we de Autori et
als een verlengstuk van hb
raëlische leger en zijn veilde
heidsdiensten. Dan strijd^
er even hard tegen als tegigei
joden en geven geen duin^c
toe."
In zijn vraaggesprek met^d
Hayat laat de sjeik er geen >ge
verstand over bestaan davert
niets moest hebben van
eenkomsten tussen Israël
Arabieren. Zijn antwoord:
ge oorlog. „Ik zeg, met Go1-'
hulp, dat er maar één mai
om dit soort verdragen te
scheuren. Dat is jihad, eei
door het Palestijnse volkeiter
door de islamitische volke
Iedereen die praat over
se democratie als een matvo!
om een eind te maken aailen
zetting, imperialisme en duw
heersing van grondstofferüvit
Arabische en islamitische
den, houdt zichzelf voordvar
Waarom? Omdat Israël
Westen democratie gebru
om vijanden van de islam gss
de macht te houden. AlstBsei
heersers het idee krijgen
islamitische voorhoede oftere
punt staat de macht overr-
men, vaardigen ze nieuwk
ten uit om zelf de macht if
den te houden." Dat laat!
een verwijzing naar AlgerIP
Twee jaar voor de aansla®*
Hamas-leider Misha'al in^™
man verklaarde Yassin dar k
Harnas bereid moet zijn j
tig te antwoorden op iede» Dc
raëlische agressie in het b!
land'. Als voorbeeld geeft! J
een zelfmoordactie in Telj
van 1994, die tientallen Is? _J_
liërs het leven kostte. r
Niettemin staat sjeik Yassl v
nen de Harnas bekend als] 1(]
matigd. „Klopt dat?", vraf
zijn interviewers. Zijn ant \i
woord: „Ere aan God, dief
een gematigd gedrag hee| No
schonken, die ervoor zora
ik Zijn pad kan volgen, da1
voor Hem mag strijden, e?
ik nooit afwijk naar uitert
rechts of naar uiterst links.
tel aviv ad bloemendaal
AQ
correspondent
