verhaal'
'Zijn oeuvre leest
als
een
Buurt praat mee over
kunst hotel Noordzee
Europees 'filiaalGuggenheim in Bilbao
Leiden en Stiens niet op hetzelfde spoor
Cultuur&Kunst
Ioë
Danskunst centraal bij Theater Instituut
ISDAG 7 OKTOBER 1997
Leidenaar Joop Joosten maakt van Mondriaan levenswerk
rw-Mfljultate DeO in Pieterskerk
.ringen Bij het veilinghuis G. Postma in Groningen komt
jdag 24 oktober een grote collectie egodocumenten van Ge
ld Reve onder de hamer. De collectie bevat onder meer zeven
het oprijt jn druk uitgebrachte briefverzamelingen. Het gaat daarbij
pt brieven aan de kunstenaars Frans Pannekoek en Aldert
tiek aar^p. Verder veilt Postma de brieven aan Teigetje (Willem van
en Woelrat (Henk van Manen). De brieven zijn geschre
Nedei jn de Friese periode van Reve. Ook agenda's van de volks-
-uropesjjjjver uit de periode 1963-68, manuscripten, typoscripten van
ïn kunö^alen, bibliofiele uitgaven, etsen en schilderijen van Frans
es dat^ekoek en het rokkostuum dat Reve droeg bij de promotie
i W.F. Hermans worden geveild,
f
over dei
Paradiso boert goed
ctUEuriTERDAM Paradiso in Amsterdam doet goede zaken. In de
n Amsilste zes maan(^en van dit jaar nam het aantal bezoekers toe
nd ove,^ 34 000 tot ongeveer 120.000. Volgens een woordvoerder van
a de Bni3^50 is ^veede helft van het jaar doorgaans nog drukker
ldoen(iphet eerste halfjaar. Voor geheel 1997 gaat de cultuurtempel
n ook uit van 260.000 bezoekers, die naar in totaal 530 pro
ogen dF11113 s k°men kijken. Vorig jaar turfde Paradiso ongeveer
lobW-000 gasten- 0m aan de grotere toeloop tegemoet te komen
uitenia|senteerde het theater onlangs de nieuwste verbouwingsplan-
In totaa^ Paradiso voor circa 10 miljoen gulden aanpas-
vroegj>en aanbrengen.
ook zq
»"red1ot Loevestein terug naar 14e eeuw
eidmg
verbetepEROUENSlot Loevestein gaat op 18 en 19 oktober terug naar
moestee eeuw. Tijdens dit weekeinde zullen tien acteurs een rea-
t al veeïsch beeld geven van het gewone dagelijkse leven op een
de Eutldeleeuws kasteel. Ze zullen beroepen uitbeelden en een
hetlfcvoudig intrige spelen, waarbij het publiek actief kan meespe-
ïishouijt Bezoekers vallen midden in de huishouding van die tijd,
ïnancijftpleet met oud huishoudelijk materiaal, verlichting, en mu-
talers vfc van troubadours. Slot Loevestein heeft van 11 tot en met 26
ien exttober middeleeuwse themaweken.
i Den ij
ht'Oudheid Verpakt' in Allard Pierson
noeal tfen met verpaHdngen te maken hebben. In 'verpakte' vi-
eramiTf1^ staan onder meer amforen, kisten, manden, Griekse va-
Demür Egyptische faience beeldjes. Tijdens de feestelijke opening
°'ct0'5er houden studenten van de Gerrit Rietveld Academie
k korte modeshows die verband houden met het thema. De
isitie duurt tot en met 1 februari 1998.
Vijftien jaar heeft Joop Joosten uit Leiden samen met Ro
bert Welsh aan het samenstellen van de wetenschappelij
ke catalogus van schilder Piet Mondriaan gewerkt. Het
lijvige boekwerk, met 375 kleurenillustraties en 1475
zwart-wit foto's, verschijnt eind oktober. De catalogus is
een zwaargewicht geworden van zeven kilo, waar Joosten
een hoop liefde in heeft gestoken.
leiden suzanne barbiergemaakte afspraken probeert te
houden. „Een heel vervelende
zaak," zegt Joosten. „Maar ik
wil er verder niet over praten."
Cees de Jong van V&K Publis-
hing doet de ruzie met de au
teur af met de mededeling dat
'de race is gelopen'. „Ik ver
wacht dat we er binnenkort de
finitief uit zullen zijn. De catalo
gus komt gewoon volgens plan
ning uit in oktober."
De hele affaire karakteriseert
Joosten als een perfectionist.
Het liefst had hij nog meer tijd
gehad om de puntjes op de i te
zetten. „Ik hou nu eenmaal niet
van natte-vinger-werk. Als je
iets wilt leren begrijpen, moetje
eerst alles weten. Daarvoor
moet je tot op de bodem zoe
ken. Noem dat maar passie of
perfectionisme, wat je wilt.
Toen ik begin jaren '80 aan de
slag ging, streefde ik naar een
compleet beeld. Vijf jaar lijkt
een lange tijd. Dat red ik wel,
dacht ik. Het kostte echter veel
meer tijd om alle werken op te
sporen. Op dat moment was er
trouwens haast geboden omdat
de belangrijkste collectioneurs
aan de Amerikaanse Oostkust
allemaal op leeftijd waren. Als ik
niet opschoot kon ik naar Vuur
land en Australië om de werken
te zoeken."
Je ziet hem terugdenken aan
zijn overzeese reizen. „Mis
schien ben ik dan wel vijftien
jaar bezig geweest met monni
kenwerk, maar ik ging ook mooi
overal heen. Stel je daar finan-
Vijftien jaar lang stak de auteur
al zijn vrije tijd in de Mondri-
aan-studie. „Als je iets doet,
moet je 't goed doen." De
vreugde over de langverwachte
publicatie dreigt echter te wor
den overschaduwd door ruzie
met de uitgever over het eindre
sultaat. De presentatie van de
Mondriaancatalogus vorige
week was een grote verrassing
voor de gepensioneerde hoofd
conservator van het Stedelijk
Museum. Joosten hoorde min
of meer toevallig van het 'feest
je' dat uitgeverij V&K Publishing
ter ere van zijn boek had geor
ganiseerd. Dat de auteur niet op
de hoogte was, komt doordat
beide partijen niet 'on speaking
terms' zijn.
Reden voor de ruzie is de
afronding van de 'Catalogue
Raisonne Piet Mondrian', zoals
de volledige titel luidt. Uitgever
Cees de Jong spande vorig jaar
een kort geding aan tegen Joos
ten, omdat de auteur te laat was
met het inleveren van de tekst.
De rechter stelde de deadline
op augustus 1997, vijfjaar na de
oorspronkelijke streefdatum.
Terwijl de auteur zich aan de af
spraak hield, kwam de uitgever
het tweede deel van de rechter
lijke overeenkomst niet na.
Joosten mocht geen correcties
meer aanbrengen in het voorlo
pige eindresultaat. Er ligt nu
een tweede rechtzaak waarmee
de Leidenaar de uitgever aan de
Joop Joosten in zijn privébibliotheek. „Als je iets doet, moetje het goed doen."
FOTO HIELCO KUIPERS
cieel trouwens maar niets bij Met zijn werk over Piet Mon- talogus telt 1200 pagina's waar
voor. We betaalden dat gewoon driaan bewijst hij dat opgeven in ongeveer 1000 werken van de
uithethuishoudpotje." voor hem geen optie is. De ca- Nederlandse schilder zijn be-
verdeote trekpleister voor lelijkste stad in Spanje
dam
Ditsn
heel
n jaren?
alitiesi er
lelangVet
ggen(i'het
:huitje^j
Europ^jeuwe museum dat archi-
s'aan'Frank O. Gehri in Bibao
len op]gebouwd lijkt op een reus-
schip, vastgelopen op de
van de rivier de Nervion,
kfiplen sommigen. Anderen
'f' 'i n metalen bloem of
2n gigantische soufflé
zegt de architect zelf,
nieuwe Guggenheim-
m heb ik de Baskische
rm gegeven. Met lijnen,
n direct, zoals het karak-
deBasken."
•een kolossale draaikolk
nieuwste creatie van de
ige Amerikaanse architect
ageer(|oog op de linkeroever van
r. Het museumgebouw,
totaal 24.000 vierkante
lalisbjy beslaat, is bekleed met
airgn titanium, een soort
consu|tvrij staal, dat de kleur aan-
ait van het veranderende
gr°lec soms straalt het een zilver-,
iaarinSge glans uit, 's avonds
n voo/jt het door het stadslicht een
spek%e koperen gloed,
elregeehri koos voor de locatie
de rivier, omdat hier tot
f kort vervallen scheepswer-
en half ingestorte fabrieks-
ïn herinnerden aan het in
itiële primaat van Bilbao uit
fbije jaren. Bilbao ging er
a prat op de lelijkste stad
Spanje te zijn.
oe kwam de vermaarde
jgenheim Foundation op het
om uitgerekend in deze
t velen verfoeide stad haar
ingrijkste Europese filiaal
moderne kunst te vestigen?
begin van de historie is
ïilijk te achterhalen, maar
2rde. mtonome regering van Bas-
lure- land en het stadsbestuur*
Bilbao beroemen zich erop
de geestelijke vaders van
rzie- Guggenheim Museum Bil-
te zijn. Een laatste poging
,Een de stad van de ondergang te
ijver
Het gebouw is bekleed met titanium, dat de kleur aanneemt van het veranderende licht.
redden, menen critici.
Onder het Franco-regime
groeide Bilbao uit tot een afsto
tende stad, waar de duizenden
werkzoekenden uit andere stre
ken van Spanje in ongastvrije
woonblokken werden gehuis
vest. In die jaren werd de stad
ook geteisterd door de terreur
daden van de ETA, waardoor de
rijkere klasse de stad ontvlucht
te.
Toen de gematigde Baskische
nationalisten (PNV) in het begin
van de jaren tachtig de politieke
macht overnamen, wisten ze
niet wat ze met de stad i
beginnen. Omdat de meerder
heid van hun kiezers echter in
en rond Bilbao woonde, konden
de bestuurders er niet onderuit
de hand aan de ploeg te slaan.
Grootse projecten, zoals een
muziekcentrum, de nieuwe me
tro en de nieuwe luchthaven
moesten Bibao een nieuw elan
geven. Het Guggenheim-muse
um zou dan de kroon worden
op het herrezen Bilbao.
De speurtocht van de Baski
sche regeerders naar prestigieu
ze projecten paste goed in de
plannen van directeur Thomas
Krens van de Guggenheim
Foundation in New York om in
Europa filialen te vestigen. De
in 1937 door Salomon R. Gug
genheim in het leven geroepen
stichting, die tot taak had de
moderne kunst uit te dragen,
beschikt momenteel over één
van de belangrijkste moderne
kunst-collecties. Slechts een
klein deel van de 6000 kunst
stukken kan worden geëxpo
seerd in het New Yorkse muse
um van Frank Lloyd Wright en
zijn dependance in Venetië.
Vandaar dat Krens op zoek was
naar een nieuwe, permanente
expositieruimte.
De Guggenheim-directeur
was dan ook zeer in zijn sas
toen de Basken bereid bleken
de kosten van de bouw (bijna
200 miljoen gulden) en de ex
ploitatie voor hun rekening te
nemen. De foundation stelde
zich verantwoordelijk voor be
stuur en beheer van het muse
um en de samenstelling van de
exposities. December 1991 kon
het Amerikaans-Baskische con
tract worden getekend.
Vanaf 19 oktober, de dag na
de opening door koning Juan
Carlos, kunnen de bezoekers in
Bilbao komen kijken naar een
selectie uit de meesterwerken
van de Guggenheim-collectie.
Het vier-jaren-programma be
looft van het Guggenheim Bil
bao een van Europa's belang
rijkste museale attracties te ma
ken. De openingsexpositie ver
toont een uitgebreide verzame
ling kunstwerken uit de twintig
ste eeuw, variërend van kubis
ten uit de eerste jaren van deze
eeuw tot zeer recente kunstzin
nige experimenten, gebaseerd
op de communicatiemedia.
Bovendien is het museum be
zig een eigen collectie aan te
kopen. Pogingen om de Guerni
ca van Picasso (het beroemde
schilderij over het bombarde
ment van de Baskische plaats
Guernica) vanuit Madrid naar
Bilbao te halen zijn tot nu toe
mislukt, omdat het doek niet
vervoerd mag worden.
Met respect voor alle kunst
die het Guggenheim zal herber
gen, gaat de aandacht van de
bezoekers voorlopig eerst uit
naar het architectonische
kunstwerk zelf. En dat is ook al
tijd de bedoeling van de Baski
sche bestuurders geweest. Ana
loog aan het operagebouw met
de witte vleugels in de baai van
Sydney moet Museo Guggen
heim het symbool van het nieu
we Bilbao worden.
Leids Barok Ensemble Heeft meer in huis
recensie lidy van der spek
Barok Ensemble Sweelinck Can-
Concertmeester, Roelof Balk, koor-
:nt, Jannie de Groot Gehoord; 6/10,
Lokhorstkerk, Leiden.
Barok Ensemble (LBEJ
elt in Rome. Ontmoet Swee-
'k Cantorij uit Stiens. Ze ma-
een afspraakje en zo is het
eveer gekomen dat Stiens
id) en Leiden samen
een concert verzorgen. Voor
een keertje mag dat, maar daar
moet het wel bij blijven.
Nee, het LBE op zich is nooit
saai, het zit er gewoon niet in.
Ze kunnen het niet eens, al
zouden ze het willen. Het is één
en al musiceerpret en uitspat
tende vitaliteit, vol allure. Zelfs
in de meest plechtstatige delen,
zoals bijvoorbeeld in het largo
van het strijkconcert in e van
Vivaldi, gaat het tot op het bot.
Het meest simpele motief (Vi
valdi is hier eigenlijk bijna tri
viaal bezig) wordt een natuur
monument. Uitgekiende echo-
-effecten, felle opwaartse stre
ken, helder gearticuleerd spel
in het tweede allegro; paradij
selijk.
Totdat het LBE samen met
het SCS gaat oplopen, dan is de
euforie er al gauw van af. Die
twee sporen voor geen meter.
Het koor mengt niet, luistert
niet echt naar elkaar, is derhal
ve niet homogeen, pakt de toon
hangerig van onder af (vooral
bij de mannen), trekt aan de
woorden, klinkt kleverig, ook al
is het in lichte mate. Jammer,
Leiden heeft meer in huis.
In Mozarts Andante uit het
Divertimento in Bes is het LBE
nog aan het bekomen, het
krijgt té veel gewicht, waardoor
de gaande beweging wat moei
zaam door diep water lijkt te
waden. Het orkest herstelt zich
alras. Stamitz (1745-1801) zingt
weer in zijn Andante. Deze
Mannheimer heeft o.a. de rol
van het klavecimbel uitgebreid
tot een min of meer obligate
partij. Theo Goedhart laat dan
ook zijn instrument pittig mee
spelen in het geheel van stem
men. Het presto assai zoeft af
en toe, is onstuimig als een zie
dende zee, kent wellustig sner
pende harmonieën.
schreven. Joosten neemt de la
tere Mondriaan, van 1911 tot
1944, voor zijn rekening.
Vreemd eigenlijk, omdat de
fascinatie voor de Nederlander
er niet meteen was. Pas in de ja
ren '60, toen hij de Amerikaan
Robert Welsh - zijn latere co-
writer van het Mondriaan-pro-
ject - hielp met materiaal voor
zijn dissertatie, werd hij door de
Nederlandse kunstenaar gegre
pen. Populair was de schilder
toen niet.
„Cobra zette de toon en critici
wisten eigenlijk niet goed wat ze
met de Einzelganger Mondriaan
aan moesten." Zijn vroege werk
kende hij al van een tentoon
stelling waar hij aan meewerkte
in het Haags Gemeentemuse
um in 1955. Vooral de latere pe
riode ging hem steeds meer in
teresseren: de verhouding van
de staande en de liggende ele
menten en het gebruik van de
primaire kleuren. Die latere
doeken zijn ook het meest be
kend.
„Wat mij zo trof was dat wat
zijn latere werk zo kenmerkt al
in een vroeg stadium is terug te
vinden. De primaire kleuren
zijn er ook al in de stillevens,
net zoals de oppositie tussen
het horizontale en het verticale.
Stapje voor stapje heeft Mon
driaan gezocht naar de essentie
van de kunst. Hij heeft duidelijk
in zijn hoofd gehad 'zo moet
een schilderij er uit zien' en
heeft zich daar nooit van kun
nen losmaken. Gaandeweg
heeft hij steeds meer naar dat
beeld toegewerkt door zaken te
elimineren."
Ook nu zijn werk gedaan is
laat de schilder de Leidse kunst
historicus nog steeds niet los.
„Zijn oevre leest voor mij als
een verhaal. Als ik de kans krijg,
zou ik mijn visie op dat verhaal
nog graag eens vertellen."
de verkoopadressen voor het concert van Exul-
DeO morgenavond in de Pieterskerk is niet, zoals gisteren
sievelijk in de bon op de Uit-pagina werd vermeld, de Lok-
rstkerk, maar de Pieterskerk. Het koor brengt werken van
5in Henry Maunder.
ollectie Reviana onder de hamer
noordwuk job de kruiff
De verkiezing van het kunst
werk dat de entree van hotel
Noordzee moet gaan sieren,
had gisteren alles wat bij zulke
'evenementen' hoort. Gespan
nen kandidaten, lekker eten en
een politieke uitslag. De com
missie, bestaande uit de twee
Noordwijkse wethouders, de
VW-directeur en een vertegen
woordiging van het hotel, kon
of wilde nog geen winnaar kie
zen. Zodat drie van de zestien
deelnemende kunstenaars nog
in de race zijn. Hun lot is nu in
handen van de omwonenden
van het hotel.
"Verrast en verbaasd' was ho
telmanager en jurylid W. Gos-
sens door de twintig ontwerpen.
„U heeft leuke ideeën bij het
product Hotel Noordzee, anders
dan wij," prees hij de kunste
naars uit de regio die zich in
plexiglas, roestvrij staal of soms
alleen op papier hadden uitge
leefd. De meesten verklaarden,
behalve door de 50.000 gulden
die het project mag kosten, ge
ïnspireerd te zijn door zee, wind
en zeewind. Maar ook het to
rentje van het hotel en zelfs het
begrip bloemenbadplaats kwa
men in de ontwerpen terug. De
organisatie kon tevreden zijn.
Of toch niet? „We hebben een
probleem," lichtte loco-burge
meester en juryvoorzitter V. Sal
man de voorlopige voordracht
toe. „Mondige burgers hebben
ons laten weten bezwaar te zul
len maken wanneer het beoog
de kunstwerk hun uitzicht op
zee verstoort." Een kunstwerk
past namelijk niet in het gel
dende bestemmingsplan.
„Maar ook wij hebben onze cre
ativiteit de vrije loop gelaten",
aldus Salman. „We hebben drie
ontwerpen gekozen waar we
nog naar willen kijken."
Uit nader overleg met ge
meente en omwonenden moet
blijken welk object behalve fraai
ook acceptabel is. Wellicht zal
daarbij ook aan de kunstenaars
worden gevraagd hun ontwer
pen qua omvang en vooral
hoogte aan te passen.
Rijnsburger J. van Egmond,
Noordwijkerhouter Th. Korte-
kaas en Warmonder F. Versluijs
zitten dus nog even in span
ning. En kunnen zich suf specu
leren over de eigenlijke voor
keur van de commissie. Het
werk van Versluijs is het meest
massief, de andere twee ontlo
pen elkaar op dat punt niet veel.
Ze passen bovendien precies op
de sokkel die er al ligt.
Volgens Gossens is er overi
gens geen sprake van misbruik
van voorkennis. „Die sokkel lag
er vanaf het begin, omdat we
eerst het ontwerp van Van Eg-
mond hadden. Daarna pas heb
ben we die prijsvraag bedacht,
om wat meer keus te hebben.
Maar we hebben tegen iedereen
gezegd: je mag die sokkel ge
bruiken, je mag het ook niet
doen. Dat ding is als het moet
in twee uur weg."
Het Theater Instituut Nederland (TIN) stelt ko
mend seizoen de danskunst centraal. Onder de
titel 'Dans in Perspectief houdt het instituut tot
september 1998 drie conferenties, een fototen
toonstelling en een serie gesprekken over de re
cente dansgeschiedenis. Ook verschijnt het boek
'Hedendaagse danskunst in Nederland 1997-
1995' van Eva van Schaik.
De drie conferenties besteden aandacht aan de
danskunst in de volgende eeuw en de (on) moge
lijkheden van de opleiding na afloop van de
danscarrière. Nederland is samen met Canada,
de VS en Groot-Brittannië één van de weinige
landen met omscholingscursussen voor dansers
op leeftijd.
Over het onderwerp had twee jaar geleden in
Lausanne een eerste verkennende conferentie
plaats. De drie conferentiedagen in Den Haag, tij
dens het Holland Dance Festival in februari, zijn
daar een vervolg op.
