iarewelddadigheden ontwrichten het leven aan de Kenyaanse kust
Buitenland
Prusiner, de 'uitvinder'
van gekke-koeienzoekte
Echtgenoot burgemeester
Sylt dook jaar lang onder
DAG
7 OKTOBER 1997
ia e
FRANS VAN DEN HOUDT
jfeurig opgedofte kerkgan-
navolgen hun zondagse
keer onder een boom.
geh^erkje ligt achter hen in de
en treurige geschiedenis",
v zefeen oude vtouvv en heft
in Bfianden ten hemel. ,,We
tnaar de verdoemenis, we
en. j^ergeleverd aan de heide-
Nedjvie redt ons?"
m fyralsnog niemand. Brand
vers en andere criminelen
o vQn jn het kustgebied ten
te van Mombasa nog elke
Rocfcjj het meestal op kleine
het schade aan. Drie kerken
an ij) paar woonhuizen zijn de
dan$ recente doelwitten, soms
vvt de neus van een zware
klacht. En als die vervol -
t er$ dat wil zeggen na een
met een enorme over-
^erty ui het geweer komt, wor-
tn n^cer de reeds getroffen ge-
iche^chappen geschaad dan
ef vo(
de daders. Die gaan in de mees
te gevallen nog altijd vrijuit.
..Het moeten om die reden
wel politieke aanslagen zijn",
meent Andrew Aluso. Hij sugge
reert de regeringspartij KAN'U.
,.Het kan toch niet zo zijn dat
de aanvallen, die nu ook ge
woon overdag plaatshebben,
niet door het goed uitgeruste
veiligheidsapparaat kunnen
worden gestopt als ze dat echt
willen." Aluso is een Luhya af
komstig uit West-Kenya, woont
in Nairobi en kocht een aantal
jaren geleden een stuk grond in
Msambweni, ten zuiden van
Mombasa. Hij heeft er een huis
je gebouwd en is begonnen met
het kweken van citrusvruchten.
Sinds op 13 augustus het ge
weld aan de kust losbarstte, is
hij hier niet meer geweest.
,,lk was bang", geeft hij rond
uit toe. ,,De aanslagen richten
zich tegen mensen die niet uit
de kuststreek afkomstig zijn,
zoals ik. Ze willen ons hier niet.
Ze zeggen dat wij op oneigenlij
ke wijze hun land hebben ge
kocht en daar nu van verjaagd
moeten worden. Maar als er in
derdaad met landzaken is ge
sjoemeld, kan dat toch via over
leg en de overheid worden op
gelost? Een belangrijkere reden
voor het geweld is denk ik dat
ze ons hier niet willen, omdat ze
menen dat wij de stammen
uit de rest van het land alle
maal de oppositie steunen. De
kust is altijd een overwegend
KANU-gebied geweest."
Het is om die laatste reden
dat de overheid zeer afwach
tend en voorzichtig manoeu
vreert. Het leger, dat in eerste
instantie ook was ingezet, werd
kort daarna alweer teruggetrok
ken. ,,De militairen hadden na
tuurlijk heel snel korte metten
kunnen maken met de aan
stichters van het geweld, Maar
dat zou onder de eigen aanhang
voor een bloedbad hebben kun
nen zorgen en uiteindelijk een
flinke terugslag voor de rege
ringspartij hebben betekend.
Het tropisch paradijs aan de
Kenyaanse kust lijkt op het eer
ste gezicht onaangetast. De
palmbomen met hun sappige
kokosnoten, de parelwitte
stranden, de grillig gevormde
zwembaden van de luxueuze
hotels, de lome gang van de
kustbewoners, het is er allemaal
nog. Maar het 'eiland van vrede'
(de stad Mombasa ligt op een
eiland), waar het leven vanwege
de drukkende, vochtige hitte al
tijd veel trager maar ook ge
moedelijker en vrediger verliep
dan in de rest van het land, is
danig verstoord.
,,We leven onder een con
stante spanning", zegt lohn
Aluoch, een Luo uit West-Ke
nya. ,,Er worden nog iedere dag
bendes gesignaleerd met gewe
ren en jerrycans met benzine en
de politie lijkt altijd net de an
dere kant op te hebben geke
ken, want ze slagen er nog
steeds heel gemakkelijk in
brand te stichten en mensen
lastig te vallen. We doen
's nachts geen oog dicht. Veel
vrienden van ons hebben hun
boeltje gepakt en zijn naar Nai
robi vertrokken. Maar ik heb
hier een goede baan bij een na
burig hotel en wil die niet zo
maar opgeven."
Sinds een groep van zeker
honderd gewapende mannen
op 13 augustus een politiebu
reau aanviel in Likoni en een
aantal agenten en omwonen
den vermoordde, zijn er al 65
doden gevallen in de wijken ten
noorden en zuiden van Mom
basa. Honderden huizen en
winkeltjes zijn tot de grond toe
afgebrand en ruim 100.000
mensen hebben de kuststreek
verlaten voor veiliger gebieden
landinwaarts. Hun verlaten hui
zen worden nu geplunderd
door de achterblijvers.
Met de spanning en onzeker
heid komen ook de geruchten
en moeilijk te verifiëren verha
len. Over steeds grotere bendes
die op mysterieuze wijze door
de nacht sluipen en over allerlei
bovenmenselijke gaven be
schikken. De politie daarente
gen probeert alles te bagatellise
ren. De brand in de kerken was
volgens haar het werk van een
paar kwajongens en andere
vuurzeeën ontstonden als ge
volg van kortsluiting in een
transformator. Ooggetuigen op
hun beurt beweren dat de
transformator pas ontplofte na
dat de elders ontstane brand
deze had bereikt.
Wat de waarheid ook is, feit is
dat het leven van de kustbewo
ners door het geweld van de af
gelopen weken volledig over
hoop is gehaald. Hoewel som
mige gevluchte inwoners in
middels zijn teruggekeerd en
pogingen ondernemen hun le
ven weer op te bouwen, is enige
mate van normaliteit nog ver te
zoeken. Zwaar ontwricht is ook
het onderwijs. De meeste scho
len aan de zuidkust zijn maar
halve dagen open uit vrees voor
aanslagen. Om diezelfde reden
komt in veel scholen de helft
van de leerlingen helemaal niet
opdagen. „Hun ouders houden
hen thuis of ze zijn met de hele
familie naar het binnenland ge
vlucht", verklaart een school
hoofd, dat liever anoniem blijft.
„En de leerlingen die wel ko
men hebben grote problemen
met leren. Ze zijn erg gespan
nen en kunnen zich helemaal
niet concentreren. Ook de on
derwijzers die uit andere delen
van het land komen zijn erg
bang. Vanwege al deze proble
men wordt het dit jaar heel
moeilijk om de eindexamens af
te nemen."
Een flinke klap heeft ook de
toeristenindustrie gekregen.
Hotels staan grotendeels leeg of
zijn, in sommige gevallen, hele
maal gesloten. Volgens de voor
zitter van de Mombasa en Kust
Toerisme Associatie, Najib Ba-
lala, zijn de hotelboekingen in
Mombasa met de helft afgeno
men en zijn voor het nieuwe
seizoen nog helemaal geen re
serveringen binnen. Ondanks
de zeer lage prijzen die de
laatste weken worden aangebo
den. En westerse luchtvaart
maatschappijen die speciale
vluchten op Mombasa uitvoe
ren, zoals Air Holland, hebben
ze in aantal teruggebracht of
helemaal geannuleerd. Hotelei
genaren schatten de afgelopen
weken tussen de 20 en 30 mil
joen gulden schade te hebben
geleden. In Malindi en Watamu,
ten noorden van Mombasa,
hebben tien hotels hun deuren
al helemaal gesloten en meer
dan achthonderd werknemers
op straat gezet. De overige ho
tels klagen dat maar twintig
procent of minder van hun bed
den bezet zijn.
Ook aanverwante zaken heb
ben zwaar te lijden onder de
drastische terugloop van het
aantal toeristen. Handelaren in
souvenirs en verhuurders van
boten en duikuitrustingen kla
gen steen en been en hebben in
veel gevallen hun zaakjes al op
gedoekt. „Ik zie het niet meer
zitten, ik houd er mee op", ver
zucht James Kamau. „Ik heb al
weken geen beeldje meer ver
kocht. Ik loop de hele dag het
strand op en neer, maar kom
maar een paar toeristen tegen
en die willen niet eens even blij
ven staan. Maar ik begrijp hun
vrees wel, want niemand voelt
zich veilig, ook wij niet. Wat wij
ons daarom vooral afvragen is
waarom het de regering en vei
ligheidstroepen zo lang kost om
een eind te maken aan het ge
weld."
Een aantal hoteleigenaren en
andere privé-ondernemers in
de toeristenindustrie geeft de
internationale media gemaks
halve maar de schuld van de
huidige malaise. Zij hebben toe
risten onnodig afgeschrikt, luidt
hun verwijt. Gelukkig bekijken
anderen de zaak wat nuchter
der. „Door sommige artikelen
en televisiebeelden krijg je mis
schien de indruk dat het alle
maal op veel grotere schaal
plaatsvindt dan het geval is,
maar feit is dat het aan de kust
nu onveiliger is dan voorheen
en de situatie erg onvoorspel
baar is", meent een vertegen
woordigster van een Europese
reisorganisatie met jarenlange
ervaring in Kenya. „Toeristen
worden niet bewust als doelwit
uitgekozen, maar het kan ge
beuren dat je ergens toevallig
bij betrokken raakt. Dat zijn ri
sico's die je wilt nemen of niet."
Ondertussen circuleren ook lijs
ten met namen van Indische
zakenlui die binnenkort het
mikpunt van aanslagen zullen
zijn. Onder hen figuren die be
kend staan als door en door
corrupt en via slinkse wegen
hun containers door de haven
weten te loodsen zonder een
cent importbelasting te betalen.
Maar ook de burgemeester van
Mombasa, een Afrikaan, wordt
vanwege zijn corrupte praktij
ken genoemd als toekomstig
slachtoffer.
RUSWUK ANP
Stanley Prusiner geldt als de
'uitvinder' van de gekke-koeien-
ziekte. De 55-jarige Amerikaan,
die gisteren de Nobelprijs voor
medicijnen kreeg toegekend,
kwam er achter dat BSE Bovine
Spongiform Encefalopathy)
wordt veroorzaakt door een
prion, een ziekmakend eiwit dat
runderen met voedsel hebben
binnen gekregen.
In eerste instantie was er
vooral scepsis over zijn ontdek
king. Gaandeweg kreeg hij ech
ter meer steun in de onder-
zoekswereld. Prusiner. hoogle
raar in de neurologie en bioche
mie aan de faculteit geneeskun
de van de University of Califor
nia in San Francisco, publiceer
de voor het eerst over het prion
in 1982. Daarmee werd het ei
wit onderscheiden van andere
ziekteverwekkers als bacterieën,
schimmels en virussen.
Die in Des Moines, Iowa, ge
boren Amerikaan was al op zijn
32ste hoogleraar in San Francis
co. Prusiner houdt zich al sinds
1972 zich bezig met het begrip
prion en het onderzoek naar de
mogelijke verbanden van de do
delijke ziekte Creutzfeldt-Jakob
(CJD) bij mensen en ziektes bij
schapen (scrapie) en koeien
(BSE). Sluitende bewijzen voor
ziekte-overdracht tussen deze
groepen zijn er niet.
Prusiner was vorig jaar in Ne
derland, kort nadat de Britse
autoriteiten in verband met BSE
een miljoen koeien moesten af
maken. Op het Europese vaste
land heeft het Britse rundvlees
nog steeds een kwade reuk. „Ik
prijs me gelukkig dat ik geen
minister van volksgezondheid
ben", zei hij toen. „Of die koei
en terecht zijn geslacht, ik weet
het niet. Ik voel me niet gekwa
lificeerd om daarover een oor
deel te geven."
BONN PETER VAN NUUSENBURC
CORRESPONDENT
Het raadsel hield de bewoners
van Sylt een jaar lang in zijn
ban. Wat was er gebeurd met
Reiner Reiber (39), echtgenoot
van Petra Reiber (40), de burge
meester van dit Duitse Wad
deneiland, waar oude en nieu
we rijken, tv-sterren en andere
rips graag op adem komen van
de beslommeringen die de ken
nelijk onvermijdelijke schaduw
zijde zijn van poen en roem?
Ruim een jaar geleden was hij
verdwenen. Hij was op zakén-
reis geweest en had zijn wouw
nog via de mobiele telefoon la
ten weten dat 'hij wat later zou
komen'. Vier dagen na dit tele
foontje vond de politie zijn lege
Peugeot op een parkeerplaats
aan de Autobahn. Van Reiber
ontbrak elk spoor. Was hij ver
moord, ontvoerd of had hij de
kuierlatten genomen? Er wer
den zoekacties ondernomen,
duikers zochten in een meer
naar zijn lijk, op luchthavens
werden de passagierslijsten
doorgevlooid. Zonder resultaat.
Dat Reiber aan zijn stutten
was getrokken, moest volgens
het boulevardblad Bi ld niet
worden uitgesloten. Terwijl Pe
tra burgemeester werd en
straalde temidden van de sjiek,
leidde Reiber een kommervol
bestaan in de schaduw van zijn
echtgenote. Hij was het type
twaalf ambachten en dertien
ongelukken, wiens zakelijke on
dernemingen, computerhandel
en café, op een fia&ro waren uit
gelopen. Een Jan Hen, die thuis
op de drie kinderen paste en,
meldde Bild malicieus, bij hun
huwelijk de naam van zijn
wouw had aangenomen.
Tien dagen na zijn verdwij
nen, leek deze theorie te wor
den bevestigd. De burgemeester
ontving een fax: „Hallo schat, ik
leef nog. Ik wil even afstand van
je nemen. Groeten aan de kin
deren." Kort daarop volgde een
tweede levensteken, ook een
fax, ditmaal uit Hawaii. De zaak
leek opgelost, maar de twijfel
bleef knagen. Hoe kon je zeker
weten dat Reiber de faxen zelf
had verstuurd?
Vorige week besloot de politie
ten einde raad de tv-rubriek
Dossiernummer XY, de Duitse
versie van 'Opsporing verzocht',
in te schakelen. En als zo vaak
had de elektronische speurneus
succes. Een wouw uit Wiesba
den belde op ze had haar
buurman herkend.
De burgemeester was 'ver
baasd maar opgelucht' dat haar
man nog leefde. Alleen, er was
een probleem dat de gelukkige
hereniging in de weg stond. Ze
had een ander en deze nieuwe
levensgezel, een bioloog, had ze
net officieel op het stadhuis ge
presenteerd. Wat nu te doen?
Niets, zo bleek. Reiber was
niet van plan naar huis terug te
keren. Het speet hem voor de
kinderen, maar het ging niet
meer. vertelde hij de politie. En
hij had ook nog een verzoek: hij
zou het zeer op prijs stellen als
ze zijn nieuwe adres niet zou
den doorgeven aan zijn wouw.
