Een groene straat
't Is nu tijd om de
tuin te veranderen
Tuinieren
Vraag en antwoord
ZATERDAG 4 OKTOBER 1997
CPD
er
Als u al een poosje rondloopt
met plannen om iets in uw tuin
ne-, te veranderen, dan is het nu een
W' goede tijd om ze uit te voeren.
H Bomen en struiken hebben hun
blad verloren zodat die verplant
'dj kunnen worden. Laat de wor-
M telkluit zo compact mogelijk,
-j Snoei de takken in. Ook de vas-
I te planten kunnen een andere
?ei P'aats Hijgen, waarbij u ze kunt
oj delen. De buitenste wortels die
scheuten hebben plant u op-
j| nieuw. De oude kern kunt u
nil weggooien.
Een aantal eenjarige plantjes
EN zoals leeuwenbek en gouds-
jbi bloem blijven bloeien als u re-
gelmatig de uitgebloeide bloe-
ei.( men en zaden wegneemt. Vlijtig
Liesje blijft zonder uwbemoeie-
nis doorbloeien. De hoger op-
ak schietende planten als Cosmea
j hebben nu wel een steuntje no-
dig om in de naderende herfst-
32 stormen overeind te blijven.
Ranken van klimplanten moe-
ten ook aangebonden zijn.
ito) Op opengekomen plaatsen kunt
u nu mooi tweejarigen planten
,ljij als violen, vergeet-mij-niet, dui-
11 zendschoon, muurbloem, vin-
'9. gerhoedskruid, stokrozen en
noem-maar-op-planten. Er zijn
t g, fraaie combinaties te maken
in 1 met bolbloemen. Gele tulpen
met rode muurbloemen of
blauwe violen met gele narcis
sen of paarse judaspenning met
blauwe druifjes. Maak er een
vrolijk voorjaar van.
Van de bolbloemetjes die nu
bloeien zijn de cyclaampjes erg
leuk. Staan ze een paar jaar op
een vochtige plek, dan komen
er steeds meer. Wilt u ze probe
ren, kies dan Cyclamen purpur-
ascens of C. hederifolium. Ze
worden winterhard geacht,
maar als 't gaat vriezen kunt u
er beter een dek van bladeren
op aanbrengen met een stukje
kippengaas erover om wegwaai
en van 't blad te voorkomen. Er
zijn ook in 't vroege voorjaar
bloeiende cyclaampjes die ook
wel Alpenviooltjes worden ge
noemd.
Deze maand kunt u weer het
grote verkleuren meemaken.
Niet alleen de bosranden veran
deren van groen in geel en rood.
Ook in uw tuin krijgen bladeren
een andere kleur zoals de Duit
se pijp, berk en vooral de wilde
wingerd tegen de gevel.
Klimop doet hier niet aan mee.
Die wacht tot in 't voorjaar.
Maar 't kan geen kwaad als u
klimopranken die zich op raam
kozijnen hebben verankerd
wegknipt. Ze beschadigen het
schilderwerk.
rh Een combinatie van
tulpen met krokus-
v sen in de voorjaars-
tuin. foto cpd
Alle onderzoek wijst uit dat
mensen zich behaaglijker voe
len in een omgeving van levend
groen. In hun vrije tijd zoeken
ze, vrijwel zonder uitzondering,
het vrije veld of iets wat op de
natuur lijkt. Waarom brengen
we in overbevolkt Nederland
dan niet meer groen in onze
straten? Ook al wonen we in een
straat zonder een boompje of
een stukje voortuin.
Dat kan met groen tegen de
muur. Liefst doen we dat in
overleg met de naaste buren,
nog beter met de hele straat en
altijd in overleg met de ge
meente. De meeste gemeenten
juichen het initiatief van men
sen om groen in onze steen
woestijnen te brengen van harte
toe. De leefomgeving wordt er
aangenamer door, het buurcon-
tact wordt bevorderd. Dus
waarom niet.
De tijd om aan groene gevelbe
planting te beginnen is nu. Al
thans als we het over blijvende
begroeiing hebben. Het voor
deel van groene muren in smal
le straten is dat de straal 's zo
mers koeler en aangenamer
blijft omdat blad veel vocht ver
dampt en daarbij de lucht koe
ler en minder droog maakt. Bin
nenshuis blijft het ook minder
warm in verband met de isole
rende bladeren, 's Winters bie
den bladhoudende muurbedek-
kers bovendien nog een isolatie
tegen de koude. Dus v
Er zijn wel enkele belangrijke
voorwaarden waaraan we moe
ten voldoen eer we beginnen.
Elke gemeente kan inlichtingen
verschaffen. En nu een van de
meest belangrijke voorwaarden:
de stoep moet breed genoeg
zijn. Er moet minimaal 1,2 me
ter overblijven om te lopen na
dat men de tegels grenzend aan
de muur heeft verwijderd. De
tegels moeten bewaard blijven,
zodat ze bij verhuizing kunnen
worden teruggelegd. Eventueel
kan de tegel ook vertikaal in de
grond worden gezet als afschei
ding tussen straat en minituin.
Let bij het uitgraven vooral op
eventuele leidingen die in geen
geval beschadigd mogen wor
den. Verwijder vooral alle uitge
graven kurkdroge grond en ver
vang deze door goede aarde.
Maak alles eerst door en door
nat eer met planten begonnen
wordt. Bedenk dat de grond
vlak naast het huis extra droog
is en dat wortels veel vocht no
dig hebben willen ze kunnen
aangroeien.
Mocht de stoep zeer breed zijn,
zodat er eventueel ruimte is
voor een bredere uitsparing en
voor de aanleg van een kleine
geveltuin, dan moet er altijd
eerst vooraf contact worden op
genomen met de gemeente en
uiteraard ook met de eigenaar
van het huis die in elk geval ge
kend moet worden in de gevel
beplanting. Overigens verdient
het aanbeveling om alle lei- en
klimplanten langs een rek, en
kele centimeters van de muur te
laten klimmen. Dan blijft de
muur vrij van alle soorten wor
tels, zoals bijvoorbeeld bij zelf-
illustratie han van der ven
hechtende planten.
En nu de keuze: groenblijvend
en altijd mooi zijn alle klimop
soorten. In het Latijn Hedera.
Niet groenblijvend is wilde win
gerd (Ampelopsis) ook wel Pa-
theno cissus. De klimhortensia
(Hydrangea anomala) groeit de
eerste jaren zeer traag, maar
kan later een hele muur bedek
ken. Dan zijn er nog slinger
planten die geholpen moeten
worden. Blauwe regen is er een
van en alle clematissoorten ho
ren er ook bij. Maar die moeten
schaduw op de voet hebben. De
klimroos is, vanwege de stekels,
discutabel. De bruidssluier kan
helemaal niet omdat hij te veel
woekert en bij onzorgvuldig
i schade kan aanrichten.
65( Wat is onkruid vraagt de heer J.
^Valkenier in Haarlem. Je zou
de prachtige toorts toch ook
geen onkruid willen noemen.
Het is een in het wild voorko-
mende tweejarige plant waar-
rer van het zaadje of de zaailing
ifo' met aarde, wind of wat dan ook
een plaatsje heeft weten te ver-
m
i de border. Vorig jaar
was er een bladrozet, voor u een
fraaie toorts. De Latijnse naam
voor toortsen is Verbascum, de
Nederlandse naam komt van
een van de Verbascumsoorten,
de stalkaars, die extra lange en
harige bloemstengels maakt en
om die reden in vroeger tijden
als toorts in stallen werd ge
bruikt. De Verbascum van J.
Valkenier is waarschijnlijk een
Verbascum thapsus, de ko
ningskaars. Tweejarig, dus zul
len er wel zaailingen in de buurt
van de plant te vinden zijn. Zui
nig zijn op deze kleine zaailin
gen die het eerste jaar een rozet
maken en het jaar daarop bloei
en, al blijken de toortsen, zoals
meer tweejarigen, soms ook
meerdere jaren achter elkaar te
bloeien. In elk geval succes met
deze mooie aanwinst.
De Ceanothus thyrsifolius van
mevrouw Klink uit Roelo-
farendsveen woijdt niet hoger
dan een meter en zal op den
duur bloeien met trossen blau
we bloemen. Is helaas niet hele
maal winterhard. Bij strenge
vorst dus afdekken. Rhododen
drons worden zomin mogelijk
gesnoeid en dan nog na de
bloei.
J.Th. Deenik uit Haarlem heeft
inderdaad gelijk. Geraniums
kunnen heel goed met alleen
wat aarde tussen de wortels en
verder flink ingesnoeid gedu
rende de winter op een vorst-
vrije plaats in het donker be
waard worden. Af en toe iets
water om de wortels niet geheel
te laten uitdrogen en eind fe
bruari wakker maken: goede
nieuwe aarde, meer warmte en
zodra er groen aan de plant
komt heel veel licht.
i—w
u
1
P
D
L
E
O
O
W
I
2
S
L
A
E
A
E
p
R
3
H
D
W
E
A
I
A
S
4
K
D
N
O
I
E
S
T
5
S
P
A
O
L
L
R
T
6
E
K
R
E
A
A
N
G
7
S
L
P
A
O
N
E
D
8
C
L
G
O
S
W
N
E
9
E
B
R
N
A
D
A
M
10
P
W
E
A
G
E
A
L
11
S
L
C
H
W
A
E
T
12
G
S
P
T
A
E
L
K
13
S
C
V
I
H
O
N
T
14
S
D
c
H
E
I
P
N
/OPGAVE
OPLOSSING
7iCITAAT
HE(,Streep op elke regel de letters
x(4weg, die samen het woord vor-
07 men dat overeenkomt met de
.omschrijving. De resterende
letters vormen van boven naar
3p beneden en van links naar
Jjrechts een citaat.
^Horizontaal:' 1Vouw; 2. gevolg; 3.
^mal; 4. Russische zweep; 5. lad-
^'dertrede; 6. omgeslagen rand
Jv.e. kledingstuk; 7. haast; 8.
■nijsmppenmèker; 9. vrucht; 10. ijs-
houtje bij
r ntkegel; 11. geliefde; 12. houi
^beenbreuk; 13. Europeaan;
^vaartuig.
14.
KRUISWOORDRAADSEL
gal-n-rel
-uilebal-
g-p-r-m-h
eg-som-de
moot-oase
e-ba-zr-r
erin-eens
na-dis-te
d-h-d-m-r
-oefenen-
alg-e-pro
HEINZ
TOMPOES
Heer Bommel en de grauwe razer
Heer Bommel en Tom Poes waren
door de schrale avond naar de warm
te van slot Bommelstein gegaan.
Daar zaten ze nu bij de knapperende
haard en keken naar de kraai, die
tussen hen in stond. „Lieve razer",
sprak het dier. „Zoete razer! Heer van
stand! Wil je thee? Lekkere thee!"
„Het is eigenaardig", zei heer Ollie,
nadat hij enige tijd opmerkzaam had
geluisterd. „Er gaat iets moois van de
vogel uit, als je begrijpt wat ik bedoel.
Hij roept mijn zachtere gevoels wak
ker, wat jij, jonge vriend?"
„Ja", zei Tom Poes. „Maar het gaat
eigenlijk om de zachtere gevoelens
van de grauwe razer!"
„Dat begrijp ik", hernam heer Bom
mel, een weinig geprikkeld. „Dat be
doel ik juist! Mijn zachte gevoelens
gaan uit naar dat arme monster, dat
onbegrepen door die duistere... ik
bedoel door die lichte kliniek dwaalt.
Ik wil hem helpen!" „Dat wilde u
vanmiddag ook al", zei Tom Poes.
„Maar u hebt gezien, dat het niet
gaat." „Vanmiddag is nu niet", zei
heer Ollie scherp. „Een heer heeft
tijd nodig om te rijpen. Bij nacht en
ontij zal mij gelukken wat overdag
niet mogelijk scheen. En als ik het ar
me monster niet help, zal ik geen
rust meer kennen.
Arm monster", sprak de heer Ziel
knijper op dat moment. „Ik zal u hel
pen. In het heldere licht zal ik u be
reiken, wat in duisternis en schemer
niet mogelijk is!" De razer jammerde
zacht. Het lichtschuwe wezen had
veel last van de lampen, die het be
schenen. Doch de geleerde glimlach
te slechts.
„Ontspan u", voer hij voort,en
luister dan goed!"
H
W
E
R
DOOR JAN VISSER
Je hebt oktobermaanden en oktobermaanden. De
laatste jaren bereikte het kwik in de wijnmaand gere
geld waarden die het predikaat nazomer verdienen. In
sommige oktobermaanden lukt er echter helemaal
niets. In 1974 bedroeg de hoogste oktobertempera-
tuur die in ons land werd gemeten 14,6 graden bij
Den Helder. Bij ons bleef Schiphol op 13,7 graden
steken. Bovendien viel er ontzettend veel regen. In
Wassenaar werd maar liefst 240 mm opgevangen.
Zulks is de laatste jaren amper voorgekomen. Vorig
jaar bijvoorbeeld was het halverwege de maand op
veel plaatsen zo'n 20 graden (Bloemendaal 20,7 gra
den) en in 1995 werd het op de 9de in zuidelijk Lim
burg bijna 27 graden. Dit jaar is oktober ook in voor
vriendelijke temperaturen. Met een zuidelijke tot
zuidwestelijke stroming tussen een hogedrukgebied
boven de Balkan en de Zwarte Zee en een depressie
op weg naar de Britse eilanden wordt de komende da
gen warme lucht aangevoerd. Als de zon niet te veel
door wolken wordt afgeschermd zijn maandag in onze
regio maximumtemperaturen tot omstreeks 21 gra
den mogelijk.
Vandaag wordt het weerbeeld bepaald door wolken
velden. Daaruit kan wat (mot)regen vallen maar over
heersend is het droog en zo af en toe komt de zon ook
tevoorschijn. De temperaturen lopen op tot 18-19
graden en er waait een matige westenwind. Aan de
kust is de wind soms vrij krachtig. 1
Morgen schijnt de zon nu en dan en blijft het droog.
Bovendien wordt het weer wat warmer, zo'n 19-20
graden. De wind handhaaft zich in de westhoek maar
neemt verder af en krimpt 's avonds naar het zuiden
tot zuidwesten.
Vooral gistermiddag was het bewolkt weer. Meetbare
regen viel er echter niet en de temperaturen reikten
nog tot zo'n 16 graden. Tegen de avond begon het
van het westen uit flink op te klaren.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Vrij veel bewolking en
vooral zaterdag van tijd tot
tijd regen en aan de kust
veel wind. Zondag ook af
en toe zon. Middagtempe-
ratuur omstreeks 12 gra-
Zaterdag bewolkt, re
genachtig en veel wind,
Denemarken:
Wolkenvelden en vooral in
het noorden af en toe re
gen. In het zuiden ook nu
en zon. Stevige westen
wind. Middagtemperatuur
Engeland, Schotland, Wales
Overwegend bewolkt en voc
i tijd t
tijd
regen en veel wind. In het zuiden ook
zonnige perioden, vooral zaterdag. Mid
dagtemperatuur uiteenlopend van een
graad of 15 langs de noordwestkust tot
19 op zaterdag in de omgeving van Lon-
België en Luxemburg:
Wolkenvelden, ook af en toe zon. Meest
droog. Zondag meer zon, maar in de
vroege ochtend ook kans op mist of lage
bewolking. Middagtemperatuur om
streeks 19 graden
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zonnige perioden, maar zaterdag in het
noorden en oosten ook wolkenvelden.
Droog. Middagtemperatuur oplopend tot
ongeveer 20 graden.
Zonnige perioden. Vanuit het zuiden
toenemende kans op een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur zaterdag
meest tussen 24 en 28 graden, zondag
wat lager.
Wolkenvelden en af en toe regen. Mid
dagtemperatuur ongeveer 22 graden.
Spanje:
zonnige perioden. Op beide da
gen v
i het z
sope
gen- of onweersbui Maxima op veel
plaatsen tussen 25 en 30 graden, maar
langs de Golf van Biskaje wat frisser.
Canarische Eilanden:
Wisselend bewolkt en kans op enkele
buien; onweer is met uitgesloten. Mid
dagtemperatuur ongeveer 28 graden.
Marokko:
Westkust: af en toe zon, afgewisseld
door enkele buien, misschien met on
weer. Middagtemperatuur tussen 22 en
27 graden.
misschien n
graden, in het zuiden ongeveer 23
Oostenrijk:
Zonnige perioden. In de dalen eers
kans op mist. Maxima van 16 graden ii
het noorden tot ruim 20 in het zuiden,
zondag zachter.
Polen:
Overwegend bewolkt en van tijd tot tijd
regen. Tamelijk veel wind. Zondag van
het westen uit ook enkele opklaringen.
Maxima rond 14 graden, zondag vanuit
het westen wat hoger.
Tsjechië en Slowakije:
Wolkenvelden en zaterdag vooral in het
noorden af en toe regen. Zondag van het
westen uit af en toe zon. Middagtempe
ratuur oplopend tot ongeveer 19 graden
Hongarije:
Zonnige perioden en met name zaterdag
in het noorden kans op een enkele bui.
Middagtemperatuur rond 17 graden,
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.05 18.22 05.38 17.55
Laag 01.34* 14.06 01.15 13.47
op e
eer. Middagtempera
tuur aan zee tussen 25 en 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Flinke zonnige perioden en overwegend
droog. In de nacht en vroege ochtend
kans op een mistbank. Middagtempera
tuur tussen 21 en 28 graden.
Mallorca en Ibiza:
Zonnige perioden en meest droog. Mid
dagtemperatuur dichtbij de 30 graden.
Italië:
Flinke zonnige perioden en vooral in het
zuiden kleine kans op een bui. Middag
temperatuur meest tussen de 22 en 28
graden.
Corsica en Sardinië:
Flinke zonnige perioden en mogelijk een
enkele bui. Middagtemperatuur ruim 25
Malta:
Naast zon ook kans op een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur ongeveer
26 graden.
Griekenland en Kreta:
Zaterag vooral op de eilanden op de
Egeische zee eerst een paar buien, ook
met onweer Zondag op de meeste
plaatsen droog en van het noorden uit
zonnige perioden. Middagtemperatuur
tussen de 20 en 25 graden.
Turkije en Cyprus:
Half tot zwaar bewolkt en kans op een
paar stevige regen- of onweersbuien.
Zondag vanuit het noorden zonnige pe
rioden en meest droog. Middagtempera
tuur van 19 graden rond de Dardanellen
tot 25 op Cyprus.
Duitsland:
Vooral zaterdag in het noorden en oos
ten wolkenvelden en af en toe regen. El
ders meer zon en overwegend droog.
Middagtemperatuur uiteenlopend van
een graad of 13 in het noordoosten tot
Zwitserland:
Zonnige perioden. In de vroege ochtend
in de dalen kans op mist. Middagtempe
ratuur in het noorden oplopend tot 20
Weerrapporten 02 oktober 20 u
Amsterdam regenbui
Rotterdam
Twente
Maastricht
Aberdeen
Berlijn
Boedapest
Brussel
Cyprus
18 00
19 00
10 10
30 14 0.0
28 19 0.0
27 18 0.0
r 1 13 3 0.2
IO 7 27 21 0.0
o 1 30 19 0.0
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
