tl
Archeologische mysteries
I
De liefde
van een man
ZATERDAG 4 OKTOBER 1997
°\et Waalse plaatsje Wéris zijn ze er al
lig aan gewend. Wichelroedelopers die
trf
<ampelend meteen stuk hout tussen de
m
igers aardstralen zoeken. Sjamanen
Stzich neuriënd en salie brandend bij
je reusachtige megalieten tussen de
"jhaïs nestelen. Druïden die druk in
iirekzijn met de eikenbomen die hun
iikj schaduw uitspreiden over de
awenoude dolmen, de Waalse variant
ers
de Nederlandse hunebedden. En
sm
Ie zijn er de lieden die speurend naar
"\emel staren, omdat zij elk moment
komst van een buitenaards wezen
verwachten.
Een bijzondere plek die nog niet
j \ntdekt is door het massatoerisme.
MilfflliMIHH.I.IJMj™
De vele Nederlandse toeristen die
in de Ardennen kanovaren, ber
gen beklimmen of op forel vis
sen, zijn zich er waarschijnlijk niet van be
wust, maar op geringe afstand beyindt zich
de perfecte locatie voor nieuwe aflevering
van de populaire televisieserie The X-files.
Wie met een folder van het gemeentemuse
um in de hand op zoek gaat naar de over het
glooiende land verspreid liggende bouwwer
ken uit de steentijd, ontkomt er bijna niet
aan zich even agent Mulder of diens partner
Scully te voelen. In gedachten hoor je de twee
al met elkaar delibereren: Scully sceptisch-
wetenschappelijk als altijd en Mulder nieuwe
mysteries niet uitsluitend.
Scully zegt dan bijvoorbeeld: „Dit zijn ge
wone grafkelders en opgerichte stenen uit het
laat-neolithicum. De functie is nog niet ge
heel bekend. Maar ik zie niet in waarom er
een relatie moet zijn met recente verdwijnin
gen in België." Mulder kijkt met een menge
ling van mededogen en lichte geamuseerd
heid. Haalt een landkaart uit zijn binnenzak
waarop parallelle lijnen getekend zijn. Zegt:
„Zie je het exacte patroon wëarop deze grote
bewerkte stenen en grafkelders zijn uitgezet?
Wat voor soort meetinstrumenten hadden de
mensen hier in de steentijd?" Hij legt zijn
hand op een megaliet van zo'n drie meter
hoog. „Wat je hier ziet, is volgens sommigen
maar een klein deel van een reusachtig pre
historisch instrument voor het opvangen van
kosmische straling.
Gissen
De dialoog tussen Scully en Mulder is niet uit
de lucht gegrepen. De grafkelders en mega
lieten van Wéris behoren tot de oudste
bouwwerken van de mensheid. Recent ar
cheologisch onderzoek heeft uitgewezen dat
de grafkelders en stenen tenminste 5000 jaar
oud moeten zijn. Bij nieuwe opgravingen
werden twee rijen megalieten gevonden die
precies op de lijn Noord/Noordoost Zuid-
/Zuidwest liggen. De gebruikte steensoort
puddingsteen is van elders aangevoerd.
Maar daarmee is het wetenschappelijk ver
haal wel zo'n beetje verteld. Naar de precieze
functie van met name de megalieten blijft het
gissen. En daarmee is de kiem gelegd voor
het mysterie dat ook het Britse Stonehenge
omringt. Het verschil tussen Stonehenge en
de megalieten van Wéris is, dat het eerste
bouwwerk wereldberoemd is; de erfenis uit
het stenen tijdperk in Wéris moet nog door
het massatoerisme 'ontdekt' worden.
Musea
Het dorpje Wéris, in het epicentrum van al
het mystieke gespeculeer, telt liefst twee mu
sea die aan de 'megalieten' (letterlijk: grote
stenen) zijn gewijd. Het Musée des Megalites
combineert een gezellig terras met een kleine
expositieruimte met schaalmodellen van de
Waalse dolmen en uitleg over de manier
De over het glooiende Waalse land verspreid liggende bouwwerken uit de steentijd.
waarop deze grafkelders werden gebouwd.
Het gemeentemuseum van Wéris is rijker ge
sorteerd en heeft behalve een indrukwekken
de collectie pijlpunten, hakbijlen en siervoor
werpen uit het stenen tijdperk ook enkele
mensenschedels die sporen van operaties
vertonen. Er is ook een door het Drents mu
seum te Assen uitgeleende verzameling gede
coreerde vazen uit de trechterbekercultuur.
De dame die in het museum de scepter
zwaait, de archeologe madame Neuville-
Ghislain, moet overigens van alle geheimzin
nigheid niets hebben. „Ik word soms wel
eens een beetje moe van al die theorieën
over de megalieten van Wéris", zegt ze. Mes
scherpe blik: „Erg populair is de theorie dat
dektenen van Wéris in feite een oeroud in
strument zijn voor communicatie met be
schavingen elders. Klinkklare nonsens! Via de
datering hebben we geleerd dat er honder
den jaren leeftijdsverschil zitten tussen het
plaatsen van de diverse stenen en de bouw
van de grafkelders. Als de.megalieten van
Hunebedden in Wallonië
Maar alle archeologische scepsis kan de
opmars van het New Age-tijdperk in Wéris
niet beletten. Naarmate de wetenschap meer
mysteries ontsluiert, groeit de behoefte aan
nieuwe raadselen, lijkt het wel. En het moet
gezegd: alle fabelvertellingen geven een spe
ciale glans aan de megalieten van Wéris en
zorgen inmiddels voor een aarzelende toe
loop van toeristen. Als de monumenten al
leen door nuchtere archeologen bezocht zou
den worden, zou de gemeente geen droog
brood verdienen, erkent madame Neuville-
Ghislan. En het lot is het slaperige dorpje in
Wallonië nu juist zo gunstig gezind. In 1995
werd-het plaatsje, tot veler verrassing, gelau
werd met de titel 'Mooiste stad van Wallo
nië'. Het museum zag het aantal bezoekers
sindsdien oplopen.
Aantrekkingskracht
Na het bezoek aan het gemeentemuseum be
ginnen we de lange klimtocht naar het
kroonjuweel van de collectie megalieten: de
Pierre Haina ofwel Witte Steen: een grillige,
licht gebogen rotspiek bovenop een heuvel
die uitkijkt over een uitgestrekte lappende
ken van landbouwgrond en bossen. Volgens
de Waalse hoogleraar Pierre Hubert is de
Pierre Haina samen met een aantal andere
megalieten een oeroud zonne-observatori-
um: rond 21 juni schijnt de zon precies door
de opening van de steen en zodoende kon
den de allereerste landbouwers beneden in
de vruchtbare vallei volgens Hubert zien
wanneer de zomer was begonnen.
De Pierre Haina oefent, alleen al door zijn
ligging, in elk geval een bijzondere aantrek
kingskracht uit. Op deze plek houden 's
avonds laat hedendaagse sjamanen hun ere
diensten: vuurplaatsen en stroken wc-papier
zijn daar overdag de stille getuigen van. Dor
pelingen van Wéris kalken de steen al sinds
mensenheugenis wit, bij wijze van lokale fol
klore. In 1995 gooiden ijverige Nederlandse
toeristen echter roet in het eten: zij zetten de
hele steen in een zeer duurza
me gevelverf. Het witkal
ken is daarmee op slag
een wat overbodig ri
tueel geworden. Maar, n
zo vraagt de bevol- A
king van Wéris zich
nu af, wat is overbo
dig in het zicht van
de prehistorie...? 'f-yff
Tk
Mïi
Wéris één instrument zijn, heeft men wel
ruim de tijd genomen om het te bouwen."
Speciale glans
Een gesprek met de archeologe werkt verfris
send na een bad in de aardstralen, dolende
geesten, fluisterende heilige bomen en mys
tieke geuren die de megalieten in de twintig
ste eeuw vergezellen. In de collectie wijst ze
op een gravure uit eind vorige eeuw waarop
te zien is hoe een druïde een mensenoffer
brengt op een platte steen die in de streek
bekend staat als 'Le lit du diable', ofwel 'Het
bed van de duivel'. Bij die steen had een
koud rillinkje ons over de rug gelopen. „Ook
onzin", meent ze. Mevrouw Neuville-
Ghislain haalt er wetenschappelijke studies
bij, waaruit blijkt dat de grafkelders - inclusief
de beruchte steen - zo'n drieduizend jaar
voor Christus met een dikke laag aarde be
dekt werden. De gevolgtrekking is simpel:
hoe konden druïden rituelen voltrekken bij
een steen die diep onder de grond lag?
Moderne mannen verkeren in een
identiteitscrisis, lees je alom. Vanwe
ge de tegenstrijdige eisen die aan hen
worden gesteld. De macho is uit de
mode, maar een watje willen vrou
wen ook niet. Honderd jaar geleden
vroeg Freud zich al vertwijfeld af:
'Wat wil de vrouw?'
Sindsdien is dat een prangende vraag
gebleven. Wat mannen betreft, willen
ze het onmogelijke, zoveel is in ieder
geval duidelijk.
Mannen moeten er tegenwoordig sappig
uitzien, sociaal zelfredzaam zijn, de ha
ren uit het doucheputje halen, vis-lasagne
kunnen maken en goed zijn in knuffelen. Ei
genlijk moet een man zijn wat een vrouw
vroeger hoorde te zijn: een hoer in bed, een
kok in de keuken, een dame in gezelschap,
(en natuurlijk moet hij over een flitsend brein
beschikken). Derhalve woedt er in menig
mannenhart een innerlijke strijd tussen pro
gressieve, politiek correcte opvattingen en
traditionele beelden van mannelijkheid en
een striemende twijfel over de te volgen stra
tegie.
Geen wonder dat mannen op safe gaan
spelen, met name ook op het gebied van
seksualiteit. Eerst mochten ze niet meer bo
venliggen, dat was een uiting van hun domi
nantie. Passief moesten ze worden, kneed
baar gereedschap in handen van wouwen die
het recht op een eigen orgasme claimde, in
een eigen tempo. En nu ze daar eenmaal aan
gewend zijn, klagen vrouwen weer. 'Hoe krijg
ik hem van zijn rug af, schreef een vrouw
naar de vragenrubriek van een vrouwenblad.
Waar is de tijd gebleven dat een vrouw zich
liet bedwelmen door de dierlijke drang van
een man, die vervolgens de kortste weg nam
en kordaat haar japon openscheurde, om
zich bevend van hartstocht op haar borsten
te werpen. Tegenwoordig moetje als man
voorzichtig bij haar kleine teen beginnen en
is het voorspel een hele etapperit.
Daarnaast worden mannen voortdurend
bestookt met overheidsvoorlichting die aan
dringt op safe seks. Het condoom moet aan,
voordat je je broekje uit hebt, verkondigt een
tv-reclamespotje. Maar wie zegt dat een
vrouw, als je pas bij haar knie bent, zo'n
voorzorgsmaatregel niet uitlegt als een onge
wenste intimiteit?
Ik voorzie dat Nederlandse mannen 'het'
binnenkort gewoon niet meer doen. Ze zul
len écht op safe gaan spelen. Dat bange ver
moeden ontstond de afgelopen zomer, kij
kend naar de televisiereclame, die bij uitstek
een spiegel is van de tijdgeest.
Het begon met de Magnum. Een zwoele
avond: zij is er helemaal klaar voor. Hij ook.
Denk je althans als kijker. Je ziet hem met
muntgeld richting condoomautomaat lopen.
Halverwege verandert de blik in zijn ogen, er
komt geestdrift, zelfs enige vermetelheid in.
En dan schiet hij op de ijsautomaat af, en
trekt, in plaats van een condoom, een Mag
num. Vervolgens komt er een man in beeld
die verlekkerd likt aan een ijsje: volmaakte
bevrediging, zonder complicaties.
Volgende spotje: een zeilschip. Zij neemt
een extra verleidelijke pose aan in bikini.
Werpt een smachtende blik op hem. Vervol
gens daalt ze heupwiegend af naar het voor
onder, hij volgt haar in trance. Ze drapeert
zich daar in een bevallige pose tegen de deur
van een kast en hij stort zich gretig op haar.
Lijkt het. Maar zijn belangstelling blijkt de
kastdeur te gelden, waarachter een koelkast
schuil gaat met een Mars ijssnack. Met een
brandende blik scheurt hij deze, vol passie,
uit het papier. Gaat er strelend met zijn tong
over heen. Zij heeft het pruilerige nakijken.
En dan was er nog die tv-reclame met Mar
co Borsato en Daphne Deckers. Hij maakt
haar op alle manieren het hof. Ze krijgt bloe
men, een ballon, een gouden kettinkje. Ze
laat het zich minzaam aanleunen. Niet voor
bereid op de schok dat Marco haar tenslotte
zal dumpen voor een zak chips. Hij rijdt doel
bewust weg met de tram, opdat hij ongehin
derd de hele zak voor zichzelf heeft.
Een vierde voorbeeld. Boer en boerin zijn
samen aan het melken in een halfduistere
schuur. Zinderende, wederzijdse blikken van
onder de uiers. De spanning is om te snijden.
Tenslotte staan zij beide wankelend op, rep
pen zich naar een ander vertrek en dan volgt
de ontknoping. Hij krijgt van haar een stukje
Kollummer kaas.
Bruid en bruidegom haasten zich na het
feest naar hun eigen huisje. Vroeger was
dat het ultieme moment. Maar dat is voorbij,
als je de paginagrote advertentie in familie
bladen moet geloven. Want daarin tilt de
bruidegom niet zijn bruid over de drempel,
maar gretig een kratje pils. Zij kan wachten
onder het motto: 'Nu eerst een Bavaria'
Eigen schuld, dikke bult. Hadden wij, vrou
wen, maar niet zo moeilijk moeten doen.
Mannen zijn realisten. Daarom gaat de liefde
van een man gewoon weer door zijn maag.
HELEEN CRUL
