ROUGH GUIDE
waarschuwt en adviseert
KAMPEN MET STERK
TERUGLOPENDE
BELANGSTELLING
YETI-GIDS:
perfecte
ski-bijbel
!l
E I j li E 'TT C H T E N
noemde 'Tong van Maassluis'
borrelt een bron op, die hem de
komende jaren moet verzeke
ren van een aanwassende
stroom Duitsers. Een groep die
zich in de toekomst ook nog
eens kan vermeien op een golf
baan die - zoals nu - geen ne
gen holes heeft, maar achttien.
De Soet zit - zoals hij dat zelf
uitdrukt - bepaald niet in 'zak
en as'. Pas nog werd zijn park
uitgebreid met veertig huisjes,
waaraan prijskaartjes hingen
van 325.000 tot 425.000 gulden.
Ze waren binnen twee maan
den verkocht. De Soet: „Maar
nu moet ik ze - als de eigenaren
er zelf niet in zitten - zien te
verhuren. Lege bungalows na
melijk werken deprimerend. Ik
besef best dat we het met een
bezetting van 57 procent niet
eens zo slecht doen. Maar als
we niet voortdurend renoveren,
gaat het mis. Je houdt je alleen
staande als het hier luxueuzer is
dan thuis. Voor de omgeving al
leen komen de mensen al lang
niet meer."
Een visie die door John Dalgety
van Center Pares dus van harte
wordt onderschreven. Als er één
met tevredenheid kan terugkij
ken op het afgelopen jaar, dan
is hij het wel. Center Pares
boekte in zijn dertien parken
met bijna negenduizend 'cotta
ges' een gemiddelde bezetting
van 89 procent (dertien miljoen
bednachten), een cijfer waarvan
de rivalen alleen maar kunnen
dromen. Maar omdat die bezet
tingsgraad ooit dik boven de
negentig zat, is er van rustig
achterover leunen geen sprake.
Zo wordt in het Belgische park
'De Vossemeren' (vlak over de
grens) volgend voorjaar een
Discovery Bay in gebruik geno
men of zeg maar een Disney-
park in het klein.
Doolhof
Het lijkt de trend van de toe
komst. Alles onder één dak: de
geborgenheid van een eigen
luxe-bungalow met open haard
plus geavanceerde stereo /video
apparatuur en - om de hoek -
het avontuur van Discovery Bay
met een aangespoeld galjoen
waarin kan worden gedoken,
een doolhof van water, onder
grondse gangen vol geheimzin
nig geborrel plus een in de ne
vel verborgen jungle. En bood
schappen kunnen dan nog eens
worden gedaan in de Market
Dome, een winkelcentrum dat
de ene keer (zoals in 'Eperhei-
de') in een Aziatische sfeer
wordt gebouwd en de andere
keer in een Caribische ('Meer-
dal').
Dalgety voor de laatste keer:
„We zien diverse maatschappe
lijke stromingen die een belang
rijk stempel zullen drukken op
de wijze waarop mensen in de
toekomst hun vrije tijd willen
doorbrengen. Eén daarvan is de
vraag naar nóg meer luxe en
opvallend is ook dat er steeds
meer tijd wordt gestoken in het
gezin. Het derde belangrijke as
pect ten slotte is de hang naar
avontuur, maar dan wel in een
veilige omgeving. Nou, dat bie
den we onze gasten dus volop."
vraag al aan het afnemen was.
Han Verheyden van Bohemen
Resorts zag in die tijd de bui al
hangen: 'Ons product zit in de
gevarenzone. Het is allemaal
van hetzelfde. Daar kunnen we
maar op een paar manieren uit
komen. Eén van de opties is je
proberen te onderscheiden via
kwaliteit, extra serviceverlening
en/of speciale activiteiten. Doe
je dat niet, dan ziet het er denk
ik heel somber uit."
Verheyden kreeg meer gelijk
dan 'm lief was. Bohemen Re
sorts, dat zich vooral richtte op
gasten in de hoogste welstands
klasse, werd gedwongen tot sa
menwerking. Het maakt nu deel
uit van de Landal GreenParks,
waarin ook de voormalige
Aegon-huisjes zijn onderge
bracht. Andere grote spelers op
de Benelux-markt zijn nog
steeds Gran Dorado, het Belgi
sche SunParks (dat overigens te
koop schijnt te zijn) en het eer
der genoemde Center Pares, dat
een aantal jaren geleden werd
opgeslokt door het Britse brou
werij- en recreatieconcem Scot
tish Newcastle.
De concurrentiestrijd tussen de
parken is moordend. Temeer
daar de gemiddelde bezetting
van Nederlandse vakantie
bungalows vorig jaar zakte tot
ver onder de vijftig procent. Een
t idee om steeds ergens an-
Iheen te gaan, is opwin-
el. Ik kom uit een dorpje en
Eet nog goed dat mijn eer-
ris me een geweldig gevoel
)nafhankelijkheid gaf."
c Ellingham, de 38-jarige
ever van de fameuze Rough
es, oogt als een rugzak-toe
die op het punt staat af te
:n naar verre horizonten. Zo
n dan wordt er een klein,
st dun shagje gerold. Zijn
teskind - vertelt hij - ont-
d in 1982. „Er ontwikkelde
een nieuwe generatie toe-
n, die iets anders wilde dan
estaande, saaie reisgidsen,
eerste boek - dat over Grie-
and - ontstond eigenlijk een
e uit ergernis."
gham - een Brit - en zijn uit
*anka afkomstige vrouw Na-
a Jans gingen uit van een
jr journalistieke opzet. Erva-
als schrijver hadden ze
szins, maar hun drijfveer
liet opschrijven van ant-
rden op vragen die ze zelf
n horen als ze op reis zijn.
schrijven over goede en
tte zaken. We kunnen aar-
■ijn, maar ook onaardig. Ik
oei, we zijn niet bang een
ie te hebben."
lough Guide was aanvanke-
ïauwelijks meer dan een
essie van een bestemming
nd. In eerste instantie be
id voor mensen met een
lie portemonnee. Wat daar-
ebeurde is kenmerkend
de huidige, verbeterde edi-
'an de Rough Guides. „We
Skigidsen zijn er in ontelbare soorten
en maten. Niettemin geeft die van de
ADAC (Duitse ANWB) al jarenlang de
toon aan, ondanks pogingen van on
der meer de Nederlandse Ski Vereni
ging, Elsevier en de ANWB. De Duitse
gids heeft in de breed uitgemeten pano
rama-kaarten zijn grootste attractie. Na
deel is echter dat hij bulkt van de com
merciële uitingen en dat bepaalde skige
bieden worden 'vergeten', omdat de plaatselij
ke VWs niet voor publicatie wensen te beta
len.
De vorig jaar voor het eerst verschenen Yeti-
SkiWijzers (twee Nederlandstalige deeltjes met
gegevens van meer dan vierhonderd Europese
wintersportplaatsen) betekenden een radicale
breuk met ae door de ADAC gezette toon. Niet
alleen was de uitvoering (met onder meer
schitterende tekeningen van Peter Vos) totaal
verschillend; de verwerking van de gegevens
onderscheidde zich eveneens in gunstige zin
van die van de Duitsers. Zo zag de uitgever er
geen been in ook de negatieve kanten van een
skigebied (duur, weinig loipes, geen nachtle
ven, enzovoort) aan te stippen en deden de
soms zeer persoonlijke beschrijvingen van de
wintersportdorpjes Gepaald weldadig aan.
Dat het echter nóg beter kan, bewijzen de zo
juist uitgekomen Yeti-SneeuwGidsen, opvol
gers van de Yeti-SneeuwWijzers. Uitgever Koos
Jan Bos trok zich de enkele puntjes van kritiek
van vorig jaar aan en breidde de beschrijvin
gen van de skigebieden uit. Grootste 'plus' in
vergelijking met vorig jaar is dat niet alleen het
aantal skiliften wordt genoemd, maar tevens
van welke soort ze zijn (slepers, stoeltjes, gon
dels enzovoort). Ook wordt aanzienlijk meer
aandacht besteed aan accommodaties (hotels
en dergelijke), restaurants en cafés en worden
Eén van de teke
ningen van Peter
Vos die de Yeti-
SkiWijzers opluis
teren.
in kadertjes 'Geheimtips' verstrekt over bij
voorbeeld speciale excursies, autoslipcursus
sen, ijsklimmen en ballonvaarten.
In zijn hang naar volledigheid heeft de uitgever
bij elke plaatsbeschrijving naast de handige
pictogrammen ook nog eens de van de ADAC-
gids bekende panorama-kaartjes afgedrukt.
Maar die zijn veelal zo klein dat ze nauwelijks
iets aan het geheel kunnen toevoegen. Het
dwong hem wel de twee boekjes een stuk gro
ter (15 x 24 centimeter) en dikker te maken
dan vorig jaar. Het deel
'Zwitserland/Frankrijk/Italië' telt 640 pagina's
(prijs 57,50 gulden); dat over Oostenrijk/Duits
land en Slovenië heeft er 400 (prijs 47,50 gul
den). In totaal worden nu meer clan 500 Eu
ropese wintersportplaatsen beschreven: ruim
100 meer dus aan in de SkiWijzer van vorig
jaar. Gelukkig bleven de kostelijke tekeningen
van Peter Vos gehandhaafd.
Bungalowparken bestaan al lang
niet meer uit luxe huisjes alleen.
De in een exotische sfeer gedom
pelde omgeving wordt steeds be
langrijker. foto center parks
zelfs door insiders niet ver
wachte ontwikkeling. Annick
van de Geest-Vogelaar, direc
teur van Vrij Uit: „Ons product
'Weekeindje Weg" boekte in ver
gelijking met vorig jaar een ach
teruitgang van tien procent.
Voor een groot deel is dat te wij
ten aan de terugval in de vraag
naar vakantiebungalows.
Tong van Maassluis
Een terugval die de branche da
nig zorgen baart. Albert de Soet
van het luxueuze duinpark
'Ooghduyne' in Julianadorp bij
Den Helder (gezamenlijk eigen
dom van de Groenewoud Groep
en Golf Resorts Holland) is niet
echt ontevreden over de afgelo
pen zomer. Maar - geeft hij toe -
het kan beter. Reden waarom
ook hij zijn park opdirkt met de
ene na de andere faciliteit. He
mels doet hij over de ontdek
king van thermaal water op 450
meter diepte. Uit die zoge-
kregen reacties van mensen die
ons corrigeerden, ook van men
sen met geld. Dat leidde ertoe
dat we breder gingen schrijven.
Bovendien, en dat doen we nog
steeds, worden alle goede ad
viezen in latere edities ver
werkt."
Na Griekenland volgden de
deeltjes Spanje en Portugal en
als vierde in de serie kwam Ne
derland uit, de eerste gids die
Ellingham niet zelf schreef. Bin
nen vijf jaar verschenep er
twaalf Rough Guides, die vooral
succesvol bleken omdat de in
formatie beter en completer
was dan die van andere boeken.
Bovendien waren ze geschreven
voor de individuele, op avon
tuur ingestelde reiziger.
Er zijn nu 87 Rough Guides. Zes
daarvan zijn kort geleden in het
Nederlands vertaald (Bretagne-
/Normandië, Noorwegen, Pa
rijs, Vietnam, Wales en Zwe
den), die over Bali, New York,
Portugal en Schotland verschij
nen - zo verzekert Sander Da-
men van uitgeverij Van Reemst
- in april volgend jaar. Elling
ham: „Natuurlijk zijn gidsen,
gericht op Brits publiek, lastig te
vertalen. Maar aan de andere
kant merk ik dat de interesse
van Engelsen voor het verken
nen van nieuwe landen te ver
gelijken is met die van de Ne
derlanders. Ook zij houden van
gepassioneerde schrijvers. Ik zie
de Rough Guide als een vriend,
die je waarschuwt en adviseert.
Vergelijk het maar met een goe
de bekende die vorig jaar al op
de beschreven bestemming is
geweest en waar je ademloos
naar luistert."
De Nederlandse Rough Guides wor
den uitgegeven door Uitgeverij Van
Reemst, tellen tussen de 350 en 500
pagina's, zijn verkrijgbaar in de boek
winkel en kosten 39,95 gulden per
deel.
Mark Ellingham in Amsterdam: 'De eerste Rough Guide ontstond ei
genlijk een beetje uit ergernis'. foto dijkstra
a uaigety Kent geen twij-
Wïe wil overleven, dient
te onderscheiden. Dus
!g (en kreeg) de Chief Exe-
ve van Center Pares ander-
^jaar terug 150 miljoen gul
extra om z'n dertien par-
facelift te geven. Waar-
alleen de bungalows (of
lages' zoals ze tegenwoor-
heten) danig onder handen
den genomen, maar veel
jr eigenlijk nog de omge-
ide vijftien jaar terug een
nbad vol excentrieke, naar
anten uitwaaierende glij-
n plus een in het huisje op-
eld televisietoestel met
ïtig kanalen de garantie voor
een maximale oezetung: nu zijn
het de Aqua Domes (tropische
zwembaden in exotische oases),
Discovery Bays (overdekte baai
en met duikmogelijkheden) en
Discovery Domes (overdekte
jungles) die de gasten en masse
naar de huisjes moeten trekken.
Het fenomeen vakantiebunga
lows werd min of meer in Ne
derland geboren. Het door Piet
Derksen (Center Pares) ontwik
kelde idee vond snel navolging
en tussen 1970 en 1985 werden
groeicijfers gerealiseerd van 25
procent of meer. Tal van con
cerns stortten zich op de markt
waaronder Gran Dorado,
Aegon, Bohemen Resorts en at
tractieparken als Duinrell en
Ponypark Slagharen. De afvlak
king van de groei deed pas zijn
intrede toen in de jaren tachtig
een overcapaciteit ontstond.
Niet alleen de bungalowparken
breidden zich steeds meer uit;
ook de verhuur van tweede wo
ningen nam schrikbarend toe.
Gevarenzone
Het toppunt werd bereikt in
1991 toen er in één seizoen
209.000 huisjes in de verhuur
stonden. Twintig procent meer
dan het jaar daarvoor, terwijl de
REDACTIE R08 VAN DEN DOBBELSTEEN
Dagje Dierentuin Plus
Zoals gewoonlijk omstreeks deze tijd van het jaar kun
nen 65-plussers tot en met 31 oktober tegen een voor
delig tarief naar vijf Nederlandse dierentuinen, te weten
Avifauna (Alphen aan de Rijn), Burgers Zoo (Arnhem),
Dierenpark Amersfoort, Dolfinarium (Harderwijk) en
het Noorder Dierenpark (Emmen). De prijs van een vol
ledig verzorgd dagje dierentuin bedraagt 37,50 gulden
en omvat onder meer een entreekaart, een kopje koffie
met gebak, een aperitief, een lunch en een kopje thee
met toebehoren.
Uitdagend parkoers
Hiking Adventure in Lochem heeft de mogelijkheden
voor z'n klanten uitgebreid met de aanleg van een
Challenge Ropes Course. Dit traject bestaat onder meer
uit een acht meter lange Birma-brug en een zogenoem
de vertrouwensval, waarbij de deelnemers zich geblind
doekt achterover moeten laten vallen. Het parkoers is
aangelegd op het Buitencentrum Ruighenrode in Lo
chem, de thuishaven van Hiking Adventure dat ook
avontuurlijk kano- en paardrij tochten verzorgt
Informatie: telefoon 05 73 - 28 94 72.
Dubbel Haags
Om het verblijfstoerisme een duwtje in de rug te geven,
komt de Stichting Promotie Den Haag voor de vijfde
achtereenvolgende winter met de actie 'Dubbel Haags
voor Enkel Geld'. De consument kan kiezen uit acht
verschillende mini-vakanties van drie dagen. De goed
koopste kost 107 gulden, de duurste 360 gulden. The
ma's zijn onder meer winkelen, pierewaaien en kuren
in Thermen Vitalzee. Er is ook een tussendoortje opge
hangen aan de musical Miss Saigon. De actie loopt van
2 oktober tot en met 1 april. Een gratis actiekrant kan
met een een briefkaart worden aangevraagd bij de
Stichting Promotie Den Haag, Postbus 85456, 2508 CD
Den Haag.
List en bedrog
Vervalsingen van bodemvondsten zijn zo oud als de ar
cheologie zelf. Grappenmakers, fantasten en regelrech
te bedriegers hebben al heel wat hooggeleerde archeo
logen bij de neus genomen. Sommigen deden dat om
de wetenschap een hak te zetten of hun portemonnee
te spekken: anderen wilden hun afwijkende ideeën over
het verleden een handje helpen. Op de tentoonstelling
'List en bedrog. Vervalsingen in de Nederlandse ar
cheologie' zijn tal van voorbeelden te zien, zoals het
Hunsow-aardewerk, een 'prehistorisch theeservies' dat
tijdens de schoonmaak veranderde in een plasje mod
der. De expositie schenkt natuurlijk aandacht aan de af
faire Tjerk Vermaning, die door wetenschappers werd
beschuldigd van het vervalsen van voorwerpen, die aan
de Midden Steentijd werden toegeschreven. De exposi
tie is tot 31 december dagelijks te zien in het Nationaal
Hunebedden Informatie Centrum Flint'n Hoes in Bor
ger.
Informatie: 05 99 - 23 63 74.
Deense veerdienst
Er komt een nieuwe veerdienst tussen Rodby in Dene
marken en Puttgarden in Noord-Duitsland. Tot nu toe
was dit traject een monopolie van Scandlines. Easy Li
ne, de nieuwkomer, gaat het gevecht aan met twee
veerboten die goed zijn voor in totaal zestien afvaarten
per dag. De tarieven zullen lager liggen dan bij Scand
lines, maar de precieze prijzen worden pas over een
aantal maanden bekend gemaakt. Het ligt in de bedoe
ling van Easy Line de dienst nog vóór 1 maart 1998 te
openen.
Mountainbike-route
Op de Sallandse Heuvelrug is de langste mountainbike
route van Nederland in gebruik genomen. Het door
Staatsbosbeheer uitgezette traject is bijna zestig kilo
meter lang en voert de fietsers over het heuvelachtige
terrein tussen Hellendoom, Nijverdal en Holten. De
tocht bestaat uit drie lussen van respectievelijk 17,18
en 24 kilometer, zodat eventueel ook voor een kortere
route kan worden gekozen. Eerder legde Staatsbosbe
heer ook al mountainbike-trajecten aan bij onder meer
Schoorl, Brunssum en Dorst.
Britten op Internet
Sinds kort beschikt de British Tourist Authority (BTA)
over een eigen website op Internet. Hij kan worden ge
vonden onder www.visitbritain.com, bevat 40.000 pagi
na's en heeft verbinding met de sites van de Scottish
Tourist Board, de Wales Tourist Board en diverse regio
nale en locale verkeersbureaus.
Keurmerk skibanen
De Nederlandse Ski Vereniging wil skibanen in Neder
land een keurmerk gaan geven. Hiervoor is samenwer
king gezocht met onder meer de Bond Indoor Skischo-
len en de Nederlandse Vereniging van Skileraren. Geke
ken wordt naar kwaliteitseisen op het gebied van veilig
heid, opleiding, inrichting, hygiëne en dienstbetoon.
Het ligt in de bedoeling het keurmerk reeds de komen
de winter in te voeren. In Nederland zijn momenteel 67
skibanen. Daarvan zijn er 42 overdekt, waaronder die
van Rucphen en Zoetermeer waar de pistes zijn bedekt
met echte sneeuw. Jaarlijks trekken de skibanen zo'n
twee miljoen bezoekers.
